Een rechtbank verklaart iemand of een bedrijf dat niet meer aan zijn financiële verplichtingen kan voldoen, failliet. Om onderzoek te doen naar een faillissement moet u eerst weten welke rechtbank het faillissement heeft uitgesproken. Het gaat om de rechtbank in het arrondissement waar de persoon woonde of het bedrijf gevestigd was. U kunt achter de rechtbank komen:
- Via het Handelsregister van de Kamer van Koophandel, vanaf 1921. In het dossier van een failliet verklaard bedrijf staan plaats en naam van het vonnis. In de zoekhulp Bedrijven in Zuid-Holland (Kamers van Koophandel) leest u hoe u kunt zoeken in het handelsregister.
- Via de Staatscourant, vanaf 1896. Het begin en einde van faillissementen worden in de Staatscourant gepubliceerd. Hierbij wordt ook de datum van het vonnis gepubliceerd. Staatscouranten kunt u aanvragen in het informatiecentrum. Iedere jaargang van de Staatscourant bevat een klapper met verwijzingen naar de publicaties van dat jaar.
- Via de regionale kranten van de regio waar het bedrijf was gevestigd, vanaf 1811. Kijk op Delpher of zoek in regionale kranten bij regionale historische centra. Hierin komen ook faillissementsverklaringen voor.
Als u weet welke rechtbank het faillissement uitsprak, kunt u met behulp van de inventaris van het archief van de rechtbank de stukken vinden. Deze archieven worden bewaard per provincie in de Regionaal Historische Centra. Het Nationaal Archief bewaart de archieven van rechtbanken in Zuid-Holland. Hier vindt u een overzicht van alle rechtbankarchieven bij het Nationaal Archief met gegevens over faillissementen:
Periode 1811-1838
| Plaats | Archief | Archiefinventaris |
|---|---|---|
| Brielle | Rechtbank van Eerste Aanleg 1811-1838 | 3.03.10 |
| Dordrecht | Rechtbank van Koophandel 1811-1837 | 3.03.55 |
| Gorinchem | Rechtbank van Eerste Aanleg 1811-1838 | 3.03.13 |
| Den Haag | Rechtbank van Koophandel 1811-1838 | 3.03.51.03 |
| Leiden | Rechtbank van Eerste Aanleg 1811-1838 | 3.03.60 |
| Rotterdam | Rechtbank van Koophandel 1811-1838 | 3.03.56 |
Periode na 1838
| Plaats | Archief | Archiefinventaris | Bijzonderheden |
|---|---|---|---|
| Brielle | Arrondissementsrechtbank 1838-1877 | 3.03.11.01 | In april 1877 opgeheven, vanaf toen behoorde het kanton tot het arrondissement Rotterdam |
| Dordrecht | Arrondissementsrechtbank 1838-1939 | 3.03.12.01 | |
| Dordrecht | Arrondissementsrechtbank 1939-1949 | 3.03.12.03 | |
| Dordrecht | Arrondissementsrechtbank 1950-1959 | 3.03.12.04 | |
| Dordrecht | Arrondissementsrechtbank 1960-1969 | 3.03.72 | |
| Dordrecht | Arrondissementsrechtbank 1970-1979 | 3.03.12.06 | |
| Gorinchem | Arrondissementsrechtbank 1838-1877 | 3.03.14.01 | |
| Den Haag | Arrondissementsrechtbank 1940-1949 | 3.03.15.04 | Oudere faillissementsdossiers zijn verloren gegaan bij het bombardement op 3 maart 1945. |
| Den Haag | Arrondissementsrechtbank 1950-1959 | 3.03.15.06 | |
| Den Haag | Arrondissementsrechtbank 1960-1979 | 3.03.79 | |
| Leiden | Arrondissementsrechtbank 1838-1878 | 3.03.16 | De faillissementsdossiers zijn verloren gegaan bij het bombardement op Den Haag van 3 maart 1945 |
| Rotterdam | Arrondissementsrechtbank 1838-1939 | 3.03.17.01 | |
| Rotterdam | Arrondissementsrechtbank 1940-1949 | 3.03.77 | |
| Rotterdam | Arrondissementsrechtbank 1950-1979 | 3.03.78.01 |
|
| Rotterdam | Arrondissementsrechtbank 1980-1989 | 3.03.91 |
In de inventaris zoekt u onder de hoofdrubriek Civiele Zaken. In de periode ná 1896 vindt u in deze rubriek een aparte serie faillissementsdossiers. Vaak is op deze serie een namenklapper aanwezig.
In de periode vóór 1896 zitten de stukken in diverse chronologische series. Elke rechtbank volgde zijn eigen ordeningssysteem zodat in elk archief anders moet worden gezocht. Enkele aanwijzingen:
- Een faillissement begint altijd met een rekest of een aanvraag. Elk rechtbankarchief kent een serie rekesten. In deze serie vindt u de rekesten op datum van indienen. Soms zitten de faillissementsrekesten in een aparte serie.
- Een paar dagen na het indienen van het rekest volgt het vonnis van de rechtbank. Deze vonnissen vindt u in de zogenaamde audiëntiebladen onder de Civiele Zaken en soms onder de Zaken van Koophandel en Handelszaken.
- Achterin de inventaris bevindt zich de hoofdrubriek Huishoudelijke of Griffiezaken. Daar staan de repertoires van de griffier beschreven. Dit zijn de chronologische registers waarin vonnissen en aktes zijn opgenomen. Deze registers kunnen een handig hulpmiddel zijn bij uw onderzoek.
- Onder de rubriek Buitengerechtelijke Zaken staan series gedeponeerde aktes beschreven. Soms is dit één grote serie, soms uitgesplitst in soorten van aktes. Ook deze series zijn chronologisch geordend. Hierin kan men dikwijls de processen verbaal van de verificatievergadering en de boedelbeschrijving vinden.
- Wetgeving rond faillissement in het Wetboek van Koophandel, Staatsblad 1837, no.22, artikel 764 en volgende, bibliotheek Nationaal Archief V 1011
- Wet op het faillissement en de surséance van betaling, Staatsblad 1893, no. 140, bibliotheek Nationaal Archief V 1006
- M.W. van Boven, De rechtbanken van koophandel 1811-1838. Iets over de geschiedenis, organisatie en archieven in: Nederlands Archievenblad, deel 97 (1993), afl. 1, pp. 5-28
- R. Huijbrecht, red., Wetboek rechterlijke archieven 1838-1940 (Rijksarchiefdienst 1991) pp. 55-56 en 70-71.
