Terug naar zoekresultaten

3.03.14.01 Inventaris van het archief van de Arrondissementsrechtbank te Gorinchem, (1813) 1838-1877

In het archief zitten de processen-verbaal van terechtzittingen, en de vonnissen van de strafzaken, hoofdzakelijk misdrijven. Strafzaken die bij de officier van Jusititie worden aangemeld krijgen een parketnummer, als de zaken voor de rechtbank komen krijgen ze ook een rolnummer. De burgerlijke zaken zijn onderverdeeld naar procesgang in dagvaardingen en rekesten. Van de dagvaardingen zijn er audiëntiebladen, vonnissen en processtukken, van de rekesten zijn er de beschikkingen. Onder de burgerlijke zaken vallen: geldvorderingen boven een bepaald bedrag, maar ook faillissementen, ondertoezichtplaatsingen, echtscheidingen, bezoekregelingen, en curatele zaken. De rechtbank bewaart ook diverse gedeponeerde akten en dubbelen van repertoria van notarissen. Het archief bevat tevens huishoudelijke en griffiezaken, zoals vergaderstukken.

Download inventaris als PDF Download inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Beschrijving

Archief Beschrijving van het archief Archiefvorming Inhoud en structuur van het archief Aanwijzingen voor de gebruiker Verwant materiaal Bijlagen

Archief

Titel

3.03.14.01

Inventaris van het archief van de Arrondissementsrechtbank te Gorinchem, (1813) 1838-1877

Auteur

C. Venema

Versie

30-06-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag

1989 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Arrondissementsrechtbank te Gorinchem

Rechtbank Gorinchem

Periodisering

archiefvorming: 1838-1877

oudste stuk - jongste stuk: 1813-1877

Archiefbloknummer

3492

Omvang

; 263 inventarisnummer(s) 14,70 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het

Nederlands

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Arrondissementsrechtbank te Gorinchem, (1811) 1838-1877

Samenvatting van de inhoud van het archief

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer

Geschiedenis

Het arrondissement Gorinchem werd na de reorganisatie van 1838 gevormd door de drie kantons Gorinchem, Sliedrecht en Vianen. Van deze kantons gingen na de opheffing van de arrondissementsrechtbank in 1877 Gorinchem en Sliedrecht over naar het arrondissement Dordrecht, terwijl Vianen sindsdien tot het arrondissement Tiel behoorde.

De arrondissementsrechtbank van Gorinchem was gevestigd in het stadhuis. Op 24 december 1858 werd de afbraak van het oude en de bouw van een nieuw stadhuis aanbesteed. ( W.F. Emck, Kroniek van Gorinchem, p. 18. ) Tijdens de afbraak en de nieuwbouw zetelde de arrondissementsrechtbank in het gebouw in de Zusterstraat, ( Gemeentearchief Gorinchem, archief van het gemeentebestuur 1814-1938, hoofdstuk 31, nr. 53, d.d. 10-1-1859. ) Wijk C, N. 428 en 429, later ook wel bekend als de 'tussenschool'. ( H.A. van Gogh, Van Arkel's oude veste, p. 74 ) Omdat in het nieuwe stadhuis zowel de arrondissementsrechtbank als het kantongerecht gehuisvest moest worden vroeg de gemeente een rijkssubsidie aan. Nadat op 3 oktober 1860 het nieuwe stadhuis al in gebruik was genomen, ( W.F. Emck, Kroniek van Gorinchem, p. 119. ) werd bij Koninklijk Besluit van 24 oktober 1860 een bouwsubsidie toegekend van ruim vijfentwintigduizend gulden. ( Kort overzicht van de geschiedenis der gebouwen bij het Departement van Justitie in gebruik, met vermelding van de nummers der dossiers waarin de stukken zijn opgenomen, p. 76. ) In ruil hiervoor stelde de gemeente de benodigde lokalen, voor de rechtbank gelegen in de vleugels op de tweede verdieping, ( Zie voor de precieze indeling: Gemeentearchief Gorinchem, archief van het gemeentebestuur 1814-1938, hoofdstuk 31, nr. 53, d.d. 19-10-1860. ) gratis ter beschikking. Over de dreigende opheffing van de arrondissementsrechtbank te Gorinchem is veel te doen geweest. In de resoluties van de gemeenteraad ( Gemeentearchief Gorinchem, archief van het gemeentebestuur 1814-1938, hoofdstuk 31, nr. 53. ) vinden we reeds in 1843 en in 1862 benoemingen van commissies tot behoud van de rechtbank, gevolgd in 1870, 1872 en 1876 door adressen aan de Tweede Kamer, waarin het belang en het aanzien van Gorinchem (marktplaats, zetel hoogheemraadschap, kortom hèt middelpunt van de streek), de geïsoleerde ligging van het rechtsgebied tussen de grote rivieren en het wèl voortbestaan van andere kleine rechtbanken, die minder afgescheiden van nieuwe arrondissementsplaatsen lagen, werden aangevoerd als argumenten tegen opheffing.

In 1877 kwam het toch zover. Na de opheffing van de arrondissementsrechtbank werden

de lokalen in het stadhuis verdeeld tussen het kantongerecht en de gemeente.

Lijst van gemeenten in het arrondissement Gorinchem

Volgens de wet van 22 december 1828, Staatsblad nr. 74, in werking getreden per 1 oktober 1838

De spelling der plaatsnamen is letterlijk overgenomen uit het Staatsblad.

KANTON GORINCHEM

Gorinchem
Ameide
Arkel en Rietveld
Tienhoven
Kedichem en Oosterwijk
Hoornaar
Hoog-Blokland
Schelluinen
Nieuwland
Giessen-Nieuwkerk en Meerkerk
Moesenbroek
Spijk
Hardinxveld
Leerbroek, Reigerskoop en Middelkoop

KANTON SLIEDRECHT

Sliedrecht en Naaldwijk met Niemandsvriend
Oud-Alblas
Papendrecht en Matena
Nieuw-Lekkerland
Bleskensgraaf
Alblasserdam
Hofwegen
Streefkerk
Nederslingeland
Brandwijk en Gijbeland
Ottoland
Molenaarsgraaf
Laagblokland
Wijngaarden en Ruigbroek
Giessendam en Giessen-Oudkerk
Groot-Ammers of Gelkenes-Ammers, 's-Graveland, Achterland en Peulwijk
Peursum
Nieuwpoort
Oud en Nieuw Goudriaan
Langerak
Noordeloos en Overslingeland

KANTON VIANEN

Vianen
Heikop en Boeikop
Hagestein
Leerdam
Lexmond, Achthoven en Lakerveld
Schoonderwoerd
Asperen
Everdingen en Zijderveld, benevens Tienhoven
Heukelom

Geschiedenis van het archiefbeheer

Het archief, dat in het nieuwe stadhuis werd bewaard op de daartoe afgeschoten helft van de zolder, is in 1877 overgebracht naar de arrondissementsrechtbank te Dordrecht, gevestigd in het Rechtsgebouw aan de Steegoversloot. ( Kort overzicht van de geschiedenis der gebouwen bij het Departement van Justitie in gebruik, met vermelding van de nummers der dossiers waarin de stukken zijn opgenomen, p. 30. ) Daar heeft het archief gestaan totdat het op 1 april 1971 werd overgedragen aan het Algemeen Rijksarchief in Den Haag. Nadat H. Bordewijk in 1972 een voorlopige inventaris had vervaardigd is het archief overgebracht naar het hulpdepot van de Rijksarchiefdienst in Schaarsbergen. In dat hulpdepot is in 1979 een nieuwe plaatsingslijst gemaakt, waarop veel meer archivalia staan vermeld dan er in 1971 zijn overgedragen en in 1972 zijn beschreven. Vooral wat betreft de nrs. 181 - 189 van die plaatsingslijst (waarvan de nummers voortaan oude nummers genoemd zullen worden) is het duidelijk dat deze bescheiden later zijn toegevoegd. Vanuit Schaarsbergen is het archief weer teruggebracht naar het Rijksarchief Zuid-Holland in Den Haag.

De arrondissementsrechtbank heeft klaarblijkelijk vrij conscientieuze griffiers in dienst gehad, want het archief is keurig bijgehouden en er zijn registers aangelegd voor vrijwel alle zaken, waarvoor dat mogelijk was. Ook waren de griffiers zuinig, getuige het feit dat registers van de rechtbank van eerste aanleg uit 1811 en 1813 gewoon in gebruik bleven of weer in gebruik werden genomen.

De verwerving van het archief

De rechtstitel is (nog) onbekend

Inhoud en structuur van het archief

Verantwoording van de bewerking

Tijdens de inventarisatie bleek, dat de plaatsingslijst uit Schaarsbergen (1979) redelijk nauwkeurig was samengesteld. De indeling van de stukken, met name van de al eerder genoemde oude nummers 181-189, was niet geheel logisch.

Al te dikke pakken zijn gesplitst en de dubbelen van de repertoria der notarissen zijn genummerd per notaris, zodat het archief van honderdnegenennegentig oude nummers op tweehonderddrieënzestig nieuwe nummers is gekomen, ( Zie concordantie, bijlage 2. ) plus één nummer van het archief van het parket van de officier van justitie, dat apart is gehouden. Deze vergroting van het aantal inventarisnummers is mede veroorzaakt door het feit, dat bij inventarisatie van het archief van de arrondissementsrechtbank van Dordrecht vele stukken van de arrondissementsrechtbank van Gorinchem boven water kwamen. ( Zie concordantie, bijlage 1. ) De dubbelen der repertoria over het jaar 1838 bevonden zich in het archief van de rechtbank van eerste aanleg te Gorinchem, maar omdat ze in 1839 gedeponeerd zijn bij de arrondissementsrechtbank zijn ze naar dit archief overgebracht. ( Zie concordantie, bijlage 1. )

Voorts zijn vanuit dit archief de dubbelen der repertoria over 1877 en 1878 overgebracht naar het archief van de arrondissementsrechtbank te Dordrecht. De jaartallen, die in deze inventaris achter de namen van de notarissen staan vermeld, geven de periode aan waarover de repertoria lopen.

Ordening van het archief

Aanwijzingen voor gebruikers

Strafzaken

Bij onderzoek in strafzaken vormen de rolregisters (inv.nrs. 22-30), bij gebrek aan een klapper op de vonnissen, de snelste toegang tot het materiaal, omdat de namen der beklaagden apart in een kolom zijn geschreven. Met de data die bij de namen gevonden worden kunnen de processen-verbaal der terechtzittingen (inv.nrs. 33-64) en de vonnissen (inv.nrs. 65-103) eenvoudig opgezocht worden, daar deze chronologisch zijn geordend.

Burgerlijke zaken

Bij de burgerlijke zaken is de te volgen procedure dezelfde als bij de strafzaken. De rolregisters (inv.nrs. 111-115) zijn echter niet zo snel te lezen, daar in de naamkolom tevens beroepen, woonplaatsen, procureurs en dergelijke staan ingeschreven. Is de naam eenmaal gevonden, dan zijn de bijbehorende audiëntiebladen (inv.nrs. 117-145) aan de hand van de ingeschreven data snel te vinden, daar deze bladen chronologisch zijn ingebonden.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen

Volledig openbaar.

Beperkingen aan het gebruik

Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.

Materiële beperkingen

Het archief kent beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.

Andere toegang

3.03.14.02: Archief van het Parket van de Officier van Justitie te Gorinchem, 1855-1877.

Aanvraaginstructie

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

Creëer een account of log in.
Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Citeerinstructie

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Arrondissementsrechtbank te Gorinchem, nummer toegang 3.03.14.01, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, Rechtbank Gorinchem, 3.03.14.01, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Verwante archieven

3.03.14.02 - Inventaris van het archief van het Parket van de Officier van Justitie te Gorinchem, 1855-1877

Bijlagen

Concordantie van oude naar nieuwe nummers

oud	nieuw
1	1
2	2
3	3
4	4
5	5
6	6
7	20
8	18
9	19
10	34
11	35
12	43, 44
13	45, 46
14	47, 48
15	49, 50
16	51, 52
17	53, 54
18	55, 56
19	57, 58
20	59
21	60
22	61
23	65
24	66
25	67
26	68
27	69
28	70
29	71
30	72
31	73
32	74
33	75
34	76
35	77
36	78
37	79
38	80
39	81
40	82
41	83
42	84
43	85
44	86
45	87
46	88
47	89
48	90
49	91
50	92
51	93
52	94
53	95
54	96
55	97
56	98
57	99
58	100
59	101
60	102
61	103
62	104
63	105
64	22
65	23
66	24
67	25
68	26
69	27
70	28
71	29
72	30
73	109
74	21
75	252
76	107
77	niet aanwezig
78	108
79	31, 32, 173
80	253
81	254
82	255
83	256
84	116
85	117
86	118
87	119
88	120
89	121
90	122
91	123
92	124
93	125
94	126
95	127
96	128
97	129
98	130
99	131
100	132
101	133
102	134
103	135
104	136
105	137
106	138
107	139
108	140
109	141
110	142
111	143
112	144
113	145
114	111
115	112
116	113
117	114
118	115
119	257
120	258
121	146
122	147
122A	110
123	160
124	161
125	162
126	163
127	164
128	165
129	166, 167
130	168
131	169
132	170
133	263
134	148
135	149
136	150
137	151
138	152
139	153
140	154
141	155
142	156
143	157
143A	174
143B	175
144	171
145	172
146	207
147	188
148	189
149	190
150	191
151	192
152	193
153	194
154	196, 197
155	195
156	259
157	260
158	261
159	206
160	184
161	185
162	187
163	208
164	209
165	210
166	211
167	212
168	213
169	214
170	177
171	181
172	178
173	179
174	198
175	199
176	200
177	201
178	202
179	203
180	204
181	33, 39, 62
182	62-64, 167, 176
183	36-38
184	40-42
185	158
186	159
187	205
188	251
189	186
190	216, 217, 250
191	218-220, 250
192	221-224, 250, 262
193	225-227, 250
194	228-230
195	231, 232, 250
196	233-237, 250
197	239-243
198	244, 250
199	245-250

oudnieuw