Terug naar zoekresultaten

3.03.12.01 Inventaris van het archief van de Arrondissementsrechtbank te Dordrecht, (1813) 1838-1939 (1942)

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaalBijlagen

Archief

Titel

3.03.12.01
Inventaris van het archief van de Arrondissementsrechtbank te Dordrecht, (1813) 1838-1939 (1942)

Auteur

C. Venema

Versie

01-11-2020

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1989 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Arrondissementsrechtbank te Dordrecht
Rechtbank Dordrecht 1838-1939

Periodisering

archiefvorming: 1838-1939
oudste stuk - jongste stuk: 1813-1942

Archiefbloknummer

3490

Omvang

1313 inventarisnummer(s) 134,70 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het
Nederlands

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Arrondissementsrechtbank te Dordrecht (1838-1939) Officier van Justitie van de Arrondissementsrechtbank te Gorinchem

Samenvatting van de inhoud van het archief

In het archief zitten de processen-verbaal, vonnissen en dossiers van de strafzaken, hoofdzakelijk misdrijven. Strafzaken die bij de officier van Jusititie worden aangemeld krijgen een parketnummer, als de zaken voor de rechtbank komen krijgen ze ook een rolnummer. De burgerlijke zaken zijn onderverdeeld naar procesgang in dagvaardingen en rekesten. Van de dagvaardingen zijn er audiëntiebladen, vonnissen en processtukken, van de rekesten zijn er de beschikkingen. Onder de burgerlijke zaken vallen: geldvorderingen boven een bepaald bedrag, maar ook faillissementen, ondertoezichtplaatsingen, echtscheidingen, bezoekregelingen, en curatele zaken. De rechtbank bewaart ook diverse akten, zoals de akten van depot, betreffende nalatenschappen, afstand van gemeenschap van goederen en de verkoop van schepen. Het archief bevat tevens huishoudelijke en griffiezaken, zoals vergaderstukken.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Het arrondissement Dordrecht en de daarin liggende kantons hebben tussen 1838 en 1939 verschillende grenswijzigingen gekend. Op 1 oktober 1838 bestond het arrondissement uit de kantons Dordrecht, Ridderkerk, 's-Gravendeel en Oud-Beijerland. ( Wet van 28 april 1835, Stb. 46. ) Per 15 mei 1877 werd het kanton 's-Gravendeel opgeheven, maar kwamen de kantons Gorinchem en Sliedrecht erbij, omdat de arrondissementsrechtbank te Gorinchem werd ontbonden. ( Wet van 9 april 1877, Stb. 76. ) Op 1 november 1895 ondergingen diverse kantons veranderingen door de uitbreiding van de gemeente Rotterdam. ( Wet van 20 juli 1895, Stb. 133, en KB van 21 september 1895, Stb. 163. ) Tenslotte werden per 1 januari 1934 de kantons Ridderkerk en Sliedrecht opgeheven, ( Wetten van 17 november 1933, Stb. 603 en 606, en KB van 2 december 1933, Stb. 650. ) waarbij het territorium van de rechtbank te Dordrecht wederom werd gewijzigd. ( Zie bijlage: Lijsten van gemeenten in het arrondissement Dordrecht. ) De arrondissementsrechtbank was samen met het kantongerecht gevestigd in een zeer oud pand (vijftiende/zestiende eeuw, de voormalige Sint Jorisdoelen) aan de Steegoversloot, dat in 1810 voor tienduizend zevenhonderd gulden eigendom van de gemeente was geworden. Dit was in 1826 ingrijpend uit- en inwendig verbouwd; in die tijd was het in gebruik bij de rechtbank van eerste aanleg en de vredegerechten van de beide kantons van Dordrecht. Tot en met 1862 werd het gebouw kosteloos beschikbaar gesteld door de gemeente. Met ingang van 1863 werd voor het gebouw een huur van duizend vijftig gulden per jaar betaald ( Algemeen Rijksarchief, Tweede Afdeling. Archief Ministerie van Justitie, Gebouwen, dossier 16. ) totdat het in 1910 voor dertigduizend gulden door het Departement van Justitie werd aangekocht. In 1904 was het inwonende kantongerecht (eindelijk) naar een eigen pand in de Prinsenstraat vertrokken, zodat de rechtbank - na enige verbouwingen - veel meer en doelmatiger ruimte verkreeg.
Lijsten van gemeenten in het arrondissement Dordrecht
1. Volgens de wet van 22 december 1828, Staatsblad nr. 74, in werking getreden per 1 oktober 1838
KANTON DORDRECHT
  • Dordrecht en de Merwede
  • Dubbeldam
  • Wieldrecht met Louisapolder
  • De Mijl, Krabbe en Nadort
  • Heer Jansdam
  • Kleine Lindt
  • Hendrik-Ido, Oostendam en Schildmans-Kinderen Ambacht
  • Heer Oudelands-Ambacht
  • Meerdervoort
  • Groote Lindt en Dortmondt
  • Sandeling of Adriaan Pieters Ambacht
  • Rijsoort
  • Strevelshoek
  • Zwijndrecht
  • Kijfhoek
KANTON RIDDERKERK
  • Ridderkerk
  • Oost- en West-IJsselmonde
  • Oost-Barendrecht
  • West-Barendrecht en Karnisse
  • Charlois
  • Katendrecht
  • Pernis, Smalland en Oostbroek, met Lange bakkersoord en Deijffelshoek
  • 's-Graven-Ambacht, Heijde en Boudewijns-Horsland
  • Portugaal, Rozande, Oud- en Nieuw-Engeland
  • Hoogvliet
  • Albrandswaard en Kijvelanden
  • Rhoon, Oud- en Nieuw Pendrecht
ANTON 'S-GRAVENDEEL
  • 's-Gravendeel en Leerambacht
  • Strijen
  • Strijensas
  • Puttershoek
  • Maasdam
  • Westmaas en Groep
  • Mijn 's Heerenland van Moerkerken
  • St. Antonipolder
  • Cillaarshoek
KANTON OUD-BEIJERLAND
  • Oud-Beijerland
  • Zuid-Beijerland
  • Nieuw-Beijerland
  • Heinenoord
  • Klaaswaal
  • Numansdorp of de Buitensluis
  • Goudswaard of Korendijk
  • Piershil
  • Goidschalksoord
Lijst van gemeenten in het arrondissement Dordrecht
2. Volgens de wet van 9 april 1877, Staatsblad nr. 76, in werking getreden per 15 mei 1877
KANTON DORDRECHT
  • Dordrecht
  • Dubbeldam
  • Groote Lindt
KANTON RIDDERKERK
  • Ridderkerk
  • Hendrik-Ido-Ambacht
  • Heerjansdam
  • Oost- en West-Barendrecht
  • Rhoon
  • Poortugaal
  • Hoogvliet
  • Pernis
  • Charlois
  • IJsselmonde
KANTON OUD-BEIJERLAND
  • Oud-Beijerland
  • Nieuw-Beijerland
  • Piershil
  • Goudswaard
  • Zuid-Beijerland
  • Numansdorp
  • Strijen
  • 's Gravendeel
  • Maasdam
  • Puttershoek
  • Heinenoord
  • Mijnsheerenland
  • Westmaas
  • Klaaswaal
KANTON GORINCHEM
  • Gorinchem
  • Arkel
  • Vuren
  • Herwijnen
  • Heukelum
  • Kedichem
  • Nieuwland
  • Meerkerk
  • Ameide
  • Tienhoven
  • Noordeloos
  • Hoornaar
  • Hoog-Blokland
  • Schelluinen
  • Giessen-Nieuwkerk
  • Hardinxveld
KANTON SLIEDRECHT
  • Sliedrecht
  • Giessendam
  • Peursum
  • Molenaarsgraaf
  • Ottoland
  • Goudriaan
  • Langerak
  • Nieuwpoort
  • Groot-Ammers
  • Brandwijk
  • Streefkerk
  • Nieuw-Lekkerland
  • Alblasserdam
  • Oud-Alblas
  • Papendrecht
  • Wijngaarden
  • Bleskensgraaf en Hofwegen
Lijst van gemeenten in het arrondissement Dordrecht
3. Volgens de wet van 20 juli 1895, Staatsblad nr. 133, in werking getreden per 1 november 1895
KANTON DORDRECHT
  • Dordrecht
  • Dubbeldam
  • Zwijndrecht
KANTON RIDDERKERK
  • Ridderkerk
  • IJsselmonde
  • Oost- en West-Barendrecht
  • Heerjansdam
  • Hendrik-Ido-Ambacht
  • Alblasserdam
  • Nieuw Lekkerland
  • Krimpen a/d Lek
KANTON OUD-BEIJERLAND
  • Oud-Beijerland
  • Nieuw-Beijerland
  • Piershil
  • Goudswaard
  • Zuid-Beijerland
  • Numansdorp
  • Strijen
  • 's Gravendeel
  • Maasdam
  • Puttershoek
  • Heinenoord
  • Mijnsheerenland
  • Westmaas
  • Klaaswaal
KANTON GORINCHEM
  • Gorinchem
  • Arkel
  • Vuren
  • Herwijnen
  • Heukelum
  • Kedichem
  • Nieuwland
  • Meerkerk
  • Ameide
  • Tienhoven
  • Noordeloos
  • Hoornaar
  • Hoog-Blokland
  • Schelluinen
  • Giessen-Nieuwkerk
  • Hardinxveld
KANTON SLIEDRECHT
  • Sliedrecht
  • Giessendam
  • Peursum
  • Molenaarsgraaf
  • Ottoland
  • Goudriaan
  • Langerak
  • Nieuwpoort
  • Groot-Ammers
  • Brandwijk
  • Streefkerk
  • Oud-Alblas
  • Papendrecht
  • Wijngaarden
  • Bleskensgraaf en Hofwegen
Lijst van gemeenten in het arrondissement Dordrecht
4. Volgens de wet van 17 november 1933, Staatsblad nr. 603, in werking getreden per 1 januari 1934
KANTON DORDRECHT
  • Dordrecht
  • Dubbeldam
  • Zwijndrecht
  • Hendrik-Ido-Ambacht
  • Sliedrecht
  • Giessendam
  • Peursum
  • Molenaarsgraaf
  • Ottoland
  • Goudriaan
  • Langerak
  • Nieuwpoort
  • Groot-Ammers
  • Brandwijk
  • Streefkerk
  • Oud Alblas
  • Papendrecht
  • Wijngaarden
  • Bleskensgraaf
KANTON OUD-BEIJERLAND
  • Oud-Beijerland
  • Nieuw-Beijerland
  • Piershil
  • Goudswaard
  • Zuid-Beijerland
  • Numansdorp
  • Strijen
  • 's Gravendeel
  • Maasdam
  • Puttershoek
  • Heinenoord
  • Mijnsheerenland
  • Westmaas
  • Klaaswaal
KANTON GORINCHEM
  • Gorinchem
  • Arkel
  • Vuren
  • Herwijnen
  • Heukelum
  • Asperen
  • Leerdam
  • Schoonrewoerd
  • Leerbroek
  • Kedichem
  • Nieuwland
  • Meerkerk
  • Ameide
  • Tienhoven
  • Noordeloos
  • Hoornaar
  • Hoogblokland
  • Schelluinen
  • Giessen-Nieuwkerk
  • Hardinxveld
  • Werkendam
  • de Werken en Sleeuwijk
  • Woudrichem
  • Almkerk
Geschiedenis van het archiefbeheer
Zoals ook elders vaak het geval is geweest heeft het archief van de arrondissementsrechtbank niet de vereiste aandacht en verzorging gekregen. Door berging in vuile en vochtige vertrekken en gangen en door verspreiding over verschillende gebouwen heeft het archief veel geleden; verscheidene archiefstukken hebben vochtschade opgelopen. Door de dislocatie zijn ook veel stukken tijdelijk of permanent zoekgeraakt.
Hierdoor kon het gebeuren, dat bij de overdracht van het archiefgedeelte over de jaren 1921 - 1929 aan het Rijksarchief in Zuid-Holland op 11 mei 1984 (het gedeelte 1838 -1920 was via het hulpdepot te Schaarsbergen al eerder bij het Rijksarchief beland) ook een supplement van 7 m1 archief over de periode 1838 - 1920 werd overgebracht. Zelfs bij de overdracht van het gedeelte 1930 - 1939 op 30 juni 1988 werd nogmaals een hoeveelheid archiefbescheiden (1,5 m1) over de periode 1838 - 1929 meegegeven.
Tenslotte kwam na de inventarisatie in 1992 bij de rechtbank nog een aantal bescheiden uit de periode 1847 - 1939 boven water.
De totale omvang van het archief (1838 - 1939) is nu 135 m1.
Een apart hoofdstuk binnen de inventarisatie vormden de dubbelen van de repertoria der notarissen. De dubbelen over het jaar 1838 (gedeponeerd op de rechtbank in januari/februari 1839) bevonden zich in het archief van de rechtbank van eerste aanleg te Dordrecht (gemeentearchief Dordrecht). De dubbelen vanaf 1877 uit die gemeenten, die in 1895 of 1934 overgingen naar het arrondissement Rotterdam, bevonden zich in het archief van de Rotterdamse rechtbank. Uit het archief van de rechtbank te Gorinchem zijn voorts dubbelen over 1877 en 1878 toegevoegd, terwijl er ook nog een aantal uit de supplementen te voorschijn is gekomen. Voor de indeling is bepalend geweest tot welk arrondissement een gemeente behoorde bij de deponering, die geschiedde in januari/februari van het op de vorming volgende jaar. Zo bevinden zich de dubbelen uit Charlois en Poortugaal over 1894 (gedeponeerd begin 1895 te Dordrecht) in het archief van de rechtbank te Dordrecht en over 1895 (gedeponeerd begin 1896 te Rotterdam) in het archief van de rechtbank te Rotterdam ( Zie bijlage: Lijsten van gemeenten in het arrondissement Dordrecht ) . De jaartallen die in deze inventaris achter de namen van de notarissen staan geven de periode aan waarover de repertoria lopen.
Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.
De verwerving van het archief
Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
In de oude toestand - vijf archiefgedeelten - was de toegankelijkheid als volgt verzorgd:
  1. 1838 - 1920: summiere plaatsingslijst, Schaarsbergen 1979.
  2. supplement 1838 - 1921: plaatsingslijst, Dordrecht 1984.
  3. 1921 - 1929: uitvoerige inventaris door J. v. Utrecht, Dordrecht 1983.
  4. 1930 - 1939: goede inventaris door J. v. Utrecht, Dordrecht 1988.
  5. supplement 1838 - 1929: plaatsingslijst, 's-Gravenhage 1988.
Verantwoording van de bewerking
Strafzaken
Het onderzoek in de strafzaken is voor verschillende perioden niet even eenvoudig, omdat veel toegang gevende bescheiden niet aanwezig zijn. Zo ontbreken weeklijstregisters van aangebrachte strafzaken voor 1882, klappers op de weeklijstregisters voor 1879 en na 1937, rolregisters van 1861 - 1876 en 1907 - 1934 en klappers op de rolregisters voor 1938! Het gemis van deze laatste klappers wordt enigszins goedgemaakt door de klappers op de vonnissen (inv.nrs. 343-347).
De klappers op de vonnissen geven de rolnummers rechtstreeks, terwijl via de klappers op de weeklijstregisters in de betreffende weeklijstregisters de rolnummers kunnen worden opgezocht. Met de rolnummers en de data (jaren) kunnen dan de processen-verbaal van de zitting en de vonnissen worden opgezocht; deze zijn ingebonden of opgeborgen op volgorde van rolnummer.
In de aanwezige klappers zijn wel steeds alle namen met eenzelfde beginletter bijeen geplaatst, maar binnen zo'n letter zijn de namen naar weeklijst- of rolnummer (dus chronologisch) geordend.
Burgerlijke zaken
- aangebracht bij dagvaarding
Hier doet zich hetzelfde probleem voor als bij de strafzaken; klappers op de rolregisters zijn slechts aanwezig vanaf 1925 terwijl de rolregisters zelf ook geen complete serie vormen. Enkele van de hiaten kunnen worden opgevuld door de kladrol. In de rolregisters staat de datum (en na 1893 ook een nummer) van een zaak plus aantekeningen omtrent het verdere en/of het voorafgaande verloop. Omdat de audiëntiebladen en de conclusies chronologisch zijn geordend en voor ca. 1900 niet van een nummer zijn voorzien is de datum de belangrijkste aanwijzing.
Als toegang op de processen-verbaal en akten van verschillende aard (inv.nrs. 592-617) dient het repertoire van de griffier (inv.nrs. 1290-1292). Dit repertoire is helaas slechts ten dele aanwezig en bovendien slecht leesbaar.
- aangebracht bij rekest
Ook bij de rekesten zien we enkele hiaten in het inschrijvingsregister (inv.nrs. 772-792), terwijl de klapper op dit register (inv.nr. 793) pas aanvangt in 1928. De rekesten zijn alle goed genummerd zodat hier het nummer bij het zoeken het belangrijkste is.
Van bepaalde rekestzaken, zoals faillissementen en scheidingen van tafel en bed, zijn aparte registers aangelegd, hetgeen het zoeken vergemakkelijkt.
Buitengerechtelijke zaken
Doordat van de buitengerechtelijke zaken vrij veel registers en klappers bewaard zijn gebleven kan hier de normale zoekmethode - van de klapper (indien aanwezig) via de registers naar de akten - gebruikt worden.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Deels openbaar, deels beperkt openbaar (B).
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van kwetsbare of slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Arrondissementsrechtbank te Dordrecht, nummer toegang 3.03.12.01, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Rechtbank Dordrecht 1838-1939, 3.03.12.01, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Afgescheiden archiefmateriaal
Tijdens het inventariseren werden aangetroffen het archief van het Fonds Serrurier en een gedeelte van het archief van de Vereniging Kinderzorg binnen de Classis Dordrecht der Nederlandse Hervormde Kerk; deze zijn overgedragen aan het gemeentearchief te Dordrecht.
Verder zijn nog archiefbescheiden gevonden van het Bureau van Consultatie, het College van Regenten der Gevangenissen in Gouda, de Vrouwengevangenis in Gouda en het College van Regenten over de Gevangenis te Rotterdam. Deze stukken zijn te bestemder plekke ingevoegd.
Verwante archieven
Tijdens het inventariseren bleek, dat zich in dit archief vele stukken bevonden van het archief van de arrondissementsrechtbank te Gorinchem. Dit is veroorzaakt doordat bij de opheffing van de rechtbank te Gorinchem het archief is overgebracht naar het gerechtsgebouw te Dordrecht, waar het niet goed gescheiden van het Dordtse archief is bewaard. Vanzelfsprekend zijn deze stukken ingevoegd in het archief van de arrondissementsrechtbank te Gorinchem (toegangen 3.03.14.01 en 3.03.14.02).
Ook archiefstukken van de officier van justitie bleken zich in het rechtbankarchief te bevinden; deze zijn als apart archief in deze inventaris opgenomen (zie ook toegang 3.03.12.02).

Bijlagen

Archiefbestanddelen