1.05.12.02 Inventaris van de archieven van Curaçao, Bonaire en Aruba, (1771) 1828-1845 (1914)

Bij besluit van 7 februari 1828 had de commissaris-generaal van de Nederlands Westindische Bezittingen Van den Bosch een "Reglement op het beleid van de Regeering, het Justitiewezen, den Handel en de Scheepvaart op Curaçao en onderhoorige eilanden" vastgesteld, dat op 1 maart 1828 van kracht werd. Spoedig daarop volgde het algemene "Reglement op het beleid der Regeering van de Nederlandsche Westindische Bezittingen", dat bij zijn besluit van 21 juli 1828 no. 222 was vastgesteld en op 1 augustus van hetzelfde jaar in werking trad.

ARA Archieven van Curaçao en de onderhorige eilanden Bonaire en Aruba na 1828, inv. nr. 339 fo. 50 (publicatie) en fo. 52-79 (reglement).

Art.1 van het Curaçaosche reglement bepaalt dat het hoogst uitvoerend gezag op Curaçao en onderhorige eilanden, onder de gouverneur-generaal der Nederlands Westindische Bezittingen te Paramaribo, berust bij de directeur, tevens bevelhebber over de land- en zeemacht en de gewapende burgerwacht.

Hij wordt voor de eerste maal door de commissaris-generaal en vervolgens door de Koning benoemd (art. 3). Krachtens de artt. 7-13 voorziet hij in vacatures en kan hij een ambtenaar of officier, met uitzondering van de leden van de Raad van Politie, om de daarbij genoemde redenen in hun bediening schorsen. Consuls of agenten van vreemde mogendheden mag hij, volgens art. 14, niet in de kolonie toelaten zonder authorisatie van de gouverneur-generaal. Artikel 15 bepaalt dat hij als president van de Raad van Politie optreedt, die uit vier leden bestaat. Volgens art. 19 stelt de directeur de begroting op die in de Raad van Politie behandeld wordt. Begroting en bijlagen worden aan de gouverneur-generaal toegezonden.

Bordewijk (1911) pp. 193-203 (bijlage VII).

Bij besluit van de commissaris-generaal van 7 februari 1828 werd voor de directeur een instruktie vastgesteld. De huishoudelijke zaken der kolonie zijn aan een Gemeentebestuur opgedragen. Volgens art. 5 van het reglement controleert de directeur in overleg met de Raad van Politie de jaarlijkse begroting van het Gemeentebestuur en de jaarrekening van de gemeente-ontvanger. Deze stukken werden voorzien van een memorie van toelichting aan de gouverneur-generaal overgezonden.

Hij onderwerpt verzoeken om dispensatie van wetten, surséance van betaling, kwijtschelding van belastingen, aan de beslissing van de gouverneur-generaal; hij verleent zeebrieven, zeepapieren, paspoorten; hij geeft verlof aan vaartuigen om geschut te voeren; het opslaan en afleveren van buskruit en wapens aan particulieren; het verloten van goederen en het kalkbranden. Van zijn vele verplichtingen (artt. 9-26) worden hier vermeld de naleving van het verbod op de slavenhandel; de verzending om de drie maanden van een staat van het financiewezen der kolonie, met toelichtingen en verder elk jaar een uitvoerig rapport over de kolonie en de eilanden Bonaire en Aruba aan de gouverneur-generaal.

Idem, pp. 204-211 (bijlage VIII).

Bij K.B. van 20 november 1833 no. 85 wordt een nieuw "Reglement op het beleid der Regeering in de kolonie Curaçao en de onderhoorige eilanden" vastgesteld, dat door de directeur van de kolonie op 30 april 1834 werd gepubliceerd en op 1 mei 1834 in werking trad. Art.1 bepaalt dat het hoogste gezag op Curaçao en de eilanden Bonaire en Aruba berust bij de gouverneur-generaal der Nederlands Westindische Bezittingen te Paramaribo; hij werd vertegenwoordigd door de gezaghebber van Curaçao en de onderhorige eilanden.

Nieuw is de Koloniale Raad, ter vervanging van de Raad van Politie, waarvan de gezaghebber voorzitter was. Dit college was volgens art. 11 alleen ingesteld om de gezaghebber van advies te dienen. Ingevolge de artt. 17-49 worden de huishoudelijke belangen der kolonie niet langer aan het Gemeentebestuur, maar aan de zorg van de gezaghebber opgedragen. De gezaghebber kan personen onder toezicht stellen of uit de kolonie doen vertrekken als hun verblijf aldaar schadelijk is. Hij kan, krachtens art. 77, na ingewonnen advies van de Koloniale Raad, onroerend goed in het belang van de openbare dienst onteigenen, mits tegen onmiddellijke schadeloosstelling.

Bordewijk (1911) pp. 233-246 (bijlage XII).

Twaalf jaar later wordt de bestuursregeling voor Curaçao opnieuw gewijzigd. Bij K.B. van 9 april 1845 no. 8, werd het in 1828 ingestelde gouvernement-generaal van 's Rijks Westindische Bezittingen en het daarop betrekking hebbende algemeen regeringsreglement opgeheven. Art. 1 van dat besluit bepaalt ondermeer dat de gezaghebber van Curaçao en onderhorige eilanden onder het departement van Koloniën ressorteert en dat zijn bestuur zich behalve over genoemde eilanden ook zou uitstrekken over St. Eustatius, Saba en het Nederlandse gedeelte van St. Maarten.

Idem, pp. 57 en 58; PB 1845 no. 263.

Bij publicatie van 19 juli 1845 brengt de gezaghebber R.F. baron van Raders ter algemene kennisgeving dat hij, bij K.B. van 21 april 1845 no. 38, is benoemd tot gouverneur der kolonie Suriname, en dat, bij K.B. van 22 april 1845 no. 8, R.H. Esser is benoemd tot gezaghebber van Curaçao en de onderhorige eilanden Bonaire en Aruba. Blijkens een publicatie van 19 juli 1845 aanvaardt Esser op die dag zijn ambt.

ARA Archieven van Curaçao en de onderhorige eilanden na 1828, inv. nr. 357 fo. 17 en 19.

Idem, idem fo. 21 (GB 1845 no. 7).

Het voor Curaçao en de onderhorige eilanden Bonaire en Aruba vastgestelde regeringsreglement van 7 februari 1828 bepaalt bij art. 15 dat aan de directeur van Curaçao een Raad van Politie zal worden toegevoegd.

Bordewijk (1911) p. 196 (bijlage VII, art. 15).

Idem p. 211 (bijlage VII, art. 1).

In art. 4a-m zijn de taken en werkzaamheden van de Raad van Politie vastgelegd, zoals het beoordelen van het door de directeur voorgestelde budget van rijksontvangsten en uitgaven en de door de hoofdontvanger overgelegde rekening en verantwoording en de verzending ter goedkeuring van de gouverneur-generaal te Paramaribo. Zij beslist over door burgers ingediende bezwaren tegen belastingheffingen, over alle zaken betreffende de manumissie van slaven en over verzoeken om curatele stelling en ontheffing van de administratie van goederen.

Alle door het Gemeentebestuur ingediende reglementen, instrukties en verordeningen worden door de Raad beoordeeld. Ook neemt deze besluiten over het in bewaring stellen van personen wegens krankzinnigheid of wangedrag.

Handelszaken boven de 300 gulden worden door de Raad in behandeling genomen en afgedaan en tevens is de Raad beroepscollege voor de Rechtbank van Kleine Zaken en het College van Commercie en Zeezaken. Tenslotte controleert de Raad jaarlijks de boekhouding van de beide Weeskamers en doet ter vervulling van vacatures bij het Gemeentebestuur voordrachten aan de gouverneur-generaal te Paramaribo.

Idem pp. 212 en 213 (bijlage VII, art. 4a-m).

Op 1 mei 1834 werd de Raad van Politie, door het in werking stellen van het nieuwe regeringsreglement van 20 november 1833, ontbonden. Zo kwam na bijna twee eeuwen een einde aan de samenwerking tussen de directeur (gezaghebber) en de Raad.

ARA Archieven van Curaçao en de onderhorige eilanden Bonaire en Aruba na 1828, inv. nr. 439 p. 12.

Artikel 45 van het door de commissaris-generaal Van den Bosch gearresteerde regeringsreglement van 7 februari 1828 bepaalt, dat het lokale bestuur op Curaçao zal worden opgedragen aan een Gemeentebestuur. Dit college is samengesteld uit een president, twee wethouders, twee burgers en een secretaris.

Bordewijk (1911) p. 201 (bijlage VII, art. 45).

Idem pp. 214-223 (bijlage X).

Bij besluit van 19 maart 1828 stelt het Gemeentebestuur een huishoudelijk reglement vast.

ARA Archieven van Curaçao en de onderhorige eilanden Bonaire en Aruba na 1828, inv. nr. 358 fo. 25 en 26.

Op 22 september 1828 wordt bij K.B. no. 79 besloten de bestuurlijke administratie van de eilanden Curaçao, Bonaire en Aruba te vereenvoudigen. In afwachting van een nieuw regeringsreglement voor Curaçao en de onderhorige eilanden maakt de gouverneur-generaal te Paramaribo bij resolutie van 27 december 1832 bekend dat de nieuwe bestuursorganisatie op 15 april 1833 zal ingaan en dat het Gemeentebestuur vanaf die datum zal zijn ontbonden. Haar werkzaamheden worden tot de invoering van het nieuwe regeringsreglement door de Raad van Politie waargenomen. De archieven van het Gemeentebestuur, waaronder die van de burgerlijke stand, zullen aan de gouvernementssecretaris worden overgedragen. De financiële administratie komt in handen van de boekhouder-controleur. Het saldo van de gemeentekas zal in de koloniale kas worden gestort.

PB 1833 nr. 175; ARA Archieven van Curaçao en de onderhorige eilanden Bonaire en Aruba na 1828, inv. nr. 408 fo. 72.

Het bij K.B. van 20 november 1833 no. 85 vastgestelde regeringsreglement voor Curaçao en de onderhorige eilanden bepaalde bij art. 3 dat aan de gezaghebber een Koloniale Raad zou worden toegevoegd, waarvan de gezaghebber voorzitter was. De Koloniale Raad was samengesteld uit de procureur des Konings, de administrateur der financiën en drie der aanzienlijkste ingezetenen. In de artt. 4-20 van het genoemde regeringsreglement zijn de werkzaamheden van de Koloniale Raad vastgelegd. De Koloniale Raad had slechts een informatieve en adviserende functie. De leden van de Koloniale Raad werden voor de eerste maal door de Koning benoemd en vervolgens door de gouverneur-generaal van de Nederlands Westindische Bezittingen te Paramaribo. De koloniale secretaris assisteerde in de vergaderingen van de Koloniale Raad.

Idem pp. 223-226 (bijlage XII).

Het regeringsreglement voor Curaçao en de onderhorige eilanden Bonaire en Aruba van 1828 bepaalde bij art. 27, dat de rechtspraak zou worden uitgeoefend door de Raad van Civiele en Criminele Justitie, het College van Kleine Zaken en het College van Commercie en Zeezaken. De Raad van Civiele en Criminele Justitie werd gevormd door een president en zes leden, nl. twee van de voornaamste ambtenaren en vier burgers (twee kooplieden en twee grondeigenaren), geassisteerd door een secretaris (art. 29).

Bij besluit van de commissaris-generaal van de Nederlands Westindische Bezittingen van 15 februari 1828 werd voor deze Raad een instruktie vastgesteld, waarin de taken en werkzaamheden van de Raad zijn geformuleerd. Van toepassing was ook de publicatie van de Bataafse Republiek van 10 oktober 1798, waarin de manier van procederen werd geregeld in criminele zaken tegen ontkennende verdachten, in verband met de afschaffing van de pijnbank.

Bordewijk (1911) p. 198 (bijlage VII, art. 27); ARA Archieven van Curaçao en de onderhorige eilanden Bonaire en Aruba na 1828, inv. nr. 454 fo. 222-229vo (instruktie voor de Raad van Civiele en Criminele Justitie); PB 1827 nr. 117.

De commissaris van politie werd belast met het Openbaar Ministerie en trad als zaakgelastigde van de hoge overheid of van de gemeente op bij het College van Kleine Zaken, volgens de artt. 14 en 15 van zijn instruktie van 15 februari 1828.

Idem, inv. nr. 454 fo. 239-241vo.

Een voor de Raad van Civiele en Criminele Justitie, voor het College van Commercie en Zeezaken en voor het College van Kleine Zaken vastgesteld huishoudelijk reglement van 27 september 1831 werd bij besluit van de gouverneur-generaal van de Nederlands Westindische Bezittingen van 25 mei 1832 goedgekeurd.

Idem, inv. nr. 359 fo. 17-19vo.

Artikel 24 van het bij K.B. no. 85 van 20 november 1833 vastgestelde en op 1 mei 1834 in werking getreden nieuwe regeringsreglement bepaalde dat de rechtspleging nu zou worden uitgeoefend door een Rechtbank; met het Openbaar Ministerie werd de procureur des Konings belast.

De registratie van overdracht en het belasten van onroerend goed werd opgedragen aan twee leden van de Rechtbank (art. 43).

Bordewijk (1911) pp. 233-246 (Bijlage XII, artt. 20-46).

Bij publicatie van 1 mei 1834, ingevolge resolutie van de gouverneur-generaal van de Nederlands Westindische Bezittingen van 25 maart 1834, werden de Raad van Civiele en Criminele Justitie, het College van Kleine Zaken en het College van Commercie en Zeezaken ontbonden. De voor deze colleges vastgestelde instrukties bleven tot nader order van kracht.

ARA Archieven van Curaçao en de onderhorige eilanden Bonaire en Aruba na 1828, inv. nr. 346 fo. 35-41.

Een instruktie voor het Openbaar Ministerie in de Nederlands Westindische Bezittingen werd vastgesteld bij K.B. van 8 oktober 1835.

Idem, inv. nr. 360 fo. 19-22vo.