Sinds november 2020, twee jaar nadat de archiefstukken fysiek onze depots werden binnengebracht, is het Oorlogsarchief Nederlandse Rode Kruis officieel onderdeel van de collectie van het Nationaal Archief. Na de verhuizing en bewerking van dit omvangrijke archief is in de zomer van 2020 de dienstverlening gestart.
Dienstverlening Oorlogsarchief door het Nationaal Archief
Het oorlogsarchief van het Nederlandse Rode Kruis (NRK) is opgenomen in de collectie van het Nationaal Archief en sluit goed aan bij alle andere oorlogsarchieven die al bij het Nationaal Archief berusten. Het Nationaal Archief heeft de benodigde expertise om het Oorlogsarchief NRK voor de eeuwigheid veilig te stellen, en om het toegankelijk te maken voor het publiek. Nu het archief toegankelijk gemaakt is, hebben we zes tijdelijke medewerkers aangenomen om de achterstand in de behandeling van aanvragen zo snel mogelijk in te lopen. Inmiddels zijn sinds september 600 aanvragen afgehandeld. We verwachten in de loop van 2021 de achterstand te hebben ingelopen, dit is ook afhankelijk van de coronamaatregelen.
Meer informatie
Bij een vraag naar informatie over een persoon voorkomend in het archief van het Rode Kruis zoeken we niet alleen in het oorlogsarchief maar ook in de archieven van o.a. de Binnenlandse Strijdkrachten, het Centraal Afwikkelingsbureau Duitse Schade Uitkeringen, het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging en de Rijksvreemdelingendienst. Hierdoor krijgen bezoekers meer informatie en kunnen ze beter reconstrueren wat er met een persoon is gebeurd. Daarnaast verwijzen we door naar talloze openbare collecties waar bezoekers verder naar informatie kunnen zoeken. Ten slotte verwijzen we bezoekers gericht door naar externe websites als daar extra informatie te achterhalen is.
Hulp bij onderzoek
Om het zoeken van informatie over slachtoffers en –overlevenden in de 1,3 kilometer Oorlogsarchief NRK makkelijker te maken, heeft het Nationaal Archief verschillende zoekhulpen over het Oorlogsarchief NRK ontwikkeld. Er zijn zoekhulpen voor de volgende categorieën: Joodse slachtoffers/Joodse vluchtelingen, Nederlands-Indië, Arbeidsinzet, verzetslieden en politieke gevangenen, Sinti en Roma en overigen. In de zoekhulpen staat beschreven welke informatie er in de archiefcollecties is te vinden. Per categorie is er een zoekpad gemaakt dat verwijst naar de juiste informatie.
Het Nationaal Archief organiseert een webinar over het Oorlogsarchief NRK om wetenschappelijk onderzoekers te informeren over onderzoeksmogelijkheden en om feedback te verzamelen waarmee we de toegankelijkheid van dit archief voor onderzoekers kunnen verbeteren. Deze webinar is volgeboekt maar er wordt gekeken naar een vervolg. Ook vraagt het Nationaal Archief feedback aan particuliere onderzoekers in de vorm van digitale enquêtes. Op deze manier wil het Nationaal Archief de dienstverlening op het Oorlogsarchief NRK optimaliseren.
Joodse Raad Cartotheek
De Cartotheek van de Joodsche Raad is een belangrijk onderdeel van het oorlogsarchief Rode Kruis. De fysieke Joodse Raad Cartotheek (JRC) wordt overgedragen aan het Joods Cultureel Kwartier. Daarmee geeft het Rode Kruis gevolg aan het advies van de Commissie Toekomst Joodse Raad Cartotheek. De cartotheek bestaat uit bijna 160.000 kaarten met persoonlijke informatie over Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat de cartotheek als nationaal erfgoed in het Nationaal Holocaust Museum kan worden tentoongesteld was een belangrijke overweging. Dit museum maakt deel uit van het Joods Cultureel Kwartier in het hart van Amsterdam en wordt momenteel verbouwd. In het najaar van 2022 gaan de deuren weer open voor bezoekers. De digitale Joodse Raad Cartotheek is overgedragen aan het Nationaal Archief. Deze digitale versie gebruiken we als basis voor onderzoeksvragen die aan ons gesteld worden. Tevens verstrekt het Nationaal Archief kopieën uit de JRC. Daarnaast verstrekt het Nationaal Archief ook kopieën uit verschillende andere cartotheken van het oorlogsarchief zoals de Centraal Europese Cartotheek (CEC), de Centraal Indische Cartotheek (CIC) en de Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Cartotheek (ABC).
Over het oorlogsarchief Nederlandse Rode Kruis
Het Oorlogsarchief NRK is een indringende herinnering aan de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog en daarmee belangrijk historisch erfgoed. In de Tweede Wereldoorlog is bij het Rode Kruis het Informatiebureau opgericht om vermiste Nederlandse burgers op te sporen en daarover informatie te geven. Het gaat om Joden, Sinti en Roma, politieke gevangenen, militairen, geïnterneerden en krijgsgevangenen in Nederlands-Indië en Nederlanders die vanwege de arbeidsinzet in Duitsland moesten werken. Het Oorlogsarchief NRK is een weerslag van de toenmalige activiteiten van het Informatiebureau. In de circa 50 deelcollecties van het Oorlogsarchief NRK liggen onder andere kampadministraties en deportatielijsten opgeslagen. Repatriëringslijsten(bootlijsten) uit Nederlands-Indië zijn hier ook in te vinden. Iets minder dan de helft bestaat uit persoonsdossiers. De collectie heeft betrekking op 1,5 miljoen oorlogsslachtoffers en overlevenden; 1,3 km oorlogsarchief.
