Bijzondere rechtspleging na de Tweede Wereldoorlog
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog werden ongeveer 425.000 personen verdacht van collaboratie, zoals economische samenwerking met de Duitsers, NSB-lidmaatschap, verraad, of het in dienst gaan bij het Duitse leger.
Deze verdachten werden onderzocht binnen de bijzondere rechtspleging. Lang niet elke onderzochte persoon werd veroordeeld of bestraft, maar van veel personen zijn dossiers opgesteld. Deze persoonsdossiers zijn verzameld in het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR).
Het Nationaal Archief bewaart het CABR. Vanwege privacywetgeving is dit archief nog tot 1 januari 2025 beperkt openbaar en kunt u niet zelfstandig in dit archief zoeken. Om dossier te mogen bekijken moet u een aanvraag indienen. Na 1 januari kunt u wel zelf onderzoek doen in dit archief.
Om het onderzoek na 1 januari 2025 makkelijker te maken, wordt het hele CABR de komende jaren gedigitaliseerd en doorzoekbaar gemaakt binnen het project Oorlog voor de Rechter.
Het CABR rond 1950
Onderzoek doen in het CABR
Wilt u dit jaar nog weten of er een dossier is over een bepaald persoon? Klik dan op de onderstaande knop CABR-onderzoek en vul het formulier in dat verschijnt. U krijgt binnen 6 tot 10 weken bericht of er een dossier is. Om de aanvraag te doen heeft u een account bij het Nationaal Archief nodig. Dit kunt u online aanmaken.
Vanaf 2 januari 2025 kunt u zelf in het archief zoeken. U kunt dus ook wachten tot die datum en zelf op onderzoek uitgaan.
Vragen?
Voor vragen over het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) kunt u contact opnemen met een projectmedewerker van Oorlog voor de Rechter,
- per telefoon (0800-0064) van dinsdag t/m vrijdag tussen 13.00-17.00 uur;
- via de CABR-chat van dinsdag t/m vrijdag tussen 13.00-16.30 uur;
of vul het CABR-contactformulier in via onderstaande knop.
Meer over collaboratie bij het Nationaal Archief
Bekijk een van de volgende pagina's:
Zoekhulpen over collaboratie:
Eerste zittingsdag Tribunaal 's-Hertogenbosch
Zelf zoeken in het CABR vanaf januari 2025
Om het onderzoek in het CABR makkelijker te maken is in 2023 het project Oorlog voor de Rechter gestart.
Voor dit project wordt het hele CABR gedigitaliseerd. Het wordt volledig doorzoekbaar gemaakt en van uitleg voorzien. De digitale dossiers staan vanaf januari 2025 op de site van het Nationaal Archief, én op de website van Oorlog voor de Rechter. Vanwege privacywetgeving komen niet alle documenten online.
Het digitaliseren van het CABR duurt tot eind 2027. Daarom staan begin 2025 nog niet alle dossiers online.
Bekijk voor de motivatie om het CABR openbaar en digitaal beschikbaar te maken de pagina Op weg naar een openbaar en online CABR.
Zoeken naar CABR-dossiers begin jaren vijftig
Wat komt er in januari 2025 online?
Vanaf januari 2025 komen de dossiers uit het CABR in fases online.
Begonnen wordt met dossiers van verdachten die verschenen voor een rechtbank (Bijzonder Gerechtshof) of een Tribunaal, inclusief de beroepzaken (cassatie). Over het algemeen zijn dit dossiers van personen die zwaardere straffen kregen.
Dossiers van personen die lichtere straffen kregen en personen die niet zijn veroordeeld komen vanaf juni 2025 tot in 2027 online. Totdat deze dossiers online staan, zijn ze in de studiezaal van het Nationaal Archief te bekijken.