Gedurende de Tweede Wereldoorlog hebben meer dan 26.000 mensen gevangen gezeten in het Oranjehotel. Dit is de benaming voor het gedeelte van de strafgevangenis Scheveningen waar gearresteerde verzetsstrijders opgesloten zaten. Stichting Oranjehotel heeft vier zogeheten Dodenboeken gemaakt: vier fotoboeken met de portretfoto's van 734 omgekomen gevangenen. Om de boeken in goede conditie te houden zijn ze in 2003 aan het Nationaal Archief in bewaring gegeven. De portretfoto’s vormen de basis van een database. Om uw onderzoek makkelijker te maken is de index Stichting Oranjehotel: Doodenboeken gemaakt.
Vul de achternaam in van de persoon die u zoekt. In de indexen vindt u de volgende gegevens:
- volledige naam
- overlijdensplaats
- overlijdensdatum
- het nummer van de persoon op de Erelijst van Gevallenen
- categorie
- link naar de portretfoto
De foto is voorzien van een onderschrift met gegevens als: beroep, verzetsactiviteiten, verzetsgroep, arrestatiedatum, periode in het Oranjehotel, op welke wijze en wanneer is er een einde aan zijn of haar leven gekomen.
Mensen die in het Oranjehotel gevangen gezeten hebben maar de oorlog overleefd hebben, komen niet voor in de Dodenboeken dus ook niet in de index.
Archieven
Bij het Nationaal Archief in Den Haag vindt u onder andere de volgende archieven:
- Stichting Oranjehotel, Dodenboeken, archiefinventaris 2.19.136. De originele Dodenboeken zijn niet ter inzage; alle pagina's van de Dodenboeken zijn in digitale vorm beschikbaar op de website.
- Archief van de strafinstellingen 's-Gravenhage 1814-1977, archiefinventaris 3.05.04. Bevat de gevangenisadministratie van de Scheveningse strafgevangenis. Let op: archiefmateriaal betreffende het Oranjehotel bevindt zich zowel bij het Nederlandse Rode Kruis als bij het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie. Voor dit materiaal moet je dus naar deze twee instellingen.
- Ministerie van Justitie, Archief van de Commissie tot het doen van aangifte van overlijden van vermisten 1949-1962, archiefinventaris 2.09.034.01, en Dossiers vermiste personen (2.09.34.02). Over vrijwel alle Nederlanders die als gevolg van de oorlog overleden zijn tussen 1940 en 1945 zijn gegevens te vinden in dit archief. Het gaat dus niet om mensen die door ziekte of ouderdom thuis of in een ziekenhuis zijn overleden en van wier overlijden aangifte is gedaan bij het stadhuis. De gegevens in dit archief zijn van mensen die in een gevangenis of concentratiekamp zijn omgekomen, of tijdens gevechten. Je vindt er bijvoorbeeld ook de gegevens van Anne Frank.
- Collectie J.A. van Hamel, 1880-1964, archiefinventaris 2.21.081. Dit is het archief van de vader van Lodo en Gerard van Hamel. Een groot deel van dit archief is openbaar.
- Collectie Dubbelen van het NIOD, 1933-1966, archiefinventaris 2.14.08. Deze collectie bevat kopieën van documenten die bij het NIOD berusten, onder meer van namenlijsten van mensen die in concentratiekampen zaten.
- Archief van de Gewestelijke Inlichtingencentrale 14 van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten, archiefinventaris 3.09.46. Dit is het archief van de afdeling Zuid-Holland-Zuid van de BS. Het is grotendeels openbaar en kan interessant zijn bij onderzoek naar de BS. Niet interessant in relatie tot individuele verzetsstrijders.
- Archief van de Stichting Genootschap Engelandvaarders archiefinventaris 2.19.127. Zie ook de zoekhulp Engelandvaarders.
- Archieven van het Nederlandse Rode Kruis, afdeling Oorlogsnazorg. Zie ook de zoekhulp Oorlogsarchief Rode Kruis.
Literatuur
L. Bergmans, Episode. 15 dagen Scheveningen, (Oisterwijk 1946)
C. ten Boom, Gevangene en toch…Herinneringen uit Scheveningen, Vught en Ravensbrück, (Amsterdam 1945
B.G.A.M. van der Meer-Van Os (red.), Kom vanavond met verhalen… Authentieke fragmenten van bewoners en bewoonsters van het Oranjehotel tijdens de Tweede Wereldoorlog, (Rotterdam 1995
Stichting Oranjehotel, 40 jaar Stichting Oranjehotel, (Den Haag 1985)
J.M. Terwiel, Bajes in de duinen 1880-2000, (Scheveningen 1998)
Ministerie van VROM / Rijksgebouwendienst / Rijksbouwmeester, Bouwhistorische aantekening. Dodencel 601 in het Penitentiair Complex Scheveningen, (Den Haag 2001)
E.B. Weber, Gedenkboek van het Oranjehotel, Rotterdam 1946, (Amstelveen 1982)
Dit boek bevat een schat aan informatie over verzetsmensen, brieven van oud-gevangenen met hun ervaringen en gaat uitgebreid in op de graffiti in de cellen.
| Link | Korte omschrijving |
|---|---|
| www.oranjehotel.org | Website van het Nationaal Monument Oranjehotel. Bevat informatie over allerlei aspecten van het Oranjehotel. |
| Collectieportal. Ruim 450 organisaties in Nederland beheren collecties over de periode van de Tweede Wereldoorlog; zoek bijvoorbeeld op "Oranjehotel Scheveningen" (laat de aanhalingstekens weg!) | |
| www.erelijst.nl | Erelijst van Gevallenen 1940-1945 |
| www.ogs.nl | U kunt hier het slachtofferregister raadplegen. Plaats van overlijden en -datum van personen staan hier aangegeven. |
| www.waalsdorpervlakte.nl | Informatie over de fusilladeplaats in Den Haag. Op de Waalsdorpervlakte zijn veel gevangenen uit het Oranjehotel gefusilleerd. |
| https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Oranjehotel | Verschillende foto's van het Nationaal Monument Oranjehotel |
Het Oranjehotel is de naam van een deel van de Scheveningse strafgevangenis tijdens de Tweede Wereldoorlog. Van de daar opgesloten verzetsstrijders hebben velen de oorlog niet overleefd. Ze zijn gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte of afgevoerd naar een concentratiekamp en daar omgekomen.
Na de oorlog is de Stichting Oranjehotel opgericht met als doel de herinnering aan de slachtoffers levend te houden. De Stichting heeft portretfoto’s van ongeveer 750 omgekomen gevangenen verzameld in vier fotoboeken, de Dodenboeken.
Over de Tweede Wereldoorlog zijn boekenkasten vol geschreven. Het is een ingewikkelde periode, die weliswaar al lang voorbij is, maar die zo belangrijk is voor Nederland dat de sporen ervan nog steeds zichtbaar zijn in onze maatschappij. Een belangrijk aspect is de geschiedenis van het verzet tegen de Duitse bezetting. In de zoekhulp Tweede Wereldoorlog: verzet in Nederland kunt u meer lezen over het verzet in Nederland tijdens de Duitse bezetting.
