Loopbaangegevens van militairen en marinepersoneel worden sinds 1795 bijgehouden in staten van dienst. Deze staten van dienst werden lange tijd genoteerd in registers die stamboeken worden genoemd. Begin twintigste eeuw werd overgestapt op een ander systeem: het dossierstelsel. Hierdoor kreeg elke militair en marinier een eigen persoonsdossier. Stamboeken bleven nog wel enige tijd in gebruik.
Onderzoek in het marine-archief kan moeizaam zijn omdat veel verloren is gegaan. In de Tweede Wereldoorlog is het gebouw van het Ministerie van Marine zwaar beschadigd bij een bombardement. Naast een groot deel van het ministeriearchief zijn toen ook marinestamboeken verbrand.
In de staten van dienst vindt u persoons- en loopbaangegevens van beroepspersoneel. Gegevens over dienstplichtigen bij de marine zijn te vinden in de stamboeken zeemiliciens. U kunt de volgende gegevens vinden in de staten van dienst:
- naam, geboortedatum en geboorteplaats;
- namen van de ouders (soms het beroep van de vader);
- aanstelling, duur van het aangegane dienstverband, promoties en ontslag;
- vermelding van de actieve dienst op zee;
- vermelding van gedane veld- of zeetochten, bekomen verwondingen, uitstekende daden of bijzondere verrichtingen;
- vermelding van toegekende onderscheidingen, opleiding, talenkennis.
Vanaf begin twintigste eeuw werden stamboeken (registers met personeelsgegevens) vervangen door het dossierstelsel waardoor elke beroepsmilitair of marinier een eigen persoonsdossier kreeg.
Het Nationaal Archief bewaart ruim 25.000 persoonsdossiers van mariniers die geboren werden tussen 1909 en 1920. Zij traden in dienst in de periode 1929-1940. Deze persoonsdossiers zijn extra interessant omdat veel van deze personen tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog bij de marine dienden. Soms bevatten deze persoonsdossiers archiefstukken over het gedrag van deze personen tijdens de oorlog.
Naast de persoonsdossiers uit de periode 1909-1920, is er een zeer klein aantal persoonsdossiers bewaard gebleven van personen die geboren zijn tussen 1900-1909.
Al deze persoonsdossiers zijn op persoonsnaam te doorzoeken.
Hoe gaat u te werk?
- Ga naar de inventaris van het archief Staten van Dienst van militairen Koninklijke Marine inclusief de Marine Luchtvaartdienst (MLD), geboortejaren 1900-1920 (archiefnummer 2.13.257).
- Via de zoekbalk in de online inventaris kunt u op achternaam zoeken.
- Selecteer naast de zoekbalk de optie 'Zoeken in archiefbestandelen' en voer de achternaam (en voorletters) in van de persoon die u zoekt.
- Als u de persoon vindt in de inventaris, klik dan op het inventarisnummer.
- U kunt nu het dossier aanvragen, of u kunt er een scan van bestellen.
Extra zoekmogelijkheid: dienstplichtigen (geboren tussen 1903-1918)
Komt de persoon niet voor in de archiefnummers 2.13.257 én trad deze persoon in dienst van de marine in de periode 1923-1938? Dan kunt u nog kijken of deze persoon voorkomt in de stamboeken met dienstplichtigen. Dat kan door in het archief Stamboeken Marinepersoneel (archiefnummer 2.12.14) de alfabetische index van de Aanvulling 2023 (inventarisnummers 703 en 704) te bekijken. Staat de persoon in deze index, dan kunt u via het persoonlijke registratienummer de persoon terugvinden in de stamboeken (inventarisnummers 705-736).
Het Nationaal Archief bewaart stamboeken met staten van dienst van officieren en adelborsten (marineofficieren in opleiding) die in de periode 1795-1940 in dienst van de marine traden. Ze zijn te vinden in:
- Stamboeken van Marineofficieren en Minderen 1795-1813 (archiefnummer 2.01.31)
- Stamboeken Marinepersoneel, 1813-1940 (archiefnummer 2.12.14)
De stamboeken uit deze archieven zijn gedigitaliseerd en online te bekijken. Van de stamboekregistraties zijn drie naamregisters (indexen) gemaakt. U kunt deze indexen via een van de drie onderstaande zoekbalken doorzoeken op achternaam. Bedenk voordat u begint met zoeken in welk tijdvak de persoon die u zoekt in dienst trad.
Hoe gaat u te werk?
- Voer de naam in van de persoon die u zoekt in de zoekbalk en klik op 'Zoeken'.
- Er verschijnt een nieuwe pagina met zoekresultaten.
- Als de persoon die u zoekt tussen de resultaten staat, klik dan op het zoekresultaat.
- Op het volgende scherm (record) vindt u één of meerdere bronverwijzingen. Voordat u ergens op klikt is het handig om het folionummer (paginanummer) te noteren of het registratienummer van de persoon dat tussen haakjes vermeld staat. Het folio- of registratienummer heeft u nodig om bij de juiste registratie uit te komen.
- Klik vervolgens op de bronverwijzing om naar het betreffende inventarisnummer te gaan (U kunt deze pagina ook openen in een nieuw tabblad door op de link te gaan staan en de rechter muisknop aan te klikken, kies vervolgens voor 'Link openen in nieuw tabblad'. U behoudt dan in het oorspronkelijke tabblad het record met de gegevens van de persoon die u zocht).
- Klik daarna op het geel gemarkeerde inventarisnummer.
- Blader vervolgens door de scans tot u het opgegeven paginanummer of registratienummer van de persoon tegenkomt.
Extra zoekmogelijkheid officieren 1814-1868
Komt de door u gezochte officier niet voor in deze index? Bekijk dan een tweede serie stamboeken van zeeofficieren (en adelborsten) uit de periode 1814-1868 (archiefnummer 2.12.14, inventarisnummers 1 t/m 9). Op deze stamboeken is geen index gemaakt. U kunt via de namenklappers de naam en het inschrijfnummer van de persoon opzoeken. Met die gegevens kunt u de persoon terugvinden in de stamboeken.
Het Nationaal Archief bewaart de stamboeken voor onderofficieren en manschappen die in dienst traden in de periode 1814-1906. Deze stamboeken bevinden zich in het archief Stamboeken Marinepersoneel, 1813-1940 (archiefnummer 2.12.14). De stamboeken zijn gedigitaliseerd en online te bekijken. Van een aantal stamboeken zijn drie naamregisters (indexen) gemaakt. U kunt deze indexen via de zoekbalk doorzoeken op achternaam. Bedenk voordat u begint met zoeken in welk tijdvak de persoon die u zoekt in dienst trad.
Hoe gaat u te werk?
- Voer de naam in van de persoon die u zoekt in de zoekbalk en klik op 'Zoeken'.
- Er verschijnt een nieuwe pagina met zoekresultaten.
- Als de persoon die u zoekt tussen de resultaten staat, klik dan op het zoekresultaat.
- Op het volgende scherm (record) vindt u één of meerdere bronverwijzingen. Voordat u ergens op klikt is het handig om het folionummer (paginanummer) te noteren of het registratienummer van de persoon dat tussen haakjes vermeld staat. Het folio- of registratienummer heeft u nodig om bij de juiste registratie uit te komen.
- Klik vervolgens op de bronverwijzing om naar het betreffende inventarisnummer te gaan (U kunt deze pagina ook openen in een nieuw tabblad door op de link te gaan staan en de rechter muisknop aan te klikken, kies vervolgens voor 'Link openen in nieuw tabblad'. U behoudt dan in het oorspronkelijke tabblad het record met de gegevens van de persoon die u zocht).
- Klik daarna op het geel gemarkeerde inventarisnummer.
- Blader vervolgens door de scans tot u het opgegeven paginanummer of registratienummer van de persoon tegenkomt.
Stamboeken onderofficieren en manschappen van het Korps Mariniers periode 1880-1906
De stamboeken van het Korps Mariniers voor de periode 1888-1906 zijn bewaard gebleven maar helaas niet geïndexeerd. U kunt mariniers uit deze periode opzoeken in de namenklapper (inventarisnummer 502). Met het gevonden registratienummer van de marinier kunt u daarna verder zoeken in de inventarisnummers 498-501.
Deze index is niet volledig. Mocht u niets vinden kijk dan bij 'Extra zoekmogelijkheid schepelingenstamboeken'.
Via onderstaande zoekbalk zoekt u in lijsten van aangenomen manschappen. Deze lijsten kunnen een alternatief zijn voor ontbrekende schepelingenstamboeken.
Het archief Ministerie van Marine: Afdeling Loodswezen (Afdeling IV), 1822-1928 (archiefnummer 2.12.10) bevat onder inventarisnummers 310, 311, 314-317 verschillende registers met registraties van betalingen aan scheepsloodsen die gewerkt hebben voor de Nederlandse Marine in de periode 1826-1897. Deze zijn via onderstaande zoekbalk te doorzoeken op persoonsnaam.
Hoe gaat u te werk?
- Voer de naam in van de persoon die u zoekt in de zoekbalk en klik op 'Zoeken'.
- Er verschijnt een nieuwe pagina met zoekresultaten.
- Als de persoon die u zoekt tussen de resultaten staat, klik dan op het zoekresultaat.
- Op het volgende scherm (record) vindt u één of meerdere bronverwijzingen. Voordat u ergens op klikt is het handig om het folionummer (paginanummer) te noteren of het registratienummer van de persoon dat tussen haakjes vermeld staat. Het folio- of registratienummer heeft u nodig om bij de juiste registratie uit te komen.
- Klik vervolgens op de bronverwijzing om naar het betreffende inventarisnummer te gaan (U kunt deze pagina ook openen in een nieuw tabblad door op de link te gaan staan en de rechter muisknop aan te klikken, kies vervolgens voor 'Link openen in nieuw tabblad'. U behoudt dan in het oorspronkelijke tabblad het record met de gegevens van de persoon die u zocht).
- Klik daarna op het geel gemarkeerde inventarisnummer.
- Blader vervolgens door de scans tot u het opgegeven paginanummer of registratienummer van de persoon tegenkomt.
Niet alle stamboeken en personeelsadministraties van de Marine zijn bewaard gebleven. Bij een bombardement in de Tweede Wereldoorlog is een groot deel van het marine-archief verloren gegaan.
Als u via de hier genoemde archieven en naamregisters (indexen) geen gegevens vindt van marinepersoneel geboren in de periode 1850-1908, bekijk dan de pagina Militaire voorouders van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH). Op de pagina over de marine is de Lijst militaire voorouders Koninklijke marine, 1850-1908 te downloaden. Staat de persoon die u zoekt op de lijst. Stuur dan een e-mail naar informatievragennimh@mindef.nl.
Neem voor staten van dienst van marinepersoneel geboren ná 1922 contact op met het ministerie van Defensie.
Bekijk ook de website www.maritiemdigitaal.nl met informatie over marineschepen, personeel en andere marine-onderwerpen.
De aanwezigheid van Nederlandse militairen in Nederlands-Indië werd in de loop van de 19e eeuw steeds groter. Na 1850 verbleef vaak meer dan de helft van de schepen en het personeel van de marine in Nederlands-Indië. Het personeel dat in Nederland in dienst trad en werd uitgezonden naar Indië, werd in de gewone stamboeken in Nederland ingeschreven. Daarnaast was er in Indië nog de Koloniale Marine, de Indische Militaire Marine en de Gouvernementsmarine.
Koloniale Marine
De Koloniale Marine bestreed zeeroverij en werd al in 1838/1840 opgeheven. Het personeel behoorde niet tot de Nederlandse zeemacht en de manschappen zijn dan ook niet te vinden in de stamboeken uit archiefnummer 2.12.14.In het archief ministerie van Koloniën(2.10.01) bevinden zich naamlijsten en stamboeken van manschappen en officieren van de koloniale marine. U kunt ook het archief ministerie van Koloniën Supplement (2.10.03) inventarisnummer 148 bekijken en dan specifiek de staten van nalatenschappen.
Indische Militaire Marine
In 1866/1868 dook de Koloniale Marine weer op, onder de naam Indische Militaire Marine. De Indische Militaire Marine behoorde, anders dan de Koloniale Marine, tot de Nederlandse zeemacht. Het personeel is dan ook ingeschreven in de gewone stamboekenseries van schepelingen en mariniers in Stamboeken Marine, 1813-1940 (archiefnummer 2.12.14).
Gouvernementsmarine (1861-1962)
De Gouvernementsmarine(GM) bestond naast de Indische Militaire Marine en had vooral civiel-bestuurlijke taken. Personeelsgegevens van de Gouvernementsmarine zijn opgenomen in het archief van het Ministerie van Koloniën, Stamboeken Burgerlijke Ambtenaren 1836-1927 (2.10.36.22), inventaris 949-950. Via onderstaande zoekbalk zijn deze stamboeken te doorzoeken op persoonsnaam.
Hoe gaat u te werk?
- Voer de naam in van de persoon die u zoekt in de zoekbalk en klik op 'Zoeken'.
- Er verschijnt een nieuwe pagina met zoekresultaten.
- Als de persoon die u zoekt tussen de resultaten staat, klik dan op het zoekresultaat.
- Op het volgende scherm (record) vindt u één of meerdere bronverwijzingen. Voordat u ergens op klikt is het handig om het folionummer (paginanummer) te noteren of het registratienummer van de persoon dat tussen haakjes vermeld staat. Het folio- of registratienummer heeft u nodig om bij de juiste registratie uit te komen.
- Klik vervolgens op de bronverwijzing om naar het betreffende inventarisnummer te gaan (U kunt deze pagina ook openen in een nieuw tabblad door op de link te gaan staan en de rechter muisknop aan te klikken, kies vervolgens voor 'Link openen in nieuw tabblad'. U behoudt dan in het oorspronkelijke tabblad het record met de gegevens van de persoon die u zocht).
- Klik daarna op het geel gemarkeerde inventarisnummer.
- Blader vervolgens door de scans tot u het opgegeven paginanummer of registratienummer van de persoon tegenkomt.
| Archiefnaam | Archiefnummer | inventarisnummers | Toelichting |
|---|---|---|---|
| Bevelhebber der Zeestrijdkrachten, Afdeling Bureau Nalatenschappen | 2.12.29 | 296-301 | Stukken over gewond, gesneuveld, vermist of geïnterneerd marinepersoneel in de periode 1940-1945. Er is geen namenklapper. Het archief is openbaar. |
| Commandant Zeemacht in Nederlands-Indië, (1942-) 1945-1950 | 2.13.72 | Dit archief bevat veel stukken over personeelsbeleid, hierin komt geen individueel marinepersoneel in voor. Het archief is openbaar. | |
| Stamboeken Marinepersoneel, 1813-1940 | 2.12.14 | 640 | Register van officieren, onderofficieren en manschappen van de Koninklijke Marine die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen of vermist, periode 1939-1944 |
| Ex-krijgsgevangen der Koninklijke Marine in het Verre Oosten, 1945-1947 | 2.13.214 | 1-25 | Archiefbestand Persoonskaarten met gegevens over ex-krijgsgevangenen marine in het Verre Oosten. De ruim 3800 persoonskaarten zitten in alfabetische volgorde. Het bestand is openbaar. |
| Ministerie van Defensie: Rekeningcourantboeken Vrijwillige Landstorm en Betaalboekjes Koninklijke Marine, 1900-1916 (1945) | 2.13.87 | 228-446 | Betaalboekjes Koninklijke Marine periode ca. 1940-1945. De dossiers bevatten vermoedelijk alleen informatie over lager personeel. De meeste zakboekjes (in de inventaris betaalboekjes genoemd) betreffende periode 1940 – 1945, soms beginnend vóór 1940. Het archief is openbaar. |
| Archief ministerie van Defensie, Commissie Van Asbeck: Collectie Zuiveringen marinepersoneel in Nederland, 1945-1959, | 2.13.99 | 570-574; 829-832 | Commissie Van Asbeck: Collectie Zuiveringen marinepersoneel in Nederland, 1945-1959. Het archief heeft de dossiers over de gedragingen van marineofficieren tijdens de meidagen 1940. |
| Archief ministerie van Defensie: Commissie tot onderzoek gedragingen marinepersoneel in Nederlands-Indië tijdens de Tweede Wereldoorlog, 1945-1949 | 2.12.51 | Het archief is deels beperkt openbaar. U kunt een verzoek tot inzage indienen, met opgave van de volledige naam van de marineofficier, zijn geboortedatum en een bewijs van overlijden als hij korter dan 100 jaar geleden geboren is. | |
| Stamboekgegevens KNIL-militairen, met Japanse Interneringskaarten, 1942-1996 | 2.10.50.03 | 461-464 | Op Japanse interneringskaarten uit dit archief (inventarisnummers 461-464) is een index gemaakt. Bekijk hiervoor de zoekhulp Japanse interneringskaarten: KNIL en marine, 1942-1945. |
| Archiefnaam | Archiefnummer | Toelichting |
|---|---|---|
| Directie der Marine te Rotterdam, 1814-1850, met retroacta | 3.09.16.01 | |
| Pensioenregisters Marine, 1814-1946 | 2.12.38 | |
| Algemene Rekenkamer 1814-1919: Bureau Oorlog en Bureau Marine (OM) | 2.02.09.01 | Dit archief bevat lijsten van delegaties van scheepssoldijen (betaling aan gemachtigden) van de periode 1839-1879 met klappers op de namen van de betrokken schepelingen en officieren. |
| Scheepsjournalen van het Ministerie van Marine, 1813-1995 | 2.12.03 | Scheepsjournalen van de marine, 1813-1958. Hierin kunt u zien welke reizen een bepaald schip gemaakt heeft in de periode dat de officier of schepeling op dat schip werkzaam was. Deze journalen bevatten geen bemanningslijsten of individuele gegevens over de bemanning: het gaat om machinekamergegevens, nautische gegevens etc. |
| Archiefnaam | Archiefnummer | inventarisnummers | Toelichting |
|---|---|---|---|
| Directie der Marine: Commandement Maritieme Middelen Willemsoord, 1815-1958 | 2.12.12 | 1128-1162; 1194-1199; 1253-1271 | Deze nummers betreffen enige stamboekachtige registers, bijgehouden door marine-onderdelen; |
| Algemene Rekenkamer 1814-1919: Bureau Vaste Posten | 2.02.09.04 | 105-115; 670-683 | Dit archief bevat een aantal pensioenregisters van de marine en erfrechten van matrozen. |
| Ministerie van Koloniën: Supplement, (1664) 1826-1952 | 2.10.03 | 148 | Staten van nalatenschappen van in Oost-Indië overleden personen van de Koloniale Marine circa 1828-1858. |
