Vanaf het einde van de 16e eeuw breidden de Nederlanders hun handelsgebied uit naar gebieden in Azië, Afrika en Brazilië. Dit waren lange en gevaarlijke zeereizen. Door stormen en vijandelijke aanvallen zonken veel schepen naar de bodem van de verschillende oceanen. Informatie over de vergane schepen van de VOC, WIC of Admiraliteit, is in verschillende archieven te vinden:
Uw onderzoek naar het wrak van een VOC-schip begint u bij de website Dutch Asiatic Shipping (DAS).
Hier treft u kerngegevens aan over alle reizen van de VOC:
- naam van het schip
- naam van de schipper
- tonnage
- jaar en werf van de bouw van het schip
- datums van vertrek, tussenstop en aankomst
- omvang van de bemanning.
Voor verdere informatie over het scheepspersoneel zoekt u in de index van de VOC-opvarenden.
Archieven over de VOC
- Archief van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) (1.04.02)
- Archief van de Staten-Generaal (1.01.02)
- Archief van de Hoge Regering te Batavia (1.04.17)
- Archief van de Boekhouder-Generaal Batavia (1.04.18.02)
- Archief van de Nederlandse Factorij te Canton (1.04.20)
- Archief van de Nederlandse Factorij in Japan te Hirado en te Deshima (1.04.21)
- Collectie Aanwinsten van de voormalige Eerste Afdeling van het Algemeen Rijksarchief (1.11.01.01)
Naast deze archieven zijn er ook verschillende particuliere archieven, zoals van individuele bewindhebbers met nuttige informatie.
Als u onderzoek doet naar een schip van de WIC kunt u zoeken in verschillende archieven:
- Archief van de Oude West-Indische Compagnie 1.05.01.01 (niet compleet bewaard)
- Archief van de Tweede West-Indische Compagnie (1.05.01.02)
- Archief van de Verspreide West-Indische stukken (1.05.06)
- Archief van de Sociëteit van Suriname (1.05.03)
- Archief van de Sociëteit van Berbice (1.05.05)
- Archief van de Staten-Generaal (1.01.02)
- Collectie Aanwinsten van de voormalige Eerste Afdeling van het Algemeen Rijksarchief (1.11.01.01)
Als u onderzoek doet naar schepen van de Admiraliteit, start dan met de volgende archieven:
- Archief van de Admiraliteitscolleges (1.01.46)
- Archief van de Staten van Holland en West-Friesland (3.01.04.01)
- Archief van de Staten-Generaal (1.01.02)
Aanvullende informatie vindt u in verschillende particuliere archieven van individuele bewindhebbers.
Het archief bevat onder meer gegevens over het toezicht op de Admiraliteit. Er kan in de liassen of (gedrukte) resoluties gezocht worden op de datering van de bouw of schipbreuk van een schip. Het archief bevat verbalen, journalen, memories en rapporten over het beheer van de admiraliteiten en van ’s Lands vloot (admiraliteitszaken). Gedeputeerden van de Staten-Generaal en zeeofficieren rapporteerden in verbalen en journalen over gemaakte zeereizen.
Het Nationaal Archief bezit een groot aantal zeekaarten, waarvan een deel online is terug te vinden in de Kaartencollectie van het Nationaal Archief.
Bijna 2400 land- en zeekaarten kaarten zijn gescand voor de Grote Atlas van de Verenigde Oost-Indische Compagnie en de Grote Atlas van de West-Indische Compagnie (negen delen). De in deze facsimile-atlassen opgenomen kaarten zijn niet alleen afkomstig uit de collectie van het Nationaal Archief, maar ook uit collecties van verschillende instellingen in binnen- en buitenland. Het Nationaal Archief werkt eraan alle scans die uit de eigen kaartencollecties voor de Grote Atlassen zijn gemaakt online beschikbaar stellen. De scans voor de eerste twee delen van de Grote Atlas van de Oost-Indische Compagnie zijn al te bekijken in de Kaartencollectie van het Nationaal Archief.
In de digitale catalogus van de Atlas of Mutual Heritage vindt u afbeeldingen en informatie over de Nederlandse kolonies van de VOC en de WIC.
Het Nationaal Archief werkt aan automatische handschriftherkenning (htr) met behulp van artificial intelligence (AI). Op de website Zoeken in Transcripties kunt u transcripties van handgeschreven documenten van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) uit de 17e en 18e eeuw bekijken en doorzoeken. U kunt dus ook op scheepsnamen zoeken.
Bekijk de pagina over handschriftherkenning voor meer informatie.
- P.G.M. Diebels, Op Papier Vergaan, Onderzoek naar Vergane Schepen in de Archieven van de VOC in: Nederlands Archievenblad, (september 1991)
- P.G.M. Diebels, en J. Meeter, Scanstudy on wrecks of the Dutch East India Company (VOC), (Ede 1995)
- Parthesius, R., Dutch Ships in Tropical Waters. The development of the Dutch East India Company (VOC) shipping network in Asia 1595-1660, (Amsterdam 2007)
