Op 30 november 1813 zet prins Willem Frederik, erfgenaam van de laatste stadhouder van de Republiek, voet aan land op het strand van Scheveningen. Vrijwel meteen presenteert hij zijn eerste Proclamatie. Hierin verklaart hij naar zijn vaderland teruggekomen te zijn om de onafhankelijkheid van Nederland te garanderen en voor welvaart en voorspoed te zorgen. Hij roept de Nederlanders op zich te verenigen onder zijn leiding. ‘De oude tijden zullen weldraa herleeven’!
De handgeschreven proclamatie is ondertekend en van een lakzegel voorzien door de prins. De proclamatie opent met de beroemd geworden zinnen: ‘Na eene scheiding van negentien jaaren, en na zo veele rampen, heb Ik het onuitspreeklijk genoegen dat Ik door Uzelve eenstemmig in uw midden worde teruggeroepen. Ziet mij hier aangekomen en gereed om, onder den Goddelijken Bijstand, U in het genot van uwe voorige onafhanglijkheid en welvaart te helpen herstellen.’
De terugkeer van prins Willem Frederik komt niet uit de lucht vallen. Na de gefaalde veldtocht van Napoleon in Rusland, begint in Nederland de voorbereiding op het eventuele vertrek van de Fransen. Schrijver en politicus Gijsbert Karel van Hogendorp speelt daarbij een belangrijke rol. Hij is onderdeel van een tijdelijk bestuur dat de prins in 1813 uitnodigt om terug te keren. Ook schrijft hij mee aan de grondwetten van 1814 en 1815.
De prins en Van Hogendorp kennen elkaar al vanaf jonge leeftijd maar hebben geen goede relatie. Hun karakters botsen, waarschijnlijk omdat ze teveel op elkaar lijken; allebei zijn ze eerzuchtig en autoritair. Als prins Willem Frederik voet aan land zet, is Van Hogendorp door een hevige jichtaanval aan zijn huis gekluisterd. Afgesproken wordt dat ze elkaar zo snel mogelijk zullen ontmoeten. De prins doet er echter alles aan om de afspraak voor zich uit te schuiven. Als hij uiteindelijk op aandringen van Van der Duyn toch naar het huis van Van Hogendorp gaat, weigert hij om Van Hogendorp een hand te geven. Hij overhandigt hem alleen een blikken koker met daarin een tekst: Willems eerste proclamatie.
Van Hogendorp bewaarde zowel de koker als de (gedrukte) proclamatie in zijn archief, dat nu in het Nationaal Archief bewaard wordt.
Onderstaande gegevens zijn nodig om de archiefstukken op te vragen in het Nationaal Archief. Gedigitaliseerde stukken kunnen in hoge kwaliteit gedownload worden.
Handgeschreven proclamatie (1813)
Inventaris van de archieven van de Algemene Staatssecretarie en van het Kabinet des Konings, met de daarbij gedeponeerde archieven, 1813-1840.
2.02.01, inventarisnummer 6081.1A.
Nog niet digitaal beschikbaar.
Gedrukte proclamatie (1813)
Inventaris van het archief van de familie van Hogendorp, (1633) 1766-1863
2.21.006.49, inventarisnummer 120.
Nog niet digitaal beschikbaar.
