Op de vernieuwde website van het Nationaal Archief vindt u ruim 100 zoekhulpen om makkelijker uw weg te vinden in archieven. Een van de nieuwe zoekhulpen gaat over slavernij en slavenhandel in Nederlands-Indië.
Slavernijverleden in de Oost
Meestal richt onderzoek naar het slavernijverleden van Nederland zich op de Atlantische slavenhandel en slavernij in de Nederlandse koloniën in de West. Maar ook in Azië zijn in de periode 1600-1900 grote aantallen mensen tot slaaf gemaakt en verhandeld in de Nederlandse koloniën. Maar dat is veel minder bekend. Met onder andere lijsten van vrijgemaakten, veroordelingen van slavenhandelaars en documenten waarin slavenaantallen geschat worden, brengt de zoekhulp Slavernij en slavenhandel in Nederlands-Indië (1820-1900) met de onderliggende indexen daar enige verandering in.
Samenstelling van de index
Wie specifiek op zoek is naar stukken over slavernij en slavenhandel in Nederlands-Indië (1820-1900) kan via de zoekhulp makkelijk zoeken in de indexen. Deze indexen bestaat uit verwijzingen naar stukken in de verbaalarchieven van het ministerie van Koloniën (toegangen 2.10.01 en 2.10.02). Het gaat zowel om verwijzingen naar stukken uit het verbaalarchief zelf, als om de serie mailrapporten die onderdeel zijn van deze archieven. Met de verwijzingen zijn de stukken eenvoudig te reserveren of te laten scannen. De zoekhulp biedt naast de index ook uitgebreide achtergrondinformatie over slavernij en slavenhandel in Nederlands-Indië.
Slavenhandel en slavernij in de Oost
In de uitgestrekte Indische archipel kende slavernij een lange traditie. Lang voordat Europeanen rond 1500 voet aan wal zetten was slavernij in grote delen van Oost-Indië een wijdverbreid verschijnsel. Wanneer de Verenigde Oost-Indische Compagnie begin 17e eeuw haar intrede deed in Azië, betrad ook zij de slavenmarkt. Tot slaaf gemaakten werden niet alleen ingezet op plantages, zij werkten ook als huisdienaars, scheepsladers en handwerkslieden. Slavernij in Nederlands-Indië was zeer divers en niet toe te spitsen op bijvoorbeeld een specifieke vorm van arbeid. Tot op de dag van vandaag hebben we beperkt zicht op de omvang van de slavernij in de Oost. Ook is nog weinig bekend over de omgang met slavernij onder Nederlands gezag in Nederlands-Indië. Het maakt slavernij in Oost-Indië minder vastomlijnd en zichtbaar dan in Nederlandse koloniën in de West - zoals Suriname, Berbice, Essequebo, Demerary en Curaçao - waar tot slaaf gemaakten uit Afrika werden geïmporteerd en tewerkgesteld op plantages.
Afschaffing van de slavernij in Nederlands-Indië
De afschaffing van de slavernij onder Nederlandse vlag volgde een aantal decennia na de afschaffing van de slavenhandel. Pas in 1860 werd het wetsvoorstel tot afschaffing van slavernij in Nederlands-Indië doorgevoerd - drie jaar voor afschaffing in de West-Indische koloniën (1 juli 1863). In praktijk kwam in 1860 alleen een eind aan slavernij in de centraal geregeerde gebieden Java en Madura.
Samenwerking
De totstandkoming van de index is het resultaat van de samenwerking tussen het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis en het Nationaal Archief (Programma Gedeeld Cultureel Erfgoed). Linda van der Pol en Xanthe van der Horst verrichten tijdens hun stage onderzoek in de collecties van het ministerie van Koloniën in het Nationaal Archief.
