Verschillende stoomvaartmaatschappijen brachten passagiers van en naar Nederlands-Indië / Indonesië. Het Nationaal Archief bewaart de archieven van twee van deze stoomvaartmaatschappijen: de Stoomvaart Maatschappij Nederland en de Koninklijke Java-China Paketvaart Lijnen.
Stoomvaart Maatschappij Nederland (SMN)
In het archief van de Stoomvaart Maatschappij Nederland (2.20.23) bevinden zich passagierslijsten van schepen van de SMN, die van en naar Nederlands-Indië voeren. Lang niet alle passagierslijsten zijn bewaard gebleven. Ook zijn in de archieftoegang niet altijd de namen van de schepen opgenomen. Passagierslijsten zijn bijvoorbeeld ook te vinden onder de beschrijving 'uitreizen' of thuisreizen'. In de tabel staan inventarisnummers met passagierslijsten.
| Periode | Omschrijving | Inventarisnummer(s) |
|---|---|---|
| 1878-1918 | Uit- en thuisvaarten | 927-938 |
| 1885-1894 | Lijst van passagiers van SMN schepen, geboekt door agent C. Balck te Arnhem | 221 |
| 1911 | s.s. Rembrandt | 222 |
| 1914 | Prins der Nederlanden | 247 |
| 1915 | Koningin der Nederlanden | 246 |
| 1938-1946 | Passagierslijsten | 939-942 |
| 1938-1946 | Thuisreizen | 943-946 |
| 1954-1960 | Uitreizen | 947-956 |
| 1954-1960 | Thuisreizen | 957-971 |
| 1961-1964 | m.s. Oranje | 972-979 |
| 1961 | m.s. V.S. | 994 |
| 1961-1963 | m.s. Johan van Oldenbarneveldt | 995-1005 |
| 1961-1963 | mij. Trans Ocean | 1006-1008 |
| 1962 | m.s. Borneo | 1009 |
Koninklijke Java-China Paketvaart Lijnen (KJCPL)
In 1947 fuseerde de Koninklijke Nederlandse Pakketvaart Maatschappij met de Java China Japan Lijnen tot de Koninklijke Java-China Paketvaart Lijnen (KJCPL). De KJCPL verzorgde het vervoer tussen Nederlands-Indië en China en Japan. De passagierslijsten in het archief van de KJCPL (2.20.58.02) zijn niet ontsloten op scheepsnaam, maar op het soort vaart.
| Periode | Omschrijving | Inventarisnummer(s) |
|---|---|---|
| 1954-1958 | Diverse charters | 650-654 |
| 1962-1963 | Hoofdlijnen | 655 |
| 1963 | Buitenlijnen | 656 |
| 1964-1970 | Europalijnen | 657-664 |
| 1959-1969 | Amerikalijnen | 665-672 |
Rotterdamsche Lloyd
Ook de Rotterdamsche Lloyd, opgericht in 1883, hield zich bezig met het scheepsvervoer van en naar Nederlands-Indië. Passagierslijsten van de Rotterdamsche Lloyd bevinden zich in het Stadsarchief Rotterdam.
Troepenverschepingen en vervoer repatrianten
Tussen 1945 en 1968 moesten ruim 300.000 (Indische) Nederlanders het (voormalig) Nederlands-Indië verlaten. Ze vertrokken naar Nederland; een land waar velen van hen nog nooit geweest waren. Tot de repatrianten behoorden ook de KNIL-militairen.
In verschillende archieven bevinden zich passagierslijsten van repatrianten en van de voormalige KNIL-militairen. Onderstaande tabel geeft een overzicht van deze archieven.
| Archief | Archiefnummer | Opmerkingen | Periode |
|---|---|---|---|
| Ministerie van Defensie: Collectie Troepenverschepingen | 2.13.103 | In de inventarisnummers 1-291 zitten stukken over het vervoer van militairen en repatrianten; de inventarisnummers 303-478 gaan over de medische zorg aan boord. | 1945-1962 |
| Commandant Zeemacht Nederlands-Indië | 2.13.72 | Inventarisnummer 424 gaat over het personeel van de Koninklijke Marine en hun gezinnen, die repatriëren met het m.s. Cheshire. | 1950 |
| Ministerie van Defensie: Generale Staf | 2.13.196 | Inventarisnummer 4610 gaat over militair en burgerpersoneel die repatriëren met het m.s. Sibajak. | 1954-1955 |
| Ministerie van Maatschappelijk Werk | 2.27.02 | Inventarisnummer 1030 bevat passagierslijsten van schepen uit Indonesië. | 1956-1957 |
| Ministerie van Buitenlandse Zaken: Code-Archief | 2.05.118 | Inventarisnummer 12727 bevat passagierslijsten en enquêteformulieren van repatrianten uit Indonesië. | 1959-1960 |
| Stichting Spijtoptanten Indonesië | 2.20.27 | Inventarisnummer 68 bevat passagierslijsten van schepen met repatrianten. | 1960-1961 |
| Het Nederlandse Rode Kruis - Informatiebureau: passagierslijsten van repatriëringsschepen uit Nederlands-Indië en Indonesië | 2.19.277 | Inventarisnummer oED bevat gedigitaliseerde passagierslijsten van diverse reizen. | 1945-1959 |
Relevante websites
https://30dagenopzee.nl/ : een website over de Nederlands-Indische repatriëring
www.passagierslijsten1945-1964.nl: particuliere website met passagierslijsten van repatrianten uit Nederlands-Indië en Nieuw-Guinea, 1945-1964
https://igv.nl/igv-collectie-passagierslijsten-repatriering-1945-1962/: een overzicht van de passagierslijsten repatriëring (1945–1962) uit de collectie van de Indische Genealogische Vereniging
Na de Tweede Wereldoorlog emigreerden veel Nederlanders naar Australië om daar een nieuw bestaan op te bouwen. Het Nationaal Archief bewaart informatie over hun reis naar Australië.
Een aantal passagierslijsten van emigranten naar Australië (1951-1954) uit het archief van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid: Nederlandse Emigratiedienst (archieftoegang 2.15.68), inventarisnummer 1384, is digitaal beschikbaar.
Op de website van de National Archives of Australia zijn aankomstgegevens van passagiers naar Australië te vinden. Deze gegevens kunt u doorzoeken op persoonsnaam.
Het Nationaal Archief bewaart ook emigratiekaarten van Nederlanders die naar Australië emigreerden. Deze emigratiekaarten zijn op persoonsnaam te doorzoeken via een index (namenregister).
U kunt zoeken op achternaam van de emigrant. Als u niet zeker bent van de spelling, kunt u een deel van de achternaam intypen. Bijvoorbeeld Jans i.p.v. Janssen of Jansen.
Holland-Amerika Lijn
De Holland-Amerika Lijn zorgde vanaf 1873 voor een rechtstreekse scheepsverbinding tussen Nederland en Amerika. Tot de Tweede Wereldoorlog vervoerde de HAL migranten, toeristen en zakenmensen. Tijdens de oorlog werden de schepen van de HAL gebruikt voor troepentransport en voor het vervoer van wapens en brandstof. Na de oorlog vervoerden de schepen van de HAL in eerste instantie repatrianten en soldaten uit het voormalig Nederlands-Indië naar Nederland. Vanaf juni 1946 werden de schepen weer ingezet voor 'gewone' passagiers. Veel Nederlandse emigranten vertrokken eind jaren veertig en begin jaren vijftig van de twintigste eeuw naar Amerika met de HAL. In de jaren zestig kreeg de scheepvaart echter steeds meer concurrentie van de luchtvaart. In 1971 hief de HAL daarom haar passagierslijn op. De passagierslijsten van de Holland Amerika Lijn liggen in het Stadsarchief Rotterdam en zijn online te doorzoeken.
Relevante websites
Op de website Passenger Search - The Statue of Liberty & Ellis Island kunt u op naam zoeken naar gegevens van passagiers die tussen 1820 en 1957 aankwamen in New York.
Op de website Ancestry kunt u passagierslijsten op naam doorzoeken.
Op de website www.olivetreegenealogy.com/index.shtml vindt u lijsten van passagiers naar onder andere de Verenigde Staten.
Koninklijke Hollandsche Lloyd
De Koninklijke Hollandsche Lloyd (1907-1981) was een Nederlandse rederij, gevestigd in Amsterdam, die passagiers en vrachten vervoerde tussen West-Europa en Zuid-Amerika. Belangrijke bestemmingen waren Argentinië, Uruguay en Brazilië.
Het archief van de Koninklijke Hollandsche Lloyd, 1907-1937, en haar rechtsvoorganger de Holland-Zuid-Amerikalijn, 1899-1908, bevindt zich in het Nationaal Archief (archiefnummer 2.18.20). In inventarisnummer 141 zitten lijsten van passagiers uit Brazilië 1910-1912.
Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Maatschappij (KNSM)
De KNSM (1856-1981) was een Nederlandse rederij, die gevestigd was in Amsterdam. De KNSM werd opgericht in 1856 en richtte zich in eerste instantie vooral op de vrachtvaart naar Frankrijk, Rusland en de rest van de Oostzee. Op de vrachtschepen van de KNSM was ruimte voor een beperkt aantal passagiers. In 1912 nam de KNSM de Koninklijke West-Indische Maildienst (K.W.I.M.) over. Het bedrijf richtte zich vanaf dat moment ook op de vaart naar West-Indië, waaronder Suriname. Na de Tweede Wereldoorlog exploiteerde de KNSM onder andere verschillende lijnen naar Midden- en Zuid-Amerika. Passagierslijsten van de KNSM vindt u in het archief van de KNSM, dat bewaard wordt in het Stadsarchief Amsterdam.
Op de website www.theshipslist.com vindt u passagierslijsten van schepen naar diverse bestemmingen.
Op de website van het Scheepvaartmuseum staat een onderzoeksgids waarin onder andere wordt uitgelegd hoe u kunt zoeken naar passagiers en bemanningsleden.
Kranten
Kranten publiceerden lijsten van 1e-klaspassagiers. Gedigitaliseerde kranten zijn te bekijken op de website www.delpher.nl.
