Als u van een voorouder alleen een geboorteakte vindt en geen huwelijksakte of overlijdensakte, dan kan uw voorouder geëmigreerd zijn. Om zekerheid te krijgen kunt u het bevolkingsregister raadplegen op de websites van archiefinstellingen en WieWasWie.
In de bevolkingsregisters staat bij emigranten de datum en het land van emigratie vermeld en vaak ook de nieuwe woonplaats. De aantekening ‘doorgehaald bij de xxx VT (volkstelling)’ betekent dat de exacte vertrekdatum niet bekend is. Zie ook informatie over emigranten op de website van het CBG | Centrum voor familiegeschiedenis.
Informatie over emigranten (landverhuizers) vanuit heel Nederland tussen 1848 en 1878 vindt u in de staten van landverhuizers. Vanaf omstreeks 1848 stelden de gemeenten met gegevens uit het bevolkingsregister lijsten op van alle vertrokken personen. Deze ‘staten van landverhuizers’ stuurden ze naar de provincie. De provincies verzamelden de staten uit de hele provincie en stuurden ze vervolgens door naar de minister van Binnenlandse Zaken.
De staten van landverhuizers tussen 1845 en 1878 zijn te vinden in het archief ministerie van Binnenlandse Zaken, afdeling statistiek en voorgangers 1845-1878 (2.04.23.02), inventarisnummers 26 I t/m 26 XII.
In de staten van landverhuizers vindt u:
- achternaam en voornamen of voorletters van de emigrant
- voormalige woonplaats in Nederland
- beroep
- leeftijd
- geloofsovertuiging
- maatschappelijke klasse (welgesteld, mingegoed, behoeftig)
- aantal medereizigers (vrouw, kinderen, dienstboden)
- reden van vertrek
- vermoedelijke bestemming (plaats, regio of land)
Als u op de naam van de emigrant klikt vindt u de volgende gegevens:
- achternaam en voornamen of voorletters van de emigrant
- jaar waarin het vertrek door de gemeente is geregistreerd
- voormalige woonplaats en provincie in Nederland
- bronverwijzing
U kunt scans bestellen van de registratie van de landverhuizer of het stuk reserveren om in de studiezaal te bekijken.
Scans bestellen
Wanneer u een scan wilt bestellen, klikt u eerst op het zoekresultaat. Op de pagina die verschijnt klikt u op de knop 'Bestel scan'.
Reserveren
Noteer eerst het paginanummer dat in de bronverwijzing is opgenomen. Klik dan op de link achter het woord 'Bronverwijzing'. Het inventarisnummer dat u wilt reserveren is geel gemarkeerd. Als u daarop klikt kunt u het stuk reserveren voor inzage in de studiezaal. In de studiezaal vindt u met behulp van het paginanummer het door u gezochte stuk.
Waarom kan ik de persoon die ik zoek niet vinden?
- Niet alle emigranten zijn in de staten terug te vinden. Sommige emigranten lieten zich simpelweg niet registreren. Ook als in het bevolkingsregister werd vermeld dat een persoon met onbekende bestemming vertrokken was, werd de betreffende persoon niet opgenomen in de staten die naar het ministerie werden gestuurd.
- Van de jaren 1831 tot en met 1847 zijn alleen staten opgemaakt van aantallen emigranten. Van vóór 1831 zijn geen gegevens bekend.
- Namen van transmigranten (via Nederland vertrekkende buitenlandse emigranten) komen niet in deze index voor.
- De naam wordt anders gespeld of is verkeerd overgenomen. Probeer in dat geval spellingvarianten.
- In de staten van landverhuizers werden alleen persoonsgegevens opgenomen over alleenstaande emigranten of over het gezinshoofd. Gegevens over meereizende familieleden vindt u niet in deze zoekhulp. Deze gegevens kunt u vinden in de bevolkingsregisters bij de gemeente.
Informatie over emigranten (landverhuizers) vanuit Zuid-Holland tussen 1851 en 1900 vindt u in de staten van landverhuizers uit Zuid-Holland. Gemeenten stelden deze lijsten (staten) van emigranten vanaf omstreeks 1848 op. En stuurden ze door naar de provincie. De provincie bewaarde meestal een kopie en stuurde de originelen door naar het ministerie van Binnenlandse Zaken.
De staten van landverhuizers uit de provincie Zuid-Holland zijn te vinden in het archief provinciaal bestuur Zuid-Holland 1850-1945 (3.02.27.01), inventarisnummer 6460, dossier 14A. Op deze staten van landverhuizers is de index 'Emigranten vanuit Zuid-Holland' gemaakt.
Als u op de naam van de emigrant klikt vindt u de volgende gegevens:
- naam van de emigrant
- laatste woonplaats in Zuid-Holland
- bestemming
- jaar van vertrek
- bronverwijzing
In de originele staten van landverhuizers (waar de bronverwijzing naar verwijst) vindt u ook gegevens als beroep, geloofsovertuiging, maatschappelijke klasse, reden van vertrek en medereizigers. U kunt scans bestellen van deze originele staten van landverhuizers of u kunt de staten reserveren om in de studiezaal te bekijken.
Scans bestellen
Wanneer u een scan wilt bestellen, klikt u eerst op het zoekresultaat. Op de pagina die verschijnt klikt u op de knop 'Bestel scan'.
Reserveren
Noteer eerst het paginanummer dat in de bronverwijzing is opgenomen. Klik dan op de link achter het woord 'Bronverwijzing'. Het inventarisnummer dat u wilt reserveren is geel gemarkeerd. Als u daarop klikt kunt u het stuk reserveren voor inzage in de studiezaal. In de studiezaal vindt u met behulp van het paginanummer het door u gezochte stuk.
- inventarisnummer 50 (lijsten van per schip vertrokken emigranten)
- inventarisnummer 53 (lijsten met aan emigranten betaalde voorschotten)
Archief van de Nederlandse Emigratie Dienst, 1952-1993 (2.15.72)
- inventarisnummers 140-146 (vertreklijsten van emigranten naar diverse landen 1955 - 1982)
- inventarisnummers 147-149 (vertreklijsten van emigranten naar diverse landen 1969 - 1979)
- inventarisnummers 150-161 (maandoverzichten met vermelding van aangemelde en vertrokken personen naar het land van bestemming, alsmede de herkomst per provincie 1956 - 1974)
- inventarisnummers 162-165 (vertrekstaten van (r)emigranten naar diverse landen met vermelding van aantallen aanmeldingen, afwijzingen/afmeldingen en vertrokken personen 1984 - 1993)
- inventarisnummers 166-167 (vertreklijsten van emigranten met vermelding van naam, land, geslacht, geboortedatum, vertrekdatum, aantal personen en reisregeling 1988 - 1992; het betreft de landen Suriname, Turkije, Spanje, Nederlandse Antillen, Marokko, Tunesië, Joegoslavië en Portugal)
- inventarisnummers 221-241 (vertreklijsten van emigranten naar Australië 1949 - 1982)
- inventarisnummers 242-243 (vertreklijsten van emigranten door de lucht naar Australië 1974 - 1979)
- inventarisnummers 265-270 (vertreklijsten van emigranten naar Brazilië 1955 - 1982)
- inventarisnummers 305-324 (vertreklijsten van emigranten naar Canada 1947 - 1982)
- inventarisnummers 325-326 (vertreklijsten van emigranten door de lucht naar Canada 1975 - 1979)
- inventarisnummers 345-352 (vertreklijsten van emigranten naar Nieuw-Zeeland 1950 - 1982)
- inventarisnummers 356-357 (vertreklijsten van emigranten naar Suriname 1977 - 1982)
- inventarisnummers 384-394 (vertreklijsten van emigranten naar de Verenigde Staten van Amerika 1954 - 1982)
- inventarisnummer 395 (vertreklijsten van emigranten door de lucht naar de Verenigde Staten van Amerika 1972 - 1979)
- inventarisnummers 409-419 (vertreklijsten van emigranten naar Zuid-Afrika 1947 - 1976)
Archief van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, A-dossiers 1871-1940 (2.05.03)
- inventarisnummer 290 (plaatsing van ambtenaren in de koloniën 1871 - 1918, 1919 en landverhuizing, emigratie naar de V.S. 1909 - 1913)
- inventarisnummer 291 (emigratie naar Latijns Amerika, Australië en Nieuw Zeeland)
- inventarisnummer 292 (emigratie naar Brazilië 1912 - 1918, 1919)
- inventarisnummer 293 (emigratie naar Verenigde Staten)
- inventarisnummer 4215 t/m 4277 (stukken over landverhuizing/vestiging van Nederlanders in diverse landen 1920-1940)
Archief van het Ministerie van Buitenlandse Zaken B-dossiers (2.05.38)
- inventarisnummers 2789-2790 (stukken met betrekking tot landverhuizing naar Argentinië, 1882-1914)
- inventarisnummer 3089 (stukken betreffende landverhuizing naar de Verenigde Staten van Noord-Amerika, 1888)
- inventarisnummers 727-731 (persoonsdossiers inzake lopende schulden van emigranten naar diverse landen, alfabetisch geordend op naam van emigrant (1952 - 1971)). Omdat er een openbaarheidsbeperking op deze dossiers rust, kunt u de stukken alleen ter plaatse op onze studiezaal reserveren. Een medewerker van de informatiebalie reserveert de stukken voor u.
Raadpleeg ook de relevante (consulaat)archieven van het aankomstland, met gegevens over Nederlandse emigranten:
De volgende consulaatarchieven bevatten informatie over Nederlandse emigranten naar de Verenigde Staten van Amerika:
Archief van het Gezantschap in de Verenigde Staten van Amerika 1814-1940 (1948) (2.05.13)
- inventarisnummers 167 en 496-620 (stukken over het overlijden en de nalatenschap van individuele personen)
Archief van het Consulaat-Generaal te New York (1818) 1855-1954 (2.05.48.23)
- inventarisnummers 317 en 328-335 (stukken over nalatenschappen)
De volgende consulaatarchieven bevatten informatie over Nederlandse emigranten naar Canada:
Archief van de Consulaat-Generaal te Montreal 1922-1954 (2.05.48.10)
- inventarisnummers 91-95 ( stukken over de emigratie van Nederlanders naar Canada, 1922-1944)
- inventarisnummer 98 (staten met opgaven van Nederlandse emigranten naar Canada, en bijlagen, 1936-1940)
Archief van de Consulaat(-Generaal) te Toronto 1926-1954 (2.05.48.12)
- inventarisnummers 31 (stukken over plaatsing van en hulp aan Nederlandse immigranten naar Canada en terugkeer van Nederlandse immigranten naar Nederland, 1929-1937, 1942)
- inventarisnummer 35 (staten van naar Canada onderweg zijnde Nederlandse emigranten 1938-1939)
Archief van het Consulaat te Winnipeg (1937) 1946-1955 (2.05.48.11)
- inventarisnummer 6 (lijsten van Nederlanders die de Canadese nationaliteit verwierven, 1951-1954)
De volgende consulaatarchieven bevatten informatie over Nederlandse emigranten naar Zuid-Amerika:
Argentinië
Archief van het Nederlandse Gezantschap in Argentinië (Buenos Aires), 1911-1954 (toegang 2.05.114)
- inventarisnummer 257 (stukken over de Nederlandse Immigratie Commissie in Argentinië, 1919-1921);inventarisnummer 258 (stukken over een Nederlandse kolonie in het Argentijnse Tres Arroyos, 1920 en 1934-1939)
- inventarisnummer 259 (stukken over de Nederlandse landbouwkolonies Los Pinos en Sierras de Balcare, 1922-1934)
- inventarisnummer 260 (stukken over de emigratie naar Argentinië en Uruguay, 1923-1926 en 1946-1951)
- inventarisnummer 262 (stukken over kolonisatiemogelijkheden in de kolonies Eldorado en Victoria in Argentinië, 1933-1934)
- inventarisnummer 435 (stukken over emigratiemogelijkheden naar Argentinië, 1954)
Brazilië
Archief van de Consulaat-Generaal Rio de Janeiro/Sao Paulo 1955-1974 (2.05.151)
- inventarisnummers 438-443 (stukken betreffende de ontwikkelingen van de emigratie in Brazilië en de verschillende kolonies, 1955-1973)
Archief van het Nederlandse Consulaat-Generaal te São Paulo (Brazilië), 1955-1964 (2.05.344)
- inventarisnummer 118 (correspondentie over de mogelijkheden tot vestiging in Brazilië; immigratie uit Belgische Congo; de plannen tot het stichten van landbouwkolonies van J. Wischral en W. van Riemsdijk 1957-1963)
- inventarisnummer 119 (Correspondentie inzake de Nederlandse kolonie in Monte Alegre 1959-1962)
- inventarisnummer 120 (correspondentie over de feestelijkheden rond het vijftigjarig bestaan van de Nederlandse kolonie in Carambeí 1961-1962)
- inventarisnummer 121 (correspondentie over de bepalingen voor deelname van Nederlandse kolonies in Castrolanda aan de coöperaties Cotia en Sul Brasil 1959)
- inventarisnummer 122 (correspondentie over de Nederlandse coöperatie Holambra, gevestigd op de koffieplantage te Ribeirao 1955-1956)
- inventarisnummer 123 (correspondentie over een lening aangegaan door de Nederlandse coöperatie Holambra 1955-1956)
Chili
- inventarisnummer 121 (stukken over de emigratie van Nederlanders naar Chili, 1952-1954)
Venezuela
- inventarisnummers 177 (stukken over immigratie en kolonisatie in Venezuela en Colombia 1921-1932)
- inventarisnummer 178 (stukken over emigratiemogelijkheden van Nederlanders naar Venezuela, Trinidad en Tobago, 1936-1939)
- inventarisnummer 265 (stukken over onderzoeken naar emigratiemogelijkheden voor Nederlanders naar Venezuela 1945-1954)
Bij het Nationaal Archief ligt het volgende consulaatarchief met informatie over Nederlandse emigranten naar Nieuw-Zeeland:
Archief van het Nederlandse Gezantschap, later de Ambassade in Nieuw -Zeeland, 1955-1974 (2.05.215)
- inventarisnummers 100 (emigrantenvluchten door de KLM, 1957-1964)
- inventarisnummer 101 (emigrantenvluchten door de KLM 1965-1966)
- inventarisnummer 219 t/m 226 (voornamelijk stukken over emigratiebeleid, behalve inventarisnummer 224 met stukken over het verstrekken van leningen aan Nederlandse immigranten, 1964-1971)
Het Nationaal-Archief heeft de volgende consulaatsarchieven met informatie over Nederlandse emigranten naar Australië:
Consulaat-Generaal te Sydney 1927-1954 (2.05.48.14)
- inventarisnummer 124 (rapport van de Nederlandse Vereniging over de rechtstoestand van de Nederlandse immigrant in Australië, 1953)
- inventarisnummer 125 (missive van de consul-generaal betreffende de behuizing van de Nederlandse emigranten in het kamp Scheyvile 1953)
Consulaat-Generaal te Melbourne 1928-1954 (2.05.48.13)
- inventarisnummer 23 (lijsten van Nederlandse passagiers vertrokken uit Nederlands-Indië 1946)
- inventarisnummer 18 (lijsten van aankomst van Nederlanders in Victoria en van aankomst en vertrek van Nederlandse schepen (1944)
Omdat er een openbaarheidsbeperking op deze dossiers rust, kunt u de stukken alleen ter plaatse op onze studiezaal reserveren. Een medewerker van de informatiebalie kan de stukken voor u reserveren.
De Nederlandse emigratie naar Zuid-Afrika komt pas na 1945 op gang. Voor die tijd emigreerden er nauwelijks Nederlanders naar Zuid-Afrika. Bij het Nationaal Archief liggen de volgende consulaatarchieven:
Consulaat Kaapstad 1860-1939 (2.05.128)
- inventarisnummer 94 (stukken betreffende immigratie in Zuid-Afrika, 1921-1938)
- inventarisnummer 95 (stukken betreffende steun aan de landbouwnederzetting Wonderfontein, 1925-1935)
- inventarisnummers 96-98 (stukken betreffende de vestiging van Nederlanders in Zuid-Afrika, 1930-1938)
- inventarisnummer 99 (stukken betreffende de Stichting Landverhuizing Nederland, 1933-1935)
Gezantschap Zuid-Afrika 1910-1955, merendeel 1930-1954 (2.05.122)
- inventarisnummer 237 (stukken over de emigratie van Nederlanders naar Zuid-Afrika, 1931-1941)
- inventarisnummer 238 (stukken betreffende de emigratie van Nederlandse landbouwers naar Zuid-Afrika en de oprichting van een afdeling Landbouw van de Nederlandse Vereniging te Johannesburg, 1929-1939)
- inventarisnummer 240 (stukken betreffende de emigratie naar Nederlands-Indië en Curaçao, 1930-1941)
Consulaat Johannesburg 1938-1954 (2.05.124)
- inventarisnummer 21 (stukken over de opvang, ondersteuning en repatriëring van Nederlandse emigranten, 1947-1954)
Consulaat-Generaal Kaapstad 1938-1956 (2.05.125)
- inventarisnummer 70 (stukken over de voorlichting aan (potentiële) Nederlandse emigranten, 1938-1943)
- inventarisnummer 71 (stukken over verzoeken van Nederlandse emigranten om toelating tot de Unie van Zuid-Afrika, 1938-1943)
Ambassade en Consulaten-Generaal Zuid-Afrika 1955-1974 (2.05.268)
- inventarisnummer 123 (stukken over de werving van mijnleerlingen en andere arbeidskrachten in Nederland door Zuid-Afrika, 1955 - 1956)
- inventarisnummer 124 (stukken over diverse aangelegenheden inzake migratie in Zuid-Afrika, 1955 - 1963)
- inventarisnummer 125 (stukken over verslagen van de emigratieattaché, september - december 1971 en de Nederlandse migratie naar Zuid-Afrika, 1960 - 1969)
- inventarisnummer 310 (stukken betreffende de voorlichting aan Nederlandse emigranten, 1956 - 1964)
Archiefdiensten in de provinciehoofdsteden bewaren de volgende staten van landverhuizers:
- Groningen 1847-1904, met naamindex 1835-1901
- Friesland 1845-1880, met naamindex
- Overijssel 1847-1919
- Gelderland 1816, 1832-1865
- Utrecht slechts incidenteel aanwezig
- Noord-Holland 1851-1877
- Zeeland 1839-1900, met naamindex
Stadsarchief Rotterdam
Archief van de Holland Amerika Lijn (HAL) passagierslijsten, 1900-1962.
Provinciaal archief in Friesland (Tresoar)
Tresoar heeft gegevens over landverhuizers in diverse genealogieën en particuliere archieven.
Noord-Hollands Archief
Archief van de Staatscommissie van toezicht over de doortocht en het vervoer van landverhuizers te Amsterdam, 1861-1934.
Het Utrechts Archief
In het archief van de Raad voor de zaken van Kerk en Overheid van de Nederlandse Hervormde Kerk staat informatie over de Hervormde Emigratie Commissie 1948-1968.
informatie over emigranten naar verschillende landen is ook te vinden in het archief van de Generale Synode van de Nederlandse Hervormde Kerk 1946-1973.
Gelders archief
In inventarisnummer 109 uit de Archieven van de rechterlijke colleges, alleensprekende rechters in de provincie Gelderland 1811-1838 staat informatie over transmigranten. Het gaat om lijsten van vreemdelingen die over Arnhem Nederland zijn binnengekomen (1837-1838).
Overzicht van archieven over emigranten
Op de site van het Huygens Instituut staat een overzicht van de binnen- en buitenlandse archieven met informatie over Nederlandse emigranten tussen 1945 en 1967. Als u aan de linkerkant van het scherm kiest voor 'overzicht instellingen', verschijnt er een lijst met instellingen betrokken bij emigratie. Als u op een instelling klikt en daarna op de tab 'archivalia', dan staat er bij de 'vindplaats' in welk archief u informatie over die instelling kunt vinden.
Verenigde Staten
National Archives in Washington:
- Passenger Arrival Lists, 1820-1957.
- Census Schedules, 1790-1910 (formulieren van de tienjaarlijkse volkstellingen)
- Naturalization Records 1790-1950 (dossiers betreffende naturalisaties)
Canada
In het Nationaal Archief van Canada in Ottawa vindt u immigratie records en immigratiegidsen, reisgidsen, passagierslijsten, brieven, dagboeken, tijdschriften, memoires, kranten en kaarten. Op de website kunt u zoeken in verschillende databases met informatie over immigranten.
Australië
Op de website van the National Archives of Australia kunt u zoeken op naam van de emigrant in de Passenger arrival records.
Verenigde Staten
- Op de website van Ellis Island bij New York vindt u gegevens over Europese emigranten die tussen 1890 en 1924 de Verenigde Staten binnenkwamen.
- Op de website Family Search van de The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints (mormonen) vindt u informatie uit diverse Amerikaanse bronnen.
Canada
- De Canadese website CanadaGenWeb biedt hulp bij genealogisch onderzoek (o.a. naar immigranten).
- Op de website Find my Past zijn databases te vinden met informatie over immigranten naar o.a. Canada, Nieuw-Zeeland, de Verenigde Staten en Australië.
Australië
Op de website Find my Past zijn databases te vinden met informatie over immigranten naar o.a. Canada, Australië, Nieuw-Zeeland en de Verenigde Staten.
Zuid-Afrika
Op de website van de Soutch African Geneology en van de eGGSA branche of the Genealogical Society of South Africa kunt u zoeken in passagierslijsten.
Brazilië
Voor informatie over migranten naar Brazilië kunt u zoeken in de database van immigranten op de website van het Nationaal Archief van Brazilië. Hier kunt u onder het kopje 'nome' zoeken op achternaam van de immigrant. Let op: De website is volledig in het Portugees.
Argentinië
Op de website van het Centro de Estudios Migratorios Latinoamericanos kunt u in de database zoeken op achternaam (apellido) van de migrant. Let op: De site is volledig in het Spaans.
Literatuur
- J.A.A. Hartland, De geschiedenis van de Nederlandse emigratie tot de Tweede Wereldoorlog (Den Haag 1959), bibliotheek Nationaal Archief 41 D 12.
- J. van Hinte, Nederlanders in Amerika; een studie over landverhuizers en volksplanters in de 19e en 20e eeuw in de Verenigde Staten van Amerika, 2 dln (Groningen 1928), bibliotheek Nationaal Archief 160F 22A-B.
- H.L.M. Obdeijn en M.L.J.C. Schrover, Komen en gaan : immigratie en emigratie in Nederland vanaf 1550 (Amsterdam 2008) bibliotheek Nationaal Archief 158 D 29.
- E. Koops, De dynamiek van een emigratiecultuur: De emigratie van gereformeerden, hervormden en katholieken naar Noord-Amerika in vergelijkend perspectief (1947-1963) (Hilversum 2010), bibliotheek Nationaal Archief 154 B 10.
- J.L. Krabbendam, Vrijheid in het verschiet : Nederlandse emigratie naar Amerika 1840-1940 (Hilversum 2006), bibliotheek Nationaal Archief 206 C 21.
- R.P. Swierenga, Exodus Netherlands, Promised Land America. Dutch emigration and settlement in the United States, in: J.W. Schulte Nordtholt en R.P. Swierenga ed. A bilateral bicentenial. A History of Dutch-American relations 1782-1982 (Amsterdam 1982), bibliotheek Nationaal Archief 201 A 18.
- R.P. Swierenga, Faith and family : Dutch immigration and settlement in the United States, 1820-1920 (New York, London : Holmes & Meier, cop. 2000), bibliotheek Nationaal Archief 160 E 2.
Gepubliceerde naamlijsten van emigranten naar de Verenigde Staten
- P.W. Filby, Passenger and immigration lists index. A guide to published Arrival records of about 500.000 passengers who came to the United States and Canada in the seventeenth, eighteenth and nineteenth centuries, 3 volumes (Detroit 1981) (+ suppl. volume 1983-1994). Deze publicatie is te vinden in verschillende Nederlandse Universiteitsbibliotheken.
- R.P. Swierenga, Dutch Emigrants to the United States, South Africa, South America, and South-East Asia, 1835-1880. An alphabetical listing by household heads and independent persons Pref. by P.W. Filby; Scholarly Resources Inc. (Wilmington, Delaware 1983), bibliotheek Nationaal Archief 502 B 19.
- R.P. Swierenga, Dutch immigrants in US ship passenger manifests 1820-1880. An alphabetical listing by household heads and independent persons Pref. by P.W. Filby; Scholarly Resources Inc. (Wilmington, Delaware, 1983), bibliotheek Nationaal Archief 502 B 20 1-2.
- R.P. Swierenga, Dutch Households in U.S. population censuses 1850, 1860, 1870. An alfabetical listing by family heads Scholarly Resources Inc. 3 dln (Wilmington, Delaware 1987.
