Naturalisaties 16e eeuw - 1950

Bent u voor 1990 Nederlander geworden en wilt u dit bewijzen? Dan heeft u het document nodig, waarin staat dat u het Nederlanderschap heeft gekregen. Dit kan een Koninklijk Besluit zijn, een wet of een beschikking. U vindt het bewijsstuk als volgt:

Stap 1: 

Klik op de link naar de inventarisnummers 8548-8770 uit de archieven over naturalisatie en nationaliteitsaangelegenheden, archiefnummer: 2.09.128.

Stap 2: 

Nadat u de link heeft aangeklikt opent er een nieuw venster met de archiefinventaris. In de archiefinventaris vindt u korte beschrijvingen van de stukken (inventarisnummers) in het archief. In de inventarisnummers 8548-8770 zitten kaartjes met gegevens van personen die Nederlander zijn geworden. De kaartjes zijn alfabetisch op achternaam geordend. 

Stap 3: 

Klik op het inventarisnummer (rode nummer) dat verwijst naar de beginletters van uw achternaam. Er verschijnt nu eerst een pagina om in te loggen in uw account bij het Nationaal Archief. Heeft u nog geen account, dan kunt u dat direct aanmaken. 

Stap 4: 

Kies voor de optie 'Reserveer', als u het inventarisnummer (met daarin de kaartjes) in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag wilt bekijken. Nadat u een reservering heeft gemaakt, ligt het inventarisnummer binnen een half uur voor u klaar in de studiezaal. Wilt u scans bestellen van een kaartje? Kies dan de optie 'Scans bestellen'. Geef tijdens uw bestelling bij ‘specificatie’ aan van welk kaartje u een scan wilt ontvangen.

Stap 5: 

Op het kaartje met informatie over uw naturalisatie vindt u meestal de volgende gegevens:

• Uw voornaam/voornamen en achternaam
• Uw geboorteplaats
• Uw geboortedatum
• Uw woonplaats
• Een verwijzing naar de beschikking, de wet of het Koninklijk Besluit (KB) waarbij u het Nederlanderschap heeft gekregen
• Een verwijzing naar het nummer van uw naturalisatiedossier (NA, NAW of NAR nummer)

Noteer of u genaturaliseerd bent bij wet, bij beschikking of bij KB en noteer de datum/het nummer van de wet, de beschikking of het KB. 

Is er een verwijzing naar een NAW of NAR nummer? Volg dan stap 6.   
Is er alleen een verwijzing naar een NA nummer? Of bent u vóór 1950 Nederlander geworden? Ga dan in deze zoekhulp naar het onderdeel: Wat doet u als u alleen een NA-nummer heeft of als er geen NAW- of NAR-dossier blijkt te zijn?

Stap 6: 

Klik op de link naar de inventarisnummers: 8771-9270 uit de archieven over naturalisatie en nationaliteitsaangelegenheden, archiefnummer: 2.09.128. In deze inventarisnummers bevinden zich de 'stukken betreffende het tot stand komen van de wetgevingsprocedures rond de naturalisatie 1950-1989'. In een inventarisnummer bevinden zich meerdere dossiers. Inventarisnummer 8797 bevat bijvoorbeeld de dossiers 700/013 tot en met 700/020.

Stap 7: 

Klik op het inventarisnummer (rode nummer) waarin het door u opgeschreven dossiernummer zit. 

Stap 8: 

Kies voor de optie 'Reserveer', als u het inventarisnummer (met daarin het dossier) in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag wilt bekijken. Nadat u een reservering heeft gemaakt, ligt het inventarisnummer binnen een half uur voor u klaar in de studiezaal. Wilt u scans bestellen van het dossier? Kies dan de optie 'Scans bestellen'. Geef tijdens uw bestelling bij ‘specificatie’ aan van welk dossier (dossiernummer) u een scan wilt ontvangen.

In het dossier vindt u het KB of de wet waarin staat dat u het Nederlanderschap heeft gekregen. Dit kunt u gebruiken als bewijsstuk. Blijkt er geen dossier te zijn? Ga dan naar het onderdeel: Wat doet u als u alleen een NA-nummer heeft of als er geen NAW- of NAR-dossier blijkt te zijn? 

Heeft u na 1989 het Nederlanderschap gekregen en wilt u dit bewijzen? Neem dan voor uw volledige naturalisatiedossier (met daarin het naturalisatieverzoek en de stukken over de behandeling van het verzoek) contact op met de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) via archiefvragen.ind@ind.nl. Heeft u alleen het Koninklijk Besluit nodig, waarin staat dat u het Nederlanderschap heeft gekregen? Neem dan contact op met het Kabinet van de Koning.

U heeft de datum, het jaartal en het nummer genoteerd van de wet waarbij u genaturaliseerd bent. Alle wetten worden gepubliceerd in het Staatsblad. Het Staatsblad is online beschikbaar via de website www.Delpher.nl of fysiek in de studiezaal van het Nationaal Archief. 

Zoeken naar de wet op Delpher

Stap 1: 

Ga naar www.delpher.nl.

Stap 2: 

U ziet een witte balk met de tekst ‘Doorzoek alles’ en een pijltje naar beneden. Klik op het pijltje en kies voor ‘tijdschriften’.

Stap 3: 

Klik op de knop ‘zoeken’ (zonder verder iets in te vullen in het zoekveld).

Stap 4: 

Er opent een nieuwe pagina. Aan de linkerkant van de pagina ziet u verschillende filteropties (met rode letters). Klik onder ‘Titel tijdschrift’ op de tekst ‘Kies titel tijdschrift’. 

Stap 5: 

Vul in de zoekbalk, waar nu ‘Titel tijdschrift bevat’ staat, ‘Staatsblad’ in. Klik niet op Enter. 

Stap 6: 

Er verschijnen verschillende tijdschriftentitels waarin het woord ‘Staatsblad’ voorkomt. Scroll naar beneden tot u de titel ‘Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden’ tegenkomt en klik daarop. Daarna klikt u op de knop ‘filter’.

Stap 7: 

Er opent een nieuwe pagina met de gevonden Staatsbladen. 

Stap 8: 

Filter op ‘periode’. U vindt de filteroptie ‘periode’ aan de linkerkant van de pagina in rode letters. Vink eerst de optie ‘20e eeuw’ aan. Vervolgens kunt u filteren op het decennium waarin u Nederlander bent geworden, en ten slotte op het jaar.

Stap 9: 

Vul in de zoekbalk bovenaan de pagina, waar nu ‘zoeken in tijdschriften uit de 19e t/m de 21e eeuw’ staat, uw volledige naam in. Klik op het vergrootglas.

Stap 10: 

Er opent een pagina met zoekresultaten. Klik op het resultaat waarin uw volledige naam voorkomt. Vervolgens opent er een pagina met de scan van het Staatsblad waarop uw naam voorkomt. Soms moet u met de pijltjes die aan weerszijden van de scan staan, een paar pagina’s vooruit of achteruit bladeren om te controleren of het inderdaad om de wet gaat, waarin staat dat u het Nederlanderschap heeft gekregen. Het is ook mogelijk dat u met de pijltjes door het Staatsblad moet bladeren om de pagina te vinden waarop uw naam voorkomt. 

Zoeken naar de wet in het fysieke Staatblad:

Stap 1: 

Ga naar de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag en vraag bij de informatiebalie om het fysieke Staatsblad van het jaar waarin u genaturaliseerd bent. Het Staatsblad ligt vervolgens binnen een half uur voor u klaar in de studiezaal van het Nationaal Archief.

Stap 2: 

Blader in het Staatsblad naar het nummer van de wet, waarbij u genaturaliseerd bent.

U kunt het Koninklijk Besluit (KB), waarin staat dat u Nederlander bent geworden, opzoeken met behulp van de zoekhulp Koninklijke Besluiten, 1813-1988. Let op:  Vanwege de privacybescherming zijn Koninklijke Besluiten die jonger zijn dan 75 jaar beperkt openbaar (a-beperking). Dit betekent dat u deze Koninklijke Besluiten niet zelf kunt reserveren via de website. U moet hiervoor naar het Nationaal Archief in Den Haag komen. Een medewerker van het Nationaal Archief kan het KB tijdens uw bezoek voor u aanvragen. U kunt het KB vervolgens bekijken in de studiezaal van het Nationaal Archief. 

Van beperkt openbare archiefstukken mogen geen kopieën worden gemaakt. Een uitzondering is als u kopieën nodig heeft als bewijsstuk (bijvoorbeeld in een rechtszaak of voor de aanvraag van een visum of pensioen). Heeft u een kopie nodig van het KB waarin staat dat u Nederlander bent geworden? Stuur dan een mail naar info@nationaalarchief.nl. Voeg als bijlage een foto of scan van de brief of mail mee, waarin gevraagd wordt om het bewijsstuk.   

Neem voor uw naturalisatiedossier contact op met de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) via archiefvragen.ind@ind.nl.

De beschikkingen van de Gouverneur van Suriname van 1951 tot en met 1974 vindt u in de inventarisnummers 1 t/m 14 uit het digitaal duplicaat van het archief van de Gouverneur van Suriname: Kabinet 1951-1975, archiefnummer 2.10.26. Deze inventarisnummers zijn digitaal beschikbaar.

U gaat als volgt te werk:

Stap 1: 

Klik op de link naar de inventarisnummers 1 t/m 14 uit het digitaal duplicaat van het archief van de Gouverneur van Suriname: Kabinet 1951-1975, archiefnummer: 2.10.26. In deze inventarisnummers bevinden zich de beschikkingen (resoluties) van de Gouverneur van Suriname.

Stap 2:  

Klik op het inventarisnummer (rode nummer) waarin de beschikkingen (resoluties) zitten van het jaar waarin u het Nederlanderschap gekregen heeft.

Stap 3: 

Er opent een nieuwe pagina met de scans van het inventarisnummer. Blader naar de datum van de beschikking en vervolgens naar het nummer van de beschikking. 

Naturalisatiedossiers van na 1950, met daarin onder andere het naturalisatieverzoek en de bijbehorende stukken, liggen nog bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). U kunt een naturalisatiedossier opvragen via archiefvragen.ind@ind.nl.

Vanwege de privacywetgeving is een deel van de archiefstukken over personen die in de periode van 1946 tot en met 1950 genaturaliseerd zijn beperkt openbaar. Dit betekent dat u deze stukken niet zelf kunt opzoeken. Neem voor deze stukken contact op met het Nationaal Archief via info@nationaalarchief.nl. Vermeld in uw mail de volledige voornaam/voornamen, de achternaam en de geboortedatum van de persoon van wie u de naturalisatiestukken zoekt.

Gaat het om uw eigen naturalisatie?  

Stuur dan een foto of scan mee van uw identiteitsbewijs. 

Gaat het om de naturalisatie van iemand anders en is deze persoon geboren na 1 januari 1924?

Vanwege de privacywetgeving hebben wij van personen die geboren zijn na 1 januari 1924 nog een aantal documenten nodig.

Als de persoon nog in leven is hebben wij de volgende documenten nodig:

• Een toestemmingsverklaring, met handtekening, waarin hij of zij u toestemming geeft om stukken over hem of haar op te vragen én in te zien. Een voorbeeld van een toestemmingsverklaring vindt u op de pagina Toestemmingsverklaring inzage.
• Een kopie van het identiteitsbewijs van de persoon van wie u de naturalisatiestukken zoekt. Meer informatie over het maken van een veilige kopie van een identiteitsbewijs vindt u op de website van de Rijksoverheid. 
• een kopie van uw identiteitsbewijs. 

Als de persoon overleden is hebben we een bewijs van overlijden nodig. Als bewijs van overlijden accepteren wij:

• een foto of scan van een uittreksel uit het overlijdensregister van de burgerlijke stand;
• een foto of scan van een rouwkaart, rouwadvertentie of bidprentje (de website Mensenlinq bevat veel rouwadvertenties die sinds 2005 in regionale dagbladen verschenen);
• een foto of scan van de persoonskaart (op te vragen bij het CBG|Centrum voor Familiegeschiedenis);
• een foto van de grafsteen met daarop de volledige naam, geboorte- en sterfdatum (goed leesbaar).

Na ontvangst van uw mail starten wij een onderzoek naar de opgevraagde naturalisatiestukken. U hoort vervolgens binnen zes weken of wij stukken gevonden hebben. Als er stukken gevonden zijn kunt u deze op afspraak komen bekijken in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag. 

Let op: Van beperkt openbare stukken mogen geen scans of kopieën worden gemaakt, tenzij u deze nodig heeft als bewijsstuk. Stuur in dit geval een foto of scan mee van de brief of mail, waaruit dit blijkt. 

Om naturalisatiestukken uit de periode 1932 tot en met 1945 te vinden, gaat u als volgt te werk:

Stap 1:

Volg de stappen onder het kopje ‘Ik zoek bewijs dat ik het Nederlanderschap heb gekregen’ om de datum en het nummer van de wet te vinden, waarmee de persoon van wie u de naturalisatie zoekt het Nederlanderschap heeft gekregen.

Stap 2: 

U gaat nu de naturalisatiewet opzoeken. Wetten worden gepubliceerd in het Staatsblad. Het beste kunt u de naturalisatiewet opzoeken in het fysieke Staatsblad (dus niet online via Delpher). Ga hiervoor naar de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag.  Bij de informatiebalie in het informatiecentrum van het Nationaal Archief vraagt u het Staatsblad aan van het jaar, waarin de persoon over wie u informatie zoekt, genaturaliseerd is. Het Staatsblad ligt vervolgens binnen een half uur voor u klaar in de studiezaal van het Nationaal Archief.

Stap 3: 

Blader in het Staatsblad naar het nummer van de wet, waarbij de persoon genaturaliseerd is.

Stap 4: 

Vaak worden in één wet meerdere personen tegelijk genaturaliseerd. Er staat bijvoorbeeld: ‘Wet van den 24sten December 1925, houdende naturalisatie van B. Baruch en 19 anderen.’ Noteer de naam van de eerste persoon die in de wet staat (in dit geval is dat dus B. Baruch). U gaat verder zoeken met deze naam (dus niet met de naam van de persoon van wie u de naturalisatiegegevens zoekt).

Stap 5: 

Het onderzoek gaat verder in de archieven van het Ministerie van Justitie. Voor de periode 1932 tot en met 1945 heeft u het verbaalarchief van het ministerie van Justitie nodig met archiefnummer 2.09.22. Voor het onderzoek in dit archief maakt u gebruik van namenklappers en indexen. In deze jaren zijn de namenklappers en indexen gecombineerd.

U gaat eerst de juiste namenklappers/indexen reserveren.

• Klik voor de namenklappers/indexen van 1932 tot en met 1940 op de link naar de inventarisnummers 14739-14744 uit het archief van het ministerie van Justitie, archiefnummer 2.09.22.

• Klik voor de namenklapper/index van 1941 tot en met 1945 op de link naar inventarisnummer 14413 uit het archief van het ministerie van Justitie, archiefnummer 2.09.22.

Stap 6: 

Er opent een nieuw venster met de archiefinventaris. In de archiefinventaris vindt u korte beschrijvingen van de stukken (inventarisnummers) in het archief. U ziet gelijk de inventarisnummers die u nodig heeft. Klik allereerst op het inventarisnummer (rode nummer), dat verwijst naar:

• de periode waarin het jaar valt waarin de persoon over wie u informatie zoekt genaturaliseerd is én; 
• naar de beginletters van de achternaam van die persoon. 

Voorbeeld: Als u een naturalisatie uit 1936 zoekt van een persoon met de achternaam ‘Alan’ dan klikt u op inventarisnummer 14742.

Er verschijnt nu eerst een pagina om in te loggen in uw account bij het Nationaal Archief. Heeft u nog geen account, dan kunt u dat direct aanmaken. 

Stap 7: 

Kies voor de optie 'Reserveer' om het inventarisnummer (met daarin de namenklapper/index) in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag te bekijken. 

Stap 8: 

U heeft ook de namenklapper/index nodig:

• die gaat over het jaar waarin de persoon over wie u informatie zoekt genaturaliseerd is én; 
• waarin de letter W voorkomt.

Mogelijk gaat het inventarisnummer dat u al gereserveerd heeft over de letter W (bijvoorbeeld, omdat de achternaam van de genaturaliseerde persoon 'Willemsen' is). Is dat niet het geval? Kies dan voor de optie ‘ga terug naar de archiefinventaris’ en reserveer op dezelfde manier (als beschreven in stap 5, 6 en 7) het juiste inventarisnummer.

Voorbeeld: Als u een naturalisatie uit 1936 zoekt van een persoon met de achternaam ‘Alan’ dan heeft u ook inventarisnummer 14744 nodig, omdat dit inventarisnummer gaat over 1936 én over de letter W.

Stap 9: 

U heeft ook de namenklappers/indexen nodig die gaan over de twee jaar voorafgaande aan het jaar van naturalisatie. Mogelijk zitten deze namenklappers/indexen in de inventarisnummer(s) die u al gereserveerd heeft. Is dat niet het geval? Kies dan voor de optie ‘ga terug naar de archiefinventaris’ en reserveer op dezelfde manier (als beschreven in stap 5, 6 en 7) het inventarisnummer dat gaat over het jaar voorafgaande aan het jaar van naturalisatie en/of het inventarisnummer dat gaat over het jaar dáárvoor. 

Voorbeeld: Als u een naturalisatie uit 1936 zoekt van een persoon met de achternaam ‘Alan’ dan reserveert u niet alleen inventarisnummer 14742 (dat gaat over 1936), maar ook inventarisnummer 14739 (dat gaat over 1934 en 1935).

Stap 10: 

U heeft ook de namenklapper/index nodig die gaat over de twee jaar voorafgaande aan het jaar van naturalisatie én over de letter W. Mogelijk zit deze namenklapper/index in de inventarisnummers die u al gereserveerd heeft. Is dat niet het geval? Kies dan voor de optie ‘ga terug naar de archiefinventaris’ en reserveer op dezelfde manier (als beschreven in stap 5, 6 en 7) het inventarisnummer dat gaat over de twee jaar voorafgaande aan het jaar van naturalisatie én over de letter W.

Voorbeeld: Als u een naturalisatie uit 1936 zoekt van een persoon met de achternaam ‘Alan’ dan reserveert u óók inventarisnummer 14741. Dit inventarisnummer gaat namelijk over 1934 en 1935 én over de letter W.

Nadat u de reserveringen heeft gemaakt, liggen de inventarisnummers binnen een half uur voor u klaar in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag.

Stap 11: 

Haal de inventarisnummers met daarin de opgevraagde namenklappers/indexen op bij de uitgiftebalie in de studiezaal. Zoek in de namenklappers/indexen naar de naam van de persoon die als eerste genoemd stond in de naturalisatiewet (oftewel de naam die u in stap 4 genoteerd heeft). Het meest waarschijnlijk is dat u de naam vindt in de namenklapper/index uit het jaar vóórdat de naturalisatie plaatsvond. Dat is vaak het jaar dat het naturalisatieverzoek werd ingediend. Vindt u de naam daar niet, zoek dan in de andere aangevraagde namenklappers/indexen.

Stap 12: 

Als u de naam gevonden heeft, ziet u dat hierbij een aantal stukken genoemd wordt. U vindt ook de aanduiding ‘wetten’ met daarachter een volgnummer. Noteer het volgnummer. 

Stap 13: 

Pak nu de namenklappers/indexen erbij, waarin de letter W voorkomt. U gaat de namenklapper/index bekijken van hetzelfde jaar, als dat van de namenklapper/index waarin u de naam gevonden heeft.

Stap 14: 

Zoek in de namenklapper/index naar de rubriek ‘Wet’.

Stap 15:

Als u de rubriek ‘Wet’ gevonden heeft, zoekt u het genoteerde volgnummer op.

Stap 16: 

Bij het volgnummer vindt u de term ‘executie’, met daarachter een datum. Noteer deze datum.

Stap 17:

U gaat de opgeschreven executiedatum opzoeken in het zogenaamde verbaal. Klik op de link naar de inventarisnummers 9485-13538 uit het archief van het ministerie van Justitie, archiefnummer 2.09.22. Hier vindt u de verbalen van de jaren 1932 t/m 1950. 

Stap 18:

Er opent een nieuw venster met de archiefinventaris. Klik op het inventarisnummer (rode nummer), dat verwijst naar de executiedatum.  

Stap 19: 

Kies voor de optie 'Reserveer' om het inventarisnummer in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag te bekijken. Nadat u een reservering heeft gemaakt, ligt het inventarisnummer binnen een half uur voor u klaar in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag.

Stap 20: 

Haal het inventarisnummer op bij de uitgiftebalie in de studiezaal. Blader het inventarisnummer door tot u de juiste datum gevonden heeft. Hier vindt u als het goed is een mapje met naturalisatiedossiers, waaronder het dossier van de persoon over wie u informatie zoekt. 

Ik heb de naturalisatiestukken niet gevonden via het stappenplan

In dit geval gaat u als volgt te werk:

U vraagt nogmaals het Staatsblad aan van het jaar waarin de persoon over wie u informatie zoekt genaturaliseerd is (zie stap 2 van het stappenplan).

Vooraan in het Staatsblad vindt u een index of alfabetisch register. Blader naar het onderwerp ‘naturalisatie’. 

Zoek vervolgens de datum op van de wet, waarbij de persoon over wie u informatie zoekt, genaturaliseerd is. U ziet dat er op deze dag meerdere naturalisatiewetten zijn uitgevaardigd. Noteer van elke naturalisatiewet van deze datum de naam van de eerste genaturaliseerde persoon. 

U volgt nu het stappenplan opnieuw vanaf stap 5 met de namen waarop u nog niet eerder gezocht heeft.

Om naturalisatiestukken uit de periode 1922 tot en met 1931 te vinden, gaat u als volgt te werk:

Stap 1: 

Ga naar de website van de Werkgroep Genealogisch Onderzoek Duitsland voor een overzicht van alle naturalisaties in de periode 1850 tot 1934.  Als u helemaal naar beneden scrolt vindt u onderaan de pagina een aantal links naar overzichten van personen die het Nederlanderschap gekregen hebben. De namen van deze personen zijn alfabetisch geordend (op de beginletters van de achternaam). Klik op de link met de beginletters van de achternaam van de persoon van wie u de naturalisatie zoekt. Er opent vervolgens een overzicht van genaturaliseerde personen. Zoek de juiste persoon en noteer de datum van naturalisatie (dit is de datum van de wet, waarin staat dat iemand het Nederlanderschap heeft gekregen). 

Stap 2: 

U gaat nu de naturalisatiewet opzoeken. Wetten worden gepubliceerd in het Staatsblad. Het beste kunt u de naturalisatiewet opzoeken in het fysieke Staatsblad (dus niet online via Delpher). Ga hiervoor naar de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag.  Bij de informatiebalie in het informatiecentrum van het Nationaal Archief vraagt u het Staatsblad aan van het jaar, waarin de persoon over wie u informatie zoekt, genaturaliseerd is. Het Staatsblad ligt vervolgens binnen een half uur voor u klaar in de studiezaal van het Nationaal Archief.

Stap 3: 

Blader in het Staatsblad naar het nummer van de wet waarbij de persoon genaturaliseerd is.

Stap 4: 

Vaak worden in één wet meerdere personen tegelijk genaturaliseerd. Er staat bijvoorbeeld: ‘Wet van den 24sten December 1925, houdende naturalisatie van B. Baruch en 19 anderen.’ Noteer de naam van de eerste persoon die in de wet staat (in dit geval is dat dus B. Baruch). U gaat verder zoeken met deze naam (dus niet met de naam van de persoon van wie u de naturalisatiegegevens zoekt).

Stap 5: 

Het onderzoek gaat verder in het verbaalarchieven van het Ministerie van Justitie 1915-1955, archiefnummer 2.09.22. Voor het onderzoek in deze archieven maakt u gebruik van namenklappers en indexen. U gaat eerst de juiste namenklapper reserveren. Klik hiervoor op de link naar de inventarisnummers 14721 tot en met 14729. 

Stap 6: 

Er opent een nieuw venster met de archiefinventaris. In de archiefinventaris vindt u korte beschrijvingen van de stukken (inventarisnummers) in het archief. U ziet gelijk de inventarisnummers 14721 tot en met 14729. In deze inventarisnummers zitten de namenklappers die u mogelijk nodig heeft voor uw onderzoek. 

Klik op het inventarisnummer (rode nummer) dat verwijst naar:

• de periode waarin het jaar valt waarin de persoon over wie u informatie zoekt genaturaliseerd is én; 
• naar de beginletters van de achternaam van die persoon.  

Er verschijnt nu eerst een pagina om in te loggen in uw account bij het Nationaal Archief. Heeft u nog geen account, dan kunt u dat direct aanmaken. 

Stap 7: 

Kies voor de optie 'Reserveer' om het inventarisnummer (met daarin de namenklapper) in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag te bekijken. 

Stap 8: 

U heeft ook de namenklappers nodig die gaan over de twee jaar voorafgaande aan het jaar van naturalisatie. Mogelijk zitten deze namenklappers in het inventarisnummer dat u al gereserveerd heeft. Is dat niet het geval? Kies dan voor de optie ‘ga terug naar de archiefinventaris’ en reserveer op dezelfde manier (als beschreven in stap 6 en 7) het inventarisnummer dat gaat over het jaar voorafgaande aan het jaar van naturalisatie en/of het inventarisnummer dat gaat over het jaar daarvoor. Als u bijvoorbeeld een naturalisatie uit 1922 zoekt reserveert u niet alleen inventarisnummer 14723, maar ook de inventarisnummers 14722 (dat gaat over 1921) en 14721 (dat gaat over 1920). Nadat u een reservering heeft gemaakt, liggen de inventarisnummers binnen een half uur voor u klaar in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag.

Stap 9:

U gaat nu de juiste index reserveren uit het archief van het Ministerie van Justitie 1915-1955, archiefnummer 2.09.22. Hieronder ziet u in welke inventarisnummer(s) u de indexen van een bepaald jaar vindt. 

Klik op de link naar het inventarisnummer dat gaat over het jaar waarin de persoon over wie u informatie zoekt genaturaliseerd is. 

Stap 10: 

Er opent een nieuw venster met de archiefinventaris. Klik op het inventarisnummer (rode nummer) van het jaar dat de persoon over wie u informatie zoekt genaturaliseerd is. Let op: 

• Voor het jaar 1923 moet u twee indexen reserveren (zie het overzicht hierboven). 
• Er zijn meerdere indexen die gaan over de periode 1924-1927 en over de periode 1928-1931. U heeft echter alleen de index nodig die gaat over rubriek I (naturalisatie). Check voor het juiste inventarisnummer altijd het overzicht hierboven.

Stap 11: 

Kies voor de optie 'Reserveer' om het inventarisnummer (met daarin de index) in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag te bekijken. 

Stap 12: 

U heeft ook de indexen nodig die gaan over de twee jaar voorafgaande aan het jaar van naturalisatie. Mogelijk zitten deze indexen in het inventarisnummer dat u al gereserveerd heeft. Is dat niet het geval? Kies dan voor de optie ‘ga terug naar de archiefinventaris’ en reserveer op dezelfde manier (als beschreven in stap 9, 10 en 11) het inventarisnummer dat gaat over het jaar voorafgaande aan het jaar van naturalisatie en/of het inventarisnummer dat gaat over het jaar dáárvoor.

Nadat u een reservering heeft gemaakt liggen de inventarisnummers binnen een half uur voor u klaar in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag.

Stap 13: 

Haal de inventarisnummers met daarin de opgevraagde klappers en indexen op bij de uitgiftebalie in de studiezaal. De namenklappers zijn alfabetisch geordend op achternaam. Zoek in de namenklappers naar de naam van de persoon die als eerste genoemd stond in de naturalisatiewet (oftewel de naam die u in stap 4 genoteerd heeft). Het meest waarschijnlijk is dat u de naam vindt in de namenklapper uit het jaar vóórdat de naturalisatie plaatsvond. Dat is vaak het jaar dat het naturalisatieverzoek werd ingediend. Vindt u de naam daar niet, zoek dan in de andere aangevraagde klappers.

Stap 14: 

Wanneer u de naam gevonden heeft, ziet u achter de naam een verwijzing naar een rubriek in de index en een volgnummer. Noteer deze informatie. 

Stap 15: 

Pak de index erbij van hetzelfde jaar als dat van de klapper waarin u de naam gevonden heeft. Zoek in deze index de genoteerde rubriek (het zou in deze periode altijd moeten gaan om de rubriek ‘Letter I’) en het volgnummer op. 

Stap 16: 

Bij de rubriek en het volgnummer in de index vindt u een vermelding van de genaturaliseerde persoon. Deze vermelding bestaat uit een korte beschrijving van de stukken over die persoon en de data van die stukken. Regelmatig vindt u ook een verwijzing naar een hoger volgnummer in dezelfde index, of naar een volgnummer in de index van het jaar daarna. Volg de verwijzingen tot u de term "executie" of "geëxecuteerd" tegenkomt. Naturalisatiedossiers zijn opgeborgen in de serie verbalen op datum van de executie (= ambtelijke tenuitvoerlegging van de naturalisatiewet). Als u de term "executie" of "geëxecuteerd" heeft gevonden, schrijft u de datum op die daarachter staat. 

Stap 17: 

U gaat de opgeschreven executiedatum opzoeken in het zogenaamde verbaal. Klik op de link naar de inventarisnummers 7215 tot en met 9485 uit het archief van het Ministerie van Justitie 1915-1955, archiefnummer 2.09.22. Hier vindt u de verbalen van de jaren 1922 t/m 1931. 

Stap 18: 

Er opent een nieuw venster met de archiefinventaris. Klik op het inventarisnummer (rode nummer) dat verwijst naar de executiedatum.  

Stap 19: 

Kies voor de optie 'Reserveer', om het inventarisnummer (met daarin de namenklapper) in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag te bekijken. Nadat u een reservering heeft gemaakt, ligt het inventarisnummer binnen een half uur voor u klaar in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag.

Stap 20: 

Haal het inventarisnummer op bij de uitgiftebalie in de studiezaal. Blader het inventarisnummer door tot u de juiste datum gevonden heeft. Hier vindt u als het goed is een mapje met naturalisatiedossiers, waaronder het dossier van de persoon over wie u informatie zoekt. 

Ik heb de naturalisatiestukken niet gevonden via het stappenplan

In dit geval gaat u als volgt te werk:

U vraagt nogmaals het Staatsblad aan van het jaar waarin de persoon over wie u informatie zoekt genaturaliseerd is (zie stap 2 van het stappenplan).

Vooraan in het Staatsblad vindt u een index of alfabetisch register. Blader naar het onderwerp ‘naturalisatie’. 

Zoek vervolgens de datum op van de wet, waarbij de persoon over wie u informatie zoekt, genaturaliseerd is. U ziet dat er op deze dag meerdere naturalisatiewetten zijn uitgevaardigd. Noteer van elke naturalisatiewet van deze datum de naam van de eerste genaturaliseerde persoon. 

U volgt nu het stappenplan opnieuw vanaf stap 5 met de namen waarop u nog niet eerder gezocht heeft.

Om naturalisatiestukken uit de periode 1877 tot en met 1921 te vinden, gaat u als volgt te werk:

Stap 1:

Ga naar de website van de Werkgroep Genealogisch Onderzoek Duitsland voor een overzicht van alle naturalisaties in de periode 1850 tot 1934.  Als u helemaal naar beneden scrolt vindt u een aantal links naar overzichten van personen die genaturaliseerd zijn. De namen van deze personen zijn alfabetisch geordend (op de beginletters van de achternaam). Klik op de link met de beginletters van de achternaam van de persoon van wie u de naturalisatie zoekt. Er opent vervolgens een overzicht van genaturaliseerde personen. Zoek de juiste persoon en noteer de datum van naturalisatie (dit is de datum van de wet waarin staat dat iemand het Nederlanderschap heeft gekregen). 

Stap 2: 

U gaat nu de naturalisatiewet opzoeken. Wetten worden gepubliceerd in het Staatsblad. Het beste kunt u de naturalisatiewet opzoeken in het fysieke Staatsblad (dus niet online via Delpher). Ga hiervoor naar de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag. Bij de informatiebalie van het Nationaal Archief vraagt u het Staatsblad aan van het jaar, waarin de persoon over wie u informatie zoekt, genaturaliseerd is. Het Staatsblad ligt vervolgens binnen een half uur voor u klaar in de studiezaal van het Nationaal Archief.

Stap 3: 

Blader in het Staatsblad naar het nummer van de wet waarbij de persoon genaturaliseerd is.

Stap 4: 

Vaak worden in één wet meerdere personen tegelijk genaturaliseerd. Er staat bijvoorbeeld: ‘Wet van den 24sten December 1925, houdende naturalisatie van B. Baruch en 19 anderen.’ Noteer de naam van de eerste persoon die in de wet staat (in dit geval is dat dus B. Baruch). U gaat verder zoeken met deze naam (dus niet met de naam van de persoon van wie u de naturalisatiegegevens zoekt). 

Stap 5: 

Het onderzoek gaat verder in de archieven van het Ministerie van Justitie. Voor de periode 1876 tot en met 1914 heeft u het verbaalarchief van het ministerie van Justitie nodig met archiefnummer 2.09.05. Voor de periode 1915 tot en met 1921 heeft u het verbaalarchief van het ministerie van Justitie nodig met archiefnummer 2.09.22. Voor het onderzoek in deze archieven maakt u gebruik van namenklappers en indexen. U gaat eerst de juiste namenklapper reserveren. Dat gaat als volgt:

Hieronder ziet u in welke inventarisnummers (stukken in een archief) u de namenklappers van een bepaalde periode vindt. 

Klik op de link naar de inventarisnummers die gaan over de periode waarin de persoon over wie u informatie zoekt genaturaliseerd is.  

Stap 6: 

Er opent een nieuw venster met de archiefinventaris. In de archiefinventaris vindt u korte beschrijvingen van de stukken (inventarisnummers) in het archief. Klik op het inventarisnummer (rode nummer) van het jaar dat de persoon over wie u informatie zoekt genaturaliseerd is. Er verschijnt nu eerst een pagina om in te loggen in uw account bij het Nationaal Archief. Heeft u nog geen account, dan kunt u dat direct aanmaken. 

Stap 7: 

Kies voor de optie 'Reserveer' om het inventarisnummer (met daarin de namenklapper) in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag te bekijken. 

Stap 8: 

Kies voor de optie ‘ga terug naar de archiefinventaris’ en reserveer op dezelfde manier (als beschreven in stap 6 en 7) de inventarisnummers die gaan over de twee jaar voorafgaande aan het jaar van naturalisatie. Als de persoon over wie u informatie zoekt bijvoorbeeld genaturaliseerd is in 1925, dan reserveert u de inventarisnummers die gaan over de jaren 1923, 1924 en 1925. Nadat u een reservering heeft gemaakt liggen de inventarisnummers binnen een half uur voor u klaar in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag.

Stap 9:

U gaat nu de juiste index reserveren. Hieronder ziet u in welke inventarisnummers u de indexen van een bepaalde periode vindt. 

Klik op de link naar de inventarisnummers die gaan over de periode waarin de persoon over wie u informatie zoekt genaturaliseerd is. 

Stap 10: 

Er opent een nieuw venster met de archiefinventaris. Klik op het inventarisnummer (rode nummer) van het jaar dat de persoon over wie u informatie zoekt genaturaliseerd is. Let op: soms gaan meerdere inventarisnummers over één jaar. Reserveer in dat geval al die inventarisnummers (zoals uitgelegd in stap 11 en 12).

Stap 11: 

Kies voor de optie 'Reserveer' om het inventarisnummer (met daarin de index) in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag te bekijken. 

Stap 12: 

Kies voor de optie ‘ga terug naar de archiefinventaris’ en reserveer op dezelfde manier (als beschreven in stap 10 en 11) de inventarisnummers die gaan over de twee jaar voorafgaande aan het jaar van naturalisatie. Als de persoon over wie u informatie zoekt bijvoorbeeld genaturaliseerd is in 1925, dan reserveert u de inventarisnummers die gaan over de jaren 1923, 1924 en 1925. Nadat u een reservering heeft gemaakt, liggen de inventarisnummers binnen een half uur voor u klaar in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag.

Stap 13: 

Haal de inventarisnummers met daarin de opgevraagde klappers en indexen op bij de uitgiftebalie in de studiezaal. De namenklappers zijn alfabetisch geordend op achternaam. Zoek in de namenklappers naar de naam van de persoon die als eerste genoemd stond in de naturalisatiewet (oftewel de naam die u in stap 4 genoteerd heeft). Het meest waarschijnlijk is dat u de naam vindt in de namenklapper uit het jaar vóórdat de naturalisatie plaatsvond. Dat is vaak het jaar dat het naturalisatieverzoek werd ingediend. Vindt u de naam daar niet, zoek dan in de andere aangevraagde klappers.

Stap 14: 

Wanneer u de naam gevonden heeft, ziet u achter de naam een verwijzing naar een rubriek in de index en een volgnummer. Noteer deze informatie. 

Stap 15: 

Pak de index erbij van hetzelfde jaar als dat van de klapper waarin u de naam gevonden heeft. Zoek in deze index de genoteerde rubriek en het volgnummer op. Afhankelijk van het jaar van de index kunnen de volgende rubrieken van toepassing zijn:

• Tot en met 1884 is het Bijzondere Individuele Belangen, subrubriek Naturalisatie, meestal afgekort tot B.I.Bel.Natur.
• In het jaar 1885 is het Bijzondere Belangen, subrubriek Naturalisatie etc., meestal afgekort tot Bbel.Natur.
• In de periode 1886-1893 is het Burgerlijke en burgerschapsrechten, meestal afgekort tot Burg.Rechten.
• In de periode 1894-1907 is het Nederlanderschap, ingezetenschap, naturalisatie, meestal afgekort tot Nederl.
• In de periode 1908-1920 is het Naturalisatie, Nederlanderschap, ingezetenschap, meestal afgekort tot Ned.
• In het jaar 1921 is het Naturalisatie, Nederlanderschap enz., meestal afgekort tot Ned.

Stap 16: 

Bij de rubriek en het volgnummer in de index vindt u een vermelding van de genaturaliseerde persoon. Deze vermelding bestaat uit een korte beschrijving van de stukken over die persoon en de data van die stukken. Regelmatig vindt u ook een verwijzing naar een hoger volgnummer in dezelfde index, of naar een volgnummer in de index van het jaar daarna. Volg de verwijzingen tot u de term "executie" of "geëxecuteerd" tegenkomt. Naturalisatiedossiers zijn opgeborgen in de serie verbalen op datum van de executie (= ambtelijke tenuitvoerlegging van de naturalisatiewet). Als u de term "executie" of "geëxecuteerd" heeft gevonden, schrijft u de datum op die daarachter staat. 

Stap 17: 

U gaat de opgeschreven executiedatum opzoeken in het zogenaamde verbaal. Hieronder ziet u in welke inventarisnummers u de verbalen uit een bepaalde periode vindt. 

Klik op de link naar de inventarisnummers die gaan over het jaar van de executiedatum.

Stap 18: 

Er opent een nieuw venster met de archiefinventaris. Klik op het inventarisnummer (rode nummer), dat verwijst naar de executiedatum.  

Stap 19: 

Kies voor de optie 'Reserveer' om het inventarisnummer in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag te bekijken. Nadat u een reservering heeft gemaakt, ligt het inventarisnummer binnen een half uur voor u klaar in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag.

Stap 20: 

Haal het inventarisnummer op bij de uitgiftebalie in de studiezaal. Blader het inventarisnummer door tot u de juiste datum gevonden heeft. Hier vindt u als het goed is een mapje met naturalisatiedossiers, waaronder het dossier van de persoon over wie u informatie zoekt. 

Om naturalisatiestukken uit de periode 1850-1876 te vinden, gaat u als volgt te werk:

Stap 1: 

Ga naar de website van de Werkgroep Genealogisch Onderzoek Duitsland voor een overzicht van alle naturalisaties in de periode 1850 tot 1934.  Als u helemaal naar beneden scrolt vindt u onderaan de pagina een aantal links naar overzichten van personen die het Nederlanderschap gekregen hebben. De namen van deze personen zijn alfabetisch geordend (op de beginletters van de achternaam). Klik op de link met de beginletters van de achternaam van de persoon over wie u informatie zoekt. Er opent vervolgens een overzicht van genaturaliseerde personen. Zoek de juiste persoon en noteer de datum van naturalisatie.

Stap 2: 

De naturalisatiestukken uit de periode 1850 tot en met 1876 vindt u in de inventarisnummers 4859-4876 uit het archief van het ministerie van Justitie (archiefnummer 2.09.01). Deze inventarisnummers (met uitzondering van inventarisnummer 4861 dat gaat over de jaren 1853-1854) zijn digitaal beschikbaar. Klik op het inventarisnummer (het rode nummer) van het jaar waarin de persoon naar wie u onderzoek doet genaturaliseerd is. Zoekt u een naturalisatie uit 1853 of 1854? Klik dan op inventarisnummer 4861 en ga naar stap 4. In alle andere gevallen volgt u stap 3.  

Stap 3: 

Er opent een nieuwe pagina met de scans van het inventarisnummer. Blader naar de datum van naturalisatie. Op of rond deze datum moeten de naturalisatiestukken te vinden zijn over de persoon naar wie u onderzoek doet. 

Stap 4 (alleen voor naturalisaties uit 1853 of 1854): 

Er verschijnt een pagina om in te loggen in uw account bij het Nationaal Archief. Heeft u nog geen account, dan kunt u dat direct aanmaken. Kies vervolgens voor de optie 'Reserveer' als u het inventarisnummer in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag wilt bekijken. Nadat u een reservering heeft gemaakt, ligt het inventarisnummer binnen een half uur voor u klaar in de studiezaal. Als u het stuk heeft opgehaald, dan bladert u naar de naturalisatiedatum. Op of rond deze datum moeten de naturalisatiestukken te vinden zijn over de persoon naar wie u onderzoek doet.  Wilt u scans bestellen van het inventarisnummer? Kies dan de optie 'Scans bestellen'. Bij ‘bijzonderheden’ kunt u aangeven van welke persoon u de naturalisatiestukken zoekt en wat de datum van naturalisatie is.

In de periode 1815-1849 is naturalisatie verleend bij Koninklijk Besluit (KB). In de jaren 1815 - juni 1832 zou het ingediende verzoekschrift in de bijlage bij het KB moeten zitten. In de periode daarna is het verzoekschrift uitsluitend te vinden in het archief van het ministerie van Justitie.

Onderzoek in het archief Ministerie van Justitie 1815-1849: namenklapper - index - verbaal

De volgende stap is het opzoeken van de onderliggende naturalisatiestukken in het archief Ministerie van Justitie (2.09.01): het verzoekschrift uit de periode 16 sept. 1832 - 1849, en de ambtsberichten van 1815-1849. U vraagt tegelijkertijd de namenklapper en de index aan van het jaar waarin de naturalisatieaanvraag is afgedaan.
In de periode 1815-1823 is er nog niet het systematisch onderscheid tussen klappers en indexen zoals dat vanaf 1823 tot ver in de 20e eeuw in gebruik was. Zie voor deze beginjaren in het bijzonder de inventarisnummers 234, 240, 250, 270-271, 294, 314, 335, 356, 377, 398, 425-427, 433, 441, 443-452.
Bij de serie indexen vanaf 1823 vraagt u altijd de index aan waarin de letter B (van Bijzondere Individuele Belangen) voorkomt. De verbalen (de inhoudelijke stukken) kunt u pas aanvragen als u namenklapper en index geraadpleegd heeft.
U begint met de namenklapper. Komt de naam er niet in voor? Vraagt u dan de namenklapper (en meteen ook de index) van het voorafgaande jaar aan.

Verbaalgegevens in de index

Een naam in de namenklapper van een bepaald jaar verwijst naar 1. een rubriek in de index van dat jaar 2. naar een subrubriek binnen die rubriek en 3. naar het volgnummer binnen de subrubriek. Bij naturalisatie gaat het om de rubriek Bijzondere Individuele Belangen, subrubriek Naturalisatiën (meestal afgekort tot B.I.Bel.Natur.). U zoekt rubriek, subrubriek en volgnummer in de index op en u ziet vervolgens vermeldingen van gewisselde stukken. De data en nummers in de tweede kolom, ter linkerzijde van de vermeldingen, zijn de verbaalgegevens die u noteert. Soms ziet u in de rechterkolom een verwijzing naar een eerder of later volgnummer van dezelfde subrubriek. U zoekt dan verder in de index, om bij dat andere volgnummer ook weer de verbaalgegevens te noteren. Ook wordt in de index soms verwezen naar de index van een voorafgaand of volgend jaar. Dan vraagt u ook nog de index van dat jaar aan.
Heeft u alle verbaaldata en bijbehorende nummers genoteerd, dan zoekt u in de series verbalen de inventarisnummers op die betrekking hebben op de door u genoteerde data en u vraagt deze inventarisnummers aan. Bij sommige van deze data treft u, als u binnen de datum zoekt op het bijbehorende nummer, inderdaad stukken aan, bij andere niet. 

Let op: inventarisnummer 4859 van het archief Ministerie van Justitie (2.09.01) bevat een pak buiten verbaal gehouden naturalisatiestukken van de periode 1816-1849(1851). Heeft u onderzoek gedaan volgens de bovenstaande aanwijzingen naar het verzoekschrift uit 1832-1849 en de ambtsberichten 1816-1849 en heeft u niets of maar weinig relevants gevonden, dan kan het zin hebben om dit inventarisnummer alsnog te bekijken. 

Voor zover bekend zijn in de jaren 1795-1810 slechts de volgende negen personen genaturaliseerd:

J.B. Auffmorth, C.F. Kaempf, J.H. Strup, C.C. Pahlig, J.B. Dumonceau, A. Bruno, J.J. Tarayre, E.J. Travers en A.M.C. Gillet Ducoudray.

Wilt u meer te weten komen over deze naturalisaties, raadpleeg dan de onderzoeksaanwijzingen in de Naturalisatiegids: Gids voor het archiefonderzoek naar naturalisaties in het Algemeen Rijksarchief ('s-Gravenhage 2000). Aanwezig in ons informatiecentrum onder code S11 A28.

In de periode 1810-1813 was Nederland ingelijfd bij Frankrijk en was naturalisatie tot Nederlander niet aan de orde. 

Het verlenen van naturalisatie tot Nederlander, of het inboorlingschap van een bepaald gewest van de Republiek, is vóór 1795 een gewestelijke aangelegenheid. Bij het Nationaal Archief zijn naturalisatiestukken aanwezig van het gewest Holland en het gewest Brabant.

Voor onderzoek naar de verlening van het inboorlingschap van de gewesten Groningen, Friesland, Overijssel, Gelderland, Utrecht en Zeeland (met uitzondering van Zeeuws-Vlaanderen) kunt u terecht bij de regionaal-historische centra in de provinciehoofdsteden.

Brabant, (delen van) Limburg, en Zeeuws-Vlaanderen waren geen zelfstandige gewesten, maar vormden de zogenoemde Generaliteitslanden die bestuurlijk onder de Staten-Generaal vielen. In het archief Staten-Generaal, aanwezig bij het Nationaal Archief, zijn voor zover bekend alleen naturalisaties tot Brabander terug te vinden, waaronder ook inwoners van Maastricht zijn begrepen.

Naturalisatie tot Hollander

Wilt u meer weten over het verlenen van naturalisatie oftewel het inboorlingschap van het gewest Holland vóór 1795 dan maakt u gebruik van het archief Staten van Holland 1572-1795 (3.01.04.01). Voor de periode 1572 tot 1795 zoekt u in de gedrukte indexen zoeken op het trefwoord 'Naturalisatiën'. Deze indexen vindt u in de inventarisnummers 281-298. Inventarisnummers 1-280 bevatten de resoluties waarnaar de indexen verwijzen.

Periode 1670-1795

Bent u op zoek naar een verleende naturalisatie tot Hollander in de periode 1670-1795 dan is onderzoek vrij eenvoudig. Er bestaat een speciaal register van akten van naturalisatie, voorzien van een index op persoonsnamen: inventarisnummer 1763 van het bovengenoemde archief Staten van Holland. Heeft u succes met dit register, dan vraagt u vervolgens een inventarisnummer uit de serie 1763A-1765A aan. Deze nummers bevatten "minuut-akten van naturalisatie" met daarbij de rekesten, adviezen en eventuele overige bijlagen. Voor deze periode gebruikt u alleen de gedrukte indexen en de resoluties, genoemd in de vorige alinea, als u op zoek bent naar een niet ingewilligd verzoek, of bij wijze van een extra controle in het zeldzame geval dat een naturalisatie niet is opgenomen in inventarisnummer 1763.

Naturalisatie tot Brabander

Naturalisatie tot Brabander was uitsluitend bedoeld voor personen die in een ander gewest van de Republiek waren geboren en die in Brabant een ambt wilden vervullen. Informatie over deze naturalisaties is deels te vinden met behulp van literatuuronderzoek en deels met archiefonderzoek: het archief Staten-Generaal (1.01.02) en het archief Fagel (1.10.29). Voor de periode 1576-1625 kunt u bij uw onderzoek volstaan met het raadplegen van de in het informatiecentrum aanwezige serie Rijksgeschiedkundige Publicatiën (RGP) en dan de onderdelen Resolutiën der Staten-Generaal. Dit zijn de RGP-delen 26, 33, 41, 43, 47, 51, 55, 57, 62, 71, 85, 92, 101, 131, 135, 151, 152, 176, 187, 208 en 223. Alle delen zijn voorzien van een index op persoonsnaam. Voor de periode vanaf 1626 is archiefonderzoek vereist.

In de indexen kan niet op persoonsnaam worden gezocht, maar alleen op trefwoord. Als u helemaal niet weet of en wanneer een naturalisatie(verzoek) tot Brabander heeft plaatsgevonden, dan raadpleegt u het beste in de periode 1626-1749 de meerjarige indexen. Als u wel weet wanneer een naturalisatie(verzoek) (ongeveer) heeft plaatsgevonden, vraagt u meteen het deel met de resoluties aan van het desbetreffende jaar of jaren, waarbij meestal een index is bijgevoegd.
Heeft u de resolutie gevonden? U kunt dan nog, als laatste stap van uw onderzoek, de serie Aktenboeken van de periode 1589-1794 in het archief Staten-Generaal (1.01.02) (inv.nrs. 12298-12356) bekijken. Hierin vindt u het afschrift van de verleende akte van naturalisatie tot Brabander. De kans bestaat echter dat de tekst van de akte hetzelfde is als de resolutie. Dat levert dus geen extra inhoudelijke informatie op.

Door de eeuwen heen koos een groot aantal buitenlanders ervoor om zich blijvend in Nederland te vestigen. Maar dat betekent niet dat er ook veel naturalisaties plaatsvonden. Tot circa 1950 was naturalisatie een uitzondering. Een vreemdeling kon in Nederland goed wonen en werken zolang hij in zijn eigen levensonderhoud kon voorzien en niemand tot last was. Naturalisatie was duur en ook onnodig, behalve als iemand in aanmerking wilde komen voor een hogere overheidsfunctie of, in een latere periode, voor kiesrecht. De mensen die zich lieten naturaliseren waren meestal welgesteld en goed opgeleid. Dit veranderde pas rond de Eerste Wereldoorlog. Kinderen van vreemdelingen kregen - tot 1893 - automatisch de Nederlandse nationaliteit als ze geboren werden op Nederlands grondgebied.

Het Nationaal Archief bewaart de gegevens van een kleine 18.000 individuele gevallen van naturalisatie over de periode vanaf de zestiende eeuw tot 1950. Meer dan 14.000 naturalisaties dateren uit de eerste helft van de twintigste eeuw.

Omdat er voor de Eerste Wereldoorlog weinig mensen een naturalisatieverzoek indienden, zijn er in deze periode ook weinig afgewezen verzoeken. Pas als het aantal naturalisatieverzoeken stijgt (vanaf de Eerste Wereldoorlog), worden er ook meer naturalisatieverzoeken afgewezen. De kans is dan ook groter dat u hierover iets terugvindt in het archief.

Als u wilt proberen om een afgewezen naturalisatieverzoek en de daarbij behorende stukken op te sporen, doet u dat op dezelfde manier als bij een wél ingewilligd verzoek. Helaas zijn er geen namenlijsten beschikbaar van personen van wie het verzoek is afgewezen. Ook is er geen Koninklijk Besluit of naturalisatiewet, waarvan de datum als uitgangspunt kan dienen voor het onderzoek. Bovendien is vaak niet bekend óf er ooit een verzoek is ingediend. Dit maakt het onderzoek moeilijk.

Als u weet in welk jaar het naturalisatieverzoek (ongeveer) is ingediend of afgewezen, dan is het onderzoek wat makkelijker. U zoekt in dit geval in de namenklapper van dat jaar naar de persoon over wie u informatie zoekt. Vervolgens kijkt u in de index van hetzelfde jaar bij de rubriek ‘afwijzende dispositie’. Mogelijk vindt u hier een vermelding van het afgewezen verzoek met daarbij de executiedatum. Deze datum kunt u opzoeken in de serie verbalen uit het archief van het ministerie van Justitie.

Van gehuwde vrouwen zijn tussen 1838 en 1965 geen naturalisatiedossiers opgemaakt, omdat zij automatisch mee-naturaliseerden met hun echtgenoot. Deze ‘automatische’ naturalisaties vindt u ook niet in het Staatsblad.

In het Burgerlijk Wetboek van 1838 was bepaald dat de vrouw tijdens haar huwelijk de nationaliteit van haar man volgde. Dit betekende het volgende:

• Een buitenlandse vrouw kreeg automatisch de Nederlandse nationaliteit als zij met een Nederlandse man trouwde. Hetzelfde gold voor de minderjarige kinderen. 
• Een Nederlandse vrouw verloor haar nationaliteit als zij met een buitenlandse man trouwde.
• De vrouw van een Nederlandse man die in de Tweede Wereldoorlog in Duitse krijgsdienst was gegaan, verloor daardoor, net als haar man, automatisch het Nederlanderschap.
• De vrouw van een man die zich tot Nederlander liet naturaliseren, werd automatisch 'mee-genaturaliseerd'.

De emancipatie van de vrouw leidde ertoe dat in 1964 wettelijk werd bepaald dat de vrouw niet langer de nationaliteit van haar man volgde.