Morgen eindigt de ramadan. Archiefbeelden tonen de viering van het eind van de ramadan midden jaren vijftig. Hoe wordt de islamitische vastenperiode en het afsluiten daarvan nu beleefd? In gesprek met Seda Aktas, moslima en senior relatiemanager bij de afdeling Kennis en Advies van het Nationaal Archief.
Voordat de arbeidsmigratie op gang kwam, vooral uit Marokko en Turkije, woonde er slechts een klein aantal moslims in Nederland. Zij vierden hier toen de ramadan en het Suikerfeest. Door de arbeidsmigratie nam het aantal moslims in Nederland toe. En daarmee ook de bekendheid van de ramadan en het Suikerfeest in de Nederlandse samenleving. Een verdere uitleg over de vastenperiode.
Je inleven
Binnen de islam spreekt men van vijf zuilen, religieuze verplichtingen waar een moslim zich aan moet houden. Vasten tijdens de maand ramadan is één van deze zuilen en verplicht voor iedere gezonde en volwassen moslim. Pubers mogen ook meedoen. Zwangeren, ouderen, en vrouwen die tijdens de ramadan menstrueren, hoeven zich niet aan deze regel te houden. Aktas: ‘Het idee is om door deze last te dragen dichter bij Allah te komen en je in te leven in mensen die het met minder moeten doen.’
Stiltemomenten creëren
Ramadan of niet, Aktas stelt dat het voor iedereen betekenisvol kan zijn momenten in je leven te creëren om stil te staan, tot jezelf te komen en te groeien. ‘We leven in een tijd van instant gratification, met andere woorden: we willen overal gelijk antwoord op. We zijn niet meer gewend te wachten. Daarom is het belangrijk de waarde van geduld in te zien. Veel mooie dingen in het leven leveren namelijk niet direct een antwoord op.’
Geduldiger zijn
Ze geeft verder uitleg over de ramadan: ‘Tijdens de ramadan eten en drinken moslims niets tussen het begin van het ochtendschemer en zonsondergang. Ik word mij dan bewust van mijzelf en mijn daden. In deze periode van bezinning leer ik geduldiger te zijn en mijn gedachten puur te houden. Ook voel ik mij dankbaar. Want eten en drinken wanneer je wilt lijkt vanzelfsprekend, maar is het niet. De ramadan is daarnaast een periode waarin je elkaar opzoekt; met familie en/of vrienden dichter tot elkaar komt. Dat zijn hele gezellige avonden.’
De ramadandrummers
Van 2017 tot 2022 woonde en werkte Aktas in Turkije. Ze herinnert zich daar de ramadandrummers, in het Turks ‘davulcu’ genaamd, een traditie in Turkije. Zij lopen door de straten, slaan op hun trommels en zingen speciale liedjes, ‘mani’. Het geluid van de trommel en de melodieuze gezangen herinneren mensen eraan op te staan en zich voor te bereiden op de komende vastendag. ‘Toen ik de davulcu voor het eerst hoorde midden in de nacht schrok ik mij te pletter. Ik was klaarwakker, dat moment vergeet ik nooit.’
Dutje tijdens lunchpauze
Als senior relatiemanager bij het Nationaal Archief is Aktas een aanspreekpunt voor klanten. Hoe gaat een drukke baan nu samen met het vasten? ‘De eerste vastendagen zijn het zwaarst, omdat mijn lichaam moet wennen. Vooral het ’s nachts opstaan voor de ‘sahur’, de maaltijd vóór het aanbreken van de dag. Gelukkig went dat na een dag of drie. Vroeg ‘s ochtends vergaderen is de eerste dagen ook lastig. Door slaapgebrek concentreer ik mij minder goed. Op thuiswerkdagen doe ik daarom een dutje tijdens de lunchpauze. En op kantoor ga ik buiten wandelen tijdens de lunch.’
De iftar
Het moment van het verbreken van het vasten, aan het eind van de ramadan wordt iftar genoemd. Aktas: ‘Voor de iftar zijn er in verschillende landen andere tradities. Toch zijn dadels met water of melk vaak een vast gebruik. Hierna volgen meestal meerdere gerechten en staat de tafel vol met hapjes. Vaak drinken wij thuis tijdens de iftar een Turkse linzensoep, mijn lievelingssoep.’
Het Suikerfeest
Aan het einde van de ramadan is het Suikerfeest, het Eid Al Fitr. Eid is Arabisch voor feest. In de familie van Aktas wordt dan flink uitgepakt: iedereen maakt een enorme hoeveelheid zoete hapjes. Moslims starten de dag vaak met een bezoek aan de moskee voor het speciale Eid-gebed. Hoe Eid gevierd wordt, verschilt per cultuur. ‘Onze familie gaat bij elkaar op visite. En de kinderen krijgen cadeautjes of zakgeld. Vaak kopen we ook nieuwe kleding, om er op ons best uit te zien. Wil je een moslim feliciteren met het afronden van deze bijzondere maand, zeg dan: eid mubarak!’, zegt Aktas.
Fotocollectie
Dit jaar startte de ramadan op 11 maart en duurt deze tot en met 9 april 2024. In de archieven van het Nationaal Archief zijn diverse foto’s te zien over de ramadan en Eid Al Fitr in het verleden.
