Terug naar zoekresultaten

2.13.01 Inventaris van het archief van het Ministerie van Oorlog: Openbaar Verbaalarchief en Gedeponeerde archieven, (1811) 1813-1945 (1952)

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Archief

Titel

2.13.01
Inventaris van het archief van het Ministerie van Oorlog: Openbaar Verbaalarchief en Gedeponeerde archieven, (1811) 1813-1945 (1952)

Auteur

H.H. Jongbloed

Versie

06-12-2023

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1995 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Oorlog: Verbaalarchief (gewoon en geheim)
Oorlog / Verbaalarchief

Periodisering

archiefvorming: 1813-1945
oudste stuk - jongste stuk: 1811-1952

Archiefbloknummer

D27011

Omvang

8366 inventarisnummer(s); 801,00 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in hetEen klein gedeelte is gesteld in talen als heten
Nederlands.
Frans
Duits.

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten. Kennis van het vroeg negentiende eeuwse handschirft is noodzakelijk.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

(1813-1818)(1818-1819)(1819-1829)(1830 - 1843)(1843 - 1928)(1928 - 1940) Commissariaat-Generaal van Oorlog Secretariaat van Oorlog Commissariaat-Generaal van Oorlog Generale Directie van Oorlog Ministerie van Oorlog Ministerie van Defensie

Samenvatting van de inhoud van het archief

Over de gehele periode is het verbaalstelsel toegepast. De chronologisch geborgen stukken werden door de administratie toegankelijk gehouden met behulp van agenda's, indices, hoofdenlijsten en klappers. Onderzoek in het archief met behulp van de indices heeft echter alleen zin voor de jaren 1813-1844: voor de periode daarna, waarover slechts weinig verbaalarchief bewaard is gebleven, kan beter en sneller gewerkt worden aan de hand van de verbaalspecificaties met onderwerpaanduiding. Deze specificaties zijn als bijlagen in de inventaris opgenomen. Het archief bevat stukken over de diverse taken van het departement: nationale militie (inlijving, opleiding, verlof, afkeuring van miliciens), Landweer en Landstorm, zorg voor het militaire personeel, aanleg en onderhoud van vestingen, voorbereiding van mobilisatie, assistentie aan burgerlijke autoriteiten bij de handhaving van de openbare orde en (in de jaren-1930) de economische verdedigingsvoorbereiding. Naast het verbaal bevat het archief bestanden ‘buiten verbaal': gedrukte stukken; diverse series periodiek opgemaakte ‘sterktestaten' zoals van de armee (1830-1895), van de korpsen (1824-1900), van het leger te velde en de mobiele schutterijen (1830-1839) en van de garnizoenen (1838-1884). Ook omvangrijk is de serie ‘Kaderlijsten', staten van officiersencadrering, onderver¬deeld naar eenheden en korpsen van het leger (1900-1929). Ook bevat het archief fragmenten van afdelings- en bureau-archieven en twee gedeponeerde archiefjes, namelijk van de Kroonprins als chef/inspecteur-generaal (1818-1830) en van prins Frederik als kolonel-generaal (1830).

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
1 Geschiedenis van de organisatie
1.1 Oorlog en Oranje: het departement tussen vorst en prinsen 1813-1840
1.1.1 Organisatie en reorganisatie onder de opperdirectie van de kroonprins 1813-1818
Het departement van Oorlog werd ingesteld bij besluit van het "Algemeen Bestuur der Vereenigde Nederlanden", het voorlopig bestuur van G.K. van Hogendorp en A.F.J.A. van der Duijn van Maasdam, van 29 november 1813 nr. 26. Dit besluit werd genomen "in naam van Zijne Hoogheid" die een dag later bij Scheveningen voet aan wal zou zetten. In aanmerking nemend dat de "administratie van de zaken van oorlog", die zich aanvankelijk had beperkt tot Den Haag en omstreken, steeds omslachtiger werd door de voortgaande terugtrekking van de vijand en de alom ontwaakte ijver der ingezetenen om de wapens op te vatten, besloot het Bestuur tot de instelling van het departement, dat alle zaken betreffende de Defensie te Lande zou verenigen. Het zou onder leiding staan van een Commissaris-Generaal, in welke kwaliteit werd benoemd B.H. baron Bentinck van Buckhorst. Aangezien deze vooralsnog werkzaamheden had af te ronden in het departement van de Monden van de IJssel, werd de op 25 november 1813 benoemde "Commissaris van Oorlog" C.F. de Jonge als waarnemer van de post voorzien. Kort daarop moet beslist zijn, dat niet De Jonge, maar L. graaf Van Limburg Stirum als waarnemer zou optreden, want over De Jonge werd niet meer gerept: bij de aanvang van de werkzaamheden van het departement werd eenvoudig geconstateerd dat Van Limburg Stirum gekwalificeerd was tot de waarneming ( Inv.nr. 1, verbaal van 1 december 1813 nr. 1, 2. In het daarbij opgelegde instellingbesluit wordt De Jonge nog als waarnemer aangewezen, maar is in de marge met potlood reeds de naam van graaf Van Limburg Stirum bijgeschreven. Het incomplete archief van het Algemeen Bestuur, opgenomen in dat van de Algemene Staatssecretarie (Algemeen Rijksarchief, archieven van de Algemene Staatssecretarie en van het Kabinet des Konings met de daarbij gedeponeerde archieven over 1813-1840, Den Haag 1938/1982, nummer toegang 2.02.01 (voortaan: ARA Staatssecretarie)) onder inv.nrs. 6083-6085, laat geen conclusies toe over de achtergronden van de vervanging van De Jonge door Van Limburg Stirum. Van Limburg Stirum functioneerde sinds 17 november, de dag dat de omwenteling in Den Haag zijn beslag kreeg na de terugtrekking van de Franse troepen, reeds als gouverneur van de stad, en naderhand, toen de omwenteling ook elders zijn beslag kreeg mede onder invloed van vrijwilligerskorpsen, als "gouverneur-generaal van de gewapende macht". Zie J.A. Bornewasser, "De zelfstandige eenheidsstaat in de Noordelijke Nederlanden gegrondvest 1813-1814", in ) Algemene Geschiedenis der Nederlanden, deel 11 (Nieuwste Tijd) ( (Bussum 1983), p. 208 e.v. ) . De eerste actie van Van Limburg Stirum behelsde de installatie van de heren J.H. Kesman, L.A. van Meerten en J.U. Lamm als "afdelingshoofden" van het departement in oprichting, met de titel van commissaris, resp. van het personeel, de soldijen en de administratie van de korpsen van 's Lands Armee; van het administratief gedeelte van de geneeskundige dienst bij de Armee; en voor de voeding, kleding en remonte. Blijkbaar waren deze heren reeds tot het vervullen van deze functies voorbestemd door het Algemeen Bestuur ( Inv.nr. 1, verbaal van 1 december 1813 nrs. 3-5. Kesman was tot in november 1813 doende geweest als commissaris belast met de afdoening van de liquidatie van het voormalige ministerie van Oorlog uit het tijdvak 1798-1810, en kon dus nu zijn krachten gaan wijden aan de opbouw van een nieuw departement. ) . Nadat de erfprins op 2 december de souvereiniteit had aanvaard en op 6 december het landsbestuur had overgenomen van het voorlopige Algemeen Bestuur, gelastte hij bij Souverein Besluit (SB) van 14 december 1813 nr. 2 aan alle ministers (commissarissen-generaal) om zo spoedig mogelijk uitgewerkte organisatie- en formatievoorstellen te doen betreffende hun respectieve departementen. De voordracht van de commissaris-generaal van Oorlog (CGO) ( Inv.nr. 19. Bij de minuut kenmerk 4 maart 1814 nr. 12 is het KB 14.12.1813/2 opgelegd. ) werd goedgekeurd bij SB van 8 maart 1814 nr. 11 ( Inv.nr. 24, verbaal van 22 maart 1814 nr. 77. ) . Daarbij werd bepaald dat de CGO in zijn werkzaamheden zou worden bijgestaan door
  • een Secretaris bij het departement,
  • 5 afdelingen onder leiding van commissarissen, ieder belast met een bepaald "vak" van werkzaamheid of administratie,
  • de Inspecteurs-Generaal der Artillerie ( Voor de Inspecteur-Generaal der Artillerie en zijn archief zie: Algemeen Rijksarchief, archieven van de Chefs van het wapen der Artillerie der Koninklijke Landmacht 1814-1940 ('s-Gravenhage 1989, niet gepubliceerd) nummer toegang 2.13.61 -- voortaan ARA Chefs Artillerie. )en van de Fortificatiën ( Voor de geschiedenis van de Genie (Fortificatiën) zie: E. Burger, "Institutionele geschiedenis van het wapen der Genie 1813-1841", 's-Gravenhage (Algemeen Rijksarchief) 1990 (niet gepubliceerd); en idem, "Institutionele geschiedenis van de leiding van het wapen der Genie 1841-1914", 's-Gravenhage (Algemeen Rijksarchief) 1991 (niet gepubliceerd), nummers gidsen 2.23.25 en 2.23.26. )met hun bureaus, en
  • het Geneeskundig Bestuur ( Voor het Geneeskundig Bestuur en zijn archief zie: Algemeen Rijksarchief, archief van de Inspecteur(-Generaal) van de Geneeskundige Dienst der Land- (en Zee-)macht 1814-1940(1950), (Den Haag 1993, niet gepubliceerd), nummer toegang 2.13.62.06 -- voortaan: ARA I(G)GDL(Z). ).
Het SB handhaafde de organisatie van het bureau van de Inspecteur-Generaal der Artillerie en van het Geneeskundig Bestuur zoals die inmiddels waren vastgesteld ( Voor de Inspecteur-Generaal der Artillerie bij SB 10.2.1814 nr. 95 en voor het Geneeskundig Bureau bij SB 22.12.1813 nr. 3. ) , terwijl in de organisatie van het bureau van de Inspecteur-Generaal der Fortificatiën nog moest worden voorzien ( De Inspecteurs-Generaal met hun bureaus èn het Geneeskundig Bestuur, ingesteld als hoofden van de betrokken wapens/dienstvak, kregen daarmee tevens de kwaliteit van "buiten-afdelingen" van het departement. Bij de benoeming van de Inspecteur-Generaal der Artillerie en de taakomschrijving van die der Fortificatiën, en in mindere mate bij die van het Geneeskundig Bestuur, blijkt deze conceptie duidelijk -- zie ARA Chefs Artillerie p. 8, 24; Burger, Genie 1813-1841 p. 8; ARA I(G)GDL(Z) p. 8. ) . De aldus ontworpen organisatie had uitdrukkelijk een voorlopig karakter, namelijk voor de duur van de oorlog, en de Souverein behield zich voor daarin wijzigingen aan te brengen ( Zie hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer" § 2.1 voor een overzicht van afdelingen en bureaus. ) . Korte tijd later, bij SB van 6 april 1814 nr. 4, werd de "opperdirectie" over het departement van Oorlog opgedragen aan de erfprins, met de aantekening dat bij zijn afwezigheid de dagelijkse werkzaamheden zouden worden waargenomen door de CGO.
De opdracht aan de erfprins wordt aangehaald in het KB van 18 februari 1815 nr. 107, Recueil Militair bevattende de wetten, besluiten en orders betreffende de Koninklijke Nederlandsche Landmagt (voortaan: RM ), 1815 I p. 283. Bij dit KB werden de autoriteiten omschreven, die rechtstreeks ondergeschikt waren aan de CGO. Dat waren:
  • De Inspecteur-Generaal van de Genie en van de Fortificatiën van de Staat, onder wiens inspectie stonden: het korps ingenieurs, de fortificatiën en militaire gebouwen van de Staat, het bataljon Pontonniers Mineurs en Sappeurs, het Topografisch Bureau en de Genie-school.
  • de Directeurs van de Fortificatie-directies, aangaande het administratieve gedeelte van hun dienst
  • de Inspecteur-Generaal van de Artillerie, onder wiens inspectie stonden: het korps der Artillerie en al hetgeen daartoe behoort, de arsenalen van de Staat, de Artillerie-wagentrein, de transport-wagentrein, de Artillerieschool -De Directeurs van de Artillerie-directies, aangaande het administratief gedeelte van hun dienst
  • De Inspecteurs-Generaal van de Infanterie -- meervoud -- onder wier inspectie stond al hetgeen tot dat wapen betrekking heeft
  • De Inspecteur-Generaal van de Cavalerie, onder wiens inspectie stond al hetgeen tot dat wapen betrekking heeft
  • De Kwartiermeester-Generaal, onder wiens orders stonden: het korps officieren van zijn departement, het korps Guides te paard, de afdelingen van het Topografisch Bureau die aan zijn departement verbonden waren
  • De generaals commanderende de Grote Militaire Afdelingen, onder wier bevelen stonden: de provinciale commandanten, de plaatselijke commandanten, de generaals die binnen een Grote Militaire Afdeling mobiele korpsen commanderen
  • de generaals die onafhankelijk van Grote Militaire Afdelingen mobiele korpsen commanderen
  • de generaals in activiteit zonder bepaalde bestemming
  • de Inspecteur-Generaal van de Administratie bij de Armee, onder wiens bevelen stond: het korps inspecteurs en onder-inspecteurs van de administratie van de Armee
  • de Betaalmeester van Oorlog, onder wiens bevelen stonden: de assistent-betaalmeesters
  • het Geneeskundig Bestuur
  • de Militaire Scholen
  • de Directeur der Algemene Werving
Tevens werd omschreven wat werd gerekend tot de Generale Staf der Armee:
  • de generaals en hun adjudanten
  • het departement van de Kwartiermeester-Generaal
  • de Provinciale Commandanten, Plaatselijke Commandanten en Plaatsmajoors
  • de officieren die tot geen korps behoren en ter beschikking staan van het departement.
Bij KB van diezelfde 18 februari 1815 nr. 108, RM 1815 I p. 291, werd de organisatie en taakstelling van het departement van de Kwartiermeester-Generaal vastgesteld.
Een en ander geschiedde op een voordracht van de Speciale en Personele Commissie belast met het ontwerpen van een complete inrichting van het militaire wezen (ingesteld bij KB van 24 juli 1814 nr. 53) waarbij vier ontwerpen voor KB's waren voorgelegd, waarvan één ter regeling van de Algemene Oorlogs Directie. Desgevraagd deelde de CGO bij rapport van 6 februari 1815 nr. 70 (inv.nr. 123) zijn inzichten mee, waarbij hij opmerkte dat een regeling van de Algemene Oorlogs Directie zijns inziens overbodig was, nu immers de erfprins met de opperdirectie van het departement was belast en hij, CGO, "slechts" de waarnemer van de koninklijke hoogheid was.
De voordracht voor de personele bezetting van het departement, waartoe het besluit van 8 maart 1814 had gelast, ging uit op 22 maart 1814 en werd goedgekeurd bij SB van 24 maart 1814 nr. 1 ( Inv.nr. 24, verbaal van 22 maart 1814 nr. 77; inv.nr. 27 verbaal van 1 april 1814 nr. 40. ) . Een hoofd voor de 2e Afdeling (Personeel) werd daarbij nog niet aangewezen: dat gebeurde eerst bij SB van 9 mei 1814 nr. 10 waarbij J.W. Janssens tot luitenant-generaal werd benoemd en provisioneel belast werd met alle zaken betreffende het personeel der Armee, met uitzondering van dat der Artillerie en Genie -- waarmee dus niet anders kan zijn bedoeld dan dat hij hoofd van de 2e Afdeling van het departement werd. Enkele maanden later werd Janssens aangewezen als waarnemer voor de CGO, J.H. Mollerus, toen deze om gezondheidsredenen tijdelijk van zijn functie moest worden ontheven. Nadat vervolgens het bestuur over de Zuidelijke Nederlanden door de verbonden mogendheden tijdelijk in handen was gelegd van de Souverein der Noordelijke Nederlanden, zette deze zich aan de inrichting van een bestuursorganisatie in de Zuidelijke provincies en benoemde Janssens op 1 september 1814 tevens tot Commissaris-Generaal van Oorlog voor de Zuidelijke provincies. Bij besluiten van 2 december 1814 nr. 121 en 11 december 1814 nr. 32 werd Mollerus, nog steeds niet hersteld, eervol uit zijn post ontslagen en volgde Janssens hem op ( SB 9.5.1814 nr. 10 in: ARA Staatssecretarie inv.nr. 19. Verder inv.nrs. 81, verbaal van 24 september 1814 nr. 34, inv.nr. 114 verbaal van 31 december 1814 nr. 1 waarbij Mollerus de overgave aan Janssens bekendmaakte. Het benoemingsbesluit van Janssens tot CGO in de Zuidelijke Nederlanden zal in de Brusselse Staatssecretarie zijn opgelegd en kan daarom niet eenvoudig op nummer worden gespecificeerd; de datum staat vermeld in inv.nr. 74, verbaal van 2 september 1814 nr. 64. ) . Kort daarop, bij besluit van 13 december 1814 nr. 778 (Belgische secretarie) werd met het oog op de wenselijkheid om de Noord- en Zuidnederlandse troepen onder één opperdirectie te brengen en de daarvoor benodigde voorbereidingen te treffen, het Belgische Commissariaat-Generaal van Oorlog ingaande 15 december 1814 al weer ontbonden. Zolang geen nadere voorzieningen waren getroffen, zou de oudste (Zuidnederlandse) Inspecteur-Generaal van een krijgsmachtwapen belast blijven met de "Administratie van de zaken van Oorlog" in België, op globaal dezelfde voet zoals tot dusverre bij het Belgische Commissariaat-Generaal gangbaar was geweest en met gebruikmaking van dezelfde ambtelijke ondersteuning ( Inv.nr. 114 verbaal van 31 december 1814 nr. 93. De oudste Inspecteur-Generaal van de krijgsmachtwapens in de Zuidelijke Nederlanden was die der Infanterie, lt.gen. Tindal, die dan ook werd belast met de administratie van Oorlog in de Zuidelijke Nederlanden: zie Algemeen Rijksarchief, archieven van het Algemeen Toezicht op de Koninklijke Marechaussee (1814)1841-1909 en de Inspecteur der Koninklijke Marechaussee 1909-1941(1942), 's-Gravenhage 1989 (niet gepubliceerd), nummer toegang 2.13.44 (voortaan: ARA Marechaussee), p. 6. ) . Nadere beschikkingen volgden bij KB van 19 mei 1815 nr. 29 ( Inv.nr. 157, verbaal van 24 mei 1815 nr. 3. Dit KB ging voort op de lijn welke reeds was ingezet bij KB van 29 april 1815 nr. 3 en van 16 april 1815 Litt. SS. Bij KB 19.5.1815/29 werd o.m. bepaald dat de Administratie van Oorlog in de Zuidelijke Departementen zijn werkzaamheden zou staken op 24 juni 1815 's avonds en dat ingaande 1 juli d.a.v. deze voormalige Administratie met het departement van Oorlog in Den Haag zou zijn verenigd. Er werd in Brussel een commissie voorzien tot liquidatie van alle zaken en financiële verplichtingen die in de Zuidelijke gewesten nog niet waren afgedaan. Het archief van de Adminstratie van Oorlog zou overgebracht worden naar Den Haag, met uitzondering van de bescheiden welke voor de Liquidatiecommissie nog benodigd waren. De CGO diende voorts een ontwerp voor een nieuwe organisatie van het departement in te dienen. ) . Bij KB van 29 juni 1815 nr. 64 RM ( 1815 eerste deel, p. 713. Zie ook inv.nr. 169 verbalen van 3 juli 1815 nrs. 1-5b, en inv.nr. 173 verbaal van 9 juli 1815 nr. 37, waar de uitvoeringsbeschikkingen door de CGO werden getroffen. ) kwam de koning tegemoet aan de zorg die hem door de CGO was voorgedragen, dat de werkzaamheden van het departement reeds omvangrijk waren en door de samensmelting met het Brusselse departement nog eens zodanig zouden vermeerderen, dat zij niet meer door een enkel "hoofd-ambtenaar" zouden kunnen worden beheerd. Daarom werd besloten dat, ingaande 10 juli 1815, het departement in twee hoofdafdelingen zou worden gesplitst, beide onder de opperdirectie van de kroonprins. De eerste hoofdafdeling, onder leiding van de CGO, zou omvatten de algemene zaken, het personeel der armee, en in het algemeen alles wat de defensie te land aanging. De tweede afdeling zou de administratie van het materieel der armee omvatten alsmede de gehele comptabiliteit. Deze zou geleid worden door een Intendant-Generaal van de Administratie van Oorlog, in welke kwaliteit zou optreden de Staatsraad M. Piepers, tot dan toe Inspecteur-Generaal van de administratie bij de Armee. In wezen werd het departement dus in twee goeddeels gelijkwaardige delen uiteengenomen, waarbij de eenheid werd verzorgd door de opperdirectie van de kroonprins. Het Commissariaat-Generaal zou gaan omvatten de 1e en 2e afdeling van het bestaande departement, waaraan een derde zou worden toegevoegd, de afdeling Artillerie en Genie. Daarvoor zouden de bureaus van de Inspecteurs-Generaal der Artillerie en van de Fortificatiën als zodanig worden geïntegreerd in die 3e afdeling van het het commissariaat-Generaal. Aan hun dubbele kwaliteit, chef van een krijgsmachtwapen en tevens hoofd van een "buiten-afdeling" van het departement, zoals die in 1814 was ontworpen, kwam daarmee een einde. Zij dienden ook de tot dusverre aan het Binnenhof in gebruik zijnde lokaliteiten te ontruimen ten behoeve van de Generale Intendance ( De Inspecteur-Generaal der Fortificatiën ging in 1818 zelfs zover dat hij zijn standplaats, en daarmee die van zijn bureau, verplaatste naar Nijmegen: Burger, Genie 1813-1841, p. 10. ) . Tot de competentie van de CGO werd tevens gerekend de uitoefening van het toezicht op het Departement van de Kwartiermeester-Generaal en op het Topografisch Bureau. De bestaande 3e, 4e, en 5e afdeling van het departement van Oorlog zouden overgaan naar de Generale Intendance. Deze zou tevens bevelsbevoegdheid hebben over de Inspecteur-Generaal der Geneeskundige Dienst en het Geneeskundig Bestuur der Armee, voorzover administratieve aangelegenheden in het geding waren. Ook de Betaalmeester van Oorlog en de assistent-betaalmeesters werden onder de orders van de Intendant-Generaal gesteld, die eveneens zou treden in de bevoegdheden, welke de Commissaris-Generaal tot dan toe had gehad jegens de directie van de Weduwen- en Wezenkas voor officieren. CGO en Intendant-Generaal dienden voorts ieder een voordracht in te dienen voor de organisatie van hun "hoofd-afdelingen" ( Voor details omtrent de taakverdeling tussen Commissariaat-Generaal en Generale Intendance zie hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer", § 2.2. Op de interne organisatie, taakuitoefening en archiefvorming van de Generale Intendance wordt hier niet ingegaan. Verwezen wordt naar hoofdstuk "Verwante archieven" en noot 163. ) . Van deze laatste taak kweet de CGO zich bij de voordracht ( 27 juli 1815 nr. 125, in: inv.nr. 179. ) die leidde tot het KB van 30 juli 1815 nr. 55. Herhaald werd dat de CGO zou worden geassisteerd door een Secretaris en drie afdelingen ( Inv.nr. 185, verbaal van 18 augustus 1815 nr. 36. Voor details van deze organisatie zie hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer", § 2.3. ) . Het delingsbesluit schreef weliswaar voor dat CGO en Intendant-Generaal in goede harmonie en nauw overleg dienden samen te werken, maar schiep door zijn aard ampele gelegenheid voor "botzingen en stremmingen" ( Aldus een memorandum dat is opgelegd bij het KB van 23 februari 1818 nr. 19, ARA Staatssecretarie inv.nr. 572. ) . Deze hebben vermoedelijk een rol gespeeld bij de totstandkoming van het KB van 15 november 1817 Litt. A 23 ( Opgelegd in ARA Staatssecretarie inv.nr. 512. ) waarbij de kroonprins op eigen verzoek ontheffing verkreeg van de opperdirectie van het departement. Kort nadien, bij KB van 27 december 1817 nr. 54, werd de kroonprins hersteld in de waardigheden van "Generaal en Chef mitsgaders Inspecteur-Generaal van alle wapenen bij de Nederlandsche Armee". Tegelijk werd hem de opperdirectie van het "ministerie van Oorlog" ( De bij KB van 6 april 1814 nr. 4 opgedragen opperdirectie had betrekking op het departement van Oorlog . ) opgedragen, met aantekening dat vooralsnog de verdeling en inrichting van de werkzaamheden daar op de bestaande voet zouden blijven gehandhaafd, maar dat daarin eind januari 1818 nadere beschikkingen zouden volgen. Korte tijd later, bij KB van 22 februari 1818 nr. 60, werd de kroonprins opnieuw ontheven van zijn opperdirectie. De aangekondigde reorganisatie kreeg zijn beslag bij KB van 23 februari 1818 nr. 19 ( ) RM ( 1818 I p. 154, uittreksel. Bij het originele besluit in ARA Staatssecretarie inv.nr. 572 bevinden zich een aantal interessante stukken, die erop duiden dat aan het uiteindelijk genomen besluit het een en ander is vooraf gegaan. De voordracht van de kroonprins, dd. 24 januari 1818 en gesigneerd met "de Minister van Oorlog", schetste een ) ( ministerie van Oorlog ) ( onder leiding van de kroonprins als minister, waarin de CGO diens rechterhand en plaatsvervanger was en gedacht werd in een positie overeenkomend met die van chef van de generale staf t.o.v. een Generaal en Chef [opperbevelhebber] in tijd van oorlog. De Generale Intendance zou in dit voorstel als een ondergeschikte departementsafdeling in de organisatie worden ingelijfd, waarbij uitdrukkelijk ook de Intendant-Generaal aan de CGO ondergeschikt zou worden. In een nadere toelichting van 28 januari 1818 werkte de kroonprins/minister zijn denkbeeld nader uit. Ook daaruit valt moeiteloos af te leiden dat hij weinig consideratie had met de Generale Intendance en de chef daarvan, Piepers. ) ( Vervolgens is er een ander plan ingediend, waarin het bestuur van het departement zou worden opgedragen aan een "Hoge Raad van Oorlog", bestaande uit een -- voor het leven te benoemen -- vice-president, de Kwartiermeester-Generaal, de Majoor-Generaal, de Inspecteurs-Generaal van Artillerie, Genie, Infanterie en Cavalerie, en tenslotte de Intendant-Generaal of Chef van de algemene administratie van Oorlog, geassisteerd door een Secretaris-Generaal die in de raadsvergadering geen stem zou hebben. Genoemde leden, ook de Secretaris-Generaal, zouden ieder leiding geven aan een hoofdafdeling van het departement. De kroonprins zou de vergaderingen van de Hoge Raad kunnen bijwonen en deze alsdan presideren. Niet onwaarschijnlijk is dat dit alternatieve plan afkomstig is uit de koker van de Intendant-Generaal Piepers, die immers in het voorstel van de kroonprins danig in status achteruit dreigde te gaan en wellicht meer heil zag in een vorm van collegiaal bestuur. ) ( Verschillende ontwerpen van KB, waarvan er een duidelijk is geënt op de denkbeelden van de kroonprins en een ander vergezeld is van een memorandum dat kennelijk tot doel heeft in de controverse een tussenweg te vinden, en ook het tijdsverloop tussen eerste voordracht en besluit, maken duidelijk dat het geval moeilijk heeft gelegen. Het uiteindelijk door de Koning bekrachtigde KB is oorspronkelijk gedateerd 20 februari 1818, maar het getal 20 is naderhand gewijzigd in 23. Bovendien is het middendeel van het KB geschreven in een andere hand dan kop en staart, die beide doorhalingen en aanvullingen vertonen. Het ligt voor de hand te denken dat het aanvankelijke besluit van de Koning, van de 20e februari, geleid heeft tot de ontslag-aanvraag van de kroonprins uit zijn opperdirectie c.q. ministerschap dat op 22 februari werd ingewilligd. Vervolgens moest het besluit herschreven worden naar de aldus ontstane nieuwe omstandigheden, waaruit dan het uiteindelijke KB tevoorschijn is gekomen, inclusief de benoeming van Piepers. ) . De Koning gelastte de hereniging, ingaande 1 maart, van de beide "hoofd-afdelingen", met name ook vanuit bezuinigingsoverwegingen. Het departement zou onder leiding staan van een Secretaris van Staat voor de Zaken van Oorlog, in welke kwaliteit de voormalige Intendant-Generaal Piepers zou optreden. Alle werkzaamheden van het bestaande Commissariaat-Generaal en de op te heffen Generale Intendance zouden in het nieuwe departement worden verenigd, echter met uitzondering van een aantal specifiek omschreven zaken, waarvan de behandeling onder directe orders van de Koning zou geschieden door zijn Adjudant-Generaal, tot welke post gen.maj. A.C.J.G. graaf d'Aubremé werd geroepen.
Het werkgebied van de Adjudant-Generaal behelsde:
  • benoeming, bevordering, ontslag en verplaatsing van alle generaals en verdere officieren
  • beoordeling van alle rang- of ancienniteitsreclames
  • toelating van kadetten bij de militaire school en bij de korpsen
  • aanvragen om huwelijkstoestemming van officieren
  • alle zaken verband houdende met oefeningen en manoeuvres
  • de algemene en bijzondere maatregelen tot het onderhoud der krijgstucht
  • garnizoensveranderingen, mouvementen, kantonnementen, kampementen en bivaks.
Bijgevolg dienden aan de Adjudant-Generaal te worden afgegeven:
  • de stamboeken van alle militaire officieren
  • hun dienststaten en de andere stukken die hebben gediend voor het opmaken der ranglijsten
  • de halfjaarslijkse conduitestaten van officieren en kadetten
  • de registers van aangestelde en afgetreden officieren.
Het KB van 26 juni 1818 nr. 16 (inv.nr. 466 verbalen van 3 juli 1818 nrs. 81-86) regelde de organisatie van het bureau van de Adjudant-Generaal des Konings.
Er volgde bij KB van 2 september 1818 nr. 89 ( Inv.nr. 489, verbalen van 18 september 1818 nrs. 38-43. ) een reorganisatie waarbij het departement werd ingericht in 5 afdelingen, één met de naam "Secretariaat" en voorts de 1e t/m 4e afdeling. De afdelingen werden onderverdeeld in bureaus, en deze voor een deel in secties. De hoofden van de 1e t/m 4e afdeling voerden de titel van directeur. De minister [Secretaris van Staat] werd gelast om een voordracht te doen voor de directeurs van de 1e t/m 3e afdeling -- uitdrukkelijk niet voor de Secretaris noch voor de directeur der 4e afdeling. ( Voor een gedetailleerd overzicht van de organisatie zie hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer", § 2.4. )
1.1.2 Het tijdperk van d'Aubremé, vertrouweling des Konings 1818-1826
Lang heeft Piepers niet kunnen en willen genieten van zijn overwinning bij de reorganisatie van 1818. Bij KB van 1 oktober 1818 nr. 58 kreeg hij, op eigen verzoek en ingaande 5 oktober, ontslag uit zijn functie en werd D'Aubremé tot zijn opvolger ad interim benoemd RM ( 1818 II p. 62. ) . Enkele maanden later werd aan diens dubbelfunctie, Adjudant-Generaal en Secretaris van Staat a.i., een einde gemaakt: bij KB van 5 februari 1819 Litt. B ( Inv.nr. 546 verbaal van 20 februari 1819 nr. 10. Zie ook kennisgeving in ) RM ( 1819 I p. 98. ) werden ingaande 1 maart de functies van Secretaris van Staat voor de Zaken van Oorlog en Adjudant-Generaal herenigd tot die van Commissaris-Generaal van Oorlog (CGO). D'Aubremé werd tot CGO benoemd en kreeg zitting in 's Konings Kabinetsraad ( De Kabinetsraad, ingesteld bij SB van 7 december 1813 nr. 2, is de vergadering van ministers onder voorzitterschap van de Koning(in). Zie H.A.J. van Schie, "De taken en positie van het Kabinet der Koningin", Noordwijk (niet gepubliceerde scriptie) 1985 (exemplaar in de bibliotheek van het Algemeen Rijksarchief onder nr. 203 F 13) p. 18/19. Na verloop van tijd waren niet alle ministers lid van de Kabinetsraad, maar slechts degenen die daartoe specifiek waren aangewezen. ) . Het bureau van de voormalige Adjudant-Generaal des Konings zou in het Commissariaat-Generaal worden geïntegreerd, en de CGO diende op korte termijn een reorganisatievoorstel in te dienen voor het Commissariaat-Generaal, waarbij uitdrukkelijk een bezuinigingsdoelstelling werd aangegeven. Deze reorganisatie werd vastgesteld bij KB van 24 mei 1819 Litt. G5 ( Inv.nr. 586 verbalen van 5 juni 1819 nrs. 5-23. Van de 5e afdeling, die daarbij formeel werd ingesteld, wordt al gerept in inv.nr. 569 verbaal van 24 april 1819 nr. 73. ) . Het departement werd nu ingedeeld in een Kabinet van de CGO, onder leiding van de adjudant van de CGO, en 5 afdelingen. Het algemeen secretariaat werd opgeheven, en de voormalige Secretaris J.P. Scheffer werd directeur van de 1e Afdeling. Chefs van de overige afdelingen werden kol. Z.W.A.L. van Tengnagell (2e afdeling), de "agenten van het departement van Oorlog" ( Bij KB van 1 februari 1819 Litt. I 5 was het Provisioneel Reglement op de Administratie der Landmacht vastgesteld, als gevolg waarvan de werkzaamheden van de tot dan bestaande Inspecteurs van de Militaire Administratie aanzienlijk waren verminderd. Derhalve was bij KB Litt. N5 van dezelfde datum het korps Inspecteurs van de Militaire Administratie ontbonden. De werkzaamheden van deze inspecteurs waren bij het Provisioneel Reglement toegedeeld aan de generaals in de 6 Grote Militaire Commando's en de plaatselijke of garnizoenscommandanten. Het administratieve toezicht van het departement kreeg voorts gestalte door in ieder Groot Militair Commando een Agent en een adjunct-agent van het departement te posteren, terwijl bij het departement zelve nog eens 2 Hoofdagenten, 2 Agenten en 2 adjunct-agenten werden geplaatst. ) RM ( 1819 I p. 41, inv.nr. 542 verbalen van 6 februari 1819 nrs. 1-17. ) M. de Ras (3e afdeling) en J.D. le Febvre (4e afdeling), en kol. J.D. Doorman (5e afdeling) ( Voor gedetailleerd overzicht van de organisatie van 1819 zie hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer", § 2.5. ) . Enkele maanden later werd, bij KB van 10 juli 1819 nr. 16 ( Inv.nr. 602 verbalen van 16 juli 1819 nrs. 6 en 7. ) , de heer J.B. Warendorff, laatstelijk be last geweest met de afwikkeling van het Brusselse departement van Oorlog, met een bureau van vijf ambtenaren toegevoegd aan de organisatie van het departement om de (blijkbaar problematische) afrekening van zaken van het departement daterend van vòòr 1 oktober 1818 ter hand te nemen ( Aanvankelijk was oud-CGO Piepers met deze afwikkeling belast geweest, maar bij ministeriële circulaire van 22 juni 1819 nr. 1 (RM 1819 I p. 404) werd bekendgemaakt dat de Koning Piepers bij KB van 4 juni 1819 nr. 1 van deze taak had ontheven. In de verdere organisatiegeschiedenis komen we het bureel van Warendorff als zodanig niet meer tegen, Warendorff zelf echter wel. Bij KB van 16 december 1823 nr. 97 (ARA Staatssecretarie inv.nr. 1837) wordt hij aangesteld tot commies met personele rang van referendaris. Zijn plaats en werkzaamheden in de organisatie werden niet omschreven, maar die zullen ongetwijfeld binnen de directie voor de Administratie hebben gelegen. In het KB van 27 juli 1830 nr. 73 (ARA Staatssecretarie inv.nr. 3438) duikt Warendorff ook weer op als referendaris, en wanneer hij in 1831 komt te overlijden, is hij nog steeds belast met de "liquidatie van de achterstand" van het departement en tevens, sinds de Belgische troebelen, met de "afdoening van rekeningen wegens buitengewone verstrekkingen en bijzondere voorzieningen". Deze werkzaamheden waren nog niet ten einde: met enige spoed werd in de opvolging van Warendorff voorzien (inv.nr. 2707 verbaal van 9 september 1831 nr. 76). Het langdurige bestaan van deze liquidatie-werkzaamheden verklaart het regelmatig voorkomen van afzonderlijke pagina's "referendaris Warendorff" of "Liquidatie" in de agenda's van het gewoon verbaal-archief -- zie bv. inv.nr. 12666. ) ( Het archief van de Commissie van Liquidatie van het voormalige Zuidnederlandse departement van Oorlog en van de liquidateur Warendorff over het tijdvak 1815-1819 is in 1953 in het kader van de Belgisch-Nederlandse archiefuitwisseling overgedragen aan België; zie Algemeen Rijksarchief, "Inventarissen van archivalia welke in 1953 aan het Algemeen Rijksarchief in Brussel zijn overgedragen", 's-Gravenhage (niet gepubliceerd) 1978, nummer toegang 2.23.03. ) . De CGO permitteerde zich in 1822 de uitbreiding van de 2e Afdeling met een nieuw 5e bureau dat zich zou gaan bezighouden met de behandeling van de rapporten van driemaandelijkse en jaarlijkse (grote) inspecties over de korpsen der Armee ( Inv.nr. 1040 verbalen van 29 mei 1822 nrs. 1-3. De CGO gaf aan dat er met de gelijktijdige en eenvormige behandeling van die rapporten door een commissie ingesteld bij zijn besluit van 10 oktober 1821 Kabinet Litt. E9 zodanig goede ervaringen waren opgedaan, dat het hem wenselijk voorkwam deze wijze van behandeling in een staand bureau te institutionaliseren. ) . De ingrepen in de Rijksadministratie en de departementen van Algemeen Bestuur, die de Koning in 1823 verordonneerde ter uitvoering van de aanbevelingen van de Staatscommissie ingesteld bij KB van 1 augustus 1818 Litt. TT, gingen niet voorbij aan het departement van Oorlog. Centraal in deze operatie stond het KB van 4 september 1823 nr. 7, in welks preambule de oogmerken van het staatshoofd werden opgesomd: vereenvoudiging, bezuiniging en samenhang ( Het KB o.a. in inv.nr. 1260, verbalen van 31 december 1823 nrs. 405-411. Het werd op ondergeschikte punten gewijzigd bij KBs van 18 oktober 1823 nr. 141 en 15 november 1823 nr. 1 (ARA Staatssecretarie inv.nrs. 1786 en 1813). De doelstelling van samenhang in het Rijksbestuur is ook uitdrukkelijk aanwezig in het KB van 19 september 1823 nr. 132 (ARA Staatssecretarie inv.nr. 1756) tot instelling van de Raad van Ministers. ) . Het KB stelde bij de ministeries en het Commissariaat-Generaal van Oorlog de functie van Secretaris-Generaal in ( Bij "ieder ander departement van algemeen bestuur" werd dat een secretaris. ) die als ambtelijk directeur van het gehele departement zou optreden en bovendien specifiek belast werd met de zorg voor de secretarie-werkzaamheden. Het KB regelde voorts de hoofdlijn van de organisatorische indeling en van de administratieve procedures, en droeg aan de departementshoofden op om tijdig een reorganisatievoorstel van hun departement in te dienen zodat per 1 januari 1824 bij alle departementen volgens de voorschriften van het KB gewerkt zou kunnen worden. Het KB van 16 november 1823 nr. 80 ( Inv.nr. 1260 verbalen van 31 december 1823 nrs. 405-411. ) regelde vervolgens de reorganisatie van het departement van Oorlog waarbij drie afdelingen ontstonden, ieder onder leiding van een directeur, te weten: voor het personeel en militaire zaken; voor de administratie; en voor het materieel der artillerie en genie. Aan deze directeurs zou "het noodige aantal redigeerende ambtenaren of wel eenige van de aan het Departement geattacheerde officieren" worden toegevoegd. De directeurs zouden bevoegd zijn tot het voorbereiden en instrueren van alle zaken die de CGO hen zou opdragen, zij zouden in die voorbereiding ook zelfstandige correspondentie kunnen voeren, maar de beslissingsbevoegdheid bleef uitdrukkelijk bij de CGO. Onderling zouden de directeurs slechts mondeling kunnen overleggen en afstemmen. Daarentegen werd voorzien dat de CGO en directeurs samen een Raad zouden vormen, die alle aan de Koning voor te leggen ontwerpen van wet, besluit of verordening van algemene werking, als ook alle circulaires, orders en voorschriften tot in- en uitvoering van wetten, besluiten en verordeningen, en voorts alle "gewone zaken" welke de CGO aan de Raad wilde voorleggen, zou dienen te overwegen. Van de Raad, die diende te vergaderen zo vaak de CGO dat raadzaam oordeelde, zou de CGO altijd voorzitter zijn, en de Secretaris-Generaal ten departemente de secretaris. De CGO kon de Raad geheimhouding opleggen, terwijl uitdrukkelijk werd bepaald dat de opvattingen der leden nooit naar buiten zouden mogen komen en de Raad nimmer extern zou optreden door het doen van voordracht of te introduceren. De CGO was wel gevoelig voor de gedachte om op zijn departement meer hulp, in de gedaante van enkele hoofdofficieren, in te schakelen bij de zeer omvangrijke werkzaamheden, maar vond dat deze officieren geen rechtstreeks gezag naar buiten moest worden toegekend, zoals dat bij Binnenlandse Zaken wel was gebeurd; daardoor zou de eenheid en het verband verdwijnen uit het bestuur van de Landmacht. De CGO refereerde daarbij aan de verdeling in twee hoofdafdelingen, die gedurende 1815-1818 had geheerst, en die de Koning om goede redenen had teruggedraaid. Uit het voorstel van de CGO om bij het departement 4 directeuren te benoemen werd bij koninklijk kabinetsrescript één directeur geschrapt. Ook het tenslotte door het departement voorgelegde ontwerp-KB werd ter Staatssecretarie geheel opnieuw geredigeerd, waarbij de gelijkstelling van de directeurs met de rang van administrateur sneuvelde. De Raad werd in het ontwerp nog aangeduid als Raad van Administratie, maar in het herschreven KB al niet meer. ( Zie ARA Staatssecretarie inv.nr. 1814. ) Hoewel het KB uitdrukkelijk voorschrijft dat de secretaris van de Raad "behoorlijk" notulen van de Raadsvergaderingen diende te houden, zijn dergelijke notulen tot dusver nimmer aangetroffen. ( aanschrijving RM 1823 II p. 276. ) Aan deze reorganisatie was het nodige voorafgegaan. Nadat bij KB van 17 september 1823 nr. 10 enkele administrateurs bij het ministerie van Binnenlandse Zaken waren benoemd met vèrgaande eigen bevoegdheden, leek het de koning een nuttig idee deze constructie ook bij het Commissariaat-Generaal van Oorlog Bij KB van dezelfde 16 november 1823 nr. 82 ( Inv.nr. 1260 verbalen van 31 december 1823 nrs. 405-411. ) werd tevens vastgesteld hoeveel ambtenaren bij het departement van Oorlog nodig werden geoordeeld: 1 Secretaris-Generaal, 9 commiezen en 24 adjunct-commiezen. De 3 directeurs werden hier niet genoemd, vermoedelijk omdat voor deze functies hoofdofficieren van de Landmacht waren voorzien voor wie geen extra formatieruimte noodzakelijk was. Bij KB van 16 december 1823 nr. 97 werd tenslotte de personele invulling geregeld ( ARA Staatssecretarie inv.nr. 1837. Tot directeur van het Personeel en Militaire Zaken werd kol. Z.W.A.L. baron Van Tengnagell, tot directeur voor de Administratie de hoofdagent van het departement J.P. Reuther, en tot directeur voor het Materieel der Artillerie en Genie kol. J.P. Doorman. De bestaande Secretaris J.P. Scheffer werd gehandhaafd als Secretaris-Generaal. ) Tegelijk werd aangegeven dat boven het aangegeven aantal vaste ambtenaren aan het departement nog werden toegevoegd twee Agenten en zoveel officieren van de Landmacht als voor de werkzaamheden nodig zouden blijken, terwijl bovendien nog eens 4 surnumeraire commiezen en 28 dito adjunct-commiezen werden aangesteld ( In een bij het KB gevoegd overzicht werd een verdeling van het personeel over de verschillende organisatie-onderdelen gegeven. Deze is weergegeven in hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer", § 2.6. Niet zeker is of deze indeling ook door het departement is gehanteerd en dat het overzicht de gedetacheerde officieren en surnumeraire ambtenaren buiten beschouwing laat. De bezuiniging kreeg vorm door 25 ambtenaren dadelijk af te laten vloeien, waarvan er 22 op "gratificatie" werden gesteld en 3 betrekkingen elders konden krijgen. ) . Een jaar later schatte de CGO de bezuinigingsdrift kennelijk wat geluwd: hij diende bij de Koning een verzoek in om bij het departement van Oorlog een bibliotheek in te mogen richten, en verkreeg 's Konings medewerking ( Inv.nr. 1395 verbaal van 29 november 1824 nr. 36, machtiging bij KB van 20 november 1824 nr. 108 opgelegd in inv.nr. 1463 verbaal van 14 april 1825 nr. 27, zijnde het bibliotheekreglement. De commies F.A. van Rappard werd, onder de orders van de directeur voor het Personeel en Militaire Zaken, belast met de bibliotheekzorg, waarvoor een jaarlijks budget van ( 4.000,= was toegestaan. ) .
1.1.3 De andere prins 1826-1840
Aan de CGO D'Aubremé werd, na bijna 8 jaar trouwe dienst, bij KB van 15 juni 1826 nr. 93 ingaande 1 juli eervol ontslag verleend. Hij werd ingevolge KB van dezelfde dag nr. 94 opgevolgd door prins Frederik, tot dan toe Grootmeester der Artillerie en bij het aanstellings-KB bevorderd tot de rang van Generaal der Artillerie RM ( 1826 I p. 190 en inv.nr. 1663 verbaal van 24 juni 1826 nr. 10. ) . Bij deze aanstelling werd tevens bepaald dat de behandeling van zaken betreffende het materieel der artillerie, die tot dusverre ten departemente had plaatsgevonden, voortaan zou worden verricht door het departement van de Grootmeester der Artillerie ( Zolang de functie van Grootmeester zou vaceren, zou de directeur van het departement, gen.maj. H.R. Trip, daar de leiding waarnemen, op dezelfde voet als in art. 1 van het KB van 4 september 1823 nr. 7 was bepaald voor de waarneming door Secretarissen-Generaal bij afwezigheid van hoofden van departementen van algemeen bestuur. ) ( Vgl. ARA Chefs Artillerie, p. 11. De herschikking van de zorg voor het materieel der artillerie komt daar niet tot uitdrukking, omdat die, voorzover nu bekend, alleen in het reorganisatiebesluit t.a.v. het departement is neergelegd. ) . Door het wegvallen van deze werkzaamheden resteerde voor de directie voor het Materieel der Artillerie en Genie alleen de materieelzorg Genie, hetgeen ingaf genoemde directie eveneens per 1 juli 1826 op te heffen. De directeur daarvan, Doorman, werd ter beschikking gesteld van het departement van Oorlog, en de directeur voor de Administratie werd voorlopig belast met de resterende werkzaamheden van de opgeheven directie ( Duidelijk is dat Doorman in ongenade was gevallen: in april was hem een scherpe ontevredenheidsbetuiging van de Koning ten deel gevallen en in mei raakte hij betrokken in het onderzoek van het Hoog Militair Gerechtshof naar wanpraktijken in de Genie, welk onderzoek uiteindelijk zou leiden tot de déconfiture van de Inspecteur-Generaal der Fortificatiën lt.gen. Krayenhoff. Zie Algemeen Rijksarchief, geheim verbaalarchief van het ministerie van Oorlog (thans nog nummer toegang 2.13.13.01, na aanstaande herziening en aanvulling nummer toegang 2.13.67) (voortaan: ARA Oorlog geheim), inv.nr. 35 verbalen van 13 mei 1826 Litt. N7 en O7. ) . Eén van de zaken waarmee de prins als kersverse CGO te maken kreeg, was de déconfiture van de Inspecteur-Generaal der Fortificatiën, C.R.T. Krayenhoff, die zich kort tevoren was begonnen af te tekenen. Op voordracht van de prins werd bij KB van 9 september 1826 nr. 117 RM ( 1826 II p. 186 en inv.nr. 1709 verbaal van 14 september 1826 nr. 12. ) besloten de functie van Inspecteur-Generaal der Fortificatiën op te heffen. Krayenhoff werd ter beschikking van het departement gehouden en de aan zijn functie opgedragen werkzaamheden mèt het daarbij betrokken personeel werd samengevoegd met de resterende werkzaamheden van de voormalige directie voor het Materieel der Artillerie en Genie, zoals die werden waargenomen door de directie voor de Administratie. Deze ingrepen resulteerden, ingaande 25 september 1826, in een nieuwe departementale afdeling Algemene Directie der Genie (ADG), welke op dezelfde voet als de andere departementale directies, onder strakker toezicht van de CGO zou komen dan voorheen de Inspecteur-Generaal wel gewend was geweest. Het KB sprak het voornemen uit om de financiële zaken van de Genie te eniger tijd van de ADG over te hevelen naar de directie voor de Administratie. Tot chef ADG werd benoemd lkol. P.S.R. van Hooff, die bij KB van dezelfde datum nr. 118 ( Inv.nr. 1709 verbaal van 14 september 1826 nr. 12. ) zijn instructie ontving. Het gehele archief van de Inspecteur-Generaal der Fortificatiën zou integraal van Nijmegen naar Den Haag worden overgebracht ( Burger, Genie 1813-1841, pp. 26 e.v. ) .
Iets tevoren, bij KB van 29 augustus 1826 nr. 188, was in het kader van de samenvoeging van de Generale Staf en de Generale Kwartiermeesters Staf reeds besloten om het onder de Inspecteur-Generaal der Fortificatiën ressorterende "Archief van Oorlog en Topografisch Bureau" (AvO/TB) te splitsen. Het Topografisch Bureau (TB) ervan zou worden toegevoegd aan de Generale Staf. Bepaald werd dat de daarbij werkzame Genie-officieren voorlopig hun werkzaamheden zouden voortzetten en zolang beschouwd zouden worden als te zijn gedetacheerd bij de Generale Staf, maar in het vooruitzicht werd gesteld dat dit personeel zo spoedig mogelijk moest terugkeren naar werkzaamheden bij de Genie. Het overblijvende Archief van Oorlog (AvO) zou het depot blijven van alle kaarten, plans, memories van defensie en alle andere objecten betrekking hebbend op de "geodesie, geografie, topografie, statistiek en militaire geschiedenis van het Koninkrijk", en dus dienden alle plans, volbrachte verkenningen, memoriën en belangrijke rapporten, na op orde te zijn gebracht, door de Generale Staf en andere militaire autoriteiten in het AvO te worden gedeponeerd en met het stempel daarvan te worden gemerkt. Behalve de Inspecteur-Generaal der Fortificatiën en de Chef van de Generale Staf zou niemand zonder toestemming van de CGO bescheiden uit het AvO mogen lichten. Terwijl het KB uitdrukkelijk bepaalde dat aan de superintendentie van de Inspecteur-Generaal der Fortificatiën over AvO en TB met onmiddellijke ingang een einde werd gemaakt, werd bij het AvO niet uitdrukkelijk bepaald onder wiens gezag dit orgaan zou fungeren. Aan de CGO werd opgedragen voordrachten te doen voor de aanstelling directie en personeel van het AvO en van officieren bij het TB. Uit het feit dat voor de directie van TB geen voordracht werd gelast, mag worden afgeleid dat de fungerende directeur van het AvO/TB, gen.maj. M.J. de Man, werd gedacht als chef van het TB na de onderbrenging daarvan bij de Generale Staf.
In de praktijk bleef De Man (van huis uit Genie-officier) zich echter, tot zijn dood in 1838 toe, onveranderlijk "directeur van het Archief van Oorlog en Topografisch Bureau" noemen en zich als zodanig gedragen, alsof de verordonneerde splitsing van AvO/TB niet bestond. En opvallend is dat ook andere autoriteiten, het departement van Oorlog niet uitgezonderd, zich aan deze praktijk conformeerden ( Voor nadere uiteenzetting over de discrepantie tussen de formele organisatiebesluiten en de feitelijke praktijk wordt verwezen naar: Algemeen Rijksarchief, fragment-archief van het Archief van Oorlog en Topografisch Bureau (1811)1814-1841, nummer toegang 2.13.68.04. ) . Van de last om die nadere voordrachten voor AvO en TB te doen kweet de CGO zich pas in 1828, met als resultaat de KB's van 29 juni 1828 nrs. 137 en 138. Het eerste handelde over het TB, dat onverkort gerekend werd tot de Generale Staf ( Het TB zou bestaan uit een directeur/officier der Generale Staf, een adjunct-directeur/dito, 3 tekenaars, 2 graveurs, 1 commies en gedetacheerd of tijdelijk militair personeel. In de vorige noot werd al aangegeven dat de feitelijke situatie geheel anders lag. ) . Het KB nr. 138 bepaalde dat het AvO een "integrerend deel van het departement" zou zijn -- waarmee de onduidelijkheid over de onderschikking van dit orgaan in elk geval formeel werd opgeheven. Het zou bestaan uit een directeur en een adjunct-directeur, 2 chartermeesters en 1 commies ( ARA Staatssecretarie inv.nr. 3006. Het KB bepaalde dat de directeur en zijn adjunct officieren van de Genie of de Generale Staf moesten zijn, terwijl ook voor de chartermeestersplaatsen officieren konden dienen. Alle benoemingen in deze functies zouden worden beschouwd als een eervolle retraite voor verdienstelijke officieren die voor de actieve dienst minder geschikt bevonden waren, aldus het KB. De voordracht van de CGO van 24 juni 1828 Litt. H7 (opgelegd bij het KB 29 juni 1828 nr. 137) was zelfs nog iets strakker: "Het voornemen om officieren, die weinig meer voor den actieven dienst geschikt zijn, en wel bij voorkeur altijd uit die van den generalen Staf te kiezen, in de onderscheidene posten bij het Archief van Oorlog te doen optreden, biedt een nieuw middel aan de hand, om brave lieden, die in de gelederen der Armee, ondanks hunnen goeden wil en ijver, door gevorderden ouderdom of andere bijkomende omstandigheden, geen nut meer kunnen stichten, behoorlijk en tevens op eene eervolle wijze te verzorgen". Waarmee duidelijk werd dat aan officieren van de Generale Staf een zekere voorrang werd toegedacht bij benoemingen in het AvO. ) ( Hoe gevoelig de kwestie rond het AvO en TB wel lag tussen Generale Staf en Genie, komt in diezelfde voordracht tot uiting, waar de CGO toelichtte waarom hij voorstelde twee chartermeestersplaatsen te creëren, "een belast met al hetgeen onder de dienst van den Generalen Staf ressorteerd, en een, gelijke functien waarnemende voor al hetgeen tot de Genie behoort". "Meermalen", zo schreef de CGO, "hebben de hoofden van deze beide takken van dienst, bij de deswegens plaats gehad hebbende beraadslagingen, niet onduidelijk van hunne beduchtheid doen blijken, dat het vereenigen der voortbrengzels van hunne respective onderhorigen in een en hetzelfde Archief en onder hetzelfde beheer, aanleiding tot zwarigheden zoude kunnen geven. In voege zoo als thans wordt voorgesteld, zullen niet alleen alle moeijelijkheden opgeheven en de moeijelijke botzingen voorgekomen zijn, maar de vrees voor wanorde en onaangenaamheden, zal voor de verzekering van regelmatigheid en goede verstandhouding de plaats ruimen". ) . Met verwijzing naar de "jongste reorganisatie", waarmee die van 1826 bedoeld zal zijn, deed de prins-CGO op 9 juli 1828 een voordracht tot herziening van de formatie van het departement, dat resulteerde in het KB van 12 juli 1828 nr. 109 ( ARA Staatssecretarie inv.nr. 3012. ) . Daarbij werd een uitbreiding van het aantal vaste ambtenaren ten departemente met 1 bereikt, waarmee het totaal op 34 kwam. Dat aantal was exclusief de bezetting van het AvO zoals die bij KB van 29 juni 1828 nr. 138 was vastgesteld, exclusief 15 surnumeraire ambtenaren, en exclusief 1 kamerbewaarder, 1 concierge, 6 boden en 5 assistent-boden. Bovendien werd bepaald dat de bureau-ambtenaren van het departement van de Grootmeester der Artillerie en van de Generale Inspectie van de Geneeskundige Dienst, elk 3 in getal, tot de formatie van het departement van Oorlog gingen horen, zodat de totale bemanning van het departement op dat moment 73 ging bedragen. Bij KB van 15 augustus 1827 nr. 152 waren inmiddels nadere instructies gegeven over de werkzaamheden bij het Commissariaat-Generaal, die er op neerkwamen dat de prins-CGO van een aantal bezigheden werd ontlast en grotere bevoegdheden gedelegeerd werden aan de directeuren bij het departement en aan de chef ADG RM ( 1827 p. 282 en inv.nr. 1904 verbaal van 29 juli 1827 nr. 1. In de voordracht hiertoe, inv.nr. 1880 verbaal van 11 augustus 1827 nr. 19, formuleerde de prins-CGO als doelstelling, dat door deze verdergaande delegatie hijzelf meer in de gelegenheid zou zijn om zich met belangrijke zaken bezig te houden. Het KB van 15 augustus 1827 nr. 152 en de uitvoeringsbeschikkingen van de CGO van 29 september 1827 nr. 1 geven samen gedetailleerd aan in welke zaken de directeuren en chef ADG voortaan zelfstandig beschikkingen zouden kunnen nemen, en in welke zij zich om toestemming met de CGO dienden te verstaan. ) ( Opgemerkt wordt dat deze regeling een heel eind kwam in de richting, die in 1823 vanuit de Staatssecretarie aan de CGO was gesuggereerd -- de administrateurs à la Binnenlandse Zaken -- en die D'Aubremé destijds met succes had weten te torpederen; zie noot 40. ) . Bij KB van 25 december 1829 nr. 83 werd prins Frederik vervolgens benoemd tot Admiraal van de vloot en Kolonel-Generaal van alle wapens der Landmacht en in die rangen belast met de opperdirectie van de departementen van Oorlog en Marine. Beide departementen werden, onder de prinselijke opperdirectie, ingaande 1 januari 1830 gesteld onder de leiding van Directeurs-Generaal. Tot Directeur-Generaal van Oorlog (DGO) werd benoemd lt.gen. J. de Eerens. Aan de Kolonel-Generaal en DGO werd opgedragen een voordracht in te dienen voor de nadere regeling van de gevolgen RM ( 1829 p. 249; inv.nr. 2352 verbaal van 26 december 1829 nr. 15; en inv.nr. 2353 verbaal van 30 december 1829 nr. 1. ) . Deze ingreep gaf de stoot tot reorganisatie van het departement van Oorlog, die bij KB's van 27 februari 1830 nrs. 116-119 RM ( 1830 I p. 73 en inv.nr. 2386 verbaal van 5 maart 1830 nr. 1. ) werd ingevoerd. KB nr. 116 somde de zaken op welke door de Kolonel-Generaal aan de Koning dienden te worden voorgelegd terwijl de overige aangelegenheden door de DGO aan de Koning konden worden voorgedragen, zij het met voorkennis en instemming van de Kolonel-Generaal ( De Kolonel-Generaal diende voor te dragen voor: benoemingen, bevorderingen, verplaatsingen, ontslag, nonactiviteit en pensionering van officieren; rang- en ancienniteitsreclames; het maken van geheel nieuwe inrichtingen en het wijzigen van bestaande formaties en organieke besluiten; het vaststellen van nieuwe en het wijzigen van bestaande algemene reglementen en verordeningen voor de uitoefening van enige tak van dienst; het formeren en bijeenbrengen van kampementen; het aanleggen van vestingen en versterkingen; het aanleggen van nieuwe wegen en kanalen. ) . De Kolonel-Generaal werd gemachtigd tot een aantal specifieke verrichtingen op personeelsgebied ( Dat waren: verplaatsingen van officieren van korps naar korps binnen één wapen, met uitzondering van overplaatsingen bij de Grenadiers en Jagers; aanstelling en ontslag van adjudanten bij de korpsen en kornets bij de cavalerie; benoeming en ontslag van administrateurs van kleding en wapening bij de korpsen en van administrateurs bij de garnizoenshospitalen; benoeming en ontslag van officieren van gezondheid 3e klasse, apothekers, bezoldigde kwekelingen bij het Rijkshospitaal en kwekelingen bij 's Rijks Veeartsenij School; aanstelling bij een ander wapen, verplaatsing en ontslag van kadetten bij de KMA m.u.v. aanstellingen op gereduceerde bijdrage; toelating in bijzondere gevallen van kadetten bij de korpsen; aanstelling en ontslag van lagere geëmployeerden bij de KMA; aanstelling en ontslag van opzichters van fortificatiën en conducteurs der artillerie. ) en bleef belast met het onmiddellijk toezicht op de Grenadiers en Jagers, voorheen voorbehouden aan de prins-CGO. De DGO daarentegen zou in de regel de correspondentie met andere departementen van algemeen bestuur onderhouden. Voor de aan hem opgedragen bezigheden zou de Kolonel-Generaal over het departementale personeel kunnen beschikken en desnoods ambtenaren daarvan aan zijn eigen burelen detacheren. Vervolgens bepaalde het KB de opheffing van de bestaande directies bij het departement van Oorlog, met eervol ontslag van de directeurs ( Bij KB nr. 118 werd de directeur voor de Administratie, gen.maj. Reuther, belast met het oppertoezicht over de administratie bij het leger, en bij KB nr. 119 werd de voormalige directeur Personeel en Militaire Zaken, gen.maj. baron Van Tengnagell, gevolmachtigde van de Koning te Frankfurt ter regeling van de samenstelling van het Bondgenootschappelijke Leger. ) . In plaats daarvan zou het departement bestaan uit een algemeen secretariaat, een afdeling Personeel en Militaire Zaken, onder leiding van kol. bij de Generale Staf F.W. graaf van Limburg Stirum, en een afdeling voor de Administratie, onder leiding van de agent bij het departement C. Schokker. De Algemene Directie der Genie werd uit de departementale organisatie getild en verregaand verzelfstandigd ( Zie ook Burger, Genie 1813-1841, pp. 33 e.v. ) . De precieze verhouding van de ADG met het departement, het korps Ingenieurs en de dienst der Fortificatiën werd geregeld in het KB nr. 117. Het departement van Oorlog bleef staan onder leiding van een Directeur-Generaal. De zorg voor de redactie van jaarlijkse en 10-jarige begrotingen en van aanvragen om betaling onderworpen aan verevening door de Algemene Rekenkamer, werd gelegd bij het Algemeen Secretariaat. Zaken betreffende de Generale Staf en het Topografisch Bureau, die tot dusverre door de ADG werden behandeld, zouden van de ADG worden losgemaakt en door het kabinet van de DGO worden verricht ( Dat wekt de indruk dat men vooralsnog geen uitweg wist uit de patstelling rondom het Archief van Oorlog en Topografisch Bureau, en de behandeling van deze materie daarom maar in handen gaf van het kabinet. ) .
Het KB nr. 117 stelde de ADG, gevestigd te 's-Gravenhage, onder het directe toezicht van de Kolonel-Generaal. De ADG was belast met alle zaken betreffende de dienst der Fortificatiën en het korps Ingenieurs, Mineurs en Sappeurs en zou dienaangaande alle rapporten ontvangen en beschikkingen afgeven. De chef ADG zou zelfstandig corresponderen met andere militaire en civiele autoriteiten. Inzoverre de Koning zich in Genie-aangelegenheden beslissingen had voorbehouden, zouden deze door de Kolonel-Generaal of door de DGO worden voorgebracht, e.e.a. naargelang het bepaalde in KB nr. 116. Correspondentie over Genie-zaken met andere departementen van algemeen bestuur dienden via de DGO te lopen. Voor de behandeling van zijn taken zou de Kolonel-Generaal aan de chef ADG Genie-officieren en ambtenaren van het departement van Oorlog ter beschiking stellen.
Bij KB van 27 juli 1830 nr. 73 ( ARA Staatssecretarie inv.nr. 3438. ) werd de formatie van het departement van Oorlog opnieuw bepaald. Het KB greep daarbij terug naar de organisatie zoals bij KB van 12 juli 1828 nr. 109 vastgesteld en vermeldde dat vooralsnog de daarin vervatte bepalingen omtrent de indienststelling van de directeur en het personeel van het AvO niet ten uitvoer konden worden gelegd ( Zie noot 51 en 62. ) . Dienvolgens werden als vaste ambtenaren van het departement van Oorlog, daaronder begrepen de burelen van het departement van de Grootmeester der Artillerie en van de Generale Inspectie der Geneeskundige Dienst, aangesteld 2 referendarissen, 12 commiezen en 25 adjunct-commiezen, zodat samen met de Secretaris-Generaal de formatie van 40 personen werd gevuld. Het aantal surnumeraire ambtenaren liep verder terug, door aanstellingen in vaste dienst en door pensionering van personeel. Het detacheren van militair personeel bij het departement bleef onverminderd in gebruik ( Bij beschikking van 1 december 1830 nr. 30 (inv.nr. 2543) voorzag de CGO in enkele hiaten die met de nieuwe formatie waren gevallen: in afwachting van nadere bepalingen over de loop der werkzaamheden bij het departement, achtte hij het noodzakelijk om het toezicht over de -- inmiddels onbeheerd gelaten -- archieven bij het departement op te dragen aan de commies G.C. Visée, en om de directie over de eigenlijke secretarie op te dragen aan de commies C.C.A. Favre. ) ( Hoewel bij KB van 23 oktober 1830 nr. 92 (Inv.nr. 2605 verbaal van 21 maart 1831 nr. 48.) opnieuw een Staatscommissie aan het werk werd gezet om tot wijziging in de inrichting van de departementen van algemeen bestuur te adviseren, lijken de effecten daarvan goeddeels aan het departement van Oorlog voorbij te zijn gegaan. De toename van werkzaamheden die het gevolg was van de Belgische opstand en de langdurige mobilisatie van de Landmacht, zal daaraan niet vreemd zijn. In elk geval lag die toename ten grondslag aan het KB van 17 februari 1831 nr. 63 (ARA Staatssecretarie inv.nr. 3524) waarbij een beperkte formatie-uitbreiding van het departement werd toegestaan. Bij KB van 31 december 1832 nr. 45 (ARA Staatssecretarie inv.nr. 3766) keerde men terug naar de formatie van 1830, terwijl bovendien als gevolg van natuurlijk verloop alle surnumeraire ambtenaren in de vaste formatie konden worden opgenomen. Bij KB van 15 juni 1835 nr. 50 (ARA Staatssecretarie inv.nr. 4035) werd de departementale formatie tot 38 ambtenaren, de SG inbegrepen, teruggebracht. De preambule van dit KB maakt duidelijk dat voorjaar 1834 enige schermutselingen plaatsgevonden moeten hebben over de formatie. Een voorstel tot vervulling van vacatures werd door de Koning aangehouden totdat "het Departement, als gevolg der daaromtrent ten jare 1830 beraamde algemeene maatregelen, eene reductie en reorganisatie zou hebben ondergaan". Die reductie werd pas in 1835 geëffectueerd, van reorganisatie kwam het niet. ) . Vervolgens werd bij KB's van 20 januari 1836 nrs. 79 en 80 de steendrukkerij te Leiden, verbonden aan de Dienst der Militaire Verkenningen min of meer bij het departement van Oorlog ingelijfd, en de dienst der Militaire Verkenningen zelve verregaand onder curatele van het departement gesteld ( Zo althans is de tekst te verstaan van KB nr. 79, dat bepaalde dat de steendrukkerij voortaan onder beheer van het departement van Oorlog zou staan en werkzaamheden voor alle departementen zou verrichten, aan te vragen bij en te verrekenen met Oorlog. Aanstelling, ontslag en bezoldiging van tekenaars, graveurs en geëmployeerden bij de Dienst en de steendrukkerij werd opgedragen aan het departement, en de uitbetaling van de bij de steendrukkerij verschuldigde daggelden zou m.i.v. 1 januari 1836 rechtstreeks door het departement geschieden. Tegelijk werden ongedekte uitgaven, deels door de directeur Van Gorkum voorgeschoten, over 1834 en 1835 geregulariseerd, daaronder begrepen die voor de huur van een lokaal voor het archief van de Militaire Verkenningen. Het KB nr. 80 rept dan vervolgens van "de steendrukkerij van het departement van Oorlog te Leiden" waar onder een tienjarige subsidiëring van de departementen van Binnenlandse Zaken en Oorlog de kaarten van de hoofdrivieren van het Rijk zouden worden gedrukt. ) ( Uit de voordracht bij het KB nr. 79 wordt wel duidelijk dat deze ingrepen werden veroorzaakt door financiële uitwassen bij Van Gorkums dienst, veroorzaakt door diens al te grote nadruk op de "wetenschappelijke" kant van zijn vak. Het verwijt van hobbyisme, dat daarin doorklonk, zou enkele jaren later nog eens worden gereleveerd toen een persverslag over een voordracht van Van Gorkum te Leiden, kort na zijn pensionering, aanleiding gaf tot een verhitte correspondentie en resulteerde in een koninklijke ontevredenheidsbetuiging. Zie ARA Oorlog geheim inv.nr. 127 verbalen van 24 februari 1841 Litt. Z1, 27 februari 1841 Litt. C2, 26 maart 1841 Litt. M4 en N4. Waarop ) 150 jaar Generale Staf ( de opvatting (p. 36) baseert, dat de Dienst der Militaire Verkenningen in september 1830 is opgeheven, is bij gebrek aan annotatie niet duidelijk, maar lijkt strijdig met de in deze noot aangehaalde stukken. ) . Pas na de oplossing van de Belgische zorgen kwam de aandacht weer te liggen bij de organisatie van het departement van Oorlog en de daarvan verzelfstandigde organen Departement van de Grootmeester en ADG. In het KB van 6 juli 1839 nr. 43 ( Inv.nr. 3119 verbaal van 8 juli 1839 nr. 2. ) overwoog de Koning, dat eerst nu de omstandigheden toelieten dat het oppercommando over de krijgsmacht, waarmee de kroonprins sinds KB van 29 juli 1831 nr. 18 was belast, werd verbonden met het oppertoezicht over het departement, dat sinds datzelfde besluit rustte op prins Frederik in zijn kwaliteit als Admiraal der Zeemacht en Kolonel-Generaal van alle wapens der Landmacht. Bijgevolg besloot de koning de kroonprins, ingaande 15 juli 1839, te belasten met deze opperdirectie, op dezelfde voet als deze ingevolge KB's van 23 december 1829 nr. 83 en 27 februari 1830 nr. 116 aan prins Frederik was opgedragen. Ook het directe toezicht op de Algemene Directie der Genie, die volgens KB van 27 februari 1830 nr. 117 aan prins Frederik was toevertrouwd, werd nu opgedragen aan de kroonprins. Vervolgens werd prins Frederik bij KB van 6 juli 1839 nr. 44 met dezelfde ingangsdatum ontheven van de opperdirectie van het departement, van het toezicht op de ADG, eervol ontslagen als Kolonel-Generaal en weer benoemd tot generaal der artillerie en als zodanig belast met de leiding van het departement van de Grootmeester van dat wapen ( De formulering van het KB is zodanig dat niet kan worden geconcludeerd dat prins Frederik weer werd benoemd in de kwaliteit van Grootmeester, zoals in ARA Chefs Artillerie p. 12 wel is aangenomen. ) . Voorlopig werd de bestaande verhouding van dat departement van de Grootmeester tot het departement van Oorlog gehandhaafd.
1.2 Van departement tot ministerie: Oorlog onder bezuiniging en nieuw staatsrecht 1840-1849
Of de kroonprins wel zo gecharmeerd was van de constructie waarin departement van Oorlog, departement van de Grootmeester en de ADG naast elkaar bestonden, valt ernstig te betwijfelen. Binnen een week nadat hij het koningschap had aanvaard, gelastte hij bij KB van 12 oktober 1840 nr. 15 ( Inv.nr. 3165 verbaal van 16 oktober 1840 nr. 1. ) de opheffing, zo spoedig mogelijk te effectueren, van het departement van de Grootmeester en de ADG als zelfstandige militaire autoriteiten en hun inlijving bij het departement van Oorlog. Bij nader besluit van 22 december 1840 nr. 30 RM ( 1840 p. 304 en ARA Staatssecretarie inv.nr. 5062. In inv.nr. 3170 verbaal van 24 december 1840 nr. 1 bevindt zich wel de minuut van de uitvoeringsbeschikking, maar de expeditie van het KB ontbreekt daar. In de voordracht voor het KB, van 31 oktober 1840 Litt. P21, wordt verder gewag gemaakt van een vertrouwelijke minuut die gelijktijdig aan de Koning werd gezonden ter verklaring van de voorgestelde maatregelen, maar deze vertrouwelijke minuut is noch in het archief van de Staatssecretarie, noch in het geheim verbaal van Oorlog terug te vinden. ) werd de ingangsdatum van opheffing en inlijving bepaald op 1 januari 1841. De directeur van het departement van de Grootmeester en de chef ADG werden eervol ontslagen. Bij het departement van Oorlog werden voor de behandeling van zaken betreffende artillerie en genie twee nieuwe afdelingen ingericht, de afdeling voor het Materieel der Artillerie en de afdeling voor het Materieel der Genie, waarbij het personeel van de opgeheven lichamen werd ingedeeld. Personele en financiële aangelegenheden betreffende beide wapens werden toegevoegd aan de competentie van de departementsafdelingen Personeel en Militaire Zaken resp. Secretariaat. De DGO diende de vereiste maatregelen te nemen om de geregelde loop der werkzaamheden bij de nieuwe afdeling te verzekeren, en kon daarover nadere voorstellen indienen. Het Archief van Oorlog en Topografisch Bureau, zoals het onderwijl sinds -- men is geneigd te zeggen: ondanks -- de KB's van 29 juni 1828 nrs. 137 en 138 nog bestond, zou definitief worden opgeheven en eveneens, met het bijbehorende personeel, in het departement worden ingelijfd als een onderdeel van de afdeling voor het Materieel der Genie. Bij KB van 8 februari 1841 nr. 90 ( Inv.nr. 3183 verbaal van 1 mei 1841 nr, 84. ) werd vervolgens de bevoegdheid van de DGO uitgebreid met de zaken die sedert het KB van 27 februari 1830 nr. 116 aan de Kolonel-Generaal voorbehouden waren geweest, alsmede een aantal zaken welke tot dusverre aan de Koning gereserveerd waren geweest ( Dat waren: benoeming en verplaatsing van adjudanten; inwilliging van verzoeken van officieren om tijdelijke non-activiteit om gezondheidsredenen; gratificaties aan onderofficieren en minderen bij pasportering; uitvoering van KB's inz. algemene inspecties, praktische oefeningen en kampement van troepen; aanbestedingen van brandstoffen en verlichting in militaire wachten, van benodigdheden voor 's Rijks Magazijn van Geneesmiddelen, van consumptieve artikelen voor het Groot Militair Hospitaal en van militaire transporten te water; tenslotte de verkoop van in onbruik geraakte goederen. ) . Tenslotte werd bij KB van 7 juni 1841 nr. 11 RM ( 1841 II p. 322 en inv.nr. 3187 verbaal van 10 juni 1841 nr. 1A. ) de organisatie van het departement geheel herzien. Het zou bestaan uit de DGO met een adjudant, de SG, het Kabinet waarin geheime zaken zouden worden behandeld door ambtenaren uit de organisatie die daartoe zouden worden aangewezen, en uit 5 afdelingen, te weten Secretariaat, Personeel, Artillerie, Genie en Administratie. De afdelingen werden in bureaus onderscheiden, waarvoor de hoeveelheid en kwalificatie van het personeel nauwkeurig werd omschreven -- een duidelijke greep terug naar de situatie van voor de reorganisatie van 1823. Zeer opvallend is dat nagenoeg de gehele personele bezetting zou bestaan uit militairen in actieve dienst, en wel officieren voor het inhoudelijke werk en onderofficieren in de kwaliteit van schrijvers. Het departement zou blijven voorzien in de bezetting van het bureau van de IGGDLZ, al evenzeer met officieren en onderofficieren-schrijvers. Voorzover het departementspersoneel reeds bij andere Landmacht-onderdelen in betaling was, zouden slechts de tractements-aanvullingen en/of toelagen tot de formatieve kosten van het departement gerekend worden. Het bestaande civiele personeel van het departement zou voorlopig, voorzover althans daartoe geschikt, worden gehandhaafd tot tijd en wijle dat vervanging door militair personeel mogelijk werd ( Voor gedetailleerd overzicht van de organisatie zie hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer", § 2.7. Daarin herkent men de formalisering van de in 1835 geëffectueerde inlijving van de steendrukkerij te Leiden. ) . Bij KB van 23 juni 1841 nr. 5 werden de afdelingshoofden benoemd ( Inv.nr. 3190 verbaal van 30 juni 1841 nr. 1A. Benoemd werden: jhr. F.A. Ridder van Rappard tot chef van de afdeling Secretariaat, maj.inf. B.J. Verstege tot chef van de afdeling Personeel, maj.art. A.W. de Bruyn tot chef van de afdeling Artillerie en kol.ing. P.J. Ackermans tot chef van de afdeling Genie. Het fungerende hoofd van de afdeling Administratie ging over in de nieuwe organisatie. ) . In aanvolgende jaren volgden enkele kleine aanpassingen ( Na het overlijden van de SG Scheffer werd jhr. F.A. Ridder van Rappard, chef van de afdeling Secretariaat, tot SG benoemd met gelijktijdige opheffing van zijn vorige functie (KB van 20 augustus 1842 nr. 49 in inv.nr. 3246 verbaal van 23 augustus 1842 nr. 10A). ) ( Bij KB van 3 november 1843 nr. 14 (inv.nr. 3301 verbaal van 24 november 1843 nr. 28B) werd, om de formatie van het departement in overeenstemming te brengen met het 10e hoofdstuk van de Staatsbegroting, machtiging verleend tot het in dienst stellen van een hoofdofficier bij het 2e bureau van de afdeling Genie en van 2 hoofdofficieren der militaire administratie bij het 1e en 3e bureau van de afdeling Administratie. De minister van Oorlog diende voorstellen te doen voor de pensionering van afvloeiende (civiele) ambtenaren. De formatie van het departement werd verder gewijzigd zoals in hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer" § 2.7 tussen [ ] is aangegeven. ) ( Bij KB van 12 april 1844 nr. 47 (inv.nr. 3326 verbaal van 23 mei 1844 nrs. 31 en 32) werd de leiding van de huishoudelijke dienst van het departement opgedragen aan de gepensioneerde kap. V. van den Bergh, wiens toelage ten laste van het departement werd gebracht. Het bedienend personeel van het departement werd onder zijn orders gesteld. ) ( Bij KB van 21 maart 1846 nr. 94 werd, ingaande 1 januari 1846, het personeel van het 3e bureau (Topografie) van de afdeling Genie uitgebreid met 2 graveurs-leerlingen. ) .
Bij KB van 18 juni 1843 nr. 49 werd aan de hoofden van de departementen van Oorlog en Marine de rang en titel van minister toegekend, waardoor deze departementen zelve ook ministeries gingen heten.
Bij KB van 10 mei 1848 nr. 75 werd het (derde) bureau Topografie uit de afdeling Genie gelicht en tot Topografisch Bureau bij het departement omgevormd, op gelijk niveau als de departementsafdelingen ( Deze verzelfstandiging geschiedde op voordracht van C. baron Nepveu, ad interim minister èn chef van de Generale Staf van 25 maart tot 22 mei 1848, wiens gehele carrière was verlopen binnen de kaders van de Generale Staf, totdat hij daarvan in 1841 chef was geworden. Dat uitgerekend de GS-officier b.d. Nepveu het Topografisch Bureau onder de vleugels van de departementsafdeling Genie weghaalde, is tekenend in het licht van de hiervoor beschreven GS-Genie-controverse over het Topografisch Bureau. ) . Vervolgens werd bij KB van 16 december 1848 nr. 2 om bezuinigingsredenen besloten om de bestaande organisatie van het departement in afdelingen op te heffen. Een reorganisatie werd in het vooruitzicht gesteld, waarbij tot richtsnoer werd gesteld dat in de leiding van de werkzaamheden van Personeel en Militaire Zaken, Materieel der Artillerie, Materieel der Genie, en Militaire Administratie voortaan geen hogere rangen dan luitenant-kolonels zouden fungeren. De generaals-majoor belast met de leiding van de afdelingen Administratie en Genie werden uit hun betrekking ontslagen en ter beschikking van het departement gesteld, terwijl subalterne officieren voorlopig werden belast met de leiding van de werkzaamheden. Ook de hoofden van de andere afdelingen kregen ontslag, doch werden onmiddellijk voorlopig belast met de leiding van de werkzaamheden die zij tevoren ook bestuurden.
1.3 Een stabiel ministerie en een ongelukkig experiment 1849-1880
Pas bij KB van 22 augustus 1849 nr. 86 RM ( 1849 p. 98. ) werd in een nieuwe organisatie van het departement voorzien. Uitdrukkelijk werd het militaire karakter van de departementsorganisatie gehandhaafd. De werkzaamheden ten departemente zouden vanaf 1 januari 1850 in bureaus worden verricht, die weliswaar enige onderdelen zouden mogen bevatten, maar waarin bij het ontstaan van vacatures steeds bekeken diende te worden in hoeverre de openvallende werkzaamheden onder het resterende personeel zouden kunnen worden herverdeeld. Voorzien werden, naast de minister en de SG, de bureaus: Secretariaat, Personeel en Militaire Zaken, Artillerie, Genie, Militaire Administratie, Topografisch Bureau, Bureau van de Inspecteur-Generaal van de Geneeskundige Dienst, en tenslotte huishoudelijk personeel. De formatie bestond deels uit gedetacheerde officieren, deels uit vast civiel personeel, terwijl voor de plaatsing van onderofficieren in schrijversbetrekkingen werd teruggegrepen op het KB van 7 juni 1841 nr. 11 ( Gedetailleerder opgave zie hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer", § 2.8. ) . Onder het bureau Materieel der Genie ressorteerde als voorheen ook het "Archief van Oorlog", dat inmiddels herdoopt was tot Archief der Genie ( Burger, Genie 1841-1914 pp. 6, 10. Zie bijv. inv.nr. 13937 hoofd Oorlog, Departement van, inschrijving van 27.8.1850 nr. 45B: lijst van bescheiden te vernietigen uit het Archief der Genie . ) . De organisatie van het departement van 1849 heeft in wezen stand gehouden tot 1877. Op enige schaal hebben formatiewijzigingen ( Men zie: KB 24 mei 1850 nr. 38, KB 28 juli 1850 nr. 46, KB 21 februari 1851 nr. 107, KB 23 juni 1851 nr. 73, allen in ) RM ( 1851 p. 168 e.v. Voorts KB 10.4.1853/37, ) RM ( 1853 p. 76. KB 3 augustus 1854 nr. 53, niet in ) RM ( . KB 22.1.1856/53, ) RM ( 1856 p. 10, en van 24.2.1856 nr. 55 (niet in ) RM ( ). KB 29.3.1857/42 ) RM ( 1857 p. 163. KB 11.6.1859/57 (niet in ) RM ( ). KB 28.1.1861/28 (niet in ) RM ( ). KB 28.4.1863/67 (niet in ) RM ( ). KB 9.8.1866/71 in ) RM ( 1866 p. 141. KBs 1.10.1866/44 en /45 (niet in ) RM ( ). KB 10.6.1867/57 (niet in ) RM ( ). KB 12.7.1867/47 (niet in ) RM ( ). KB 16.6.1875/15 (niet in ) RM ( ). KB 21.7.1876/13 (niet in ) RM ( ). KB 27.1.1877/3 in ) RM ( 1877 II p. 22. Deze opsomming maakt geen aanspraak op volledigheid. ) plaatsgevonden, die echter de hoofdstructuur van het departement niet hebben gewijzigd. De meest ingrijpende van deze formatiewijzigingen werd gerealiseerd bij KB van 24 december 1868 nr. 20, waarbij de formaties van het Topografisch Bureau en van het bureau van de Inspecteur van de Geneeskundige Dienst der Landmacht, tot dusverre begrepen in de departementsformatie, daaruit werden losgemaakt ( Voor het Topografisch Bureau stond deze ingreep gelijk met een verzelfstandiging. Het TB werd immers, inclusief zijn chef, buiten de departementsformatie en noodzakelijkerwijs dus ook buiten de departementsorganisatie geplaatst, waarmee het in de positie van een "buitendienst" terechtkwam. Korte tijd later is het TB omgedoopt tot "Topografische Inrichting". ) ( De betekenis van de formatie-ingreep bij het bureau van de IGDL ligt gecompliceerder, omdat de IGDL zelve nimmer deel had uitgemaakt van de organisatie of formatie van het departement, maar zijn bureau-personeel sinds 1828 tot de departementsformatie was gerekend. Tot welke organisatie-eenheid dit bureau-personeel sinds 1868 werd geacht te behoren, is niet duidelijk; het komt echter niet voor in de successieve organisatie- en formatiebesluiten betreffende de Geneeskundige Dienst (zie ARA I(G)GDL(Z) (2.13.62.06) pp. 16-19. ) . Pas bij KB van 27 november 1877 nr. 1 en het daarop gebaseerde ministeriële besluit van 29 december 1877 nr. 36S werd, ingaande 1 mei 1878, de organisatie van het departement integraal herzien RM ( 1877 II p. 250 ) . Er werden 8 afdelingen ingericht, te weten Secretariaat, Generale Staf, Infanterie, Artillerie, Cavalerie, Genie, Geneeskundige Dienst, en Intendance, zo nodig te verdelen in bureaus. Hoofd van de afdeling Secretariaat zou de Secretaris-Generaal worden, van de afdeling Generale Staf zou de Chef Generale Staf hoofd worden, terwijl aan het hoofd van de overige afdelingen zouden komen de chefs (Inspecteurs resp. Hoofdintendant) van de resp. wapens en dienstvakken der Landmacht. Omdat zij tevens belast bleven met de leiding van die wapens of dienstvakken, zouden zij zich in hun functie van afdelingshoofd ten departemente laten assisteren door een hoofdofficier van het wapen/dienstvak. Oogmerk van de reorganisatie was om de samenstelling van het departement meer in overeenstemming te brengen met de organisatie van het leger en tevens om aan de chefs der wapens/dienstvakken een rechtstreekser invloed te geven op hun wapens en dienstvakken ( Voor verdere details van de organisatie 1878 zie hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer", § 2.9. De reorganisatie van 1878 vertoont enige gelijkenis met het organisatievoorstel dat opgesloten lag in het voorstel voor "collegiaal bestuur" uit 1818 -- zie noot 24. ) .
1.4 Een "meer gewoon" departement 1880-1914
Een lang leven was aan de organisatie van 1878 niet beschoren: bij KB van 10 maart 1880 nr. 15 RM ( 1880 II p. 91 ) werd daaraan een einde gemaakt. In de voordracht van de minister, van 4 maart 1880 Litt. U6 ( Opgelegd bij het originele KB in Algemeen Rijksarchief, archief van het Kabinet des Konings 1841-1897, 's-Gravenhage (niet gepubliceerd) 1949, nummer toegang 2.02.04 (voortaan: ARA KdK) inv.nr. 2369. ) , werd uitvoerig aangegeven dat het departementale werk te overheersend bleek en de behoorlijke uitoefening van de functies van chefs der wapens/dienstvakken in het gedrang dreigde te brengen. Ingaande 1 mei 1880 werd daarom een "meer gewone inrichting" van een departement van Algemeen Bestuur ingevoerd, waarin 6 afdelingen plus een "los" bureau, alsmede de bibliotheek en de huishoudelijke dienst voorkwamen:
  • 1e afdeling Secretariaat
  • 2e afdeling Generale Staf
  • 3e afdeling Personeel
  • 4e afdeling Artillerie
  • 5e afdeling Genie
  • 6e afdeling Intendance
  • bureau Secretarie, indices en archieven.
De chef van de Generale Staf, de Inspecteur der Genie en de Hoofdintendant kregen de bevoegdheid om kennis te nemen van de zaken welke door resp. de 2e, 5e en 6e afdeling van het departement werden behandeld, alsook om daaromtrent voorstellen te doen. Deze functionarissen, die dus formeel los kwamen te staan van de departementale organisatie, zouden niettemin hun bureaus dienen te hebben in één der gebouwen van het departement ( Aan de bevoegdheden en het huisvestingsvoorschrift van 1880 kwam voor wat betreft de chef Generale Staf en de Hoofdintendant een einde bij KB van 20 juli 1891 nr. 32, als gevolg van hun verplaatsing naar andere gebouwen dan die van het departement. De Inspecteur der Genie behield in 1891, zij het in iets gewijzigde redaktie, zijn rechten en zijn vestigingsplaats. Opvallend is de uitzondering, die in 1880 voor de Inspecteur der Artillerie impliciet wordt gemaakt. ) . Bij ministeriële beschikking van 16 april 1880 1e afdeling (Secretariaat) nr. 73 werd de nadere inrichting van de afdeling bepaald, waarbij de taken en bemoeienissen van de afdelingen en bureaus gedetailleerd werden omschreven ( Inv.nr. 3706. Voor details van de organisatie 1880 zie hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer", § 2.10. In § 2.11 wordt voorts een cumulatief overzicht gegeven van de taken, die in het tijdvak 1882-1914 aan de verschillende afdelingen waren toegedeeld. Dit overzicht is gebaseerd op de Staatsalmanakken voor de aangegeven jaren. ) . Nog hetzelfde jaar, bij KB van 26 augustus 1880 nr. 8 RM ( 1880 II p. 281. ) werd, ingaande 1 september, het 2e bureau van de 1e afdeling bevorderd tot de 7e afdeling Militie en Schutterij. Daardoor kwam ook de indeling van de 1e afdeling in bureaus te vervallen. De afdeling behield de taken van het voormalige 1e bureau.
Bij KB van 8 februari 1895 nr. 13 werd, ingaande 1 mei d.a.v., vervolgens een achtste afdeling, Comptabiliteit, in het leven geroepen. Het was de bedoeling, de behandeling van alle comptabele aangelegenheden, tot dan toe verdeeld over de 1e, 4e, 5e en 6e afdelingen, bij de 8e samen te brengen. Al in 1898 werd op dat plan teruggekomen: de 8e afdeling werd bij KB van 14 maart 1898 nr. 38, ingaande 1 april, herdoopt tot Militaire Administratie, waarvan de taak werd de controle over het inwendig beheer der korpsen en de verificatie van de administratie en het geldelijk beheer bij de legeronderdelen, die niet werden gecontroleerd door andere afdelingen van het departement, i.c. de 1e, 4e en 5e. Deze laatste drie afdelingen kregen hun comptabiliteitstaken, zoals zij die voor 1895 hadden vervuld, in 1898 weer terug. Het netto effekt van de veranderingen van 1895 en 1898 was, dat de comptabele en verificatietaken die voor 1895 bij de 6e afdeling hadden berust, bij de 8e terecht kwamen.
De in 1895 beoogde toestand werd tenslotte gerealiseerd bij KB van 24 april 1903 nr. 50, dat ingaande 1 mei 1903 een negende afdeling, Comptabiliteit, creëerde, waaraan de 1e, 4e, 5e en 8e afdelingen hun comptabiliteitstaken kwijtraakten. Tot aan de Eerste Wereldoorlog onderging de afdelingsstructuur van het departement geen wijzigingen meer, slechts de naam van de 7e afdeling veranderde in 1907 tot "militie en landweer".
1.5 Oorlog en vrede: mobilisatie en bezuiniging 1914-1928
( De paragrafen 1.5 t/m 1.11 zijn nagenoeg ongewijzigd overgenomen van de tekst, die door het ministerie van Defensie bij de overdracht in 1994 van het archiefgedeelte over 1914-1945 werd meegeleverd. ) In januari 1914 ( Voor een overzicht van de organisatie in 1914 zie hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer", § 2.12. ) werd de naam van de VIIe afdeling van het departement van Oorlog gewijzigd van "Militie en Landweer" in "Dienstplicht" ( KB van 12 januari 1914 nr. 49. ) . Om deze afdeling tijdens de mobilisatie te ontheffen van de behandeling van aanvragen om binnenlands verlof voor militie- en landweerplichtigen werd met ingang van 16 juni 1915 het "Bureel Verloven aan dienstplichtigen" ingesteld ( Ministeriële beschikking (voortaan: mb) van 16 juni 1915, Ie afd., nr. 128, in: ) Legerorders bevattende de wetten, besluiten, ministerieel beschikkingen, kennisgevingen en mededeelingen van belang voor de Nederlandsche weermacht ( (voortaan: ) LO ( ) 's-Gravenhage 1915, nr. B 186. Ook: ) Nederlandse Staatscourant ( van 20 en 21 juni 1915). Voor het mobilisatieverslag van dit bureel zie inv.nr. 5085. ) . Ook werd dit bureau belast met de behandeling van buitenlandse verloven en verlofaanvragen van reserve-personeel. Het bureau werd met ingang van 16 augustus 1919 opgeheven ( MB van 6 augustus 1919, Ie afd., nr. 124 ( ) LO ( 1919, B 360). ) . Van mei 1917 tot 1 januari 1921 kende het departement tevens het "Bureel Duurtebijslag". Na opheffing daarvan werden de nog voorkomende werkzaamheden, betrekking hebbende op de duurtebijslag, afgehandeld door de VIIIe afdeling (Militaire Administratie) ( MB van 3 mei 1917 nr. 99 ( ) LO ( 1917, B 122), MB van 9 april 1918, 1e afd., Litt K 50 ( ) LO ( 1918 B 139), MB 6 december 1920 nr. 168 ( ) LO ( 1920, nr. 569). ) . Bij KB van 30 januari 1923 nr. 41 werden de VIIIe afdeling, Militaire Administratie, en de IXe afdeling, Comptabiliteit, samengevoegd tot een nieuwe VIIIe afdeling die de naam Comptabiliteit voerde LO ( 1923, nrs. 72 en 85. ) . ( Deze paragraaf is nagenoeg ongewijzigd overgenomen van de tekst, die door het ministerie van Defensie bij de overdracht in 1994 van het archiefgedeelte over 1914-1945 werd meegeleverd. )
1.6 Samensmelting van Oorlog en Marine tot Defensie 1928
Met ingang van 1 september 1928 ( KB van 11 juni 1928 nr. 202. ) werden de afzonderlijke departementen van Marine en Oorlog opgeheven en werden de bevoegdheden en verplichtingen van deze departementen overgenomen door het departement van Defensie. ( V.E. Nierstrasz, "De strijd op Nederlands grondgebied tijdens wereldoorlog II. Hoofddeel I: De voorgeschiedenis van 1922-1939, Het Nederlandse leger tussen 1e en 2e Wereldoorlog", niet gepubliceerd concept, Landmachtstaf Sectie Militaire Geschiedenis, p. 121-125. Zie ook: P.J. Oud, ) Het jongste verleden ( , deel II (Assen 1948), pag 34-35. Idem, deel III (Assen 1959), pag 102-105, 202-204. En voorts ) De opheffing van de departementen van Marine en Oorlog en instelling van een departement van Defensie ( (Den Helder 1921). )
De instelling en opheffing van departementen is een zaak van de Kroon. Daar een wijziging van de departementale indeling meestentijds wetswijzigingen met zich meebrengt, is de medewerking hieraan van Tweede en Eerste Kamer nodig. Anders gezegd: voordat een KB tot samenvoeging van de twee afzonderlijke departementen in werking kon treden, moesten eerst de wettelijke maatregelen getroffen worden om de afzonderlijke bevoegdheden en verplichtingen van de minister van Oorlog en Marine toe te kennen en op te leggen aan de minister van Defensie.
Reeds in 1912 was een KB tot opheffing van beide departementen en tot instelling van het departement van Defensie tot stand gekomen ( KB van 3 december 1912 nr. 363. ) , gevolgd door twee wetsontwerpen ter uitwerking hiervan. Tot uitvoering kwam het echter niet, daar zowel het KB als de wetsontwerpen werden ingetrokken ( KB van 26 maart 1914 nr. 167. ) . Met name de Marine verzette zich tegen de voorgenomen samenvoeging van de twee departementen tot één departement van 's Lands verdediging ( Zie ook: P.M. Bosscher, ) De Koninklijke Marine in de Tweede Wereldoorlog, deel I: Voorgeschiedenis en de verrichtingen in Nederland, de Europese wateren en het noordelijk deel van de Atlantische Oceaan tot het uitbreken van de oorlog in Azië (december 1941) ( (Franeker 1984), p. 72. ) . In een nota ( Ministerie van Defensie, Centraal Archievendepot (voortaan: Def/CAD), Archief van het Algemeen Hoofdkwartier Generale Staf (voortaan: AHKGS), Kabinet (1914-1940), inv. nr. 13. ) van de chef van de Marinestaf werd beargumenteerd welke bezwaren daartegen bestonden. Een bijzondere moeilijkheid was vooral dat de Marine een belangrijke taak had in de verdediging van Nederlands-Indië, terwijl de Landmacht vooral een taak had in de verdediging van het Nederlands grondgebied. Het feit, dat de "algemene staf der landsverdediging", die in de voorgestelde organisatie de minister van advies zou voorzien, door een Landmacht-officier zou worden voorgezeten deed bij de Marine de vrees ontstaan dat "(...) de niet-deskundige minister wordt ingelicht door eene autoriteit, die zelf niet geheel deskundig is! De chef van den algemeene staf der landsverdediging (...) die niet volledig op de hoogte kan zijn van en ook geen direct belang heeft bij de eischen, die voor de verdediging van Nederlands-Indië aan de Marine worden gesteld, zal toch in dezen uitsluitend het oor van den minister hebben". Een mogelijke splitsing van de Marine in twee delen, namelijk een Nederlandse en een Nederlands-Indische Marine, werd ook afgewezen ( In deze constellatie zou het deel van de Marine dat verantwoordelijk was voor de verdediging van het Koninkrijk buiten Nederland, komen te ressorteren onder het departement van Koloniën. Zie Algemeen Rijksarchief, archief van de Raad van Defensie (voortaan ARA Raad van Defensie), nummer toegang 2.13.62.04, inv.nrs. 38 (bundel 1920/247) en 12. ) .
Ook de Raad van Defensie kwam in zijn advies aan de Koningin tot een "onvoorwaardelijke ontrading" van het wetsontwerp. Men verwachtte van de samenvoeging geen besparing. Verder zou het moeilijk, zo niet onmogelijk zijn een persoon te vinden die geschikt was de post van minister op zich te nemen. Deze diende immers op beide gebieden deskundigheid te bezitten. Ook achtte men het "onnatuurlijk" om juist in een tijd van voortdurende specialisatie van de arbeid en techniek, tot fusie over te gaan.
Bij KB van 27 september 1920 nr. 759 kwam niettemin het besluit tot opheffing van de departementen van Oorlog en Marine en tot instelling van het departement van Defensie tot stand. Daar de wettelijke voorzieningen naar aanleiding van dit KB nog getroffen moesten worden trad het nog niet direkt in werking. Deze uitwerking werd pas geregeld in 1928 ( KB van 20 februari 1928 nr. 38. ) . Het motief voor de samensmelting was "vereenvoudiging (..) welke (..) de noodzakelijke bezuiniging (...)" met zich meebracht ( Oud, deel II pag 34. ) . Daarnaast werd ook genoemd de betere coördinatie van de verdediging ( Zie voor de verdere motieven de Nota van toelichting en het advies aan de Koningin bij het betreffende wetsontwerp, in ARA Raad van Defensie, inv.nr. 38 bundel 1920/247. ) .
Met de inwerkingtreding van het departement van Defensie op 1 september 1928 diende ook de organisatorische inrichting van dit nieuwe departement geregeld te worden. Tot dan toe was de organisatie van de op te heffen departementen afzonderlijk geregeld, voor Oorlog laatstelijk bij KB van 10 maart 1880 nr. 15 en daarop gevolgde wijzigingsbesluiten.
Het ministerie van Marine was in 1860 ingedeeld in vijf afdelingen. Grofweg ressorteerden onder dit ministerie sedertdien, met wisselende benaming en nummer, onder de ambtelijke leiding van de secretaris-generaal vijf afdelingen:
  1. Materieel der Zeemacht
  2. Personeel der Zeemacht
  3. Financiële Comptabiliteit
  4. Loodswezen
  5. Secretariaat
In 1880 werd de nummering van de afdelingen, welke reeds enkele malen was gewijzigd, afgeschaft. De secretarie werd in 1886 in 3 bureaus gesplitst. ( Voor verdere informatie zie: G.J.A. Raven ed., ) De kroon op het anker ( (Amsterdam 1988), p. 32-33, 67-68; en ) Organisatieschema's departement van Oorlog departement van Marine departement van Defensie 1860 - 1960 ( (Winschoten, CAS 1985). ) De minister van Oorlog stelde voor de organisatie voortaan bij ministeriële beschikking vast te stellen. Hierdoor konden wijzigingen in de departementale samenstelling eenvoudiger en sneller doorgevoerd worden ( Inv.nr. 5014, verbaal van 9 augustus 1928, Ie afd. nr. 1. ) . Deze suggestie werd echter niet overgenomen, zodat de inrichting van het nieuwe departement van Defensie vervolgens toch weer bij KB geregeld en gewijzigd moest worden ( KB van 30 augustus 1928 nr. 7 (LO 1927 nr. 263). Gewijzigd bij KB's van 3 november 1930 nr. 51, 2 juni 1931 nr. 31 en 12 juli 1933 nr. 64. ) . Het departement werd met ingang van 1 september 1928 onderverdeeld in vijftien afdelingen. Werkzaamheden die bij overeenkomstige afdelingen van de voormalige departementen van Oorlog en Marine waren ingedeeld, werden in de nieuwe samenstelling niet geïncorporeerd tot één afdeling. Zo werden de afdelingen Personeel en Intendance gesplitst in een afdeling Landmacht en Zeemacht. Alle ambtenaren, werkzaam bij de departementen van Oorlog en van Marine gingen op 1 september 1928, in dezelfde rang en functie, over naar het nieuwe departement ( KB van 30 augustus 1928 nr. 8. Voor een uitputtende omschrijving van de taken van de afdelingen wordt verwezen naar de rapporten betreffende het onderzoek naar de waarde van functies bij het departement, inv.nr. 5078. Voor de hoofdstructuur van het nieuwe departement van Defensie zie hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer", § 2.13. ) . Bovendien kende het departement nog de buiten deze afdelingen staande bureaus van de referendaris in algemene dienst, het bureau van de Secretaris-Generaal alsmede de bureaus Scheepsbouw, Stoomvaartdienst en Comptabiliteit van het materiaal bij 's Rijks werven. In 1931 werden de drie laatstgenoemde bureaus opgeheven en ondergebracht bij de afdeling IV A (Materieel Zeemacht) ( KB 2 juni 1931 nr. 31. ) . Voorts wordt, in artikel 4 van het organisatie-KB, voor het eerst gesproken over de adjudant van de minister. Hiervoor werden bestemd een officier van de Zeemacht en een officier van de Landmacht. Zij hielden zich onder andere bezig met de regeling van de audiëntie bij de minister, zij beantwoorden voor of namens de minister brieven, uitnodigingen etc. ( Inv.nr. 5126. De adjudant vormde blijkens dit stuk ook een eigen archief. ) . Voor de regeling van de inwendige dienst zij verwezen naar Organisatie en inwendige dienst van het departement van Defensie ( Vastgesteld bij MB van 19 december 1933, bureau SG nr. 1, en uitgegeven 's-Gravenhage 1933. Inv.nr. 5104-5105. ) . Het gebouw van het departement van Marine aan het Lange Voorhout 7 werd, de bibliotheek uitgezonderd, ontruimd. De vrijgekomen ruimte werd ingenomen door de Generale Staf, het Krijgsgeschiedkundig Archief en het Bureau Militaire Verkenningen, de Commandant van het Veldleger, Vesting Holland en de Inspecteur van de Militaire Administratie. De Marinestaf, de afdelingen Personeel en Secretarie werden gevestigd aan het Plein 4. De overige afdelingen van het (voormalig) departement van Marine werden gevestigd in het pand Plein 5 en Kalvermarkt 20, uitgezonderd de afdeling Loodswezen welke gehuisvest werd aan Hofweg 2. Hier werden ook gevestigd de Ie en VIe afdeling (Juridische Zaken resp. Loodswezen). De IVe afdeling (IV A Materieel Zeemacht en IV B Artillerie Landmacht) kwam te zitten in het achtergebouw aan het Plein 5 ( Def/CAD, Archief van de inspecteur der militaire administratie (voortaan: IMA), pak A, brief van de minister van Oorlog aan de IMA, met bijlage, 1928. ) . De samenvoeging leidde op het personele vlak tot het nodige gekrakeel. Een verschil in promotiesysteem tussen de twee voormalige departementen, Oorlog en Marine, was er de oorzaak van dat personeel van het voormalig departement van Marine in een minder gunstige positie terecht kwam, terwijl hun positie voor de samenvoeging van de twee departementen gunstiger was dan die bij het departement van Oorlog ( Inv.nr. 5087; inv.nr. 4987, verbaal van 11 juni 1921 nr. 164. ) . Er werd een commissie ingesteld, de commissie Treu-de Lorm, welke een diepgaand onderzoek naar functies, taken en onderlinge verhoudingen van de ambtenaren, werkzaam bij het departement instelde. Deze commissie produceerde een uitgebreid rapport waarin de nodige adviezen werden voorgelegd.
1.7 Defensie tot de oorlog 1928-1940
Omstreeks mei 1932 werd de VIe afdeling A en B samengevoegd tot één afdeling Intendance LO ( 1932, nr. 176. ) . Bij KB van 12 juli 1933, nr. 64 werd de functie van referendaris in algemene dienst ingesteld, alsmede een bureau dat eenzelfde naam droeg. Tot haar opgedragen taken behoorde ondermeer de aanschaf van materiaal voor de Rijkswerf. In 1937 werd er een "Regeringscommissariaat voor de Economische en Industrieele Verdedigingsvoorbereiding" ingesteld, welke rechtstreeks ressorteerde onder de minister van Defensie. Als regeringscommissaris werd aangewezen Ir. A. Groothoff. In afwachting van zijn officiële indiensttreding ving hij zijn werkzaamheden aan op 1 januari van genoemd jaar. Zijn taak was "(...) na te gaan in hoeverre de binnenlandsche industrie in staat is om, met inachtneming van aannemelijke leveringstermijnen en aanvaardbare prijzen, mede in verband met de industrieele verdedigingsvoorbereiding, te voldoen aan de nog uit te voeren opdrachten" ( MB van 11 mei 1937 nr. 140 ( ) LO ( 1937, nr. 148) ) . De Regeringscommissaris werd bijgestaan door een Raad van Bijstand. In augustus 1939 werd het Regeringscommissariaat geliquideerd en werden de taken overgenomen door het nieuw ingestelde Centraal Orgaan ter voorziening in de behoefte van de weermacht ( MB van 29 augustus 1939 nr. 8 ( ) LO ( 1939, 345 O). ) . Dit Centraal Orgaan (CO), een zelfstandig orgaan dat rechtstreeks onder de minister van Defensie viel, had een verlengstuk in het departement van Defensie, namelijk de IIde afdeling C ( Deze uitbreiding werd bij KB van 29 augustus 1939 nr. 64 bekrachtigd. Vanaf deze datum bestond het departement van Defensie uit zestien afdelingen. Def/CAD, archief van de Artillerie Inrichtingen, Directie-archief, dossier 1 A. Voor een overzicht zie hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer", § 2.14. ) , Voorzieningen Weermacht. De directeur van het CO was tevens hoofd van deze afdeling. Afdeling II C had onder meer tot taak het onderbrengen van orders en het vormen van voorraden ( Voor het archief van het Centraal Orgaan voor de voorziening in de behoeften van de Weermacht zie: Algemeen Rijksarchief, archieven met betrekking tot de economische en industriële verdedigingsvoorbereiding, nummer toegang 2.13.68.06. ) . Op 24 augustus 1939 werd het Centraal Registratiebureau opgericht ( MB van 17 april 1939 nr. 213 ( ) LO ( 1939, 152 O en 564) ) . Doel van het bureau was de voorbereiding van de mobilisatie, het verzamelen en vastleggen van gegevens betreffende het tot de gemobiliseerde weermacht behorende landmacht-personeel en het onderhouden van contact met het Informatiebureau van het Nederlandse Rode Kruis en het bureau "Stamboeken" (afd. III B) en de VIIe afdeling (Dienstplicht).
1.8 Bezetting 1940
Toen op 13 mei 1940 de Koningin en haar regering Nederland verlieten ging de regeringsmacht over op Opperbevelhebber der Land- en Zeemacht (OLZ), gen. H.G. Winkelman. De Secretarissen-Generaal (SG's) werden belast om de zaken hun ministerie betreffende te behartigen. "Winkelman zag de functie van de SG's zo, dat zij de zaken van het Departement als het ware als minister behandelden en dat hij daarboven stond" Verslag van de Enquêtecommissie Regeringsbeleid 1940-1945 ( (voortaan: ) PEC ( ) ('s-Gravenhage 1950), deel 7a/b pag 66. ) . Een belangrijke conclusie van de naoorlogse Enquêtecommissie regeringsbeleid 1940-1945 was, dat vanaf het moment van capitulatie van de OLZ op 15 mei 1940 de verantwoordelijkheid voor wetgeving en bestuur kwam te liggen bij de Duitsers. Op een vergadering van de SG's welke op 17 mei 1940 werd gehouden werd o.a. gesproken over de administratieve voortgang, de uitvoering van orders en de uitvaardiging van Koninklijke Besluiten welke nog ter afhandeling lagen. Er werd ondermeer besloten reeds door de Koningin gesigneerde KB's welke nog niet waren gecontrasigneerd door de minister, door de betrokken SG te laten contrasigneren. Verder werd afgesproken dat de SG's stukken, die de Koningin dan wel een minister gewoonlijk zelf afdeden, voor te leggen aan de OLZ alvorens deze uit te doen gaan ( Inv.nr. 5093, verslag van de vergadering der Secretarissen-Generaal van 17 mei 1940. ) . Op 18 mei werd bij decreet van de Duitse Führer in het bezette Nederlandse gebied het regeringsgezag op civiel gebied opgedragen aan de Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandse gebied ( In casu werd benoemd Dr. A. Seyss-Inquart. ) Verordnungsblatt für die besetzten niederländischen Gebiete/Verordeningenblad voor het bezette Nederlandsche gebied ( (voortaan: ) Verordnungsblatt/Verordeningenblad ( ), stuk 1, 5 juni 1940. ) . De militaire soevereine rechten zouden voortaan uitgeoefend worden door de Duitse Weermachtsbevelhebber in Nederland. Op 21 juni volgde de verordening van de Rijkscommissaris waarin de SG's bevoegdheden kregen gedelegeerd op het gebied van wetgeving en uitvoering. Bij verordening van 29 mei 1940 ( Verordening van den Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandsche gebied tot uitoefening van de regeringsbevoegdheden in Nederland (nr. 3), in ) Verordnungsblatt/Verordeningsblad ( . ) werd bepaald dat, voor de duur van de bezetting van het Nederlandse gebied door Duitse troepen, de Rijkscommissaris alle bevoegdheden bezat welke volgens de grondwet en gewone wetten aan de Koning en de regering toekwamen. Hierdoor was de rol van Winkelman uitgespeeld.
Het departement van Defensie werd onder bevel van de Wehrmachtsbefehlshaber geplaatst. Hiermee nam dit departement een uitzonderingspositie in, aangezien alle andere departementen onder de Rijkscommissaris gesteld werden. De ambtelijke leiding van het departement bleef in handen van de SG. Bij order nr. 8 van de secretaris-generaal van het departement van Defensie d.d. 19 mei 1940 moest het gebouw Plein 4 op 22 mei ontruimd worden ten behoeve van de Duitse autoriteiten. De hier gevestigde afdelingen werden op diverse locaties ondergebracht. Op 14 juni 1940 werd de SG van het departement van Defensie, C. Ringeling, op last van de Rijkscommissaris van het bezette Nederlandse gebied van zijn functie ontheven.
1.9 Afwikkelingsbureau van het departement van Defensie 15 juni 1940 - 31 januari 1942
De volgende dag ( Een belangrijke bron voor het hierna volgende zijn de (in delen gebundelde) kabinetsorders, 1940-1945, inv.nrs. 5244-5249. ) werd het departement onder bestuur van de "Chef des Stabes des Wehrmachtsbefehlshaber in den Niederlanden", gen. F.C. Christiansen, gesteld. De naam van het departement werd gewijzigd in "Abwicklungsstelle des Departement van Defensie", afwikkelingsbureau van het departement van Defensie. Tot hoofd van het afwikkelingsbureau werd kap. B.R.P.F. Hasselman benoemd. Onder dit bureau ressorteerden het departement van Defensie, de Hoofdintendant (met Centraal Magazijn, etc.), de Inspecteur van de Geneeskundige Dienst der Landmacht (inclusief militaire hospitalen en apotheken) alsmede de Inspecteur der Genie ( Def/CAD, Verzameling directeur Archief van de Koninklijke Landmacht, map 3 A, brief van het hoofd van het Afwikkelingsbureau aan de commandant van de Opbouwdienst inzake personeel bij deze dienst, 1940 (afschrift). ) . Afdeling IX, Loodswezen, werd in zijn geheel overgeheveld naar het departement van Waterstaat, terwijl afdeling X (Hydrografie) werd toegevoegd aan de afdeling II A, Marinestaf. Het personeel van de afdelingen II A en B, VI en VII werd verminderd naar analogie van de verminderde taken ( Bij verordening van de Rijkscommissaris VO 71/1940 van 30 juli 1940 werden, ingaande 15 juli, werkloze gedemobiliseerde militairen opgenomen in de "Opbouwdienst", welke ressorteerde onder het ministerie van Algemene Zaken. Ingaande 1 oktober 1940 kwam, ingevolge circulaire van het Afwikkelingsbureau Defensie 17 september 1940 VIIIe afdeling nr. 1 (gepubliceerd in ) Bezettingsmaatregelen ( rubriek N.G. Defensie, Alphen aan den Rijn 1940-1948) ook de behandeling van kostwinnersvergoedingen aan gezinnen van gedemobiliseerde of krijgsgevangen militairen te ressorteren onder hetzelfde departement. (Ontleend aan: Algemeen Rijksarchief, archief van het ministerie van Algemene Zaken 1937-1945, 's-Gravenhage (niet gepubliceerd) 1993, nummer toegang 2.03.06, p. 8). ) ( Ook andere maatregelen waren onderwijl van kracht geworden die het werkterrein van het Afwikkelingsbureau ten opzichte van het voormalige ministerie inperkten. De Marechaussee werd overgeheveld naar de burgerpolitie en ressorteerde onder het ministerie van Justitie (inv.nr. 5065 verbaal van 3 juli 1940 nr. 15; zie ook Algemeen Rijksarchief, archieven van het Algemeen Toezicht op de Koninklijke Marechaussee (1814)1841-1909 en de Inspecteur der Koninklijke Marechaussee 1909-1941(1942), Den Haag (niet gepubliceerd) 1992, nummer toegang 2.13.44, p. 11). ) ( Het Capitulantenbureau werd ongeveer gelijktijdig overgeheveld naar het ministerie van Binnenlandse Zaken (inv.nr. 5065 verbaal van 11 juli 1940 nr. 32). ) ( Ook nog in 1940 werd de afwikkeling van oorlogsschade toevertrouwd aan de Algemeen Gemachtigde voor de Oorlogs- en Defensieschaden van het ministerie van Financiën (zie Algemeen Rijksarchief, fragment-archief van de Algemeen Gemachtigde voor de Oorlog- en Defensieschaden van het ministerie van Financiën 1940-1941, Den Haag (niet gepubliceerd) 1991, nummer toegang 2.13.62.07). De bemoeienis met het Rode Kruis is op onbekend tijdstip overgegaan naar het ministerie van Sociale Zaken. ) ( Later, op 1 juli 1941, werd de Dienst voor Bijzonder Beheer van de Rijkswaterstaat, ressorterend onder het ministerie van Waterstaat, ingesteld ten behoeve van het beheer van voormalige militaire gebouwen, werken en terreinen, welk beheer dus aan het Afwikkelingsbureau Defensie werd onttrokken (zie Algemeen Rijksarchief, archief van de Dienst voor Bijzonder Beheer van de Rijkswaterstaat 1941-1947, Den Haag (niet gepubliceerd) 1993, nummer toegang 2.16.76. ) . Met ingang van 25 juni 1940 werd het bureau van de SG omgedoopt in het kabinet van het hoofd van het Afwikkelingsbureau, terwijl het bureau Wachtgelden van de VIIIe afdeling werd overgebracht naar de afdelingen III A en B. Bij beschikking van 8 juli 1940 van Christiansen werd aan gen.maj. N.T Carstens met ingang van 15 juli 1940 de bevoegdheid tot ontslag en pensionering van militairen gedelegeerd ( Inv.nr. 5098. ) . Op 27 augustus 1940 werd het hoofd van het Afwikkelingsbureau gemachtigd voorzieningen te treffen inzake bezoldiging, wachtgeld en pensioen van het militair personeel en schadeloosstelling van burgerwerkkrachten in dienst van de voormalige Land- en Zeemacht en betreffende de verzorging van nabestaanden ( "Verordening van den Rijkscommissaris voor het bezette gebied nopens maatregelen ten aanzien van de bezoldiging en verzorging van militair en burgerlijk personeel der voormalige Nederlandsche Zee- en Landmacht nr. 114", in: ) Verordnungsblatt/Verordeningsblad ( . Instemming was wel nodig van SG van het departement van Financiën en, voor zover nodig, van de SG van het departement van Binnenlandse Zaken. ) . Met ingang van 1 november 1940 werd de IIe afdeling C opgeheven.
Op 24 april 1941 werden het Centraal Registratie Bureau en de afdelingen III A en B gesloten. Op 6 mei werd de IIIe afdeling wederom geopend, en bij brief van 10 juli 1941 van gen.maj. Schwabedissen, "Chef des Generalstabes für die Demobilmachung der Niederländischen Wehrmacht", werd het Centraal Registratie Bureau weer geopend en gesteld onder afdeling C van het afwikkelingsbureau van het departement van Defensie. Op 26 mei 1941 werden de afdelingen III A en B samengevoegd tot één afdeling.
Met ingang van 1 juli 1941 werd het afwikkelingsbureau van het departement gereorganiseerd ( Voor een overzicht zie hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer", § 2.15. ) .
1.10 Commissariaat voor de belangen van de voormalige Nederlandsche Weermacht 1 februari 1942 - 24 juni 1945
Met ingang van 1 februari 1942 werd op bevel van de Duitse Weermachtbevelhebber in Nederland de titel van Hoofd van het Afwikkelingsbureau van het departement van Defensie gewijzigd in Commissaris voor de belangen van de voormalige Nederlandsche Weermacht ( Inv.nr. 5068, verbaal van 6 februari 1942 nr. 154. ) . In verband hiermee werd de naam van het Afwikkelingsbureau van het departement van Defensie gewijzigd in Commissariaat voor de belangen van de voormalige Nederlandsche Weermacht. Een en ander vond plaats op grond van het feit dat de afwikkelingswerkzaamheden waren beëindigd en er voornamelijk een verzorgingstaak overbleef.
Bij beschikking van de Commissaris van 24 februari 1942, kabinet nr. 2 werd de regeling van inwendige dienst bij het Commissariaat vastgesteld. De organisatie in afdelingen en bureaus bleef gelijk aan die van het Afwikkelingsbureau welke was vastgesteld op 1 juli 1941.
Op 21 mei 1942 werd Hasselman op eigen verzoek ontheven uit zijn functie van Commissaris. De terugvoering van nagenoeg het hele korps Nederlandse officieren in krijgsgevangenschap was hiervan de oorzaak. Hasselman koos ervoor ook in krijgsgevangenschap te worden afgevoerd, omdat naar zijn mening zijn plaats bij "mijn kameraden" was. De functie werd overgenomen door L.C. Rietveld. Bij zijn benoeming werden de bevoegdheden van gen.maj. Carstens overgenomen door Rietveld. Carstens ging evenals kap. Hasselman op eigen verzoek in krijgsgevangenschap.
Ingevolge bevel van de Weermachtbevelhebber in Nederland werd een deel van het commissariaat op 15 april 1944 geëvacueerd van 's-Gravenhage naar Velp. Door bominslag en brand op 26 februari 1945, 14.15 uur werd het perceel Fluweelen Burgwal 12a verwoest. In het pand was een belangrijk deel van het (geheim) archief van het departement van Oorlog, c.q. Defensie ondergebracht ( Voor een proces-verbaal van de gebeurtenissen van die dag en een opgave van de door de brand verloren gegane archieven en archiefgedeelten, zie inv.nr. 5071, verbaal van 23 juli 1945 nr. 96. ) .
1.11 Bevrijding en herstel van het departement van Oorlog 1945
Na de bevrijding van noordelijk Nederland ontstond er onzekerheid over bestuurs- en andere bevoegdheden tussen de Vertrouwensmannen enerzijds en het Militair Gezag anderzijds ( Het valt buiten het kader van deze inleiding van dit institutioneel overzicht om hier verder op deze kwestie in te gaan. Voor literatuur over deze kwestie, zie: H.W. van Asten, ) Jetzt kommen die Vertrauensmänner unter dem Kommissar aus Utrecht ( (Amsterdam 1982). PEC deel 5a: Ministers- en kabinetscrises, voorbereiding terugkeer (Staten-Generaal, Militair Gezag, Vertrouwensmannen)) pag. 723 e.v. ) Verslag van de werkzaamheden van vertrouwensmannen der regeering ( ('s-Gravenhage 1946). ) . Op 7 mei bezocht oud-SG Ringeling Rietveld en overhandigde hem een brief van de Vertrouwensmannen. Deze brief luidde:
Aan den heer Ringeling Secretaris Generaal van het Departement van Defensie. Namens de Vertrouwensmannen van de Nederlandsche Regeering, verzoek ik U Uwe werkzaamheden als Secretaris Generaal van het Departement van Defensie op maandag 7 mei 1945 te hervatten. Namens het College, van Schellen, secretaris.
Op 8 mei 1945 verscheen er een Nederlandse Staatscourant, door de Vertrouwensmannen uitgegeven PEC ( deel 5b, p. 539. ) . Deze hadden enkele dagen met het uitbrengen van deze Staatscourant gewacht. Deze aarzeling kwam voort uit het feit, dat de komst van het Militair Gezag elk moment verwacht werd. Toen deze uitbleef, werd Staatscourant 39, met hierin ondermeer opgenomen het "Besluit van de door de Regeering aangewezen Vertrouwensmannen, houdende voorzieningen met betrekking tot de Departementen van Algemeen Bestuur en derzelver beheer", uitgebracht. Daarin werd bepaald dat het Commissariaat voor de belangen van de voormalige Nederlandsche Weermacht zijn werkzaamheden diende te staken en dat Ringeling, de voormalig Secretaris-Generaal van het departement van Defensie, wederom werd belast met het beheer van het ministerie van Defensie. Van deze Staatscourant werden slechts enkele exemplaren verzonden. In opdracht van generaal Kruls werden de exemplaren welke nog niet verzonden waren in beslag genomen. Als overweging werd gegeven dat men wenste te voorkomen, dat
(...) waar elders in het land de maatregelen van het Militair Gezag reeds golden, in het westen maatregelen zouden gelden van Vertrouwensmannen, welke misschien dezelfde onderwerpen betroffen, maar niet dezelfde inhoud hadden als de door de chef staf Militair Gezag uitgevaardigde besluiten...
PEC ( , 5a p. 786. ) . Op 28 mei werd door middel van een verordening van de Chef van de Staf Militair Gezag ( Landmachtstaf Sectie Militaire Geschiedenis, Collectie mr. A.M.R. Mommers, doos 603C, Publicatieblad van het Militair Gezag, 6 juni 1945, nr. 32, no. V 13 (121) Intrekking besluit, houdende voorzieningen met betrekking tot de departementen van algemeen bestuur. ) het besluit van de Vertrouwensmannen van 8 mei ingetrokken en buiten werking gesteld. In de verordening werd gesteld, dat door het intreden van de bijzondere staat van beleg en door de aankomst van het Militair Gezag de taak van de door de regering aangewezen Vertrouwensmannen erop zat. Verder was door middel van diverse KB's reeds voorzien in het beheer en taakomschrijving van de ministeries. Op 14 mei 1945 werd op last van de Chef Staf Militair Gezag een Adviescommissie voor de zuivering van het personeel van het voormalig Commissariaat voor de belangen van de Nederlandsche Weermacht ingesteld. Deze commissie diende een onderzoek in te stellen naar het beleid van het betrokken personeel en advies uit te brengen welke zuiveringsmaatregelen ten aanzien van dat personeel genomen moesten worden ( Def/CAD, archief van het ministerie van Marine te Londen, 1940-1949, AZ 12 G 1945. ) . De datum van opheffing van het Commissariaat is, ondanks uitvoerige naspeuringen in diverse archieven, niet exact vast te stellen. Deze moet worden gezocht omstreeks juni 1945. Als cesuur is in deze inventaris aangehouden 24 juni 1945. Op deze datum aanvaarde mr. J. Meynen zijn ambt als minister van Oorlog ( Het ministerie van Defensie was op 27 juli 1941, tijdens de ballingschap van de regering in Londen, opgeheven. Hierop werden wederom ingesteld in departement van Marine en een departement van Defensie. Deze situatie werd na de Tweede Wereldoorlog gehandhaafd. Zie: Def/CAD, Archief van het ministerie van Oorlog te Londen, 8 augustus 1941, nr. 28. Zie ook Bosscher, deel 1 p. 329-330. ) in het kabinet Schermerhorn-Drees. Met ingang van 26 juni 1945 werd L.C. Rietveld benoemd tot SG van het departement van Oorlog ( Inv.nr. 316, verbaal van 26 juni 1945 nr. C2. ) . En op 28 juni trad de organisatie van het nieuwe departement van Oorlog in werking. Naast de Ie t/m XIIe afdeling fungeerde een afdeling L, de uit Londen overgekomen afdeling, bestaande uit 9 bureaus ( Def/CAD, archief van het ministerie van Oorlog te Londen, 3 juli 1945 nr. 15. Voor een overzicht zie hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer", § 2.16. ) . Op 31 mei 1945 vertrok de minister van Oorlog definitief van Londen naar Nederland ( Def/CAD, Archief Staf Bevelhebber Nederlandse Strijdkrachten, bundel 96, Circulaire van de minister van Oorlog aan alle ministers, bureaus en diensten inzake de overgang van het departement van Oorlog. Met bijlagen. 1945. Zie ook: Def/CAD, archief Oorlog Londen, 1 mei 1945 verbaal 10 A. Bevat o.a. uitvoeringsbepalingen terugkeer naar Nederland. ) . Het personeel van zijn departement volgde zo'n twee weken later, waarna het Londense departement werd omgezet in het Bureau Londen van het Nederlandse ministerie van Oorlog, een dienstafdeling welke rechtstreeks onder de minister ressorteerde. De werkzaamheden van afdeling L van het departement van Oorlog te Den Haag werden op 28 juli 1945 beëindigd. Volgens richtlijnen werden de werkzaamheden door de reguliere departementsafdelingen overgenomen. Vanaf 6 augustus 1945 vonden diverse besprekingen plaats om te komen tot een hervorming van de hogere legerleiding ( Inv.nr. 5072, verbaal van 30 juli 1945 afd. II nr. 27. Def/CAD, gerubriceerd archief van het Hoofdkwartier Generale Staf, 1945, ongenummerd, nr.8 ZG/45, verslagen betreffende besprekingen over de hogere legerleiding. ) . Op 17 augustus werd een afdeling Psychologische Dienst bij het departement ingesteld ( Inv.nr. 5072, verbaal van 17 augustus 1945 nr. 148. ) , terwijl op 10 september 1945 een bureau voorlichting en perszaken werd ingedeeld bij de IIe afdeling ( Inv.nr. 5073, verbaal van 10 september 1945 nr. 176. ) .
Bij beschikking van de SG van 30 oktober 1945 werd bepaald dat voor wat betreft de benaming in plaats van departement, ministerie van Oorlog geschreven diende te worden. Met ingang van 1 november 1945 werden als resultaat van de eerder gememoreerde besprekingen de IIe (Generale Staf), de IVe (Artillerie) en de VIe afdeling (Intendance) van het ministerie opgeheven. Tegelijkertijd werd ingesteld het Militair Kabinet van de minister van Oorlog. Taak van het Kabinet was "(...) den Minister en den Secretaris-generaal rechtstreeks ter zijde te staan in alle aangelegenheden van strategischen-, militair-organisatorischen, militair-technischen, en krijgstuchtelijken aard, zoomede de van het Departement uitgaande publieke voorlichting te verzorgen". Het Militair Kabinet (MK) was ingedeeld in vijf bureaus.
Voorts werd met ingang van voornoemde datum ingesteld de functie van Adjudant-Generaal. Deze ressorteerde rechtstreeks onder de Secretaris-Generaal en was belast met militaire personeelszaken en geestelijke verzorging. De Adjudant-generaal gaf direct leiding aan de zogenaamde A afdelingen. De zogenaamde "B afdelingen" bleven direct onder de SG geplaatst. Buiten de afdelingen stonden het bureau van de adjudant van de minister van Oorlog, het bureau van de SG, en het bureau Gravendienst ( Inv.nr. 5074, verbalen van 24 oktober 1945 nr. 139, 25 oktober 1945 nr. 127 en 27 oktober 1945 nr. 83. Voor een overzicht van de organisatie zie hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer", § 2.17. ) .
De Chef van de Generale Staf, de Inspectie van de geneeskundige Dienst der Koninklijke Landmacht en de Inspectie der Militaire Administratie bleven rechtstreeks onder de minister van Oorlog staan. De Kwartiermeester-Generaal, een nieuw gecreeerde functie, kwam voor een deel rechtstreeks onder de minister te ressorteren en voor een deel onder de Chef van de Generale Staf.
Voorts werd er een Legerraad ingesteld. Leden waren de SG, de chef van het Militair Kabinet, de Inspecteur-Generaal, de Chef van de Generale Staf, de Kwartiermeester-Generaal en de Adjudant-Generaal onder leiding van de minister van Oorlog. Haar taak bestond uit het coördineren van de werkzaamheden in de legerleiding van de Koninklijke Landmacht en het adviseren van de minister over hoofdlijnen van het beleid.
Leidende gedachte achter deze reorganisatie was de idee dat Nederland voor wat betreft materiële steun en de verzorging van opleidingen vooral was aangewezen op Engeland. Om een goede communicatie te waarborgen diende de organisatie van het Nederlandse departement zich te richten naar zijn Britse equivalent.
2. Overzichten bij de geschiedenis van de organisatie
2.1 Organisatie, taken en formatie volgens SB 8 maart 1814, nr. 11
  • Secretaris
    • supervisie over de afdelingen
    • toezicht op alle antwoorden en beschikkingen, en hun verband met het geheel der administratie
    • vervanging van de CGO bij ziekte of absentie
  • 1e Afdeling: Algemene Zaken
    • inschrijving en verdeling van inkomende stukken
    • toezicht op de verzending van berichten
    • inning van leges en zegelgelden
    • bijhouden van de generale index en bewaring der archieven
    • militaire justitie en politie, toezicht op auditeurs-militair en geweldige provoosten, kortingen op officierstractementen
    • alles wat tot geen bepaald vak betrekking heeft
    • geheime zaken
    • De afdeling werd onderverdeeld in drie bureaus:
      • 1e Bureau: Generale Secretarie, Militaire Justitie, Kortingen; met 1 eerste commies, 1 tweede commies en 8 klerken
      • 2e Bureau: Generale Expeditie, inning van leges en zegelgelden; met 1 eerste commies, 1 tweede commies en 1 klerk
      • 3e Bureau: Index en Archieven; met 1 eerste commies, 1 tweede commies en 1 klerk
  • 2e Afdeling: Personeel der Armee
    • werving, lichting en organisatie der korpsen
    • aanstellingen en ontslagen van officieren van de Generale Staf, plaatselijke staven, infanterie en cavallerie
    • rangreclames, beoordeling van verzoeken om pensioenen of gagementen en opmaken van acten dienaangaande
    • correspondentie met Generaals en chefs der korpsen over pure militaire objekten
    • desertie en discipline
    • redactie van sterkte- emplacements- en situatielijsten
    • aanhouden van een verzameling van staten van dienst
    • De afdeling werd miet nader onderverdeeld en zou, naast het hoofd, die oud-officier der Infanterie moest zijn, bestaan uit 1 eerste commies, 1 tweede commies en 3 klerken.
  • 3e Afdeling: Soldijen, Administratie en Cotnrole
    geleid door de Commissaris voor de Monstering, een bestaande functionaris van de Generale Staf. De ondercommissarissen voor de Monstering, deel uitmakend van de bureaus van het departement, zouden tevens tot de 3e afdeling worden gerekend.
    • zorg voor de soldij, de betaling van Armee, Landmilitie en militaire instellingen
    • controle van gepensioneerden en gegageerden
    • onderzoek en de afdoening van declaraties, reis- en bureau-kosten, gratificaties en toelagen
    • De afdeling werd onderscheiden in twee bureaus:
      • 1e Bureau: Controle der Armee, Soldijbetaling en Inwendige Administratie der Korpsen; met 1 eerste commies, 2 tweede commiezen en 10 klerken
      • 2e Bureau: Pensioenen en Gagementen; met 1 tweede commies en 3 klerken
  • 4e Afdeling: Voeding, Huisvesting, Kleding en Remonte der Armee
    • zorg voor aanbesteding, levering, uitdeling en betaling van levensmiddelen en fourrages voor de Armee en voor de belegeringsvoorraad
    • zorg voor brandstof in kampen, kantonnementen en garnizoenen en voor "vuur en licht" in militaire wachten
    • afwikkeling van declaraties voor kazernering en militaire transporten te water en te land, alsook voor onderhoud van militaire gevangenen
    • zorg voor de verpleging van krijgsgevangenen
    • onderzoek van declaraties wegens leveringen aan hospitalen
    • zorg voor kleding, uitusting en remonte der Armee, en het toezicht op het Kledingmagazijn
    • De afdeling werd verdeeld in drie bureaus:
      • 1e Bureau: 1e Bureau; met 1 eerste commies, 2 tweede commiezen en 4 klerken
      • 2e Bureau: Kazernering, Onderhoud van Militairen en Krijgsgevangenen, Fourniteures voor de Hospitalen; met 1 eerste commies, 1 tweede commies en 3 klerken
      • 3e Bureau: Kleding, Equipement en Remonte; met 1 eerste commies en 2 klerken
  • 5e Afdeling: Algemene Comptabiliteit
    • redactie van de jaarlijkse begroting, formeren van maandelijkse aanvragen om fondsen, verdeling van toegestane sommen en toezicht op de besteding ervan
    • bewaring van alle contracten
    • opmaken en registreren van betalingsopdrachten
    • onderzoek en de opstelling van alle geldelijke rekeningen
    • alle declaraties wegens huishoudelijke kosten van het Commissariaat-Generaal en wegens het materieel der Artillerie en Genie, en wegens kosten die niet onder de andere afdelingen ressorteerden
    • opstelling van de algemene administratieve verantwoording van het Departement
    • De afdeling werd verdeeld in twee bureaus:
      • 1e Bureau: Declaratiën en Rekeningen; met 1 eerste commies, 1 tweede commies en 2 klerken
      • 2e Bureau: Aanvragen, Consenten en Ordonnancering; met 1 tweede commies en 3 klerken
  • Tenslotte 1 kamerbewaarder / conciërge en 8 boden en bedienden.
2.2 Taakverdeling en samenwerking tussen Commissariaat-Generaal en Generale Intendance ingevolge KB 29 juni 1815, nr. 64.
Het werkterrein van het Commissariaat-Generaal zou omvatten:
  • algemene zaken die tot geen bepaald vak horen
  • militaire rechtspleging, politie en discipline bij de Armee
  • verzoeken om kortingen op tractementen en pensioenen
  • verzoeken om huwelijkstoestemming van officieren
  • lichting en werving van personeel en recruten
  • organisatie, formatie, incorporatie, oefening, uitrusting en uniform van de verschillende staven, van de korpsen van alle wapenen, inbegrepen die met bestemming Oost- of West-Indië tot het moment van inscheping
  • aanleggen van stamboeken en overige registraties van de burgerlijke stand van de Armee
  • voordrachten voor aanstelling, bevordering en ontslag van officieren, uitgezonderd administrateurs en officieren van gezondheid
  • voordrachten voor aanstelling, bevordering en ontslag van magazijnmeesters der artillerie, conducteurs, opzichters van fortificatiën, sluiswachters, portiers, boomsluiters e.d., alsook fiskaals of auditeurs-militair en geweldige provoosten
  • verlening van verlof, paspoorten en uitgifte van brevetten en acten van ontslag
  • beordeling van alle rangreclames
  • beoordeling van voordrachten tot toelating van leerlingen tot de Artillerie- en Genieschool te Delft
  • het toezicht op die school
  • voordrachten voor verlening van pensioenen en gagementen
  • militaire operaties, "mouvementen" en garnisoensveranderingen
  • het materieel der artillerie
  • het materieel der genie
In de laatste drie items werd echter de medebemoeienis van en afstemming met de Intendant-Generaal uitdrukkelijk bepaald.
Voorzien werd de detachering van enkele officieren van de Generale Staf bij de 2e afdeling, terwijl voor de 3e afdeling oud-officieren van de artillerie en genie werden bestemd onder uitdrukkelijke bepaling, dat geen actief dienende officieren van die wapens in het commissariaat-generaal werkzaam zouden zijn. Verder diende de Commissaris-Generaal een voordracht te doen voor de organisatie van de 1e afdeling.
Het werkterrein van de Generale Intendance werd als volgt omschreven:
  • de zorg voor de tractements- en soldijbetaling van het departement, de landmacht en alle militaire instellingen en inrichtingen, inbegrepen vergoedingen voor reiskosten, gratificaties e.d.
  • de inspectie van en het toezicht op de inwendige administratie van de korpsen en militaire instellingen zoals geïnstrueerd aan de inspecteurs der administratie bij KB van 20 februari 1815 nr. 21
  • kleding, equipement, remonte en harnachement van alle korpsen van alle wapens
  • de verzorging met levensmiddelen, fourages en brandstoffen
  • het bijeenbrengen van belegeringsvoorraden
  • de huisvesting van de soldaten in garnizoenen, kantonnementen en op mars
  • de aanschaf van velduitrusting en kampementsbenodigdheden
  • de verzorging met transportmiddelen te land en te water
  • de oprichting en het onderhoud van de transport wagentrein en de inrichting van wagenparken voor het vervoer van levensmiddelen, fourages, tenten e.d.
  • de administratie der vaste en veldhospitalen
  • de verpleging van gevangenen "in de provoosten" en van de veroordeelden tot "confinement in den kruijwagen" [vrijheidsstraf met plicht tot kruiwagenarbeid]
  • voeding en onderhoud van krijgsgevangenen
  • voordrachten tot aanstelling, bevordering, ontslag en pensionering van inspecteurs, onderinspecteurs en adjuncten van administratie, van kwartiermeesters, officieren van gezondheid en beambten van de geneeskundige dienst, en van magazijnmeesters en overig personeel belast met de administratie van goederen onder de bevoegdheid van de Intendant-Generaal
  • de verstrekking van geldmiddelen aan comptabelen
  • de inspectie van kassen en comptabiliteit van deze comptabelen
  • toezicht op hun borgtochten en de vernieuwingen daarvan
  • oppertoezicht over de directie van de Weduwen- en Wezenkas van officieren
  • onderzoek en liquidatie van alle geldelijk aanspraken op de administratie van Oorlog
  • voorlopige opneming van alle geldelijke en materieelverantwoordingen
  • opstellen van de maandelijkse aanvragen van fondsen en de verdeling daarvan over de resp. bureaus en belanghebbenden
  • verlenen van opdrachten tot betaling van schulden van het departement van Oorlog
  • de zorg voor de storting in de schatkist van de opbrengsten van verpachtingen, verhuringen en verkopingen
  • de comptabiliteit van alle takken van de administratie van Oorlog
  • de verantwoording van de sommen die bij de Staatsbegroting aan het departement van Oorlog zijn toegekend
Uitdrukkelijk werd bepaald, dat de hoofden van de "ministeriële departementen", alle hoge staatscolleges en ambtenaren, de gouverneurs in de provincies en alle magistraten in gelijke betrekking zouden staan tot de Intendant-Generaal als tot de Commissaris-Generaal, waarmee nog eens hun gelijkwaardigheid werd onderstreept.
Nadere bepalingen regelden de verhouding van de Intendant-Generaal met de inspecteurs der administratie, welk korps ook zou worden uitgebreid.
De Intendant-Generaal werd gelast een organisatie-voorstel in te dienen voor zijn "hoofdafdeling".
Bepaald werd voorts dat de Commissaris-Generaal en Intendant-Generaal in goede harmonie en nauw overleg dienden samen te werken, met name in de volgende zaken:
  • de begroting van het departement van Oorlog, die door Commissaris-Generaal en Intendant-Generaal gezamenlijk diende te worden ingediend bij de Koning
  • de voorstellen van de Inspecteur-Generaal der Artillerie omtrent buitengewone en belangrijke aankopen, bestellingen en constructies van geschut, wapens, buskruit, munitie, projectielen, affuiten, caissons, fourgons en dergelijke, die bij het budget niet waren voorzien
  • soortgelijke voorstellen van de Inspecteur-Generaal der Fortificatiën inzake de aanleg van nieuwe of de verbetering van bestaande werken
  • de aankoop of verkoop van onroerende zaken
  • het verlenen van pensioenen en gagementen aan militairen, hun weduwen en wezen
Nadere bepalingen regelden op welke wijze aan beider competenties in deze zaken recht gedaan zou worden.
Uitdrukkelijk werd verder vastgesteld, dat de algemene Charterkamer bij het departement van Oorlog, onder het beheer zou blijven staan van de Secretaris van het departement, maar diende te worden ingericht voor gemeenschappelijk gebruik van zowel het Commissariaat-Generaal als van de Generale Intendance.
2.3 Organisatie, taken en formatie van het Commissariaat-Generaal van Oorlog volgens KB 30 juli 1815, nr. 55
  • Secretaris
    • supervisie over de afdelingen
    • toezicht op alle antwoorden en beschikkingen, en hun verband met het geheel der administratie
    • vervanging van de CGO bij ziekte of absentie
    • leiding van de 1e afdeling
  • 1e Afdeling: Algemene Zaken, onder leiding van de Secretaris
  • De afdeling was verdeeld in 5 bureaus:
    • 1e Bureau: Inschrijving en verdeling van inkomende stukken; algemene zaken; huwelijken van officieren; recueils van eed; geheime correspondentie en secreet register; met 1 eerste commies (tevens belast met de opperdirectie over het 2e - 4e bureau) en 4 klerken
    • 2e Bureau: Generale Secretarie; met 1 tweede commies en 9 klerken
    • 3e Bureau: Generale Expeditie; met 1 tweede commies en 2 klerken
    • 4e Bureau: Generale Index en Archieven
      1e sectie: Algemene Charterkamer; met 1 eerste commies-chartermeester en 1 klerk
      2e sectie: Generale Index; met 1 eerste commies-chartermeester en 1 klerk
    • 5e Bureau: Militaire Justitie en politie; personeel der auditeurs-militair en geweldige provoosten; kortingen op tractementen; met 1 eerste commies en 2 klerken
  • 2e Afdeling: Personeel en Militaire Zaken, onder leiding van een hoofdofficier van de Generale Staf
    • 1e Bureau: Werving, lichting en organisatie der Armee en Nationale Militie; vreemde troepen op capitulatie in dienst van de koning; formatie en oprichting van de koloniale troepen; met 1 hoofdofficier en 1 officier der Generale Staf en 2 klerken
    • 2e Bureau: Militaire operaties, mouvementen, garnizoensveranderingen; correspondentie met militaire en civiele autoriteiten over pure militaire objecten; met 1 hoofdofficier en 2 officieren der Generale Staf, en 2 klerken
    • 3e Bureau: Aanstellingen, bevorderingen, verplaatsingen en ontslagen van officieren van de Generale Staf, plaatstelijke staven, infanterie en cavalerie; rangreclames; opmaken van dienstbrieven; Algemeen Register van officieren; stamboeken, dienststaten, conduitelijsten; situatie en emplacement der Armee; met 1 hoofdofficier en 2 officieren der Generale Staf en 9 klerken
    • 4e Bureau: Pensioenen en gagementen; toelating tot de garnizoenscompagnieën; correspondentie daarover met de Inspecteur[s]-Generaal; opmaken van acten van pensioen en gagement; met 1 eerste commies, 1 tweede commies en 2 klerken
  • 3e Afdeling: Artillerie en Genie, geleid door een hoofdofficier van de Generale Staf
    • 1e Bureau: Aanstelling, bevordering, verplaatsing en ontslag van officieren bij de Artillerie, Ingenieurs, Pontonniers, Mineurs, Sappeurs, Artillerie- en Pontontrein; formatie en organisatie van die korpsen; Artillerie- en Genieschool en de toelating van leerlingen; met 1 hoofdofficier der Generale Staf, 1 tweede commies, 3 klerken
    • 2e Bureau: Wapening der Armee, de constructie en fabricage van geschut, wapenen en affutage; oorlogswerktuigen en -behoeften en al wat tot het materieel der Artillerie hoort; toezicht op alle etablissementen dienaangaande; controle op de voorraden in arsenalen en magazijnen; met 1 tweede commies en 4 klerken
    • 3e Bureau: Aanleg, constructie, verbetering en verwijdering van fortificatiewerken, onderhoud van poorten, bruggen, sluizen, beren en andere waterwerken waarmee het departement bemoeienis heeft; militaire gebouwen; verpachting van visserijen en grasgewassen; verkoop en verhuur van gronden of gebouwen; verlening van vergunningen voor cultuur of constructie binnen de bepaalde kring van vestingen. Topografisch Bureau; met 1 hoofdofficier der Generale Staf en 2 klerken
  • 1 kamerbewaarder/concierge, 4 boden en 4 bureaubedienden
2.4 Organisatie, taken en formatie volgens KB 2 september 1818, nr. 89
  • Secretaris
  • Afdeling Secretariaat
    • 1e Bureau: Algemene zaken; protestantse en roomskatholieke militaire eredienst; huwelijken van officieren der militaire administratie en officieren van gezondheid; personeel van het DvO; verzorging van schrijfbehoeften, vuur en licht in het DvO; vereffening van rekeningen die geen der afdelingen in het bijzonder betreft; geheime correspondentie en Secreet Register; inschrijving van alle inkomende stukken; met 1 eerste commies, 2 tweede commiezen, 1 eerste klerk, 2 tweede klerken
    • 2e Bureau: contentieuze zaken van allerhande aard; kortingen op tractementen van officieren; met 1 eerste commies, 2 klerken
    • 3e Bureau: Centrale comptabiliteit; met 1 eerste commies bureauchef
    • -- 1e Sectie: Redactie van de jaarlijkse begroting en de maandelijkse aanvragen om fondsen, verdeling van de toegekende consenten; met 1 eerste commies, 2 klerken
    • -- 2e Sectie: Ordonnancering; met 1 tweede commies, 1 eerste en 2 tweede klerken
    • 4e Bureau: Algemene Secretarie; met 1 tweede commies, 2 eerste en 10 tweede klerken
    • 5e Bureau: Inning van leges; verzending van alle berichten; met 1 eerste commies, 1 tweede commies, 1 eerste klerk en 2 tweede klerken
    • 6e Bureau: Algemene Index; met 1 eerste commies, 1 tweede commies, 2 klerken
    • 7e Bureau: Archieven; met 1 archivist met de rang van tweede commies, 1 charterklerk
  • 1e Afdeling: Militaire Zaken
    • met 1 directeur, 1 adjunct-directeur
      • 1e Bureau: Werving en organisatie van de staande armee en vreemde troepen; stamboeken; opmaken en registreren van dienstbrieven; verloven; huwelijkstoestemming aan officieren; mouvementen; verzoeken om ontslag; toelating tot de Garnizoenscompagnieën; met 1 tweede commies, 1 eerste en 5 tweede klerken
      • 2e Bureau: Overnemen en in dienst stellen van militiecontingenten; jaarlijkse wegzending van verlofgangers en inlijving voor herhaling; mutaties bij de militie, correspondentie daarover met Binnenlandse Zaken en de Gouverneurs in de provincies; met 1 eerste commies, 1 eerste en 1 tweede klerk
      • 3e Bureau: Pensioenen, gagementen en gratificaties; registers van gepensioneerden en gegageerden; opmaken en registreren van gagementsacten; correspondentie dienaangaande; met 1 eerste commies, 1 tweede commies, 2 klerken
  • 2e Afdeling: Comptabiliteit
    • met 1 directeur
      • 1e Bureau: Revisie der monsterrollen; verrekening van uitgaven voor werving, huisvesting en voeding e.d.; met 1 eerste verificateur met rang van tweede commies, 1 adjunct-verificateur met rang van eerste klerk, 6 gewone verificateurs of tweede klerken
      • 2e Bureau: betalingsregisters; afrekening met de korpsen; betaling van officieren zonder troepen; verrekening van het verschuldigde aan de Weduwen- en Wezenkas; toezicht op de inwendige administratie, de kleding en uitrusting; correspondentie met de Algemene Rekenkamer over de competentie der korpsen en met de Hoofdbetaalmeester voor de uitgaven van Oorlog.
      • -- 1e Sectie: Afrekening met de korpsen en toezicht op hun administratie; met 1 eerste boekhouder met rang van tweede commies, 5 tweede klerken
      • -- 2e Sectie: Zorg voor de tractementsbetaling der Officieren zonder troepen en van het verschuldigde aan de Weduwen- en Wezenkas; met 1 tweede commies, 3 klerken
  • 3e Afdeling: Materieel der Armee, Geneeskundige Dienst en Hospitalen
    • met 1 directeur
      • 1e Bureau: Voeding van manschappen en paarden; remonte der cavalerie en aankoop van het harnachement; met 1 eerste commies, 1 eerste en 2 tweede klerken
      • 2e Bureau: Logis der troepen in de garnizoenen, kantonnementen en kampen; verwarming en verlichting der militaire wachten; verzorging van transportmiddelen te land en te water; met 1 eerste commies, 1 tweede commies, 3 klerken
      • 3e Bureau: Geneeskundige Dienst en Hospitalen; met 1 eerste commies;
      • -- 1e Sectie: Personeel der officieren van gezondheid en gemployeerden in de hospitalen, zorg voor het materieel; met 1 tweede commies, 2 klerken
      • -- 2e Sectie: Financiële en materiële comptabiliteit; met 1 tweede commies, 3 klerken
  • 4e Afdeling: Materieel der Artillerie en Genie
    • met 1 directeur, 1 adjunct-directeur speciaal belast met het toezicht op het 1e en 2e bureau
      • 1e Bureau: Personeel der magazijnmeesters, conducteurs, opzichters, poortiers en boomsluiters; wetenschappelijke zaken van de artillerie en genie: met 1 tweede commies, 1 eerste en 3 tweede klerken
      • 2e Bureau: Algemene controle van 's Rijks Magazijnen; voorlopige opneming van de administratie van het materieel; met 1 controleur met rang van tweede commies, 4 klerken
      • 3e Bureau: Geldelijke administratie der magazijnmeesters en verdere comptabelen; vereffening van alle rekeningen betreffende de artillerie en genie; met 1 eerste commies, 1 tweede commies, 2 eerste en 4 tweede klerken
  • 1 kamerbewaarder, 1 conciërge, 6 boden, 6 assistent-boden
2.5 Organisatie, taken en formatie ingevolge KB 24 mei 1819 Litt. G5
  • Kabinet
    • openen van inkomende stukken
    • afdoeningscontrole
    • bewaring van de conduitelijsten van officieren
    • redactie van geheime rapporten
    • Secrete Registers en geheime correspondentie
  • 1e Afdeling
    • 1e Bureau
      • inschrijving van inkomende stukken, verdeling over de afdelingen;
      • zaken van protestantse en rooms-katholieke eredienst;
      • personeel van het departement;
      • verzorging van schrijfbehoeften, vuur en licht in het departement;
      • alles wat tot geen bepaald vak behoort en geen andere afdeling in het bijzonder aangaat
    • 2e Bureau
      • centrale comptabiliteit en redactie van de jaarlijkse begroting en de maandelijkse aanvragen om fondsen;
      • verdeling der consenten;
      • ordonnancering.
    • 3e Bureau
      • Bezegelen van stukken, inschrijving van goedgekeurde, aan leges onderhevige acten en contracten;
      • houden van repertoire daarvan;
      • inning en bewaring van leges;
      • bijzondere rekeningen daarvan met de Postdirectie en de onderscheiden solliciteurs;
      • verantwoording aan de Algemeen Administrateur der Legeskas, en van het Weduwen- en Wezenfonds der geëmloyeerden van het Algemeen Bestuur;
      • verzending van de berichten van het hele departement.
    • 4e Bureau
      • Generale Index en bewaring der Archieven.
  • 2e Afdeling
    • 1e Bureau
      • werving, lichting en organisatie van de korpsen der Armee en van vreemde troepen in dienst van de koning;
      • militaire operaties, instructies, mouvementen;
      • militaire justitie, politie en krijgstucht;
      • herziening van reglementen;
      • net schrijven van de berichten die van de afdeling uitgaan.
    • 2e Bureau
      • aanstellingen, bevorderingen, verplaatsingen, ontslagen verloven en huwelijken van officieren van alle wapenen;
      • aanstellingen en ontslagen van kadetten bij de korpsen en militaire scholen;
      • opmaken van dienstbrieven;
      • Algemeen Register van officieren; verzameling der dienststaten;
      • toelating en ontslag bij de Garnizoenscompagnieën;
      • aanhouden van stamboeken van officieren en manschappen;
      • beoordeling van rangreclames; redactie van sterkte- en emplacementslijsten
    • 3e Bureau
      • overnemen en in dienst stellen van de contingenten Nationale Militie, jaarlijks wegzenden van verlofgangers en het op herhaling roepen daarvan;
      • mutaties bij de Militie;
      • correspondentie dienaangaande met Binnenlandse Zaken en de Gouverneurs in de Provincies.
    • 4e Bureau
      • beoordeling van verzoeken om pensioen, gagement en gratificatie;
      • aanhouden van de registers van gepensioneerden en gegageerden;
      • opmaken en registreren van gagementsacten;
      • correspondentie daarover;
      • kortingen op tractementen van officieren en militaire administrateurs.
  • 3e Afdeling
    • 1e Bureau
      • Revisie der monsterrollen;
      • vereffening van reis- en verblijfkosten;
      • verificatie van declaraties wegens schutterijdiensten en wegens onderhoud van miliciens en verlofgangers voor hun in dienststelling tot aan de hoofdplaats
    • 2e Bureau
      • aanhouden van de betalingsregisters en verrekening met de korpsen;
      • zorg voor subsidies tot betaling der troepen;
      • verificatie van de betaalde stukken van de betaalmeesters;
      • betaling van officieren zonder troepen;
      • verrekening van het verschuldigde aan de Weduwen- en Wezenkas.
    • 3e Bureau
      • personeel der Agenten van het departement;
      • toezicht op kleding, equipement en harnachement en op de inwendige administratie en remonte
  • 4e Afdeling
    • 1e Bureau
      • voeding (in nature) van manschappen en paarden;
      • logies der troepen in garnizoenen kantonnementen en kampen;
      • zorg voor verwarming en verlichting der militaire wachten;
      • verzorging van transportmiddelen te land en te water voor vervoer van troepen en bagage
    • 2e Bureau
      • Geneeskundige Dienst en Hospitalen, personeel daarvan;
      • het net schrijven van de berichten van de afdeling
  • 5e Afdeling
    • 1e Bureau
      • personeel der magazijnmeesters, conducteurs, opzichters, portiers en boomsluiters;
      • wetenschappelijke zaken van artillerie en genie;
      • net schrijven van berichten uitgaande van de afdeling
    • 2e Bureau
      • algemene controle van 's Rijks magazijnen;
      • voorlopige opneming van de administratie van het materieel
    • 3e Bureau
      • geldelijke administratie der magazijnmeesters en verdere comptabelen;
      • vereffening van alle vorderingen betreffende de artillerie.
2.6 Organisatie en formatie volgens overzicht bij KB 16 november 1823, nr. 82
Het is niet zeker dat deze indeling ook door het departement is overgenomen. Het overzicht laat de gedetacheerde officieren en surnumeraire ambtenaren buiten beschouwing.
  • Secretarie
    met 1 Secretaris-Generaal
    • Redactie
      met 1 commies, 2 adjunct-commiezen
    • Agenda
      met 2 adjunct-commiezen
    • Expeditie
      met 2 adjunct-commiezen
    • Archief en Index
      met 1 commies, 2 adjunct-commiezen
    • Comptabiliteit
      met 1 commies, 2 adjunct-commiezen
  • Directie van het Personeel en Militaire Zaken
    met 1 Directeur, 2 commiezen, 4 adjunct-commiezen;
  • Directie van de Administratie
    met 1 Directeur, 3 commiezen, 4 adjunct-commiezen
  • Directie van het Materieel der Artillerie en Genie
    met 1 Directeur, 2 xommiezen, 6 adjunct-commiezen
  • voorts: 1 kamerbewaarder, niet gespecificeerd aantal boden
2.7 Organisatie, taken en formatie volgens KB 7 juli 1841 nr. 11, met de wijzigingen van KB 3 november 1843 nr. 14.
Wijzigingen tussen [ ]
Afdeling Taak Formatie
adjudant van de DGO
Secretaris-Generaal
  • behandeling van geheime zaken
personeel van het departement daartoe naar gelang de behoefte aan te wijzen
Afdeling Secretariaat
chef [vervallen] alsmede nader over de bureaus te verdelen: 6 schrijvers 1e kl., 6 [5] schrijvers 2e kl. en 7 schrijvers 3e kl.
- 1e Bureau
  • Algemene Secretarie en Expeditie
chef-1e lt.
- 2e Bureau
  • Index en Archieven
chef-kapitein, 1e lt.
- 3e Bureau
  • Algemene Comptabiliteit
chef-kapitein, 1e lt.
- 4e Bureau
  • Algemene Zaken;
  • Militaire Justitie, kortingen, contentieuse zaken;
  • verzorging van militaire huisgezinnen in de koloniën van de Maatschappij van Weldadigheid;
  • beoordeling van boekwerken;
  • bibliotheek van het departement
chef-rechtsgeleerde
Afdeling Personeel chef-hoofdofficier
in het bijzonder belast met zaken betr. de Duitse Bond, personeel der officieren incl. huwelijken: adjunct-chef majoor of kap.
"voor het werk van orde": 1e lt.
- 1e Bureau
  • Nationale Militie,
  • Schutterij,
  • stamboeken,
  • gewone vrijwillige indiensttreding,
  • ontslag uit de dienst
chef-kap., twee 1e lts.
- 2e Bureau
  • organisatie,
  • krijgstucht, reglementen,
  • onderwijs bij de korpsen,
  • Inspectie,
  • modellen van kleding en uitrusting bij Infanterie, Cavalerie en Marechaussee,
  • vrijwilligers dingend naar de rang van officier, examens,
  • Militaire Academie
chef-kap., twee 1e lts.
- 3e Bureau
  • mouvementen,
  • verlof,
  • overplaatsingen en huwelijken van onderofficieren en minderen,
  • koloniale zaken,
  • Marechaussee,
  • garnizoens- en inwendige dienst,
  • decoraties, medailles, metalen kruis,
  • Legerorders,
  • correspondentie over militaire zaken de algemene dienst betreffende
chef-kap., twee 1e lts.
- 4e Bureau
  • pensioenen, gagementen, gratificaties,
  • plaatsing bij de garnizoenstroepen,
  • posten en bedieningen voor oude militairen
chef-kap., 1e lt.
Afdeling Artillerie chef-hoofdofficier der Art., alsmede nader over de bureaus te verdelen: 3 schrijvers 1e kl. en 2 schrijvers 2e kl.
- 1e Bureau
  • beheer van het materieel der Artillerie en van de geldmiddelen,
  • armeren van sterkten,
  • buskruitfabricage, gieterijen van geschut en projectielen,
  • opmaken van jaarlijks verslag en van de begrotingen
chef-maj. of kap. [maj.] der Art., 1e lt. der Art.
- 2e Bureau
  • fabricage van draagbare wapens,
  • maken van tafels van afmetingen,
  • mededelingen aan de korpsen,
  • personeel der Artillerie vzv. officieren en ambtenaren,
  • samenstelling der Artilleriekorpsen,
  • modellen van kleding en uitrusting,
  • garnizoensplaatsen,
  • oefeningen der troepen, bibliotheken bij de korpsen,
  • opleiding van geweermakers,
  • regeling van wetenschappelijke zaken;
  • toezicht over het werk
    van orde bij de afdeling
chef-kap. der Art., 1e [2e] lt. der Art.
Afdeling Genie chef-hoofdofficier der Genie alsmede nader over de bureaus te verdelen: 4 tekenaars/graveurs, 4 tekenaars, 1 graveursleerling [13 tekenaars en graveurs], 2 drukkers, 1 steendrukker, 1 assistent-drukker, 2 schrijvers 1e kl., 2 schrijvers 2e kl., 2 [1] schrijvers 3e kl.
- 1e Bureau
  • personeel,
  • inspectie-zaken,
  • bevorderingen,
  • instructie,
  • modellen van kleding en uitrusting,
  • bevordering van wetenschappelijke zaken,
  • voorstellen,
  • archief der Fortificatiën
chef-kap. der Genie, twee 1e lts. der Genie
- 2e Bureau
  • Materieel en financieel der Genie
chef-hoofdofficier [kap.] der Genie, 1e [2e] lt. der Genie
- 3e Bureau
  • Topografie
chef-hoofdofficier [lkol.] Gen.Staf of Genie
Afdeling Administratie chef-hoofdintendant of intendant alsmede nader over de bureaus te verdelen: 6 schrijvers 1e kl., 6 [4] schrijvers 2e kl., 6 [4] schrijvers 3e kl. 1e Bureau
- 1e Bureau
  • Personeel der Intendance en van de officieren der militaire administratie,
  • administratieve inspecties,
  • werkzaamheden van algemene aard behorend tot de afdeling
chef-intendant of onderintendant hoofdofficier, kap.-onderintendant 2e kl., 2 1e lts. of adjunct-intendanten
- 2e Bureau
  • verstrekken en regulariseren van fondsen tot betaling van korpsen, van officieren zonder troepen, van 2/3- en nonactiviteits-tractementen en van pensioenen;
  • monsterrollen,
  • inwendige administratie en comptabiliteit der korpsen,
  • kleding en uitrusting, nachtlegers, bakkerijen,
  • remonte en reforme van paarden,
  • Weduwen- en Wezenkas voor officieren van de Landmacht
chef-intendant of onderintendant hoofdofficier, kap.-onderintendant 2e kl., 2 1e lts. of adjunct-intendanten
- 3e Bureau
  • Administratie der geneeskundige dienst en hospitaalinrichtingen,
  • vuur en licht in militaire wachten,
  • transporten te water en te land,
  • kazernering,
  • kampementseffecten en velduitrusting
chef-intendant of onderintendant hoofdofficier, kap.-onderintendant 2e kl., 2 1e lts. of adjunct-intendanten
De bezetting van het bureau van de Inspecteur-Generaal van de Geneeskundige Dienst der Land- en Zeemacht (IGGDLZ), te voorzien door het departement, werd bepaald op: drie [twee] 1e lts., 1 schrijver 1e kl., 1 schrijver 2e kl. en 1 schrijver 3e kl.
[Bij de revisie van 1843 telt de afd. Personeel 1 kap. minder en dient 1 1e lt. van de Cavalerie te zijn. Bij de afdeling Administratie worden in 1843 toegestaan: 1 onderintendant-hoofdofficier, 3 kap., 1
onderintendant, 4 1e lts., 2 adjunct-intendanten. In beide gevallen is onduidelijk op welke posten van de organisatie-1841 deze wijzigingen betrekking hebben.]
[In 1843 worden tevens vermeld: 1 kamerbewaarder, 1 concierge, 5 boden, 5 assistent-boden en 9 knechts].
2.8 Organisatie, taken en formatie volgens KB 22 augustus 1849, nr. 86
Secretaris-Generaal
Secretaris-Generaal 1
Bureau Secretariaat
referendaris (-rechtsgeleerde) 1
hoofdcommiezen 2
commiezen 2
1e luitenant 1
schrijvers 1e klasse 7
schrijvers 2e klsse 5
schrijvers 3e klasse 6
Bureau van het Personeel en Militaire Zaken
majoor chef de bureau 1
kap. 3
hoofdcommies 1
1e lt. 7
commies 1
schrijvers 1e klasse 6
schrijvers 2e klasse 6
schrijvers 3e klasse 5
Bureau der Artillerie
hoofdofficier chef de bureau 1
maj. (t.z.t. kap.) 1
kap. 1
commies 1
2e lt. 1
schrijvers 1e klasse 3
schrijvers 2e klasse 2
Bureau der Genie
hoofdofficier chef de bureau 1
kap. 1
1e lt. 2
3e lt. 1
schrijvers 1e klasse 2
schrijvers 2e klasse 2
schrijvers 3e klasse 1
graveur 1
tekenaar 1
Bureau der Militaire Administratie
onder-intendant 1e klasse, chef de bureau 1
hoofdcommies 1
kap. kwartiermeester 1
kap. 1
adjunct-(onder-)intendant 2
1e lt. kwartiermeester 3
2e lt. kwartiermeester 1
schrijvers 1e klasse 6
schrijvers 2e klasse 4
schrijvers 3e klasse 4
Topografisch Bureau
lkol. chef de bureau 1
tekenaar-graveur 1
graveurs 2
graveurs-leerlingen 3
tekenaars 3
1e drukker 1
2e drukker 1
steendrukker 1
assistent-drukker 1
Bureau van de Inspecteur-Generaal van de Geneeskundige Dienst
commies 1
adjunct-commies 1
1e klerk 2
2e klerk 2
Bedienden
kap. hoofd huish. beheer 1
kamerbewaarder 1
boden 4
assistent-boden 5
knechts 8
2.9 Organisatie en taken in 1878 volgens MB 29 december 1877, nr. 36 S
Het MB specificeert per bureau de daaraan toegewezen werkzaamheden.
  • 1e afdeling: Secretariaat
    • 1e Bureau: rechtskundige, algemene en comptabiliteitszaken
    • 2e Bureau: algemene militaire zaken
    • 3e Bureau: Secretarie, indices en archieven
  • 2e afdeling: Generale Staf
    • 1e Bureau: stafbureau
    • 2e Bureau: onderwijs en oefening
    • 3e Bureau: militie en schutterij
  • 3e afdeling: Infanterie
  • 4e afdeling: Artillerie
    • 1e Bureau: personeel en materieel der artillerie
    • 2e Bureau: technische zaken
    • 3e Bureau: comptabiliteit
  • 5e afdeling: Cavalerie
  • 6e afdeling: Genie
    • 1e Bureau: personeel en kazernering
    • 2e Bureau: vestingwerken
    • 3e Bureau: comptabiliteit
  • 7e afdeling: Geneeskundige Dienst
    • 1e Bureau: geneeskundige dienst
    • 2e Bureau: pharmaceutische dienst
    • 3e Bureau: veterinaire dienst
    • 4e Bureau: comptabiliteit
  • 8e afdeling: Intendance
    • 1e Bureau: personeel der Intendance, legeruitrusting en legerverpleging
    • 2e Bureau: magazijnen en verdere plaatselijke inrichtingen
    • 3e Bureau: controle en comptabiliteit
Onder onmiddellijke bevelen van de Secretaris-Generaal zou de ambtenaar staan die belast was met de huishoudelijke dienst ten departemente. De zorg voor de departementsbibliotheek bleef opgedragen aan de daarvoor bestaande commissie, onder wier bevelen een bibliothecaris zou staan. De betrekkingen van ambtenaar belast met de huishoudelijke dienst en van bibliothecaris zouden door dezelfde persoon bekleed kunnen worden.
2.10 Organisatie en taken en formatie volgens KBs 10 maart 1880, nr. 15, en 26 augustus 1880, nr. 8
  • 1e afdeling: Secretariaat
    • 1e Bureau: rechtskundige, algemene en comptabiliteitszaken
    • 2e Bureau: militie en schutterij
  • 2e afdeling: Generale Staf
    (geen bureau-indeling)
  • 3e afdeling: Personeel
    • 1e Bureau: personeel in werkelijke dienst en koloniale werving
    • 2e Bureau: pensioenen en werving voor het leger hier te lande
  • 4e afdeling: Artillerie
    • 1e Bureau: algemene artilleriezaken
    • 2e Bureau: technische zaken
    • 3e Bureau: comptabiliteit
  • 5e afdeling: Genie
    • 1e Bureau: algemene dienst der genie en kazernering
    • 2e Bureau: beheer der vestingwerken
    • 3e Bureau: comptabiliteit
  • 6e afdeling: Intendance
    • 1e Bureau: legerverpleging
    • 2e Bureau: kleding, uitrusting, nachtleger enz.
    • 3e Bureau: beheer, controle en comptabiliteit van administratieve inrichtingen
    • 4e Bureau: controle en comptabiliteit betr. uitgaven voor het personeel, de korpsen enz.
  • Bureau Secretarie, indices en archieven
    • Kabinet
    • Algemene Secretarie
    • Algemene Index
    • Charterkamer
Bij KB van 26 augustus 880 nr. 8 werd de bureau-indeling van de 1e afdeling opgeheven, terwijl een 7e
afdeling Militie en Schutterij, zonder bureau-indeling, werd toegevoegd.
2.11 Cumulatief overzicht van taken / bemoeienissen van de afdelingen van het ministerie van Oorlog over het tijdvak 1882-1913, zoals vermeld in de Staatsalmanakken 1882-1913
De jaartalvermeldingen in de lijst dienen gelezen te worden als "Staatsalmanak voor het jaar ....". Veranderingen in de taakverdeling zullen dus in het algemeen zijn ingevoerd in het kalenderjaar dat voorafgaat aan het vermelde "Almanak-jaar".
Eerste afdeling, Secretariaat
  • "Secretariaatstaken"
    • vanaf 1882:
      • onderwerpen van staats-, administratief en privaatrecht (t/m 1902)
      • rechtskundige adviezen aan andere afdelingen van het departement (t/m 1902)
      • wetgevende arbeid (v.a. 1896: vzv. niet behorend tot de werkkring van een andere afdeling) (t/m 1913)
      • erediensten (v.a. 1896: m.u.v. daaraan verbonden uitgaven) (t/m 1913)
      • militaire justitie (v.a. 1892: en krijgstucht) (1903: militair strafrecht en krijgstucht) (t/m 1913)
      • gratiezaken (t/m 1902)
      • veteranen en militaire huisgezinnen behorende tot de gestichten Ommerschans en Veenhuizen (1891: alleen Veenhuizen) (1896: m.u.v. de daaraan verbonden uitgaven) (t/m 1902)
      • aanstelling, bevordering en ontslag der burgerlijke ambtenaren bij het departement en de inrichtingen onder het departement ressorterende (t/m 1913)
      • burgerlijke pensioenen (t/m 1913)
      • kortingen op tractementen en pensioenen wegens schulden enz. (t/m 1913)
      • zaken niet tot de bepaalde werkkring van een der andere afdelingen behorende (t/m 1913)
    • vanaf 1883 tevens:
      • maandelijkse opgaven der vonnissen tegen militairen gewezen (t/m 1902)
    • vanaf 1897 tevens:
      • wachtgelden (t/m 1913)
    • vanaf 1899 tevens:
      • pensioenreclames (t/m 1913)
      • agenda der afdeling (t/m 1902)
    • vanaf 1903 tevens:
      • zaken van rechtskundige aard (t/m 1913)
    • [jaar onbepaald] tevens:
      • uitvoering van artt. 1, 24 derde lid, en 26 van de Hinderwet voorzover het departement daarbij betrokken is
  • "Comptabiliteitstaken"
    1883-1895 bij 1e afdeling; 1896 bij 8e afdeling; 1899 weer bij 1e afdeling; 1903 nog slechts gedeeltelijk, sinds 1904 in afzonderlijke 9e afdeling
    • vanaf 1883:
      • opmaken der staatsbegroting (v.a. 1903: en van wetsontwerpen tot beschikbaarstelling van gelden wegens verstrekkingen) naar de bouwstoffen door de andere afdelingen verschaft. (t/m 1903); (in 1903 eraf: samenstelling toelichtende staten Staatsbegroting)
      • rekeningen en verslagen nopens de uitgaven op de staatsbegroting en de vestingbegroting, alsmede nopens de verstrekkingen (t/m 1902)
      • ordonnancering (t/m 1902)
      • verificatie der rekeningen betreffende het departement en de topografische inrichting (t/m 1902)
      • geldelijke verrekening van werk, voor andere departementen bij de topografische inrichting gedaan (t/m 1902)
      • credietaanvragen (t/m 1902)
      • regularisaties (t/m 1902)
      • betaalbaarstelling van tractementen en toelagen van het personeel bij het departement, wachtgelden, enz. (t/m 1902)
      • af- en overschrijvingen (t/m 1902)
      • borgtochten van comptabele ambtenaren
      • aantekening van de gesloten contracten (t/m 1902)
      • verkoping van buiten dienst gestelde goederen (v.a. 1903: rijkseigendommen) (t/m 1903)
    • vanaf 1903 tevens:
      • comptabele zaken van algemene aard
    • vanaf 1903 minus:
      • overeenkomsten met geldelijke gevolgen voor het departement
      • verevening van gelden
      • beschikbaarstelling van begrotingsgelden
      • vonnissen betr. onteigening voor geniewerken
      • boeking van declaraties
      • onderzoek en verrekening van vorderingen
    • vanaf 1904: comptabiliteitszaken definitief bij 9e afdeling
Tweede afdeling, Generale Staf
  • vanaf 1882:
    • defensiezaken in het algemeen (t/m 1913)
    • organisatie, dislocatie en mobilisatie van het leger (t/m 1913)
    • voorbereiding van maatregelen voor oorlogstoestand
    • grote manoeuvres
    • kampen
    • troepenbewegingen
    • verkenningen
    • garnizoensveranderingen (v.a. 1903: garnizoensdienst) (t/m 1913)
    • instructies voor bevelhebbers van troepen, linies enz.
    • archieven van bevelhebbers van troepen, linies enz.
    • vervaardigen en verstrekken van kaarten (t/m 1913)
    • zendingen van officieren buitenslands (v.a. 1899: m.u.v. die vermeld bij IVe en Ve afdeling)
    • oefeningen, instructierapporten (v.a. 1899: verslagen) exercitiereglementen van de infanterie en kavalerie
    • lager onderwijs bij de korpsen van infanterie en kavalerie
    • (1899: inrichting en werking van de) normaalschietschool, instructiebataljon, pupillenschool en algemeen depot van discipline (v.a. 1899: pupillenschool verdwenen)
    • remonte (v.a. 1903: remontewezen)
    • rij- en hoefsmidschool
    • militair onderwijs, (v.a. 1893: hogere) krijgsschool, koninklijke militaire academie en cursussen bij de korpsen
    • examens voor de rang van officier
    • permanente militaire spoorwegcommissie (1883-1891: voorzover niet behorend tot zesde afdeling Intendance)
    • garnizoensdienst (t/m 1913)
    • wacht- en kazerneringsstaten
    • exercitieterreinen
    • buitengewone voorvallen van algemene aard
    • militaire bijstand [aan civiele autoriteiten]
    • oefening der schutterij
  • vanaf 1892 tevens:
    • postduivendienst
    • militaire wielrijdersdienst
    • het op reform stellen van paarden
    • de bevordering van de inlandse paardenfokkerij
    • het remonte-depot
    • de verstrekking van paarden
    • de opleiding van burger-hoefsmeden
    • koninklijke marechaussee (v.a. 1896: organisatie en dienst van het wapen der -) (t/m 1913)
    • militair vervoer op de spoorwegen
    • schietbanen
  • vanaf 1893 tevens:
    • [onderwijs aan] eerste afdeling der krijgsschool, hoofdcursus, cursussen bij de korpsen van de infanterie (v.a. 1896: en cadettenschool)
  • vanaf 1896 tevens:
    • examens bij de onderwijsinrichtingen hierboven genoemd (v.a. 1899: behalve voor magazijnmeesters der artillerie)
    • reglementen en voorschriften betreffende het militair onderwijs
    • uitvoering van de wet op het militair onderwijs v.w.b. opleiding tot officiersrang en hogere vorming van officieren
    • wetgevende arbeid betreffende onderwerpen behorend tot de werkkring van de afdeling (t/m 1913)
    • concessies (v.a. 1902: van droogmakerijen, spoor- en tramwegen) (t/m 1913)
    • examen van aspiranten voor het reservekader (t/m 1901)
    • voorbereidend militair onderricht (t/m 1913)
    • schietoefeningen tot verhoging van 's lands weerkracht (t/m 1913)
  • vanaf 1899 tevens:
    • agenda der afdeling
  • vanaf 1902 tevens:
    • opgaven staatsbegroting betr. reservekader, locaal militair onderricht, schietoefeningen en volksweerbaarheid
    • locaal militair onderricht ter verhoging van de volksweerbaarheid
    • schietoefeningen ter verhoging van de volksweerbaarheid (t/m 1913)
    • subsidies aan schietbanen, niet in beheer bij de genie (t/m 1902)
    • subsidies voor prijzen bij schietwedstrijden (t/m 1902)
    • reservekader (t/m 1913)
    • benoeming vaandrigs en kornetten tot reserve-2e lt. (t/m 1902)
    • verblijf onder de wapenen van vaandrigs en kornetten (t/m 1902)
  • vanaf 1904 tevens:
    • opleiding van militiekader (t/m 1913)
    • subsidie voor schietbanen (t/m 1913)
Derde afdeling, Personeel
  • vanaf 1882:
    • militaire personeel (officieren en minderen)
      • aanstelling
      • bevordering
      • non-activiteit
      • ontslag
      • pensionering
      • plaatsing
      • overplaatsing
      • detachering
      • beloning
      • overgang naar de koloniale troepen (v.a. 1892: gewijzigde formulering, z.d.)
      • overgang naar enige andere tak van 's lands dienst (t/m 1891)
    • officieren
      • stamboeken
      • kaderlijsten
      • ranglijsten
      • conduitelijsten
      • klasse- en tractementsverhogingen
    • verloven m.u.v. langdurig verlof voor militieplichtigen (v.a. 1904: m.u.v. verloven van militie- en landweerplichtigen binnenslands) (t/m 1913)
    • huwelijken van officieren en van vrijwillig dienende militairen beneden de rang van officier (1904-1913: huwelijken van officieren en minderen)
    • eretekenen en medailles (t/m 1913)
    • gratificaties (t/m 1913)
    • werving voor het leger hier te lande en in Nederlands-Indië, alsmede voor de landmacht in West-Indië (v.a. 1903: h.t.l. en koloniën) (t/m 1913)
    • maandelijkse sterktestaten
    • signalementstaten van deserteurs
    • maandelijkse opgaven der vonnissen tegen militairen gewezen (v.a. 1883 naar eerste afdeling)
  • vanaf 1883 tevens:
    • personeel der militaire studenten
    • buitengewone voorvallen van personele aard
    • plaatsing van (gewezen) militairen en gepensioneerde militairen in burgerlijke bedieningen (v.a. 1892: en sedentaire militaire betrekkingen) (t/m 1913)
  • 1892 tevens:
    • pensionering en ontslag van militairen beneden de rang van officier en van gemployeerden en werklieden bij 's Rijks inrichtingen
    • benoeming tot betrekkingen van officieren bij de landmacht
    • onderwerpen betreffende de wettelijke bepalingen op de aanstelling, bevordering, ontslag en non-activiteit van officieren
    • regeling der traktementen en traktementsverhogingen van officieren
    • chevrons
    • aanstelling en detachering van officieren bij het leger in Oost-Indië en bij de landmacht in West-Indië
    • koloniale werving en werving voor de koloniale reserve
    • werving voor het leger hier te lande
    • onderwerpen betreffende de wettelijke bepalingen nopens de pensioenen van officieren, militairen beneden de rang van officier, van geëmployeerden en werklieden bij 's Rijks
    • inrichtingen en van hun vrouwen en wezen
    • registers van gepensioneerden van de landmacht en van gewezen militairen die niet meer voor de dienst aangenomen mogen worden
  • vanaf 1896 tevens:
    • wetgevende arbeid betreffende onderwerpen behorend tot de werkkring van de afdeling (t/m 1913)
    • regeling der soldijen en soldijverhoging van de militairen der korpsen en inrichtingen der landmacht
    • driemaandelijkse opgaven aan de Algemene Rekenkamer van beschikkingen t.a.v. officieren
  • vanaf 1899 tevens:
    • agenda der afdeling
  • vanaf 1903 tevens:
    • officierspersoneel landmacht (v.a. 1904: en landweer) (t/m 1913)
    • militaire pensioenen (t/m 1913)
  • 1912 tevens:
Vierde afdeling, Artillerie
  • vanaf 1882:
    • bewapening en uitrusting der sterkten
    • oefeningen, instructierapporten en exercitiereglementen van het wapen der artillerie
    • lager onderwijs bij de korpsen der artillerie
    • artillerie-instructiecompagnie en artillerie-schietschool
    • beheer en onderhoud van het artilleriematerieel in de magazijnen en bij de korpsen van het leger, de schutterijen en de weerbaarheidsverenigingen
    • personeel der conducteurs, waarnemende conducteurs en magazijnknechts (t/m 1913)
    • (1892: bijhouden der) instructie-inventaris
    • technische artillerie-aangelegenheden (1892-1902: en zendingen deswege naar het buitenland) (t/m 1913)
    • aanschaffing van (nieuw) materieel
    • proeven
    • commissie van proefneming (t/m 1896)
    • artillerie-werkplaatsen (v.a. 1892: -inrichtingen) (t/m 1913)
    • bibliotheken der artillerie-inrichtingen (v.a. 1897: bibl. bij de korpsen der art.)
  • vanaf 1883 tevens:
    • verstrekking van materieel aan andere departementen (v.a. 1896: aan bijzondere personen en inrichtingen en voor de dienst in Nederlands-Indië)
    • geldelijke verantwoording en verificatie van alle rekeningen en attestaties betreffende de artillerie
    • aanbestedingen en contracten voor de levering van artilleriematerieel
    • aandeel in de samenstelling der staatsbegroting (v.a. 1896: samenstelling van de staten voor de Staatsbegroting, die betrekking hebben op het aanwezige en aangemaakte materieel, alsmede op de verdere onderwerpen in behandeling bij de afdeling)
  • vanaf 1892 tevens:
    • de wetenschappelijke bijeenkomsten en belegeringsoefeningen op de kaart
    • de instructies voor de dienst
    • de instructie-batterij
    • uitvoering van artt. 24 en 26 der wet van 2 juni 1875 stb. 95 voorzover het departement van Oorlog daarbij betrokken is
  • vanaf 1896 tevens:
    • wetgevende arbeid betreffende onderwerpen behorend tot de werkkring van de afdeling (t/m 1913)
    • oefeningen en onderwijs bij het wapen der artillerie en bij de landweer afkomstig van dat wapen (1903-1913: oefeningen en onderwijs artillerie)
    • bewapening van de landmacht (t/m 1913)
    • toepassing der arbeids- en fabriekswetgeving (t/m 1913)
    • vervoer van ontplofbare stoffen (t/m 1913)
  • vanaf 1899 tevens:
    • nagaan van de kwartaalstaten en inventarissen van het artillerie-materieel bij de magazijnen en bij de korpsen, en van de verantwoordingen van de korpsen, plaatselijke en garnizoenscommandanten over dit materieel
    • aanhouden van de stamboeken van het geschut
    • opgaven van in gebruik zijnde stoomwerktuigen en stoomketels
    • wet van 5 mei 1889 Sb 48 voorzover artillerie-inrichtingen daarbij zijn betrokken
    • burgerlijk personeel der artillerie-inrichtingen, stamboeken daarvan, en stamboeken van de magazijnknechts bij de artillerie-magazijnen
    • toelagen, beloningen en vergoedingen betreffende de inrichtingen en het materieel der artillerie
    • beschikbaarstelling van geld voor arbeidsloon van personeel der artillerie-inrichtingen, en voor aanschaffing uit gelden bij de Staatsbegroting aangewezen voor de dienst der artillerie
    • verstrekking van geld ter goede rekening aan magazijnmeesters der artillerie voor uitgaven voor de dienst der artillerie, en onderzoek van de daarop ingediende aanvragen om decharge
    • onderzoek van alle vorderingen betreffende de dienst der artillerie
    • samenstelling van toelichtende staten bij de Staatsbegroting, voor wat betreft de dienst der artillerie
    • agenda der afdeling
  • vanaf 1903 tevens:
    • comptabiliteit der artillerie (t/m 1903)
    • materieel der artillerie (t/m 1913)
  • vanaf 1904 tevens:
    • verstrekking van artillerie- en geniematerieel (t/m 1913)
Vijfde afdeling, Genie
  • vanaf 1882:
    • instructies voor de dienst van het wapen
    • personeel der civiele ingenieurs, opzichters der fortificatiën, militaire wachters, tijdelijke opzichters en tekenaars (v.a. 1903: opzichthebbend personeel der genie) (t/m 1913)
    • materieel der genie en der genietroepen
    • oefeningen en exercitiereglementen (v.a. 1892: van de genietroepen) (1903-1913: oefeningen en onderwijs bij de genietroepen)
    • lager onderwijs bij de genietroepen
    • bouw, onderhoud en verbetering van vestingwerken, inundatiemiddelen, kazernes (v.a. 1899: woningen voor gehuwden) en andere militaire gebouwen (v.a. 1903: beheer en bouw, onderhoud en verbetering) van verdedigingswerken en militaire gebouwen en oefeningsterreinen) (t/m 1913)
    • aankoop of onteigening van gronden voor middelen, kazernes, andere militaire gebouwen en exercitieterreinen verboden kringen (van vestingwerken) (t/m 1913)
    • concessies voor droogmakerijen, spoorwegen (v.a. 1897: tramwegen) etc.
    • archief der genie
    • uitvoering der vestingwet
  • vanaf 1883 tevens:
    • geldelijke verantwoording en verificatie van alle rekeningen en attestaties betreffende de genie (in 1903: comptabiliteit der genie)
    • aanbestedingen en contracten betreffende de geniewerken (v.a. 1899: en leveringen voor geniewerken)
    • aandeel in de samenstelling der staatsbegroting
    • opmaken der vestingbegroting
  • vanaf 1884 tevens:
    • slechting van vestingwerken
  • vanaf 1892 tevens:
    • vergunningen op militaire landsgronden
    • instructies voor de dienst van het wapen
    • huur van gebouwen en terreinen (t/m 1913)
    • inspectierapporten van militaire en andere autoriteiten
    • onderzoek van inventarissen (v.a. 1899: van het materieel der genie)
  • 1896 tevens:
    • wetgevende arbeid betreffende onderwerpen behorend tot de werkkring van de afdeling (t/m 1913)
  • vanaf 1897 tevens:
    • zendingen naar het buitenland en dienstreizen voor geniezaken
  • vanaf 1899 tevens:
    • bestemming der gelden toegestaan bij de betrokken artikelen van de begrotingswetten, inbegrepen het artikel onvoorziene uitgaven van de vestingbegroting
    • verstrekking van geld aan de magazijnmeesters der artillerie voor de dienst der genie, en onderzoek van de terzake ingekomen aanvragen om decharge
    • onderzoek van alle vorderingen betreffende de dienst der genie
    • samenstelling van de vestingbegroting
    • jaarlijks verslag nopens de werken, welke voor de voltooiing van het vestingstelsel tot stand gekomen of in uitvoering zijn
    • agenda der afdeling
Zesde afdeling, Intendance
  • vanaf 1882:
    • (1903: voeding en) verzorging van troepen, paarden enz. (t/m 1913)
    • aanschaffing (v.a. 1896: aanbesteding, levering en verstrekking) van paarden, levensmiddelen, fourrages, kleding, ledergoed, paardentuig, nachtligging, kampementseffecten, velduitrusting, ambulance-zaken etc. (v.a. 1892: hospitaalgoederen en geneesmiddelen)
    • verlichting en verwarming van lokalen
    • verstrekking van gelden aan de korpsen
    • voerwezen
    • personeel op daggeld bij de magazijnen en inrichtingen
    • verrekening van verstrekte geneesmiddelen met andere departementen
    • afrekening met 's rijks schatkist van de korpsen, de koninklijke militaire academie, de marechaussee en het koloniaal werfdepot
    • verificatie van alle rekeningen niet behandeld door de afdelingen Secretariaat, Artillerie of Genie (v.a. 1892: Ie, IVe en Ve afdeling)
    • verificatie en verrekening van betalingen voor rekening van andere departementen
    • controle over bijzondere instellingen (weduwen- en wezenkas, onderofficiersfonds)
    • controle over de inwendige administratie der korpsen
  • vanaf 1883 tevens:
    • aandeel in de samenstelling der staatsbegroting (v.a. 1899: verstrekken van gegevens inzake prijzen van voeding voor troepen en paarden ten behoeve van de Staatsbegroting)
  • vanaf 1892 tevens:
    • de verpleging van het leger in tijden van vrede en oorlog, de magazijnen, enz.
    • overeenkomsten voor de levering van drinkwater
    • betalen en verrekenen voor het aanschaffen, verstrekken en op reforme stellen van paarden
    • stamboeken van paarden
    • tarieven en betalingen in verband met de wet op de inkwartieringen en voor het vervoer van troepen, paarden, bagage en verdere militaire goederen (1903-1913: uitvoering wet op de inkwartieringen)
    • verantwoording van de centrale magazijnen van militaire kleding en uitrusting, garnizoensmagazijnen van kleding en nachtleger, militaire bakkerijen en ziekeninrichtingen, van het Rijks magazijn van geneesmiddelen en het ledergoed en paardetuig bij de korpsen
    • verrekening van de betalingen aan officieren zonder troepen
    • kredietaanvragen en regularisaties (NB. 1892 ook vermeld bij 1e afd.!)
  • vanaf 1896 tevens:
    • wetgevende arbeid betreffende onderwerpen behorend tot de werkkring van de afdeling (t/m 1913)
    • geneeskundige verpleging (t/m 1913)
    • kleding en uitrusting (t/m 1913)
    • uitvoering van de wet op de inkwartieringen
    • militair vervoer (t/m 1913)
    • kleding en uitrusting van het leger en de suppletietroepen voor de landmacht in Indië
    • inrichting en beheer van de militaire bakkerijen, slachterijen, magazijnen van kleding uitrusting en nachtleger, enz.
    • geneeskundige verzorging in en buiten ziekeninrichtingen
    • vaststelling en aanvulling van de voorraad kleding, ledergoed, paardentuig, nachtligging, kampementseffecten en velduitrusting, alsmede benodigdheden van de vaste en tijdelijke militaire hospitalen
    • onderhoud van kleding en uitrusting in gebruik en voorraad
    • voorbereidingen voor oorlogstoestand
    • verpleging in tijd van oorlog, te velde en in versterkte plaatsen
    • houden van aantekening betreffende aanschaffing, verstrekking en op reform stellen van paarden
    • prijsbepaling van de kleding en uitrusting
  • vanaf 1899 tevens:
    • agenda der afdeling
Zevende afdeling, Militie en Schutterij
vanaf 1908: Militie en Landweer
  • 1883-1893:
    • militie- (v.a. 1903: en landweer-)zaken in haar gehele omvang (t/m 1913)
      vanaf 1899 uitgesplitst:
      • aflevering
      • inlijving
      • lichtingen
      • localisatie
      • eerste oefening
      • vrijwilligers
      • ontheffing
      • opleiding
      • verlof
      • huwelijken
      • uitoefening buitenlandse zeevaart en haringvisserij
      • detachering in Oost-Indië
      • oproeping in werkelijke dienst voor herhalingsoefeningen, oorlogsgevaar e.a.
      • afkeuring
      • reglement geneeskundig onderzoek
    • schutterijzaken, m.u.v. de oefeningen (v.a. 1896: vzv. behandeld door het departement van oorlog, en met uitzondering van de verstrekking van materieel (v.a. 1903: uitzondering vervallen) (v.a. 1908: schutterijzaken als geheel vervallen)
    • maandelijkse sterktestaat (v.a. 1899: sterktestaat voor de militie, verslagen indeling, opkomst eerste oefening en verlof
    • stamboeken van onderofficieren en manschappen (v.a. 1896: betreffende de korpsen, staven en inrichtingen van de landmacht, het koloniaal werfdepot en de koloniale reserve
    • paspoorten (t/m 1913)
    • certificaten van goed gedrag (t/m 1913)
    • weerbaarheidsverenigingen (v.a. 1896: en korpsen, m.u.v. de verstrekking van materieel) (t/m 1913)
  • vanaf 1896 tevens:
    • wetgevende arbeid betreffende onderwerpen behorend tot de werkkring van de afdeling (t/m 1913)
    • opgaven t.b.v. de staatsbegroting
    • vrijwillige oefening in de wapenhandel (t/m 1901) ter verhoging van de volksweerbaarheid, in verband met de vervulling van de dienstplicht en met opleiding en vorming van reservekader
    • reservekader, m.u.v. examen van aspiranten (t/m 1901)
  • vanaf 1899 tevens:
    • bevordering vaandrigs en kornetten tot res. 2e lt. (t/m 1901)
    • verblijf onder de wapenen van res. 2e lt. (t/m 1901)
    • agenda der afdeling
  • vanaf 1901 tevens:
    • numerieke opgaven van kennis van lezen en schrijven bij ingelijfden landmilitie
    • lokaal militair onderricht en schietoefeningen (t/m 1901)
  • vanaf 1902 minus:
    • subsidies voor schietbanen, niet in beheer bij de genie
    • subsidies voor prijzen bij schietwedstrijden
Achtste afdeling, Militaire administratie (vanaf 1908)
  • vanaf 1899:
    • verkoop van rijkseigendommen, die niet worden overgegeven aan Domeinen
    • aanbestedingen van leveranties
    • behandeling van verslagen inwendig beheer der korpsen
    • verstrekking van geneeskundige behoeften aan andere departementen en voor de dienst in Nederlands-Indië
    • stamboeken burgerpersoneel Centrale Magazijnen van Militaire Kleding en Uitrusting, militaire verpleeginrichtingen en 's Rijks Magazijn van Geneesmiddelen
    • samenstelling van diverse toelichtende staten voor de Staatsbegroting
  • vanaf 1903 tevens:
    • wetgevende arbeid betreffende onderwerpen behorend tot de werkkring van de afdeling (t/m 1913)
    • administratie en comptabel beheer bij de korpsen enz. (t/m 1913)
    • comptabel beheer van de verplegingsinrichtingen van het leger (t/m 1903)
    • weduwen- en wezenkas voor de officieren van de landmacht (t/m 1913)
    • onderofficiersfonds (t/m 1913)
  • vanaf 1904 tevens:
    • materiële verantwoording der verpleeginrichtingen van het leger (t/m 1913)
Achtste afdeling, Comptabilitieit (vanaf 1895)
vanaf 1908: Negende afdeling, Comptabiliteit
  • vanaf 1896:
    • wetgevende arbeid inz. onderwerpen behorend tot de werkkring der afdeling
    • opmaken der staatsbegroting (1903: en van wetsontwerpen tot beschikbaarstelling van gelden wegens verstrekkingen) naar de bouwstoffen door de andere afdelingen verschaft
    • rekeningen en verslagen nopens de uitgaven op de staatsbegroting en de vestingbegroting, alsmede nopens de verstrekkingen (t/m 1902)
    • verslagen omtrent de vestingwerken, en opgaven van de kosten van verbetering of aanleg van verdedigingsstellingen, linies enz., t.l.v. vorige vestingbegrotingen
    • raming van de middelen tot dekking van de uitgaven t.l.v. de vestingbegroting
    • credietaanvragen (t/m 1902)
    • regularisaties (t/m 1902)
    • ordonnancering (t/m 1902)
    • af- en overschrijvingen (t/m 1902)
    • verstrekking van gelden aan de korpsen, magazijnen en inrichtingen
    • betaalbaarstelling van traktementen en toelagen van burgerpersoneel en van toelagen aan bij het departement gedetacheerde militairen beneden de rang van officier, wachtgelden enz. (t/m 1902)
    • borgtochten van comptabele ambtenaren
    • aantekening van ministeriële beslissingen inz. gehouden aanbestedingen
    • aantekening van gesloten contracten en overeenkomsten alsmede van vonnissen van onteigening, inz. door de genie uit te voeren werken
    • huur van gebouwen, woningen en terreinen
    • verkoping van buiten dienst gestelde goederen (v.a. 1903: rijkseigendommen)
    • verificatie van alle geldelijke en materiële verantwoordingen en van de inventarissen, voorzover niet bij andere afdelingen gedaan (t/m 1902)
    • onderzoek en verrekening van alle rekeningen, declaraties, attestaties, aanvragen om décharge
    • verrekening van aan de korpsen verstrekte gelden en van betalingen aan officieren zonder troepen
    • algemene verslagen van de controleurs inz. onderzoek van de inwendige administratie der korpsen
    • controle over het onderofficiersfonds en de weduwen- en wezenkas voor officieren van de landmacht
    • stamboeken van burgerwerklieden bij de plaatselijke administratieve inrichtingen
    • vaststelling en aanvulling van de voorraad geneesmiddelen, alsmede aanschaffing, verstrekking en verrekening van geneesmiddelen en andere behoeften voor de geneeskundige en hospitaaldienst
  • vanaf 1904 verkorte opgave
    • wetgevende arbeid afdelingswerk (t/m 1913)
    • samenstelling Staatsbegroting en wetsontwerpen tot beschikbaarstelling van gelden (t/m 1913)
    • behandeling van alle zaken van comptabele aard van het departement, welke niet behoren tot de comptabiliteit van het leger en tot de materiële verantwoording van de militaire verplegingsinrichtingen (t/m 1913)
    • betaalbaarstellingen (t/m 1913)
Bureau Secretarie, Indices en Archieven ( In 1900 verdeeld in vier onderdelen: Kabinet, Algemene Secretarie, Algemene Index en Charterkamer )
  • De taken van het bureau als geheel zijn over de gehele periode 1883-1913 hetzelfde gebleven:
    • ontvangst (1903: openen) en verdeling van alle inkomende stukken schrijven en verzenden van alle uitgaande stukken
    • heffing en verantwoording van registratie-, zegel- en legesgelden
    • algemene index en archieven
    • index en archief van stukken van vertrouwelijke aard (kabinetsstukken), alsmede het schrijven en verzenden van de uitgaande kabinetsstukken
Bibliotheek
  • 1893-1913
    • voornamelijk bestemd voor minister, officieren en ambtenaren van het departement
    • tevens toegankelijk voor officieren van het Nederlands en Oost-Indisch leger, de Landmacht en Marine in West-Indië, en voor met officieren gelijkgestelden
    • uitlening van boeken op schriftelijke aanvraag bij de commissie van beheer en toezicht
    • discretionaire bevoegdheid van de commissie tot uitlening aan gepensioneerde militairen en andere personen woonachtig hier te lande
2.12 Organisatie op 1 januari 1914
( Deze paragraaf is nagenoeg ongewijzigd overgenomen van de tekst die door het ministerie van Defensie bij de overdracht in 1994 van het archiefgedeelte over 1914-1945 werd meegeleverd. )
  • Eerste afdeling, Kabinet des Ministers
    • zaken op het gebied van het internationaal, publiek-, privaat- en administratief recht en militair strafrecht;
    • burgerlijk personeel (pensioenen en wachtgelden, uitvoering arbeidsreglement/Algemeen Rijksambtenarenreglement,
  • Tweede afdeling, Generale Staf
    • organisatie, dislocatie en mobilisatie.
  • Derde afdeling, Personeel
  • Vierde afdeling, Artillerie
  • Vijfde afdeling, Genie
  • Zesde afdeling, Intendance
    • voeding en verzorging van troepen en paarden;
    • geneeskundige verpleging
    • kleding en uitrusting
    • uitvoering wet op de inkwartiering,
  • Zevende afdeling, Militie en Landweer ( Afdeling opgericht op 1 mei 1903. Zie: J.J. Scholten, ) Vijftig jaar Comptabiliteit bij het Ministerie van Oorlog ( , z.p. 1953. )
    • begrotingszaken en betaalbaarstellingen.
  • Achtste afdeling, Comptabiliteit
Daarnaast kende het departement nog:
  • Bureau secretarie, expeditie, indices en archieven
    waarin bestonden:
    • 1914-1923
      • geheime secretarie
      • algemene secretarie
      • algemene index
      • expeditie
      • charterkamer
    • 1923-1924
      • geheime secretarie
      • algemene secretarie en expeditie
      • algemene index en archief
    • vanaf 1924: niet meer opgedeeld in onderdelen.
  • Bibliotheek
Iedere afdeling was belast met de wetgevende arbeid op het eigen werkterrein.
2.13 Organisatie volgens KB 30 augustus 1928, nr. 8
( Deze paragraaf is nagenoeg ongewijzigd overgenomen van de tekst die door het ministerie van Defensie bij de overdracht in 1994 van het archiefgedeelte over 1914-1945 werd meegeleverd. )
(Onder)afdeling Naam
I Juridische Zaken
II A Marinestaf
II B Generale Staf
III A Personeel Zeemacht ( Volgens de ) Staatsalmanak ( voor 1929 zou de afdeling verdeeld zijn geweest in 3 bureaus: a. Organisatie, algemene zaken en onderwijs; b. Plaatsingen van het personeel, behandeling van zaken betreffende het personeel der Marine; c. Uitvoering der dienstplicht en pensioenwetten. In de ) Staatsalmanak ( voor 1930 is deze onderverdeling reeds verdwenen. )
III B Personeel Landmacht
IV A Materieel Zeemacht
Tot 1931 is het bureau verdeeld in:
  • Bureau administratieve taken
  • Bureau materiaal marine-artillerie
  • Bureau torpedo- en mijnen-materiaal
  • Bureau electriciteit
IV A Materieel Zeemacht
De bureau-indeling vanaf 1931 is als volgt:
  • bureau Hoofd der afdeling
  • bureau voor de algemene zaken van nautische en technische aard betreffende het materiaal der zeemacht
    (Deze eerste twee bureaus worden rond 1935 samengevoegd.)
  • bureau Materieel Marine Luchtvaartdienst
  • bureau Materieel Marine-artillerie
  • bureau Torpedo- en mijnenmateriaal
  • bureau Marine Stoomvaartdienst
  • bureau Electrotechnisch materiaal der Marine
  • bureau Scheepsbouw
  • bureau voor de zaken betreffende de magazijnvoorraden en de inventarissen der Rijkswerven (tot 1935)
IV B Artillerie Landmacht
V Genie
VI A Intendance Zeemacht
VI B Intendance Landmacht
VII Dienstplicht
VIII Comptabiliteit
IX Loodswezen ( Uitsluitend werkzaam ten dienste van Marine: behandelde zaken betreffende loodswezen, betonning, bebakening, verlichting, kustwacht en stomwaarshuwingsdienst. ) ( Bureau-indeling: a. Bureau voor het beheer en de administratie van het loodswezen, de betonning, de bebakening, de verlichting, de kustwacht en de stormwaardschuwingsdienst, de loodsgelden en het loodspersoneel; b. Bureau bouwkundige dienst van het loodswezen (t/m 1931); c. Bureau van de technische dienst van de kustverlichting (t/m 1931). )
X Hydrografie ( Uitsluitend werkzaam ten dienste van de Marine: hydrografie, zeekaarten, gidsen en mededelingen aan zeevarenden. )
XI Secretarie, Indices en Archieven
XII Huishoudelijke Dienst ( Stukken betreffende de voorbereiding van de verdeling in en beschrijving en werkzaamheden van de afdelingen en bureaus, zie: inv.nr. 5078. )
2.14 Organisatie volgens KB 29 augustus 1939, nr. 64
Afdeling
I Juridische zaken
II A Marinestaf
II B Generale Staf
II C Voorzieningen Weermacht
III A Personeel Zeemacht
III B Personeel Landmacht
IV A Materieel Zeemacht
IV B Artillerie Landmacht
V Genie
VI Intendance
VII Dienstplicht
VIII Comptabiliteit
IX Loodswezen
X Hydrografie
XI Secretarie, Indices en Archieven
XII Huishoudelijke Dienst
Bureaus:
- van de Referendaris in algemene dienst
- van de Secretaris-Generaal
2.15 Organisatie van het Afwikkelingsbureau in 1941, overgegaan in het Commissariaat voor de belangen van de voormalige Nederlandse Weermacht
( Deze paragraaf is nagenoeg ongewijzigd overgenomen van de tekst die door het ministerie van Defensie bij de overdracht in 1994 van het archiefgedeelte over 1914-1945 werd meegeleverd. )
Kabinet
Afdeling A Algemene zaken archiefzaken, bibliotheken, weermachtsarchief
Bureau 1 Zeemacht
Bureau 2 Landmacht
Afdeling B Juridische zaken en burgerpersoneel
Bureau 1 civielrechtelijke aangelegenheden
Bureau 2 volkenrechtelijke aangelegenheden
Bureau 3 onrechtmatige daden van Nederlandse militairen
Bureau 4 vermiste goederen van militairen te velde
Bureau 5 burgerpersoneel
Afdeling C Militair personeel
Bureau 1 beroeps- en reservepersoneel Zeemacht
Bureau 2 beroeps- en reservepersoneel Landmacht
Bureau 3 dienstplichtig personeel
Bureau 4 geneeskundige verzorging, oorlogsgewonden, gravendienst
Bureau 5 pensioenen, ondersteuningen, gratificatiën
Afdeling D Materieel Zeemacht
Bureau 1 afwikkeling van contracten en beheer materieel
Bureau 2 rijkswerf
Afdeling E Materieel Landmacht
Bureau 1 afwikkeling contracten en beheer artillerie- en luchtvaartmaterieel
Bureau 2 afwikkeling contracten en beheer geniematerieel
Bureau 3 afwikkeling contracten en beheer intendancematerieel
Afdeling F Comptabiliteit
Bureau 1 begroting
Bureau 2 betaling van uitgaven van voormalige korpsen
Bureau 3 controle van uitgaven van voormalige korpsen
Bureau 4 betaling van uitgaven, anders dan van voormalige korpsen
Bureau 5 controle van uitgaven, anders dan van voormalige korpsen
Bureau 6 betaling van pensioenen, toelagen, ondersteuningen
Bureau 7 materiële verantwoording, vervoer en verhuiskosten
Bureau 8 accountancy
Administrateur in algemene dienst
Secretarie
Huishoudelijke dienst
2.16 Organisatie van 28 juni 1945
( Deze paragraaf is ontleend aan de tekst die door het ministerie van Defensie bij de overdracht in 1994 van het archiefgedeelte over 1914-1945 werd meegeleverd. )
Secretaris-Generaal (SG)
bureau van de SG
Afdelingen
afdelingsnr. afdelingsnaam taakvolger
I Juridische zaken B 1 - B 4
II Generale Staf A 2 gedeeltelijk
III A Militair personeel C 5a gedeeltelijk
III B Burgerpersoneel
III C Pensioenen, gratificatiën, ondersteuning enz. B 5
III D Geneeskundige verzorging, oorlogsgewonden, reclassering en gravendienst C
IV Artilleriematerieel E 1
V Gebouwen en terreinen E 2
VI Intendance E 3
VII Dienstplicht C 3
VIII Comptabiliteit F
IX Aanschaffingen, voorderingen ---
X Luchtvaart ---
XI Secretarie, agenda, index en archieven Secretarie
XII Huishoudelijke dienst Huishoudelijke dienst
Afdeling L(onden)
A Benoeming, bevordering en registratie officieren
B Recrutering, overplaatsing en verloven
C Juridische zaken
G Registratie, bevordering dienstplichtig en beroepspersoneel beneden de rang van 2e luitenant, inlichtingen betreffende militairen
K Algemene zaken
L Krijgsgevangenen
M Verbindingen
N Demobilisatie en rehabilitatie
O Onderscheidingen
2.17 Organisatie van 1 november 1945
( Deze paragraaf is ontleend aan de tekst die door het ministerie van Defensie bij de overdracht in 1994 van het archiefgedeelte over 1914-1945 werd meegeleverd. )
  • Adjudant van de minister van Oorlog
    • bureau van de Adjudant van de minister
  • Secretaris-Generaal (SG)
    • bureau van de SG
  • Militair Kabinet (MK)
    • bureaus:
      • 1. Algemene Zaken
      • 2. Organisatie
      • 3. Verpleging en uitrusting
      • 4. Krijgstucht
      • 5. Voorlichting en perszaken
      • Secretarie MK
  • Adjudant-Generaal
  • A-afdelingen
    (onder directe leiding van de Adjudant-Generaal)
    • A I: Militair personeel (was: IIIA)
    • A II: Pensioenen (was: IIIC)
    • A III: Dienstplicht (was: VII)
    • A IV: Sociale zorg en psychologische dienst
  • B-afdelingen
    (onder directe leiding van de Secretaris-Generaal)
    • B I: Juridische zaken (was: I)
    • B II: Comptabiliteit (was: VIII)
    • B III: Burgerpersoneel (was: IIIB)
    • B IV: Secretarie, indices en archieven (was: IX)
    • B V: Huishoudelijke dienst (was: XII)
    • Bureau Gravendienst
In de Staatsalmanak 1946 wordt het bureau Gravendienst vermeld als Afdeling B IX, Gravendienst, terwijl tevens een Afdeling B VIII, Afwikkeling contracten Artillerie-Inrichtingen en Luchtvaartmateriaal, vermeld wordt.
2.18 Cumulatief overzicht van de taken / bemoeienissen van de afdelingen van het ministerie van Oorlog / Defensie over het tijdvak 1914-1940, zoals vermeld in de Staatsalmanakken 1914-1940
( Deze paragraaf is nagenoeg ongewijzigd overgenomen van de tekst die door het ministerie van Defensie bij de overdracht in 1994 van het archiefgedeelte over 1914-1945 werd meegeleverd. )
De jaartalvermeldingen in de lijst dienen gelezen te worden als " Staatsalmanak voor het jaar ...". Veranderingen in taakverdeling zullen dus in het algemeen zijn ingevoerd in het kalenderjaar dat voorafgaat aan het vermelde "Almanak-jaar".
  • Eerste afdeling: Kabinet des Ministers (1914-1928)
    vanaf 1929: Juridische Afdeling
    • vanaf 1914:
      • kennisneming van alle stukken, welke met de volksvertegenwoordiging worden gewisseld en voorts alle zaken, waarvan uitsluitend technische of administratieve afhandeling onvoldoende moet worden geacht (t/m 1935)
      • wetgevende arbeid niet tot werkkring van een der andere afdelingen behorend, alsmede kennisneming van de wetgevende arbeid van deze afdelingen
      • onderwerpen van staat-, administratief en privaatrecht (t/m 1935)
      • rechtskundige adviezen aan andere afdelingen
      • militaire justitie en krijgstucht
      • gratiezaken
      • aanstelling, bevordering en ontslag van burgerlijke ambtenaren bij het departement en de inrichtingen onder het departement ressorterende
      • burgerlijke pensioenen en wachtgelden
      • kortingen op tractementen en pensioenen wegens schulden
      • uitvoering van de artikelen 1, 24, 3e lid en 26 der Hinderwet, voorzover het departement van Oorlog daarbij betrokken is
      • zaken niet tot de bepaalde werkkring van een der andere afdelingen behorende
      • agenda der afdeling
    • vanaf 1922 tevens:
      • sociale aangelegenheden
      • uitvoering van het arbeidsreglement voor werklieden in 's Rijks dienst (t/m 1931)
    • vanaf 1932 tevens:
      • uitvoering van het Algemeen Rijksambtenarenreglement
    • vanaf 1936 tevens:
      • onderwerpen van internationaal recht, van publiek-, privaat en administratief recht, van militair straf- en tuchtrecht
  • Tweede afdeling: Generale staf
    vanaf 1929 gesplitst in "Tweede afdeling A: Marinestaf" en "Tweede afdeling B: Generale Staf"
  • Tweede afdeling A: Marinestaf (vanaf 1929)
    • vanaf 1928:
      • De gehele oorlogsvoorbereiding, zowel personeel als materieel (t/m 1935)
      • het ontwerpen van plannen volgens welke de zeemacht moet worden georganiseerd, zowel materieel als qua personeel (t/m 1935)
      • het ontwerpen van de tactische en strategische eisen voor nieuw te bouwen of aan te schaffen materiaal
      • de algemene leiding bij de opleidingen, oefeningen en manoeuvres, d.w.z. het aangeven van de grote lijnen, volgens welke deze moeten plaats hebben en het houden van toezicht daarop (t/m 1935)
      • het gebruik en de bewegingen der vloot (t/m 1931)
      • de inlichtingendienst
      • het aangeven van de algemene regelen volgens welke de intendancedienst georganiseerd behoort te worden, zulks met inachtneming van het bepaalde in de instructie van de hoofdintendant der zeemacht
    • vanaf 1932 tevens:
      • strategische en tactische studiën
      • samenstelling en bijhouden van voorschriften omtrent gebruik en oefening (t/m 1935)
    • vanaf 1936 tevens:
      • verdedigingsvoorbereiding van de zeemacht, zowel wat het personeel als het materieel betreft
      • organisatie van de zeemacht
      • opleidingen, oefeningen en manoeuvres
      • instructies voor marine-autoriteiten
      • marine-kustwacht aangelegenheden
      • volkenbondsaangelegenheden van militair-technischen aard, verdragen met andere mogendheden , zendingen naar het buitenland en naar congressen
      • advies omtrent plaatsing van officieren in belangrijke functies
      • militair gezag, militaire bijstand, handhaving van de krijgstucht, zaken van straf- en tuchtrechterlijken aard
      • aangelegenheden, voorzover deze met de krijgstucht verband houden, betreffende militaire belangenverenigingen
  • Tweede afdeling B: Generale Staf (vanaf 1929)
    • vanaf 1914:
      • wetgevende arbeid betreffende de onderwerpen tot de werkkring van de afdeling behorende
      • defensiezaken
      • organisatie, dislocatie en mobilisatie
      • oefeningen
      • vervaardiging en verstrekking van kaarten
      • militair onderwijs
      • remontewezen
      • koninklijke marechaussee
      • garnizoensdienst
      • militaire bijstand
      • concessiën
      • reservekader
      • opleiding van militiekader (t/m 1923)
      • voorbereidend militair onderricht (t/m 1915)
      • schietoefeningen tot verhoging van 's lands weerkracht
      • subsidie voor schietbanen
    • vanaf 1916 tevens:
      • onderzoek naar de voorgeoefendheid van dienstplichtigen
    • vanaf 1924 tevens:
      • opleiding van dienstplichtig kader
  • Derde afdeling: Personeel (1914-1928)
    • vanaf 1914:
      • wetgevende arbeid betreffende onderwerpen tot den afdeling behorend
      • officierspersoneel van het leger en de landweer
      • militaire pensioenen
      • verloven, m.u.v. verloven van (v.a. 1924 dienstplichtigen) (t/m 1923 militie)-en (t/m 1922 landweerplichtigen) binnenlands
      • huwelijken :
        • t/m 1923 : van officieren en minderen
        • v.a 1924 van militairen, beneden de rang van officier
      • eeretekens en medailles
      • werving voor het leger hier te lande
        • t/m 1923 : en dat in de koloniën
        • v.a. 1924: en overgang bij het Indische leger
      • plaatsing van militairen en gewezen militairen in burgerlijke bedieningen en sedentaire militaire betrekkingen (t/m 1923)
      • gratificatiën
      • pensioenreclames
    • vanaf 1924 tevens:
      • stamboek officieren (v.a. 1925 en van beroeps-militairen beneden de rang van officier)
      • plaatsing van militairen in sedentaire militaire betrekkingen
  • Derde afdeling A: Personeel der Zeemacht (vanaf 1929)
    • vanaf 1929
      • Aanneming en opleiding, bevordering, ontslag en pensionering (v.a. 1930 toegevoegd: Organisatie, enz.)
      • indeling in vredestijd
      • algehele behartiging van de belangen en de behandeling van de algemene zaken betreffende het vrijwillig en dienstplichtig personeel van de zeemacht, uitgezonderd de zorg voor de verpleging van personeel toegewezen aan de afdeling Intendance.
    • vanaf 1929: Eerste Bureau
      • Organisatie, algemene zaken en onderwijs
    • vanaf 1929: Tweede Bureau
      • plaatsingen van personeel
      • behandeling van zaken betreffende het personeel der marine
    • enkel 1929: Derde Bureau
      • uitvoering van dienstplicht en pensioenwetten
  • Derde afdeling B: Personeel van de Landmacht (vanaf 1929)
    • vanaf 1929:
      • stamboek van officieren en van beroeps- en reservemilitairen beneden den rang van officier
      • bevordering en ontslag van vrijwillig dienende militairen beneden de rang van officier
  • Vierde afdeling: Artillerie (1914-1928)
    Vierde afdeling B: Artillerie der Landmacht (vanaf 1929)
    • vanaf 1914:
      • wetgevende arbeid betreffende onderwerpen, tot de werkkring van de afdeling behorende
      • oefeningen en onderwijs bij het wapen der artillerie en bij de landweer, afkomstig van dat wapen (t/m 1922)
      • technische artillerie-aangelegenheden
      • bewapening van de landmacht
      • materieel der artillerie
      • Artillerie-Inrichtingen
      • conducteurs der artillerie en magazijnsknecht
      • toepassing der arbeids- en fabriekswetgeving (t/m 1921)
      • vervoer van ontplofbare stoffen
      • verstrekking van artillerie- en genie-materieel
    • vanaf 1923 tevens:
      • oefeningen en onderwijs bij het wapen der artillerie
  • Vierde afdeling A: Materiaal der Zeemacht (vanaf 1929)
    • vanaf 1929:
      • bouw, aanschaffing en verzorging van het materiaal der zeemacht
      • bestuur van 's rijks werven (t/m 1939)
      • aanschaffing en verzorging der voorraden (t/m 1939)
  • Vijfde afdeling: Genie
    • vanaf 1914:
      • wetgevende arbeid betreffende de onderwerpen, tot de werkkring der afdeling behorende
      • opzichthebbend personeel der genie
      • oefeningen en onderwijs bij de genietroepen
      • beheer van verdedigingswerken, oefeningterreinen en militaire gebouwen
      • opbouw, onderhoud en verbetering van verdedigingswerken en militaire gebouwen
      • huur van gebouwen en terreinen
      • verboden kringen
  • Zesde afdeling: Intendance (1914-1928 en vanaf 1933)
    Zesde afdeling B: Intendancedienst der Landmacht (1929-1932)
    • vanaf 1914:
      • wetgevende arbeid betreffende de onderwerpen, tot den werkkring van de afdeling behorende
      • voeding en verzorging van troepen en paarden
      • geneeskundige verpleging
      • kleding en uitrusting
      • uitvoering van de wet op de inkwartieringen
      • militair vervoer (t/m 1935)
    • vanaf 1933 tevens:
      • de taken hieronder opgenoemd bij Zesde Afdeling A
  • Zesde afdeling A: Intendance der Zeemacht (1929-1932)
    • vanaf 1929:
      • Kleeding, voeding, opleiding en verpleging van het militaire personeel der zeemacht
      • marinebakkerij
      • scheepstoko's
      • postverzendingen
  • Zevende afdeling: Dienstplicht
    • vanaf 1914:
      • wetgevende arbeid betreffende de onderwerpen, tot de werkkring van de afdeling behorende
      • militie, landweer en landstormzaken (t/m 1922)
      • vrijstelling (o.a. wegens kostwinnerschap), vergoeding, enz.
      • weerbaarheidsverenigingen
      • stamboeken van (v.a. 1936: dienstplichtige) onderofficieren en manschappen van het leger (v.a. 1925 met uitzondering van het beroepspersoneel)
      • paspoorten
      • bewijzen van goed gedrag
    • vanaf 1923 tevens:
      • militie- en landstormzaken
  • Achtste afdeling: Militaire Administratie (1914-1923)
    • vanaf 1914:
      • wetgevende arbeid betreffende de onderwerpen tot de werkkring van de afdeling behorende
      • administratie en comptabel beheer bij de korpsen, enz.
      • onderzoek van de materieel verantwoording der verplegingsinrichtingen van het leger
      • weduwen- en wezenkas voor de officieren van de landmacht (t/m 1922)
      • onderofficierenfonds (t/m 1922)
  • Negende afdeling: Comptabiliteit (1914-1923)
    (vanaf 1924 Achtste afdeling)
    • vanaf 1914:
      • wetgevende arbeid betreffende de onderwerpen tot de werkkring van de afdeling behorende
      • samenstelling van de staatsbegroting en van de wetsontwerpen tot beschikbaarstelling van gelden wegens verstrekkingen, e.e.a. naar de staten en opgaven, daartoe bij de afdelingen opgemaakt
      • behandeling van alle zaken van comptabelen aard, het departement betreffende, welke niet behoren tot de comptabiliteit van de korpsen van het leger en tot de materieele verantwoording van de militaire verplegingsinrichtingen
      • betaalbaarstellingen en alles wat daarmee in verband staat
    • vanaf 1926 tevens:
      • registratie-, zegel- en legesrechten
  • Negende afdeling: Loodswezen (vanaf 1929)
    • vanaf 1929:
      • Loodswezen, betonning, bebakening, verlichting, kustwacht en stormwaarschuwingsdienst
  • Tiende afdeling: Hydrographie (vanaf 1929)
    • vanaf 1929:
      • Hydrographie, zeekaarten,gidsen en bekendmakingen aan zeevarenden
  • Bureau Secretarie, indices en archieven (1914-1928)
    Elfde afdeling (vanaf 1929)
    • vanaf 1914:
      • openen en verdelen van ingekomen stukken
      • schrijven en verzenden van alle uitgaande stukken
      • indices en archieven
      • registratie, zegel- en legesrechten( t/m 1925)
  • Twaalfde afdeling: Huishoudelijke dienst (vanaf 1929)
Tijdelijk optredende bureaus van het departement:
  • Bureau registratie, zegel en leges (1919-1924)
  • Bureau scheepsbouw (1929-1931)
  • Bureau stoomvaartdienst
  • Bureau comptabiliteit van het materiaal bij 's Rijks werven (1929-1931)
  • Bureau van den referendaris in algemene dienst (vanaf 1936)
  • vanaf 1940:
    • bestuur van de Rijkswerf
    • aanschaffing en verzorging der voorraden, enz
  • Bibliotheek:
    • voornamelijk bestemd voor de minister, officieren en ambtenaren van het departement
    • tevens toegankelijk voor officieren van het Nederlandse en Oost-Indische leger, de landmacht in West-Indië en van de marine, en voor hen hiermede gelijkgesteld
    • uitlening van boeken op schriftelijke aanvraag bij de commissie van beheer en toezicht
    • verstrekking van boeken, op schriftelijke aanvraag, aan gepensioneerde militairen en andere personen woonachtig hier te lande
2.19 Overzicht van de taken / bemoeienissen van het Commissariaat voor de belangen van de voormalige Nederlandsche Weermacht (1941) 1942-1945 op basis van de Bestuursalmanakken 1942, 1943
( Deze paragraaf is nagenoeg ongewijzigd overgenomen van de tekst die door het ministerie van Defensie bij de overdracht in 1994 van het archiefgedeelte over 1914-1945 werd meegeleverd. )
  • Kabinet
  • Afdeling A: Algemene Zaken
    • Algemene aangelegenheden betreffende zee- en landmacht
    • behandeling van aangelegenheden betreffende archieven, bibliotheken en reglementen en voorschriften
    • werkzaamheden voortvloeiende uit de bemoeienis van het Commissariaat met de inrichting voor het uitgeven van boekwerken, de bibliotheek der militaire academie, het ethnografisch museum der militaire academie, de topografischen dienst en het Weermachtsarchief
  • Afdeling B: Juridische Zaken en Burgerpersoneel
    • civielrechtelijke en volkenrechtelijke aangelegenheden
    • onrechtmatige daden door Nederlandse militairen
    • vermiste goederen van militairen te velde
    • benoeming, bevordering, op non-activiteitstelling en ontslag, zoomede regeling van jaarwedden, lonen, vergoedingen , nonactiviteitswedden en wachtgelden van burgerpersoneel
  • Afdeling C: Militair Personeel
    • registratie, beoordelingslijsten, conduite-rapporten en straflijsten van (c.q. voormalige) beroeps-, reserve- en dienstplichtig personeel van zee- en landmacht
    • regeling en berekening van jaarwedden, soldijen, vergoedingen, nonactiviteitswedden en wachtgelden van (c.q. voormalig) beroeps-, reserve- en dienstplichtig personeel van zee- en landmacht
    • geneeskundige verzorging van (c.q. voormalig) beroeps-, reserve- en dienstplichtig personeel van zee- en landmacht
    • verzorging van oorlogsgewonden, gravendienst
    • regeling en berekening van pensioenen en toeslagen op pensioenen van voormalig beroeps-, reserve- en dienstplichtig personeel van zee- en landmacht en van hun nabestaanden
    • ondersteuning aan mobilisatieslachtoffers 1914-1918, gratificatiën en verdere ondersteuningen aan voormalig niet-pensioengerechtigd beroeps-, reserve- en dienstplichtig personeel van zee- en landmacht en van hun nabestaanden
  • Afdeling D: Materieel Zeemacht
    • afwikkeling van contracten en bestellingen van de zeemacht
    • beheer van materieel van de zeemacht
    • werkzaamheden voortvloeiend uit de bemoeienis van het commissariaat met de rijkswerf
  • Afdeling E: Materieel Landmacht
    • afwikkeling van contracten en bestellingen van de landmacht
    • beheer van materieel der landmacht
    • registratie van gebouwen en terreinen
    • toepassing van de Kringenwet
  • Afdeling F: Comptabiliteit
    • Samenstelling van de begroting, begrotings- en vereveningsboekhouding
    • betaalbaarstellingen en betalingen
    • controle op geldelijke en materiele verantwoordingen
    • verrekeningen met andere departementen en diensten
  • Administrateur in algemene dienst
  • Secretarie
  • Huishoudelijke dienst
    • onderhoud van gebouwen van het commissariaat
    • aanschaffing en verstrekking van bureelbehoeften
    • aanschaffing en onderhoud van meubilair en stoffering
    • verwarming, verlichting, telefoon
  • Krijgsgeschiedkundig Bureau
    Afdeling G: Krijgsgeschiedenis (vanag 1943 ?)
    • Krijgsgeschiedkundig onderzoek voor wat betreft de huidige oorlog en de onmiddellijk daaraan voorafgaande periode
  • Afdeling Hydrographie
    • hydrographische opnemingen
    • vervaardigen, verspreiden en bijwerken van zeekaarten, zeemansgidsen, berichten aan zeevarenden en verwante uitgaven
Geschiedenis van het archiefbeheer
1 Archiefblok 1813-1913
In 1905 werden van het gewoon verbaalarchief de jaargangen 1813-1829 met bijbehorende registers overgedragen aan het Algemeen Rijksarchief, samen met het geheim verbaal over dezelfde jaren en een groot aantal andere archieven van organen ressorterend onder het departement van Oorlog. ( Zie Algemeen Rijksarchief, archief van het Algemeen Rijksarchief 1800-1940, nummer toegang 2.14.03, inv.nrs. 130 en 132, ingekomen brieven agendanrs. 99 en 140, uitgegane nrs. 28, 101 en 132; alsmede Algemeen Rijksarchief, ) Inventaris van het archief van het ministerie van Oorlog 1813-1844 en van de zogenaamde collectie Van Thielen 1795-1844 ( , 's-Gravenhage 1948, in gewijzigde vorm thans nummer toegang 2.13.13. In de ) Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven (VROA) ( XXVIII 1905 wordt deze omvangrijke overdracht niet vermeld. Dit zal verband houden met het feit dat een proces-verbaal van overdracht pas in 1921 volgde - zie inv.nr. 4982, verbaal van 14 januari 1922 bureau SIA nr. 180. ) De verbalen jaargangen 1830-1844 werden vervolgens in 1921 overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief. ( Inv.nr. 4982, verbaal van 14 januari 1922 bureau SIA nr. 180. ) In 1948 werd de eerste "inventaris" beschikbaar gemaakt, waarin het inmiddels overgebrachte verbaalarchief 1813-1844 inclusief eigentijdse ingangen èn de gelijktijdig overgebrachte stamboeken officieren en minderen in hun gehele totaal in wel een halve pagina werden beschreven. ( Zie Algemeen Rijksarchief, ) Inventaris van het archief van het ministerie van Oorlog 1813-1844 en van de zogenaamde collectie Van Thielen 1795-1844 ( , 's-Gravenhage 1948, in gewijzigde vorm thans nummer toegang 2.13.13. Deze eerste "inventaris" omschreef de verbalen 1813-1844 als volgt: "Verbalen. 1813 December 1 - 1844 December 31. 2720 delen en 462 pakken." ) Het gewoon verbaalarchief over de jaren 1845-1913 werd in 1952 overgedragen aan het Algemeen Rijksarchief, i.c. het hulpdepot te Schaarsbergen. In zijn brief van 26 juni 1952 nr. 302265 tekende de minister van Oorlog aan, dat de jaargangen 1881-1913 "niet uitgedund worden overgegeven". De overdracht bedroeg volgens diezelfde brief 1230 m' . ( Zie Algemeen Rijksarchief, Archief van het Algemeen Rijksarchief/Centrale Directie, inventarisnr. 84, 1953/B19. Het procesverbaal van 7 februari 1953 specificeert 10460 "delen" [portefeuilles] verbalen, 572 delen indices met klappers, en 836 delen agenda's. ) In Schaarsbergen werd deze overdracht herenigd met het gewoon verbaalarchief over het tijdvak 1813-1844 en werd op dit geheel een plaatsingslijst vervaardigd. Bij de in gebruik neming van het huidige gebouw van het Algemeen Rijksarchief werd ook dit archief teruggeleid naar Den Haag. In De archieven in het Algemeen Rijksarchief stond dit geheel te boek voor een omvang van 1633 m'. ( Alphen aan de Rijn 1982, p. 194. ) In 1990 werd in het archiefgedeelte 1813-1913, met name de (ongeschoonde) jaargangen verbalen 1880-1913, een schimmelwoekering op de verpakkingsmaterialen ontstaan, die tot een onmiddellijke sanitaire actie noopte. Nagenoeg het voltallige ARA-personeel werd gemobiliseerd om ca. 1.200 m' archief uit de besmette stellingen en portefeuilles te halen, te herverpakken en in veiligheid te brengen. In het verlengde van deze operatie werd het bestand geschoond en samen met de rest van het archief opnieuw geïnventariseerd. ( Voor bijzonderheden over de schoning en inventarisatie van het blok 1813-1913: zie de secties "Selectie en vernietiging" en "Verantwoording van de bewerking" in deze inventaris. )
2 Archiefblok 1914-1945
( Deze paragraaf is grotendeels ontleend aan de tekst, die door het ministerie van Defensie bij de overdracht in 1994 van het archiefgedeelte over 1914-1945 werd meegeleverd. )
Het gewoon verbaalarchief over het tijdvak 1914-1940 heeft aanzienlijke oorlogsschade opgelopen. In belangrijke mate was dat het gevolg van de bominslag en brand op 26 februari 1945, 14.15 uur, waarbij het huis Fluwelen Burgwal nr. 12A, dat dienst deed als archiefdepot, in vlammen opging. Daarbij zijn verloren gegaan:
  • de agenda's 1934 - 1940
  • de indices 1924 - 1939 ( In het Jaarverslag van het Archief van de Koninklijke Landmacht over december 1944 - december 1945 wordt (p. 2) vermeld dat het gehele gewoon verbaalarchief over 1924-1939 verbrand zou zijn, maar dat kan, gezien de specificatie van nog voorhanden stukken en hetgeen bekend is over vernietigingen na de Tweede Wereldoorlog, niet waar zijn. )
  • correspondentieklappers (fiches) 1934 - 1939
  • verbalen van 1-1-1915 t/m 29-6-1915, en 1916 (afgezien van één verbaal) t/m 1917.
Of de geldende voorschriften tot archiefvernietiging in de meidagen van 1940 ook zijn toegepast op het gewoon verbaalarchief van het ministerie van Oorlog/Defensie, is twijfelachtig: in de aanschrijving van de Opperbevelhebber der Land- en Zeestrijdkrachten, kenmerk Afd. Landmacht Sectie IIIa nr. 1453 dd. 7 mei 1940, wordt uitsluitend gerept van gerubriceerde (d.i. van een specifiek geheimhoudingskenmerk voorziene) archiefbescheiden, die bij intreden van de oorlogstoestand dienden te worden vernietigd ( Vermeld in: N.J. Zijlstra (wetenschappelijk archiefambtenaar bij het Archief van de Koninklijke Landmacht), "Toezicht en maatregelen van de Duitse Weermacht ten aanzien van het "Nederlandsch Weermachtsarchief" tijdens de bezetting 1940-1945", niet gepubliceerd typoscript, Leiden 1957; kopie verschaft door Def/CAD, zonder vindplaatsvermelding, waarschijnlijk afkomstig uit het archief van het Archief van de Koninklijke Landmacht. ) . Duidelijk is wel, dat een beperkte hoeveelheid bescheiden uit Nederlandse militaire archieven, daaronder begrepen die van het ministerie en dus mogelijk ook uit het gewoon verbaal-archief, tijdens de oorlogsjaren door de Duitse bezetter naar Duitsland zijn overgebracht. Deze bescheiden zijn aan het einde van de oorlog door het Rode Leger buitgemaakt en worden thans in Moskou bewaard. ( Men zie F.-C. Stahl, "Die Organisation des Heeresarchivwesens in Deutschland 1936-1945" in H. Boberach en H. Booms hrsg., ) Aus der Arbeit des Bundesarchivs ( , Boppard am Rhein 1977 (Schriften des Bundesarchivs 25) p. 69 e.v., en Zijlstra. De Duitse Chef der Heeresarchive zond naar alle bezette gebied een "Beauftragte". Voor Nederland was dat Oberstleutnant z.V. Freiherr Von Braun, die op 31 juli 1940 in Nederland arriveerde. Onder zijn leiding werd per 1 december 1940 het (Nederlandse) Weermachtsarchief opgericht, waar alle Nederlandse militaire archieven als oorlogsbuit dienden te worden verzameld. Stukken die door de Beauftragte werden aangemerkt als nuttig voor de Duitse oorlogsvoering of militaire geschiedschrijving, dienden te worden opgezonden naar de zgn. "Aktensammelstelle-West" te Berlin-Wannsee, eveneens ressorterend onder de Duitse Chef der Heeresarchive. De in Moskou berustende bescheiden uit Nederlandse militaire archieven, ter grootte van 5 m' en uit het tijdvak ca. 1870-1940, vertonen stempels van deze Aktensammelstelle-West. ) ( De Algemene Rijksarchivaris prof.dr. F.C.J. Ketelaar heeft voorjaar 1992 in Moskou een overeenkomst met zijn Russische evenknie gesloten over de teruggave van deze bescheiden, doch aan deze overeenkomst is tot dusverre geen uitvoering gegeven. ) ( Gedetailleerd inzicht omtrent de inhoud en herkomst van deze bescheiden ontbreekt vooralsnog, maar aannemelijk is dat het merendeel van deze stukken afkomstig is uit geheime archieven van hetzij het departement, hetzij krijgsmachtonderdelen. ) Op 20 juni 1994 werd het archiefgedeelte 1914-1945 overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief. Het Centraal Archievendepot (CAD) van het ministerie van Defensie heeft zich wel zeer collegiaal opgesteld door deze overdracht, zowel qua archief als toegang, in de vorm te gieten die naadloze aansluiting mogelijk maakte bij het voorafgaande archiefblok 1813-1913 ( Voor bijzonderheden over de schoning en inventarisatie van het blok 1914-1945: zie de secties "Selectie en vernietiging" en "Verantwoording van de bewerking" in deze inventaris. ) , dat inmiddels bij het Algemeen Rijksarchief in herbewerking genomen was. Hierdoor kan het gehele verbaalarchief over de periode 1813-1945 nu als één bestand in één inventaris worden aangeboden.
De verwerving van het archief
Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.

Inhoud en structuur van het archief

Selectie en vernietiging
1 Gedeelte 1813-1831
In 1841 werd de commies C.C.L. Favre belast met het op orde brengen van het archief sinds 1813. Zijn werkzaamheden zijn beschreven in de sectie "Verantwoording van de bewerking" van deze inventaris. Hier kan worden volstaan met de opmerking dat binnen de dagverbalen geen selectie en vernietiging heeft plaats gevonden en dat deze aanpak ook op de jaargangen 1816-1831 is toegepast, zodat het gewoon verbaalarchief over dat tijdvak integraal tot ons gekomen. De bewerking van dit archiefblok is in of kort vóór 1870 afgerond.
Voor bijzonderheden over de arbeid van Favre zij verwezen naar de sectie "Verantwoording van de bewerking" in deze inventaris.
2 Gedeelte 1832-1844 In 1870 werd een nieuwe werkwijze verordonneerd: er werd - vooraf - machtiging verleend "voor de vernietiging van onbeteekenende stukken in het archief van het departement van Oorlog, te beginnen met de verbalen van het jaar 1832". Elders ( Inv.nr. 14017 fol. 2324. ) wordt dezelfde beschikking omschreven als "bepalingen omtrent de bewaring en vernietiging van oude minuten van het Departement van Oorlog in verband met het inbinden der verbalen". Ook werd gelast "om voortaan op de minuten aan te tekenen of het stuk vernietigd zal kunnen worden en zoo ja, na verloop van hoeveel jaren". Twee maanden later werd dit laatste gebod weer ingetrokken. ( Inv.nr. 14017 fol. 2324 entree van 26 april 1870 nr. 55S. ) De uitvoerder van dit selectiewerk heeft consequent per dagverbaal opgave gedaan welke verbalen hij per dag had aangetroffen en welke daarvan waren vernietigd. Hij parafeerde deze notities, die voorin bij de bewaarde verbalen van iedere dag werden opgelegd, met zijn initialen, GS, en van tijd tot tijd dateerde hij ook. Zo weten we dat hij op 17 november 1871 het verbaal van 2 mei 1833 (inv.nr. 2881) had geschoond, en zijn laatste datering was 1 februari 1881, toen hij de schoning van het verbaal van 8 september 1843 voltooide. Het staat daarmee wel vast dat "GS" in 1870 is begonnen met de jaargang 1832. Hij werkte de jaargang 1844 nog af, wat hem vermoedelijk tot in het jaar 1882 heeft beziggehouden. ( De aan de bewaarde verbalen toegevoegde vernietigingsaantekeningen zijn voor de vervaardiging van het overzicht an bewaarde verbalen, tijdvak 1832-1844, gelicht en na dat gebruik afzonderlijk opgelegd onder de inv.nrs. 4314-4326. ) ( Na de selectie door GS zijn in beperkte mate weer stukken aan het gewoon verbaalarchief toegevoegd, en wel zonder uitzondering gedrukte beschikkingen. Deze zijn ingevoegd ter plaatse van ontbrekende minuten. Deze gedrukten vertonen alle een met de hand aangebracht volgnummer. Vermoedelijk heeft men te eniger tijd het Recueil van gedrukte stukken ontdaan van deze gedrukte beschikkingen. Op de vernietigingsaantekeningen van GS zijn deze toevoegingen steeds bijgeschreven. )
De beschikking van 1870 zelf is helaas niet bewaard gebleven, zodat niet valt te achterhalen wat men voor bewaring dan wel vernietiging in aanmerking heeft gebracht. Kwantitatief is de vernietigingsselectie als "gematigd" te kwalificeren, omtrent de kwaliteit bestaan de nodige twijfels.
3 Gedeelte 1845-1880 Over de bewerking (schoning) van het verbaalarchief jaargangen 1845-1878 ontbreken gegevens. Het dagverbaal van 12 mei 1878 blijkt in februari 1949 geschoond, de dagverbalen van 1 september 1880 t/m 27 juni 1881 zijn geselecteerd in de periode 18 oktober 1949 tot 3 januari 1950, en het segment 28 juni 1881 t/m 26 mei 1882 in het tijdvak december 1951 - februari 1952. ( Inv.nr. 4327. ) In aanmerking genomen dat tempo èn het feit dat, zowel kwantitatief als kwalitatief, van de jaargangen 1876-1882 aanzienlijk meer en beter materiaal is bewaard dan uit de jaargangen 1845-1875, mag wellicht worden geconcludeerd dat kort na de Tweede Wereldoorlog gestart is met de opschoning van de jaargangen van 1876. De jaargangen 1845-1875 moeten dan tussen 1882 en 1945 zijn geschoond - een nadere bepaling is vooralsnog niet aangetroffen. ( De indexrubriek ) Archieven ( die vanaf 1863 in de indices voorkomt, geven voor het tijdvak 1882-1900 geen aanwijzing omtrent ingrijpende archiefselectie in het gewoon verbaalarchief, of het moest zijn dat in 1894 bij schrijven van 7 juni 1894 Ie afdeling nr. 46 aan het hoofd van de Geschutgieterij wordt gevraagd, wanneer zijn ovens beschikbaar zijn voor het verbranden van bescheiden uit het archief van het departement van Oorlog. Dat het antwoord van de directeur bij afdoening van 23 jnu 1894 Ie afdeling nr. 10 "notificatie" wordt opgelegd, geeft niet aan dat er op korte termijn veel verbrand werd. De indexrubriek ) Oorlog, departement van, Archiefwezen bij het departement ( , die in 1901 zijn intrede doet, geeft evenmin aanwijzingen dat de selectie van de jaargangen 1845-1875 in deze periode heeft plaatsgevonden. Mogelijk ook dat de schoning in de oorlogsjaren heeft plaatsgevonden: het jaarverslag over december 1943 - december 1944 van het Nederlandsch Weermachtsarchief, "opgericht te 's-Gravenhage den 1en december 1940", vermeldt de verkoop ter vernietiging van ruim 8.500 kg. archief in de maand maart 1944, en dat zal niet de enige keer zijn geweest dat er opgeruimd werd. ) Wèl is onmiskenbaar dat de selectie met een niets ontziende "administratieve" optiek heeft plaatsgevonden, waarbij nagenoeg uitsluitend verbalen opgemaakt door de afdeling Genie, inzake het beheer van onroerende zaken, voor bewaring in aanmerking zijn gebracht. ( Zo is bij het schrijven van deze inleiding geconstateerd, dat alle verbalen uit de jaargangen 1845-1875 die over de organisatiegeschiedenis van het departement en de instructies voor de interne gang van zaken aldaar handelden, zonder uitzondering zijn vernietigd. )
4 Gedeelte 1881-1913 Het gewoon verbaalarchief over de jaren 1845-1913 werd in 1952 overgedragen aan het Algemeen Rijksarchief, i.c. het hulpdepot te Schaarsbergen. In zijn brief van 26 juni 1952 nr. 302265 tekende de minister van Oorlog aan, dat de jaargangen 1881-1913 "niet uitgedund worden overgegeven". De overdracht bedroeg volgens diezelfde brief 1230 m'. ( Zie Algemeen Rijksarchief, Archief van het Algemeen Rijksarchief/Centrale Directie, inventarisnr. 84, 1953/B19. Het procesverbaal van 7 februari 1953 specificeert 10460 "delen" [portefeuilles] verbalen, 572 delen indices met klappers, en 836 delen agenda's. ) In Schaarsbergen werd deze overdracht herenigd met het gewoon verbaalarchief over het tijdvak 1813-1844 en werd op dit geheel een plaatsingslijst vervaardigd. Bij de in gebruik neming van het huidige gebouw van het Algemeen Rijksarchief werd ook dit archief teruggeleid naar Den Haag. In De archieven in het Algemeen Rijksarchief ( Alphen aan de Rijn 1982, p. 194. ) stond dit geheel te boek voor een omvang van 1633 m'.
De sanitaire actie ter bestreiding van aangetroffen schimmel in het archief vestigde op pijnlijke wijze opnieuw de aandacht op de achterstallige schoning, waarmee anno domini 1952 de verbalen uit het tijdvak 1880-1913 waren overgedragen. De Algemene Rijksarchivaris dr. F.C.J. Ketelaar verordonneerde om die schoning alsnog ter hand te nemen en reserveerde daartoe capaciteit bij de Centrale Archief Selectiedienst (CAS) in Winschoten. De project-instructie voor de CAS was najaar 1990 gereed, en eind van dat jaar stond de eerste van in totaal acht vrachtwagenladingen in Winschoten.
Gedurende 1991 bewerkte de CAS het blok verbalen 1880-1913 ter waarde van 1190 m' (ARA-telling), waarvan volgens de instructie tenslotte 1115 m' voor vernietiging geselecteerd werd, terwijl de CAS het te bewaren restant opnieuw, en sterk verbeterd, toegankelijk maakte. Met dat al was het project de grootste archiefmonoliet die de CAS tot dan toe ooit ter hand had genomen, waarvoor dan ook een ongehoord grote bewerkingsgroep werd geformeerd, bestaande uit (in alfabetische volgorde): Jan Begeman, Chris Bovenhuis, Trijnko Braker, Trineke Bremer, Inge Buiskool, Hermien van Eldik, Johan Everts, Pradiep Hardwarsing, Aaldert Kroes, Roos Lameijer, Jody Luttjeboer, Henk Mellem, Gea Modderman, Koos Molema, Tunella Reuderink, Marjolein van Rijkom, Willemien Schrik, Gerrit Schuring, Shamy Sewbaransingh, Bouwe Simens, Karin Steen-Bergman, Josephine van de Woude; en dat is dan nog zonder de hulptroepen van het toenmalige Interdepartementaal Tekstverwerkingscentrum Winschoten (ITW), die werkende weg bij het project werden betrokken.
In het navolgende overzicht zijn gekwantificeerde gegevens (in strekkende meters en vernietigingspercetage) bijeengebracht over de bewaring van de verbalen, per bewerkingsfase zoals die nader in de hoofdstukken "Geschiedenis van het archiefbeheer" en "Verantwoording van de bewerking" zijn uiteengezet. Daaruit blijkt ten overvloede, dat de selectie van het verbalenblok 1880-1913 ten opzichte van de voorafgaande en opvolgende periode zelfs in puur kwantitatief opzicht gunstig afsteekt:
1813 dec - 1831
Omvang in m' 422,00
waarvan dec. 1813 0,80
dus 1814-1831 421,20
ofwel gemiddeld per jaar 23,40
waarbij 1813 16,20
en 1831 32,50
1832-1844
Omvang in m' 68,20
ofwel gemiddeld per jaar 5,24
waarbij 1832 9,70
en 1844 5,20
1845-1880 aug.
Omvang in m' 42,30
ofwel gemiddeld per jaar 1,19
waarbij 1845 0,40
en 1879 2,10
1880 sep.-1913
Omvang in m' 75,00
ofwel gemiddeld per jaar 2,25
waarbij 1883 3,20
en 1913 1,80
1914-1945
Omvang in m' 16,20
ofwel gemiddeld per jaar 0,80
waarbij 1914 3,20
en 1945 0,80
Over deze vernietiging verscheen in NRC/Handelsblad van 11 april 1992 een ingezonden brief, onder de titel "Archieven 2", van de onderzoekers B.J. Martens en G. de Vries, die -- overigens met onjuiste weergave van het bewaarde aantal meters (17 i.p.v. 75) -- een "stompzinnige vernieling van uniek materiaal" constateerden. Begin 1994 kon worden aangetoond dat het verwijt van deze briefschrijvers voor een belangrijk deel werd veroorzaakt door misvattingen hunnerzijds, wortelend in gebrekkige kennis van de werking van het verbaalstelsel van het ministerie van Oorlog en een daarop geënte, weinig aanbevelenswaardige onderzoeksmethodiek ( Algemeen Rijksarchief, brief D-300/Jo (1994) aan Martens en De Vries. ) .
5 Gedeelte 1914-1945 ( Deze paragraaf is grotendeels ontleend aan de tekst, die door het ministerie van Defensie bij de overdracht in 1994 van het archiefgedeelte over 1914-1945 werd meegeleverd. )
In 1960 werd het archiefgedeelte 1914-1940, waarvan een gedeelte reeds a.g.v. de oorlog verloren was gegaan, met toestemming van de toenmalige Rijksarchivaris verder 'uitgedund' volgens een vernietigingslijst.
In 1989 werden, volgens de geldende vernietigingslijst, vernietigd:
  • 20 m' klappers (kaartsysteem) op personen, 1920-1933, 1940-1945,
  • 37 m' archiefbescheiden 1914-1945
  • 4 indices op personen 1915, 0,5 m'
  • dubbele agendabladen 1940-1945, 0,5 m'
  • stukken en dubbelen van het Afwikkelingsbureau/Commissariaat voor de belangen van de voormalige Nederlandse Weermacht, 1940-1945, 0,12 m'
  • stukken en dubbelen van de VIe afdeling A en B, 0,12 m'
  • stukken inzake verzekering marineschepen VIIIe afdeling 1929-1940, 1 m'
In 1994 werd nog 0,34 m' klappers vernietigd.
Verantwoording van de bewerking
1. Archiefblok 1813-1913 Alle nadruk die successieve postbehandelings- en secretarievoorschriften mochten leggen op de regelmatige afdoening en archivering van stukken, hebben niet kunnen verhinderen dat er wel eens iets bleef zwerven. Van tijd tot tijd vonden daarom inhaalslagen plaats, waarbij langdurig onafgedaan gebleven zaken per "notificatie"-beschikking in het verbaalarchief werden opgelegd, op datum en nummer van de beschikking en dus ruimschoots, soms zeer lang na het ontstaan der stukken. ( Zie bv. inv.nr. 2918, 5 februari 1834 nr. 1. Er zijn in de loop der jaren tal van zulke acties geweest, die ook in de verbalen hun sporen hebben nagelaten. Zie bv. (inv.nr./datum/volgnr.): 3383/6.6.1850/36B, 3384/30.9.1850/46B en 47B, 3386/6.9.1850/37B, 3386/1.11.1850/24B, 3386/4.11.1850/13B, 3386/16.11.1850/30B, 3386/30.11.1850/26B, 3406/22.4.1854/40B, 3412/3.3.1855/37B, 3434/16.12.1857/31B, 3434/22.12.1857/53B, 3434/24.12.1857/63B, 3435/30.12.1857/75B, 3435/31.12.1850/118B, 3471/22.1.1862/66B, 3471/23.1.1862/30B, 3472/23.1.1862/31B 32B 50B en 51B, 3472/24.1.1862/35B 59B en 72B, 3472/25.1.1862/43B 44B en 45B, 3473/24.1.1862/48B en 50B, 3473/27.1.1862/37B 38B en 39B, 3473/30.1.1862/41B, 3494/28.1.1864/27G, 3494/29.1.1864/26G, 3494/30.1.1864/27G en 28G, 3496/8.4.1864/39G 40G 41G 42B 43G en 51G, 3496/14.4.1864/55G 56G en 66G, 3497/2.5.1864/38G 40G 41G 42G en 43G, 3498/18.5.1864/22P, 3544/16.9.1868/54G, 3625/4.5.1876/32G, 3626/6.5.1876/51G, 3626/20.5.1876/40G 41G 45G 47G en 48G, 3628/10.6.1876/23G, 3638/30.11.1876/37G, 3670/11.2.1878/23G, 3738/14.6.1882/71. ) Al evenzeer zijn in het archief grote hoeveelheden lichtingsbriefjes aangetroffen voor verbalen (of gedeelten daarvan) die zijn gelicht en nooit teruggekeerd. Deze stukken kunnen gevoeglijk als verloren worden beschouwd. Eerst na verloop van enige tijd werd het volume van het eigen departementsarchief een probleem. ( In de eerste jaren werd het volume van archieven onder beheer van het departement van Oorlog vooral uitgemaakt door de archieven van oudere administraties als de Raad van State, het Comité tot de Zaken van het Bondgenootschap te Lande en het ministerie van Oorlog tot 1813. Dat materiaal verhuisde verschillende malen: zie inv.nr. 813 verbaal 21.11.1820 nrs. 42 en 43 en inv.nr. 908 verbaal 14.7.1821 nr. 48; inv.nr. 1710 verbaal van 15 september 1826 nrs. 192 en 193, en inv.nr. 1871 verbaal van 28 januari 1827 nr. 1. Mede over de eigentijdse archieven van de ADG, Generale Staf en het departement: KB van 2 oktober 1834 nr. 59 op de daarbij opgelegde voordracht van het departement. ) ( De archieven van voor 1813 werd in 1855 overgedragen aan het Algemeen Rijksarchief: zie inv.nr. 13957 (index) fol. 3048. Met zo'n overdracht belastte men toen een referendaris - die er een ministeriële tevredenheidsbetuiging aan overhield (inv.nr. 13961 fol. 3041). ) Overigens niet alleen bij Oorlog. Bij KB van 29 juli 1830 nr. 44 droeg de Koning, indachtig herhaalde klachten van de Algemene Rekenkamer en de departementen over "het ontoereikende en ongeschikte van de Lokalen, thans bij dezelve voor de berging van archieven, in gebruik", aan de minister van Financiën en de Algemene Rekenkamer op om maatregelen te beramen "tot het opruimen en te gelde maken van onnoodige papieren en het verkrijgen, daardoor, van meerdere ruimte". En bij KB van 1 juli 1836 nr. 73 bepaalde de Vorst dat op te ruimen "gedrukt en geschreven papier en Registers" eerst onder ambtelijk toezicht behoorlijk diende te worden gescheurd. Het eerste KB bereikte het departement van Oorlog bij het begin van de Belgische opstand, waardoor het weinig effect sorteerde: men had wel iets anders aan het hoofd. Wel werd later dat jaar het beheer van archieven weer tot de specifieke taak gemaakt van de commies Visée. ( Inv.nr. 2534 verbaal van 1 december 1830 nr. 30. ) Van grootschalige opruiming blijkt echter vooreerst niets.
1.1 Verbaalarchief 1813-1829 (1831) Pas ruim na de Belgische troebelen ontstond er gelegenheid om iets aan de archieven te doen. Bij beschikking van 4 augustus 1841 nr. 4A ( Inv.nr. 3198, en gezien de A een "belangrijk" stuk. ) werd de commies C.C.L. Favre belast met het in orde brengen van het archief over de jaren 1813-1815, waarin belangrijke stukken ontbraken. Bij voorbaat werd al vastgesteld "dat dit werk veel oplettendheid, en kennis van de loop der zaken vordert, terwijl het tevens van dien aard is, dat hetzelve niet gelijktijdig met de gewone werkzaamheden, tot de Archieven betrekkelijk, kan worden behandeld". Favre zou werken onder nadere mondelinge instructie van de chef van de afdeling Secretariaat, daaronder begrepen "ook wegens de bestemming aan het papier te geven, hetwelk bij eene mogelijk bevonden schifting der bescheiden, waarschijnlijk in aanmerkelijke hoeveelheid ter beschikking zal komen, en waardoor ook tevens het verkrijgen van meerdere ruimte op de Charterkamer zal worden bevorderd". Favre rapporteerde reeds op 23 september 1841. Van veel vermiste stukken was hem niet gebleken, wel had hij geconstateerd dat er nogal eens stukken misplaatst waren. "Het is hem bij het nazien dezer stukken voorgekomen, dat het noodzaaklijk is, om dezelve verder goed te conserveren, dat dezelve worden ingebonden, zoo veel mogelijk, en voor zoo verre de behandeling zulks zal toelaten, eenige Verbalen [Favre bedoelt: dagverbalen] bij elkander, waartoe het overtollige papier zal behooren te worden uitgesneden, waardoor zeker een derde in de dikte van de bijlagen zal worden gewonnen, alles met in acht neming van de nodige precautie, om niet, zelfs geen adres op een brief weg te doen, hetwelk tot inlichting van het stuk kan dienen". Niks schifting, aldus de commies, alleen het onbeschreven papier zou uit de verbalen kunnen worden verwijderd. En Favre kreeg zijn zin: bij beschikking van 11 november 1841 nr. 1A ( Inv.nr. 3210. ) kreeg hij last om met zijn werk voort te gaan en om de verbalen op de voorgestelde voet in te binden. Ingebonden verbalen, zo werd bepaald, zouden voortaan aan departementale ambtenaren slechts kunnen worden afgegeven tegen een reçu van de chef van de "beleidsafdeling". Bijna een jaar later werd het werk van Favre door de DGO geïnspecteerd en goedgekeurd en kreeg de commies last om op dezelfde voet voort te werken aan de verbalen vanaf 1816. ( Inv.nr. 3253 verbaal van 27 oktober 1842 nr. 37A. Daarbij werd tegelijk last gegeven tot een hernieuwde opsporingsactie naar zwervende retroacta in de burelen van het departement, en werden tevens maatregelen afgekondigd om bij het minuteren van beschikkingen reeds rekening te houden met het latere inbinden. ) ( Favre heeft zich enkele vrijheden veroorloofd. Zo bond hij (inv.nr. 157 verbalen van 24 mei 1815) verbalen van de Administratie van Oorlog in de Zuidelijke gewesten bij de "Haagse"verbalen in; deze "Zuidelijke" verbalen zijn voorzien van letters in plaats van nummers. In inv.nr. 114 verbaal van 31 december 1814 zijn enkele geheime verbalen gebonden tussen de gewone; de geheime zijn te herkennen aan hun afwijkende signatuur: letter met nummer, in plaats van alleen maar een nummer. ) Alle afdelingen dienden daartoe hun oude retroacta zonder uitstel aan de Charterkamer af te geven. De bewerking zoals die aan Favre was opgedragen, is uiteindelijk toegepast op de verbalen van de jaargangen december 1813 t/m ultimo 1831. Behoudens hoogst incidentele oneffenheden als gevolg van vermissingen of vergissingen, is het gewoon verbaalarchief over dat tijdvak integraal tot ons gekomen. In 1905 werden van het gewoon verbaalarchief de jaargangen 1813-1829 met bijbehorende registers overgedragen aan het Algemeen Rijksarchief, samen met het geheim verbaal over dezelfde jaren en een groot aantal andere archieven van organen ressorterend onder het departement van Oorlog. ( Zie Algemeen Rijksarchief, archief van het Algemeen Rijksarchief 1800-1940, nummer toegang 2.14.03, inv.nrs. 130 en 132, ingekomen brieven agendanrs. 99 en 140, uitgegane nrs. 28, 101 en 132; alsmede Algemeen Rijksarchief, ) Inventaris van het archief van het ministerie van Oorlog 1813-1844 en van de zogenaamde collectie Van Thielen 1795-1844 ( , 's-Gravenhage 1948, in gewijzigde vorm thans nummer toegang 2.13.13. In de ) Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven (VROA) ( XXVIII 1905 wordt deze omvangrijke overdracht niet vermeld. Dit zal verband houden met het feit dat een proces-verbaal van overdracht pas in 1921 volgde -- zie inv.nr. 4982, verbaal van 14 januari 1922 bureau SIA nr. 180. ) Uit de zinsnede dat "de verbalen van het jaar 1832 (..) thans ingebonden moeten worden", aan te treffen in de index van 1870 ( Inv.nr. 14015 fol. 138, entree 16 februari 1870 nr. 4S. ) zou kunnen worden afgeleid dat het werk aan de jaargangen t/m 1831 pas kort tevoren was voltooid. ( Favre klaarde het segment december 1813 t/m december 1815, nu totaal 220 banden verbalen, in krap een jaar. Extrapolatie daarvan op de 2569 banden over de jaren 1816-1831 leidt tot een bewerkingstijd van iets meer 11 jaar, zodat men, mits beschikkend over dezelfde voortvarendheid als Favre, in de buurt van 1853 gereed had kunnen zijn. )
In 1905 werden van het gewoon verbaalarchief de jaargangen 1813-1829 met bijbehorende registers overgedragen aan het Algemeen Rijksarchief, samen met het geheim verbaal over dezelfde jaren en een groot aantal andere archieven van organen ressorterend onder het departement van Oorlog.
Verbaalarchief (1830) 1832-1844 In 1870 werd een nieuwe werkwijze verordonneerd: er werd - vooraf - machtiging verleend "voor de vernietiging van onbeteekenende stukken in het archief van het departement van Oorlog, te beginnen met de verbalen van het jaar 1832". Elders ( Inv.nr. 14017 fol. 2324. ) wordt dezelfde beschikking omschreven als "bepalingen omtrent de bewaring en vernietiging van oude minuten van het Departement van Oorlog in verband met het inbinden der verbalen".
De uitvoerder van dit selectiewerk heeft consequent per dagverbaal opgave gedaan welke verbalen hij per dag had aangetroffen en welke daarvan waren vernietigd. Hij parafeerde deze notities, die voorin bij de bewaarde verbalen van iedere dag werden opgelegd, met zijn initialen, GS. Aldus verwerkte hij tussen 1870 en 1882 de jaargangen tot en met 1844.
De aldus geschoonde verbalen jaargangen 1830-1844 werden vervolgens in 1921 overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief. ( Inv.nr. 4982, verbaal van 14 januari 1922 bureau SIA nr. 180. ) In 1948 werd door het Algemeen Rijksarchief de eerste "inventaris" beschikbaar gemaakt, waarin het inmiddels overgebrachte verbaalarchief 1813-1844 inclusief eigentijdse ingangen èn de gelijktijdig overgebrachte stamboeken officieren en minderen in hun gehele totaal in wel een halve pagina werden beschreven. ( Zie Algemeen Rijksarchief, Inventaris van het archief van het ministerie van Oorlog 1813-1844 en van de zogenaamde collectie Van Thielen 1795-1844, 's-Gravenhage 1948, in gewijzigde vorm thans nummer toegang 2.13.13. Deze eerste "inventaris" omschreef de verbalen 1813-1844 als volgt: "Verbalen. 1813 December 1 - 1844 December 31. 2720 delen en 462 pakken." )
Verbaalarchief 1845-1913 Het gewoon verbaalarchief over de jaren 1845-1913 werd in 1952 overgedragen aan het Algemeen Rijksarchief, i.c. het hulpdepot te Schaarsbergen. De jaargangen 1845-1880 waren toen reeds geschoond. Daarentegen tekende de minister van Oorlog in zijn brief van 26 juni 1952 nr. 302265 aan dat de jaargangen 1881-1913 "niet uitgedund worden overgegeven". De overdracht bedroeg volgens diezelfde brief 1230 m' . ( Zie Algemeen Rijksarchief, Archief van het Algemeen Rijksarchief/Centrale Directie, inventarisnr. 84, 1953/B19. Het procesverbaal van 7 februari 1953 specificeert 10460 "delen" [portefeuilles] verbalen, 572 delen indices met klappers, en 836 delen agenda's. ) In Schaarsbergen werd deze overdracht herenigd met het gewoon verbaalarchief over het tijdvak 1813-1844 en werd op dit geheel een plaatsingslijst vervaardigd. Bij de in gebruik neming van het huidige gebouw van het Algemeen Rijksarchief werd ook dit archief teruggeleid naar Den Haag. In De archieven in het Algemeen Rijksarchief ( Alphen aan de Rijn 1982, p. 194. ) stond dit geheel te boek voor een omvang van 1633 m'.
Herbewerking van het Verbaalarchief 1813-1913
De herbewerking van het archiefblok 1813-1913 werd voorjaar 1990 ingeleid door een schimmelwoekering op de portefeuilles waarin de verbalen van met name het tijdvak 1880-1913 verpakt stonden, en gevolgd door het "achterstallig onderhoud" door de CAS te Winschoten, waarbij van de aangeleverde 1.190 m' verbalen er 1.115 m' voor vernietiging werd geselecteerd.
Conform instructie leverde de CAS een nieuwe inventaris op het archief-gedeelte 1880-1913 . Behalve een formele inventaris werd tevens een staat vervaardigd van inventaris-nummer, datum en volgnummer der bewaarde verbalen, met de eigentijdse onderwerpsomschrijving. De overweging daarachter was, dat bij een vernietiging van 95 % der verbalen nu eveneens 95 % van de entrées in de indices een verwijzing in het ledige behelsde. Zou men geïnteresseerden in het archief geen verdere steun bieden, dan zouden zij bij het zoeken via de oorspronkelijke ingangen, bij gemiddeld 95 % van de indexverwijzingen geen verbalen meer aantreffen.
De overweging dat de zoekweg via de oorspronkelijke ingangen voor geschoonde verbaalarchieven bezwaarlijk wordt naarmate de graad van vernietiging toeneemt, was niet alleen geldig voor de jaargangen 1880-1913, maar evenzeer voor de jaargangen 1832-1880. Bijgevolg werd besloten om ook die jaargangen door verbaalspecificaties hanteerbaar te maken. Daarbij zijn twee methodieken gehanteerd.
  • Voor het tijdvak 1845-1880 , dat verhoudingsgewijs zeer ingrijpend werd geschoond, was door de heren O.B. van Uffelen en P. Clemens, met ondersteuning van het inmiddels opgeheven Interdepartementale Tekstverwerkingscentrum Winschoten (ITW), eenzelfde specificatie aangemaakt als door de CAS voor het tijdvak 1880-1913 was geleverd.
  • Voor het tijdvak 1832-1844 , dat naar verhouding matiger geschoond was, zijn de vernietigingsnotities van "GS" omgewerkt tot "bewaarlijsten". Deze vermelden alleen inventarisnummer, datum en volgnummer der bewaarde verbalen, zónder eigentijdse onderwerpsontsluiting.
"GS", die indertijd de jaargangen 1832-1844 had geschoond, had steeds genoteerd, hoeveel nummers oorspronkelijk per "verbaaldag" waren aangemaakt en welke hij daarvan vernietigde. Deze notities zijn nog aanwezig. Proefondervindelijk is aangetoond dat ze een hoge, maar niet perfecte graad van betrouwbaarheid hebben, zodat er een geringe kans is, dat een als bewaard opgegeven verbaal toch vernietigd blijkt, of andersom. Eén factor daarbij is, dat "GS" verbalen die hij gelicht bevond op het moment dat hij ter plekke arriveer-de, opgaf als "bewaard", terwijl aantoonbaar is dat lang niet al deze gelichte verbalen zijn terugbezorgd. Verder zijn ook nà zijn selectie verbalen gelicht en niet terugbezorgd. Een algehele van de "bewaarlijsten" die aan de hand van de genoemde notities zijn vervaardigd, behoort wellicht in de toekomst tot de mogelijkheden maar staat vooralsnog niet in de planning.
Oorspronkelijk waren de genoemde bewaarlijsten en inhoudspecificaties als bijlagen in de inventaris opgenomen. ( De bewaarlijsten waren opgenomen als bijlage 3 "Register van bewaarde verbalen, tijdvak 1832-1844" (vervaardigd aan de hand van de notities van "GS") en bijlage 7 "Register van bewaarde verbalen, tijdvak 1845-1913", vervaardigd door Van Uffelen en Clemens (periode 1845-1880) en de CAS (periode 1880-1913). De inhoudspecificaties waren opgenomen als bijlage 4 "Specificatie van bewaarde verbalen tijdvak 1845-1880", van de hand van Van Uffelen en Clemens, en bijlage 5 "specificatie van bewaarde verbalen tijdvak 1880 september - 1913", opgesteld door de CAS. ) Als gevolg van de digitale beschikbaarstelling van de toegang werd het nodig geacht deze inhoudsopgaven op te knippen en te verplaatsen naar de respectieve inventarisnummers waarop ze betrekking hebben.
Het relatief grote volume van de door "GS" bewaarde verbalen heeft de beslissing ingegeven, de raadpleging over het tijdvak 1832-1844 nog langs de oorspronkelijke ingangen (indices, klappers, agenda's) te leiden, waarbij de bewaarlijsten als hulpmiddel fungeren om gevonden afdoeningskenmerken snel te controleren op "bewaring/vernietiging".
Voor het ongeschoonde tijdvak 1813-1831 was uiteraard geen nadere voorziening nodig, zodat ook voor dat tijdvak de raadpleging via de oorspronkelijke ingangen zou kunnen lopen.
Ten gerieve van deze raadpleging op indices zijn de hoofdenlijsten voorin iedere index samengevoegd tot een overzicht van indexrubrieken over het tijdvak 1813-1844, dat als bijlage 2 wordt aangeboden.
In een aantal gevallen, vooral in de door Favre ingebonden verbalen 1813-1831, is eertijds om praktische redenen van de gewone orde van de verbalen afgeweken. Het kan dan voorkomen dat het merendeel van de verbalen van één dag in nr. x zitten, maar één of enkele in nr. x+1 (of nr. x-1). In dergelijke gevallen vermeldt de inventaris bij nr. "x±1" datum en volgnummers van de daar geborgen verbalen, en bij nr. "x" slechts de datum, zonder toevoeging van "met uitzondering van ...". Een andere bijzonderheid is het voorkomen van zodanig omvangrijke verbalen, dat ook oudtijds reeds tot een splitsing is besloten, zonder dat de aldus ontstane bestanddelen zich qua archivistisch kenmerk onderscheiden. In zulke gevallen vermeldt de inventaris twee identieke beschrijvingen, en is het onderscheid aangegeven door de toevoeging van de markeringen I, II en zo nodig III.
2. Archiefblok 1914-1945
Al in 1969 werd bij het Centraal Archievendepot van het ministerie van Defensie een werkgroep "Voorbereiding inventarisering archief Ministerie" ingesteld. Haar taak bestond uit het uitbrengen van een advies omtrent de methode waarop de inventarisatie van het restant archief diende te geschieden. Tot daadwerkelijke inventarisatie op de manier die de werkgroep aanbeval, is het nooit gekomen.
Vervolgens werden in 1986 de eerste afspraken met het Algemeen Rijksarchief gemaakt over toekomstige overdracht en de wijze van voorbereiding daarvan. De als uitvloeisel daarvan in 1990 gereed gekomen specificatie van bewaarde verbalen werd door het Algemeen Rijksarchief niet als overdrachtstoegang geaccepteerd. In september 1993 hervatte het Centraal Archievendepot in overleg met het Algemeen Rijksarchief de bewerking op basis van deze specificatie. Deze werd uitgebreid met een institutioneel-historisch inleiding en waar nodig aangevuld en herzien, e.e.a. met het oogmerk een overdrachtstoegang te vervaardigen die naadloos aan kon sluiten bij de inmiddels door het Algemeen Rijksarchief aangevatte herbewerking van het overgedragen archiefblok 1813-1913.
Uit diverse bronnen afkomstige bescheiden die tot het gewoon verbaalarchief behoorden, zijn in de loop der tijd conform het herkomstbeginsel weer tot het archief gebracht en in 1989 ingevoegd. Dit betreft m.n. ook bescheiden uit de collectie-Peijnenburg en het archief van de Adjudant van de minister (zie het vervolg).In 1989 dook 0,07 m' verbaalarchief 1912-1945 op bij het semi-statisch archief van de Centrale Afdeling Post- en Archiefzaken. Het betrof hier verbalen betreffende de geestelijke verzorging van militairen. Het is niet bekend wanneer, waarom en door wie deze archiefbescheiden ooit zijn afgescheiden. In 1993 werden deze verbalen weer ingevoegd.
De einddatum 31 december 1945 berust niet op de organisatiegeschiedenis. De ophef-fingsdatum van het Commissariaat voor de belangen van de voormalige Nederlandse Weermacht, 24 juni 1945, zou een logische cesuur zijn geweest, maar het archief is op die datum niet te splitsen, aangezien de agenda's en repertoria over het hele jaar 1945 lopen. Bijgevolg is de eerstvolgende in het archief aan te brengen cesuur als eindpunt genomen.
Op 20 juni 1994 werd het archiefgedeelte 1914-1945 tenslotte overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief
3. Gedeponeerde archieven en losse stukken
3.1. In het archiefblok 1813-1913
In de slotfase van de herbewerking van het archiefblok 1813-1913, die in 1990 was opgestart, zijn verschillende bestanddelen aan het archief toegevoegd . Voor een belangrijk deel maakten deze stukken deel uit van verzamelingen "zwerfstukken" die decennia de depots van het Algemeen Rijksarchief hebben ontsierd onder de naam "ministerie van Oorlog ongeïnventariseerd". Vermoedelijk zijn deze stukken al in 1905 of 1921 overgedragen. Daarin werden o.m. aangetroffen
  • fragment-archief uit 1830 van de Kolonel-Generaal prins Frederik als belast met de opperdirectie van het departement,
  • fragment-archief uit 1848-1860 van het Topografisch Bureau als departementsonderdeel,
  • agenda's en andere registratuurmiddelen van afdelingen van het departement uit verschillende organisatieperioden,
  • supplementen op verschillende reeds bekende reeksen van het gewoon verbaalarchief,
  • verschillende "onderwerpsbundels", met name betreffende het archiefbeheer bij het departement en Landmachtonderdelen, en tevens betreffende archiefoverdrachten aan België.
Deze stukken zijn te bestemder plekke in de inventaris ondergebracht. Daar niet uitgesloten kan worden dat in de toekomst nog meer los materiaal aan het archief zal moeten worden toegevoegd - te denken valt bijvoorbeeld aan het "Moskouse" materiaal - is aan het eind van de inventaris ruimte gelaten voor dergelijke suppleties.
Eveneens in de slotfase van de bewerking is een staart van ca. 1,5 m' "losse stukken", die sinds 1952 puur op chronoloische orde aan het verbaalarchief hing, op zijn inhoud verkend, herbeschreven en herordend in een onderwerps-indeling die althans enige ingang geeft. Stukken behorend tot andere archieven, met name dat van de Generale Intendance 1815-1818, zijn daarbij verplaatst naar hun juiste bestemming.
3.2 In het archiefblok 1914-1945
In 1977 was de collectie besluiten van gen. Carstens uit de oorlogstijd, voortgezet door de Commissaris voor de belangen van de voormalige Nederlandse Weermacht Rietveld, al overgeplaatst van de Centrale Afdeling Post- en Archiefzaken naar het CAD. Dit bestand bevatte enkel besluiten inzake ontslag, wachtgeld en pensioen van militair- en burgerpersoneel van de voormalige Nederlandse Zee- en Landmacht. Uitgezonderd een enkele regelgeving van algemener aard werd dit materiaal niet voor blijvende bewaring in aanmerking gebracht en is het niet toegevoegd aan het hierna beschreven archief.
Met enkele andere satellietbestanden is dat wel gebeurd, nadat tot het gewoon of geheim verbaalarchief behorende stukken daaruit waren verwijderd en te bestemder plaatse ingevoegd. Deze toevoegingen betreffen:
  • Collectie Directie Organisatie, 1903-1931
    Dit archiefgedeelte werd afgescheiden van het in 1988 aan het CAD overgedragen archief van de Directie Organisatie en Informatie. In deze collectie zit een aantal bescheiden betreffende de organisatie en inrichting van het departement.
  • Collectie drs. G.H.J.M. Peijnenburg, 1915-1945
    In 1984 ontving het CAD van de Centrale afdeling Post- en Archiefzaken, Semi-Statisch Archief, van het ministerie van Defensie een hoeveelheid archiefstukken afkomstig van de voormalig Secretaris-Generaal van het departement van Defensie drs. G.H.J.M. Peijnenburg. Deze kreeg met ingang van 1 juli 1984 eervol ontslag en ging vervolgens met pensioen. Een deel van de aangetroffen stukken betrof verbalen welke werden terug-geplaatst in het verbaalarchief. Van de rest van de stukken werd een overzicht gemaakt.
    Bij aanvang van de bewerking in 1993 werden de stukken gescheiden in twee blokken, tot 1945 en na 1945. Daarna werden de stukken van voor 1945 geordend, waarna deze stukken naar onderwerp werden beschreven. In de collectie is een aantal stukken van documentaire aard aangetroffen, die als zodanig in de beschrijvingen kenbaar zijn gemaakt.
  • Archief van de adjudant van de minister, 1928-1940
    Dit separate archief was reeds eerder aangehaakt bij het gewoon verbaalarchief als een logisch complement daarop. In 1989 werd volgens de geldende vernietigingslijsten, 0,6 meter archief vernietigd uit dit archief.
  • Archief IIe afdeling B, later C bureau 3 B II (Voormalig Centraal Registratiebureau (CRB)), 1940-1944
    Op 4 februari 1941 verzond de IIe afdeling B een circulaire aan alle burgemeesters van Nederland met het verzoek opgave te verstrekken van alle in hun gemeente gesneuvelde en vermiste militairen. In de loop der tijd reageerden alle gemeentes en verstrekten aldus de gevraagde nominatieve opgaven. Deze gegevens werden gebruikt voor het geven van inlichtingen aan externe instanties (bijvoorbeeld het Informatiebureau van het Nederlandse Rode Kruis, het bevolkingsregister). Ook werden lijsten opgemaakt aan de hand van de gegevens van gesneuvelden per regiment, en verder werden deze overgebracht op de stamboekkaarten van het CRB.
    Dit (naar uit het volgende zal blijken, deel-)archief werd in het depot aangetroffen onder de naam archief van het Centraal Registratiebureau. Deze naam is onjuist, aangezien het hier een bureau betrof van het Afwik-kelingsbureau van het departement van Defensie c.q. de Commissaris voor de belangen van de voormalige Nederlandsche Weermacht. Gevolg gevend aan het bestemmingsbeginsel is dit deelarchief teruggeplaatst in het onderhavig archief.
  • Collectie F.H.A.H. Tielens, 1940-1945
    De bij het Commissariaat gedetacheerde majoor der Marechaussee F.H.A.H. Tielens werd volgens brief van de Commissaris voor de belangen van de voormalige Nederlandse Weermacht van 16 juli 1942, kabinet nr. 29 in juli 1942 aangewezen voor de functie van hoofd afdeling A. De verzameling stukken werd aangetroffen in de "Collectie krijgsgevangenen" waarin allerlei stukken betreffende krijgsgevangenen bijeengebracht zijn.
    Over ontstaan en lotgevallen van de collectie is niets naders bekend. De stukken waren chronologisch ge-ordend. Om de toegankelijkheid te vergroten zijn de bescheiden onderwerpsgewijs herordend.
  • Archief van de staatssecretaris van Oorlog, 1945
    In dit archief werd een aantal gewone verbalen van het ministerie van Defensie c.q. Oorlog uit 1945 aan-getroffen dat overeenkomstig het bestemmingsbeginsel teruggebracht is in deze serie. Ook werden enige buiten verbaal stukken aangetroffen. Deze zijn in een aparte afdeling ondergebracht.

Ordening van het archief
1 Beknopte aanwijzing voor het zoeken in het verbaalarchief
Toen deze archieven werden gevormd, gebruikten ambtenaren agenda's, repertoria, indices en klappers om stukken terug te vinden. Deze instrumenten noemen we "eigentijdse toegangen", omdat ze dateren uit dezelfde periode als het eigenlijke archief.
Deze methode behelsde in grote lijnen dat de ter afhandeling of kennisneming ingekomen stukken werden geregistreerd in agenda's (op volgorde van binnenkomst) en indices (op vooraf bepaalde thema's of "rubrieken"), met verwijzing naar het dagverbaal waarin het stuk is behandeld, en volgnummer binnen dat dagverbaal. De indices werden op hun beurt nader ontsloten door klappers op onderwerp .
De gang van zaken bij het zoeken naar archiefstukken is als volgt:
  1. Men zoekt in de klappers of in de betreffende periode een onderwerp is behandeld. Is dit het geval, dan vermeldt de klapper op welke pagina en onder welke rubriek de betreffende stukken in de index zijn ingeschreven. Op de betreffende pagina van de index vindt men vervolgens de datum en nummer van het verbaal waarin de stukken zijn behandeld, alsmede een beknopte beschrijving van de inhoud van de stukken. De stukken zelf én de beschikking die daarop is genomen, vindt men op de aangehaalde plaats in het verbaal. Een samenvatting van de beschikking is overigens genoteerd in de index - hierdoor weet men ook in geval van vermissing (of doorschuivingen van de behandeling naar een later tijdstip) welke beslissing op de stukken is gevallen.
  2. Indien men weet wanneer een brief is verzonden of door het ministerie is ontvangen, kan men in de agenda nagaan op welke datum en onder welk nummer dit stuk is behandeld.
SCHEMA
Een meer gedetailleerde werking van het verbaalstelsel is opgenomen in de volgende hoofdstukken van deze sectie.
Daar het archief over de periode 1813-1831 ongeschoond en nagenoeg intact is overgeleverd, levert gebruik van de eigentijdse toegangen (agenda's, indices en klappers) geen problemen op bij het zoeken naar stukken over onderwerpen of personen.
Het archief over de periode vanaf 1832 is geschoond - wat wil zeggen dat delen zijn afgezonderd en vernietigd. Daardoor kan het voorkomen dat de eigentijdse toegangen verwijzen naar stukken die niet zijn overgeleverd. Om na te kunnen gaan of een stuk nog voor handen is of niet, zijn in deze inventaris lijsten opgenomen van de bewaard gebleven verbalen. De lijsten voor de periode 1832-1844 noemen alleen de nummers van de betreffende verbalen, die voor de periode vanaf 1845 geven daarnaast ook een beschrijving van de inhoud. De lijsten vindt men onder de respectieve inventarisnummers van het verbaalarchief (inv.nrs. ...)
Bij het zoeken naar een onderwerp uit de periode 1832-1844 dient men op dezelfde manier te werk te gaan als voor de periode 1813-1831 Men hoeft slechts één extra stap te doen: nagaan of het verbaalnummer dat men in de eigentijdse toegang heeft gevonden, voorkomt in de lijst van bewaarde verbalen. Wanneer zulks het geval is, kan het stuk worden opgevraagd.
Deze methode kan ook worden gevolgd voor het archief vanaf 1845. Maar omdat deze stukken in de lijsten van bewaard gebleven verbalen ook op onderwerp zijn ontsloten, zullen veel gebruikers de door hen gezochte stukken ook wel op het spoor komen door alleen deze lijsten te raadplegen. Alleen als zo'n zoekactie geen resultaat oplevert, kan met zijn toevlucht nemen tot de eigentijdse toegangen.
2 Hoofdlijn van de registratuurgeschiedenis Bij de start van het ministerie van Oorlog op 1 december 1813 is voor wat de secretarie- en archiefpraktijk aangaat, teruggegrepen op de werkwijze die in het tijdvak 1800-1810 vigeerde bij het toenmalige ministerie van Oorlog. Dit valt met name af te leiden uit het feit dat de losbladige minuten (van besluiten en brieven) tot en met 26 maart 1814 van een foliëring zijn voorzien ( Zie Algemeen Rijksarchief, ) Inventaris van de archieven van het Comité tot de Algemene Zaken van het Bondge¬nootschap te Lande, 1795-1798, van het Ministerie van Oorlog, 1798-1810(1813) en van enige zelfstandige organen van dit Ministerie, 1793-1813 ( , Den Haag 1979 p. 65 e.v. ) . Aannemelijk is dat aanvankelijk deze minuten gescheiden zijn gehouden van de relatieven. Of het abrupte einde van deze foliëring op 27 maart 1814 een andere secretarie- en archiefpraktijk markeert, is niet met zekerheid vast te stellen: uit de eerste jaren van het departement van Oorlog zijn geen voorschriften dienaangaande aangetroffen ( Het teruggrijpen op de vroegere praktijk zal in de hand gewerkt zijn doordat de personele bezetting vermoedelijk deels is gerecruteerd uit oud-gedienden van het voormalige ministerie 1800-1810. In hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer", § 1.1.1, zagen wij dat de oud-liquidateur daarvan, Kesman, reeds op 1 december 1813 werd benoemd tot afdelings-hoofd van het zojuist werkzaam geworden nieuwe departement. ) . Het eerstbekende, nog summiere voorschrift dateert van 30 mei 1818 ( Inv.nr. 455, verbaal van 30 mei 1818 nr. 14, een werktijdenreglement waaraan enige paragrafen omtrent de postbehandeling zijn toegevoegd. Het werktijdenreglement grijpt terug op eerdere voorschriften uitgevaardigd voor de Generale Intendance, resp. van 16 mei 1817 nr. 50 (ARA archief Intendant-Generaal voor de Administratie van Oorlog inv.nr. 170) en 31 december 1817 (idem inv.nr. 216). ) . Uitvoeriger is de "Instructie" die werd opgesteld na de reorganisatie van het departement in 1819 ( Inv.nr. 586, verbaal van 5 juni 1819 nr. 23. ) . "Inkomende stukken dienden dagelijks te worden geopend in het kabinet van de CGO. Daar werd bepaald welke afdeling welke stukken diende te behandelen. De per afdeling gesorteerde post werd ver-volgens eerst naar de 1e Afdeling gestuurd, om door het 1e Bureau daarvan te worden geregistreerd in de (afdelingsgewijs bijgehouden) agenda's. Uiterlijk om half vier 's middags diende de post dan bij de afdelingschefs te arriveren. De afdelingschefs organiseerden de behandeling, die veelal resulteerde in minuten van uitgaande stukken. Dagelijks hield de CGO op gezette uren "rapport" met de successieve afdelingschefs, waarbij deze minuten werden besproken en, mits geaccordeerd, door de CGO werden geparafeerd. Het schrijven van net-exemplaren ter verzending was vervolgens de taak van de behandelende afdelingen, en deze net-exemplaren dienden dagelijks voor half tien in het kabinet van de CGO te zijn afgeleverd, zodat de CGO tot ondertekening kon overgaan. De getekende stukken werden vervolgens "op den thans gebruikelijken voet" in de agenda bijgeschreven en daarna ter expeditie afgeleverd bij het 3e Bureau van de 1e Afdeling. De afdelingschefs dienden terzelfder tijd de afgedane (ingekomen) stukken en de door de CGO geparafeerde (afdoenings-)minuten af te leveren bij de chef van de 1e Afdeling om door het 4e Bureau daarvan op de algemene index gebracht en vervolgens afgelegd te worden in de "Charters" van het departement. Stukken voor de afdoening waarvan nadere inlichtingen nodig waren, werden "van wegen de Commissaris Generaal aan eenigerhande autoriteit" gerenvoyeerd. Van dergelijke renvooien diende bij het dagelijks rapport een staat te worden overgelegd, die eveneens door de CGO werd geparafeerd, waarna de competente afdelingschef voor de doorzending der stukken zorg droeg. Een speciale voortgangsadministratie werd bijgehouden over stukken die door de Koning aan het departement werden doorgeleid om "consideratie en advies": maandelijks diende namelijk daarover aan de Koning rapport te worden uitgebracht. Tenslotte werden bepalingen vastgesteld voor de onderlinge communicatie tussen de afdelingshoofden over zaken die meer dan één afdeling aangingen." ( Het besluit 5.6.1819/23 waarbij deze instructie werd vastgesteld, bepaalde voorts dat nog niet afgedane stukken van voor de in werking treding van de reorganisatie zouden worden afgedaan door de 1e Afdeling, en dat het "secreet archief" met bijbehorende registers ter hand gesteld zou worden van de Directeur van het Kabinet. )
Het was vervolgens de Koning zelf, die bij KB van 4 september 1823 nr. 7 voor alle departementen geldige voorschriften verschafte over de secretarie- en archiefprocedures. Het bij dit KB voor alle departementen voorgeschreven registratuur- en archiefstelsel is bekend geworden onder de naam Verbaalstelsel 1823. Voor het departement van Oorlog betekende de invoering van dit stelsel geen ingrijpende wijziging; het merendeel van de voorschriften maakte reeds deel uit van de bestaande praktijk.
De behandeling van geheime correspondentie in het Kabinet bleef gehandhaafd. Afdelingsgewijze agendering van stukken werd verboden -- maar bij departementen waar administrateurs be-stonden werd separate agendering toegestaan voor de correspondentie die door deze admini-strateurs zelfstandig kon worden afgedaan ( Bij het departement van Oorlog bestonden weliswaar geen administrateurs, maar konden de directeurs niettemin bepaalde soorten (be)handelingen zelfstandig afdoen. ) . De ene departementsagenda werd echter in dubbel bijgehouden, waarvan één door de secretaris(-generaal), en één door het departementshoofd (i.c. de CGO) werd voorzien van aantekening betreffende de voortgang van een zaak. Het redigeren van concept-besluiten, -rapporten enz., alsook het renvoyeren om inlichtingen of anderszins, stond onder verantwoordelijkheid van de secretaris(-generaal). Concepten werden door de secretaris(-generaal) ter "resumtie" [goedkeuring] voorgelegd aan het departementshoofd. Die goedkeuring werd verstrekt op een datum en (afdoenings-)volgnummer, dat in de agenda werd aangetekend en waaronder de vastgestelde stukken uitgingen. Voor het (net-)schrijven en verzenden der stukken droeg de secretaris(-generaal) zorg. Per departement mocht er maar één bureau zijn waar dit schrijf- en kopieerwerk werd verricht, en het hoofd van dat bureau werd tevens belast met de correcte verzending van de net-stukken. Bij dit bureau belandden ook de twee agenda's, en na de verzending van de stukken werd het exemplaar dat aanvankelijk door het departementshoofd was bijgehouden, doorgeleid naar de archivist. Bij elk departement mocht slechts één "algemeen archief" [d.w.z. voor de niet "kabinet" (= "geheim") behandelde zaken] bestaan, dat zowel de door de administrateurs als de door de minister (i.c. de CGO) afgedane stukken diende te bevatten. De met het archief belaste (adjunct-)commies droeg tevens zorg voor het opmaken van de algemene index. Uitdrukkelijk werd voorgeschreven dat het archief in chronologische orde, volgens datum en nummer der afdoeningen, en nimmer onderwerpsgewijs ingericht diende te zijn. Voor de index werden de praktijken bij het departement van Ontvangsten en bij de Staatssecretarie als voorbeeld gesteld. Hoofden- of rubriekenlijsten en een klapper of naamlijst werden dwingend voorgeschreven." Anderhalf jaar later, bij KB van 8 januari 1825 nr. 100, vond de Koning reden om aan te dringen op meer voortvarendheid bij de departementale behandeling van zaken. Nadere uitwerking vond plaats bij circulaire van de Secretaris van Staat van dezelfde datum nr. 101. Bij het departement van Oorlog leidde e.e.a. tot een gewijzigde postbehandelingsinstructie ( Inv.nr. 1427 verbaal van 31 januari 1825 nr. 58. ) , waarbij met name de zelfstandige afdoening van zaken door de directeuren -- overigens steeds onder toetsing door de CGO -- nader werd geregeld. Bij beschikking van 7 februari 1834 nr. 122 ( Inv.nr. 2918. ) werden in de departementale postbehandeling beperkte wijzigingen aangebracht. Het openen van de post werd opgedragen aan de Secretaris-Generaal. In de door het departement te behandelen stukken werden onderscheid gemaakt tussen A-zaken, spoedeisend en/of belangrijk, en B-zaken, de rest ( Hoewel dat uit de instructie niet eenduidig valt af te leiden, heeft het er alle schijn van dat het A- en B-onderscheid niet op de stukken zelf tot uitdrukking kwam, maar uitsluitend doordat stukken op afzonderlijke A- en B-agendabladen werden gebracht. ) . Het netschrijven van te expediren stukken blijkt inmiddels weer bij de afdelingen te berusten. Uit de verbalen en archieven konden alleen stukken worden gelicht tegen reçu. Bij instructie van 6 juni 1841 nr. 1 ( Inv.nr. 3186. Deze instructie is in Bijlage 1 integraal opgenomen. ) werd de postbehandeling terwille van bespoediging en vereenvoudiging herzien. Het A- en B-onderscheid, dat voorheen al in de agendering bestond, bleef gehandhaafd maar ging nu tevens onderdeel uitmaken van de afdoeningsregistratuur, in die zin dat dagelijks twee reeksen verbalen, A en B, werden gevormd, ieder dagelijks bij nr. 1 startend. Aan deze A- en B-(afdoenings-)registratuur werd een einde gemaakt bij beschikking van 31 december 1862 nr. 70S ( Zie inv.nr. 13985 fol.3055. De minuut van de beschikking is niet overgeleverd. ) , waarbij de dagelijkse afdoeningen weer op één num-mering werden gebracht, echter met toevoeging van letters voor de afdelingen waar de afdoeningen waren voorbereid: S voor Secretariaat, P voor Personeel, A voor Artillerie, G voor Genie, I voor Administratie, en F voor het Topografisch Bureau. Met handhaving van de hoofdlijn van de in 1834 en 1841 getroffen regelingen werd bij beschikkingen van 7 februari 1878 nr. 77S en 20 april 1878 nr. 104S ( Inv.nrs. 3670 en 3674; de tekst integraal resp. in uittreksel in Bijlage 1. Bij beschikkingen van 3 mei 1879 afd. I/Secretariaat nr. 82 (niet bewaard) en 28 juni 1879 afd. I/Secretariaat nr. 108 (inv.nr. 108) werden beperkte wijzigingen doorgevoerd. ) de postbehandeling, en vooral het doorstromingsproces, opnieuw en zeer gedetailleerd geïnstrueerd in verband met de reorganisatie van het departement per 1 mei 1878. De in 1862 ingevoerde lettercode voor afdelingen in de afdoeningsregistratuur kwam te vervallen; in plaats daarvan diende voortaan het nummer (in romeinse cijfers) en de naam van de behandelende afdeling in het hoofd van de minuut (en van de te verzenden net-exemplaren) te worden aangegeven. Ook de reorganisatie van 1880 veroorzaakte een nieuw voorschrift "algemene regelen nopens de gang van zaken bij het departement" ( Beschikking van 21 april 1880 afd. I/Secretariaat nr. 49. De oorspronkelijke beschikking is niet bewaardgeble-ven. Wel is een afdruk ervan beschikbaar in inv.nr. 3938, verbaal van 17 juni 1891 afd. I/Secretariaat nr. 2. ) dat echter voor wat de postbehandeling en -afdoening betreft nagenoeg parallel liep met de regelingen uit 1878/1879. Nieuw waren twee bijlagen waarin periodiek inkomende stukken werden opgesomd die, wanneer niet voorzien van een geleidebrief, niet op de agenda's gebracht behoefden te worden (staat A), resp. zodanige stukken, die niet meteen op de agenda's gebracht behoefden te worden (staat B).
  • kaderlijsten van officieren
  • mutatielijsten betreffende de stamboeken en stamboekbladen
  • sterktestaten model A
  • sterktestaten model B
  • 15-daagse staten van militairen die wegens lichaamsgebreken zijn gepasporteerd
  • embarquement- en formatiestaten van het Koloniaal Werfdepot
  • numerieke opgaven der uit Indië teruggekeerde militairen
  • maandelijkse opgaven van verleende verloven met behoud van soldij
  • 3-maandelijkse verantwoordingen van verleende en ontnomen medailles
  • opgaven van verbruikte remont- of verwisselstukken bij de korpsen infanterie
  • opgaven van verbruikte remont- of verwisselstukken bij de regimenten huzaren
  • kassastaten van de magazijnmeesters der artillerie
  • * aanvrage om terugave van magazijnmeesters
  • * opgave van aangemaakt en nog te leveren buskruit
  • * opgave van de opgeleverde, nog te leveren, benevens de afgegeven geweren klein kaliber en revolvers
  • overzichten van de voornaamste voorwerpen tot de uitrusting der sterkten behorende
  • lijst van de mutaties enz. die t.a.v. de burgerbeambten bij de artillerie-inrichtingen zijn bijgeschreven
  • idem van burgerwerklieden en leerlingen
  • * 3-maandelijkse verantwoording van messingplaat, patroonhulzen enz.
  • * opgave van het aantal schoten gedaan van affuiten VM bij de batterijen veld- en rijdende artillerie
  • afschriften van betalingslijsten van tijdelijke opzichters bij de uitvoering van werk onder beheer der genie
  • staten van voorhanden goederen in de centrale en garnizoensmagazijnen van kleding enz.
  • * summiere verantwoording van ontvangsten en uitgaven met staat der rekeningen met diversen
  • bewijzen wegens vervoer per spoortrein [1891: per tram en per stoomboot]
  • 6-maandelijkse opgaven van betaalde registratierechten van de verschillende hoofdadministraties
  • * monsterrollen
  • 15-daagse ziekenrapporten
  • * opgaven van de voorhanden voorwerpen van nachtleger
  • * sterktestaten van de intendanten bij de divisies
  • * staten van bijslag op de soldij
  • * 3-maandelijkse summiere verantwoording van ledergoed
  • * jaarlijkse situatie van het officiers-kledingfonds
  • * idem van het kleding- en reparatiefonds
  • * idem van ontvangsten en uitgaven op de rekening handgelden van plaatsvervangers
  • * jaarlijkse staten van verantwoording:
    • van het werffonds
    • het fonds van vernieuwing
    • het fonds van slaapfournituren
    • het fonds van militair onderwijs
    • het muziekfonds
  • [1891: borderellen van betaalmeesters]
  • sterktestaten model C
  • maandelijkse opgaven van gepasporteerde militairen met opgave hunner woonplaats
  • naamlijsten van ingeschrevenen voor de militie die een vrijwillige verbintenis hebben aangegaan
  • 3-maandelijkse opgaven van aspirant-korporaals en onderofficieren
Deze stukken konden direct aan de behandelende afdeling worden doorgeleid, waarbij die van staat B geagendeerd werden zodra van alle autoriteiten de betrokken stukken waren ontvangen. Sindsdien is, tot 1914, de secretariepraktijk op ondergeschikte punten aan nieuwe situaties en inzichten aangepast ( Zie beschikkingen van 29 maart 1883 nr. 29 (inv.nr. 3837), 20 december 1888 nr. 38 (inv.nr. 3881), 11 maart 1892 nr. 51 (inv.nr. 3954), 5 april 1895 nr. 50 (inv.nr. 4021), 31 maart 1898 nr. 15 en 2 april 1898 nr. 32 (inv.nrs. 4078 en 4079), 24 juni 1902 nr. 38 (inv.nr. 4155) en 14 september 1912 nr. 465 (inv.nr. 4297). ) , doch niet meer fundamenteel gewijzigd. De geldende organisatiebesluiten en voorschriften voor de inwendige dienst werden in 1898 gebundeld tot een boekwerk Organisatie en inwendige dienst van het departement van Oorlog ( Een exemplaar is aan het archief toegevoegd als inv.nr. 5104. Aannemelijk is dat dit boekwerk een compilatie is van de vigerende besluiten en regelingen, die krachtens ministeriële beschikking van 8 januari 1878 nr. 1 S (inv.nr. 3668) dienden te worden opgenomen in het "Memoriaal van stukken betreffende de inrigting van het Departement van Oorlog", waarin "te rekenen vanaf en met 29 december 1877 worden opgelegd alle konink-lijke besluiten en ministeriëele beschikkingen, welke de inrigting van het Departement van Oorlog en den algemeenen gang der dienst bij dat Departement betreffen". De SG werd belast met het aanleggen en bijhouden van het register. Het Memoriaal is echter niet bij het archief overgeleverd. ) . Bij beschikking van 17 juni 1891 afd. I/Secretariaat nr. 2 ( Inv.nr. 3938. ) werden nieuwe en sterk uitgebreide "algemene regelen" afgekon-digd, die echter de hoofdlijnen van de processen ongemoeid lieten en allerlei detailleringen toevoegden -- zoals omschrijving van de gevallen waarin het was toegestaan om reeds bestaande tekst in minuten in te plakken (art. 19). Na de vereniging van de departementen van Oorlog en Marine tot Defensie werd het boek-werk Organisatie en inwendige dienst omgewerkt tot de nieuwe publicatie Organisatie en inwendige dienst van het departement van Defensie ( Vastgesteld bij ministerieel besluit van 19 december 1933, bureau SG nr. 1, en uitgegeven 's-Gravenhage 1933. Een exemplaar hiervan is bij het archief gevoegd onder inv.nr. 5105. ) .
In hoofdstuk "Ordening van het archief", § 3, vindt u uitgebreider toelichting over de werkwijze van de secretarie en de daarbij toegepaste registratiemiddelen.
3 Hoofdlijnen van postbehandeling en archiefvorming volgens het verbaalstelsel van het departement van Oorlog / Defensie
Een goed gebruik van het gewoon verbaalarchief vereist enig inzicht in de hoofdlijnen van de wijze van archiefvorming, die aan een verbaalarchief ten grondslag ligt. In deze paragraaf wordt daarop ingegaan.
3.1 Procedures
3.1.1 Gewone gang van postbehandeling en archivering Bij het ministerie inkomende stukken werden ingeschreven in de agenda , waarbij dagelijks een nummering vanaf 1 werd gehanteerd. Het agenderingskenmerk , d.w.z. de datum van ontvangst en het volgnummer op die datum, werd aangebracht op de stukken, in een stempel met de tekst "DVO Exh. [datum + nr.]". Exh. staat voor exhibitum ( Letterlijk: "vertoond", waarmee in wezen werd bedoeld: in behandeling genomen. ) , en naar deze term werd een ingekomen stuk ook wel een exhibitum genoemd.
Eenmaal geagendeerd werd het stuk behandeld door een (of meerdere) afdeling(en) van het ministerie. Deze behandeling betekende veelal het concipiëren van een antwoordbrief, -besluit of -beschikking van (of namens) de minister. Verkreeg dit concept (al of niet na wijziging) de goedkeuring van de afdelingschef(s) en de minister zelve, dan kreeg het concept de status van minuut . Aan deze minuut werd een registratiekenmerk gegeven, bestaande uit 1o de datum waarop de minuut was ontworpen of goedgekeurd, en 2o een volgnummer in een, eveneens dagelijks herstartende, nummering. Opnieuw dus een datum + volgnummer, maar nu als afdoeningskenmerk. Het afdoeningskenmerk staat geheel los van het agenda- of exhibitum-kenmerk: veelal is de datum van afdoening later dan die van agendering, en de nummeringen hebben ook niets met elkaar te maken.
De minuut werd vervolgens (in enkel- of meervoud) in het net overgeschreven om aan de geadresseerde(n) te worden verzonden. Waren er bij een zaak meerdere belanghebbenden of betrokkenen, dan werden onder één afdoeningskenmerk soms meerdere, onderling verschillende brieven of beschikkingen geconcipieerd.
Na verzending van het/de net-exempla(a)r(en) was de behandeling voltooid, de zaak afge-daan. Resteerde nog de bijzetting van de ingekomen stukken en de minuut in het archief. De minuut, geschreven op een dubbelvel folioformaat papier, werd om de afgedane ingekomen stukken - ook wel relatieven geheten - gevouwen, en dit pakket(je), verbaal genoemd, werd in het archief opgelegd op de datum en volgnummer van de minuut . Waren er tijdens de behandeling interne (d.w.z. binnen het ministerie gewisselde) notities of adviezen over de onderhavige zaak ontstaan, dan werden deze eveneens tot de relatieven gerekend en in het verbaal opgelegd. Zulke interne stukken kregen echter geen registratiekenmerken van welke soort dan ook.
In de agenda werd bij ieder der nu afgedane relatieven het afdoeningskenmerk van de bijbehorende minuut bijgeschreven ( Dezelfde verwijzing van agendering (exhibitum) naar afdoening is te vinden in de "nummerlijsten" die over het tijdvak 1824-1844 bewaard zijn gebleven (inv.nrs. 14547-14553). De omgekeerde verwijzing, van afdoening naar agendering (exhibitum) der afgedane stukken, werd genoteerd op zgn. expeditielijsten, die echter niet zijn overgeleverd. ) . Het verbaal werd tenslotte geregistreerd in de index ( Volgens de vakterminologie van archivarissen is de correcte term repertorium, maar in deze tekst wordt het eigentijdse spraakgebruik gevolgd. ) . Had de getroffen beschikking of de geschreven brief betrekking op personen, dan werden de namen van deze personen ingeschreven in de klapper .
3.1.2 Varianten
In de eerste plaats kwam het natuurlijk voor dat het ministerie zonder enige externe aanleiding overging tot het schrijven van een brief. Men duidt dit aan als een zgn. "initiatief-brief" . Het traject van een initiatiefbrief omvatte een minuut, indexregistratie en afleggen van de minuut.
Een tweede bijzonderheid is de afdoening bij notificatie ofwel "aangenomen voor kennisgeving" . Dit betreft inkomende stukken waarop het ministerie geen verdere actie ondernam. Dergelijke stukken werden bij binnenkomst gewoon geagendeerd (exhibitum = datum + volgnummer), waarna de behandelende afdeling constateerde dat geen actie was gewenst. Men schreef dan "Notificatie" of een afkorting daarvan op de voor- of achterkant van het stuk, en gaf er vervolgens een afdoeningskenmerk aan mee, dus eveneens een datum + volgnummer maar verschillend van het exhibitum. Ook de afdoening bij "Notificatie" werd vervolgens bijgeschreven in de agenda en opgenomen in de index.
Afdoening bij notificatie werd ook "misbruikt" om nimmer afgedane stukken alsnog, geruime tijd (soms meer dan 20 jaar) na hun binnenkomst, in het verbaal bij te zetten, en wel op de veel latere datum. Het ministerie hield, zoals al betoogd, van tijd tot tijd "opruiming" in de burelen, waarbij dan in enige hoeveelheid dergelijke "nablijvertjes" aan de dag traden. Deze werden dan opgelegd op datum en volgnummer van de afdoening bij notificatie, dus in de regel ruim na het ontstaan van de aldus opgelegde stukken zelf. Voor het terugvinden is dat uiteraard lastig.
In de derde plaats werd er op ruime schaal gerenvoyeerd , d.w.z. dat een ingekomen stuk ter kennisneming, advisering, afdoening of anderszins aan andere autoriteiten (onder- of nevenge-schikt aan het departement) werden doorgezonden (renvoyeren = herverzenden). Dat gebeurde veelal met een kantbrief , een voorgedrukt formuliertje met een tekst à la "in handen te stellen van ... ter ..." waarop dan de bestemming en de bedoeling konden worden ingevuld, vaak ook met aanwijzingen omtrent de behandeling van de mee te zenden stukken (terugzending aan het departement of te behouden door de geadresseerde van de kantbrief). De kantbrief kreeg bij het verzendende ministerie van Oorlog wèl een afdoeningskenmerk mee, maar er ontstond géén verbaal. Kantbrief met door te zenden stukken heetten een renvooi .
Had de minister van Oorlog bij het renvooi meer te melden dan er op het beperkte formaat van de kantbrief paste (bijzondere aandachtspunten, specifieke aanwijzingen), dan werd een minuut gemaakt en ook opgelegd, maar zonder de daarbij "afgedane" (= doorgezonden) ingekomen stukken. Zo ontstond in formele zin wel een verbaal, dat inhoudelijk echter veelal zeer arm was.
Een specifieke uitwerking hiervan betreft de behandeling van allerlei soorten contracten, welke namens de minister van Oorlog werden gesloten: aan- en verkoop van onroerende en roerende goederen van uiteenlopende soort, deels bij openbare aanbesteding. In dergelijke gevallen had het ministerie zich de goedkeuring van het contract of de aanbesteding (of machtiging tot het aangaan ervan) voorbehouden, maar werd het sluiten van contracten of het houden der aanbestedingen aan lagere autoriteiten overgelaten. In de meeste gevallen is derhalve de goedkeuring (al of niet na wijziging) het laatste wat men in het verbaal-archief van Oorlog tegenkomt. De ter goedkeuring ingezonden contracten werden veelal weer teruggezonden aan degene, die na goedkeuring het contract diende te sluiten namens de minister. Uitzondering op de hier beschreven regel zijn de contracten betreffende vestingwerken: deze werden opgelegd in het "Archief van Oorlog/der Genie" (zie hoofdstuk "Verwante archieven", § 1.1).
Van de bij kantbrief afgedane renvooien werden, per afdeling, dagelijks staten gemaakt, met een summiere aanduiding van de doorgezonden stukken, de geadresseerde instantie en de opgedragen handelingen. Deze staten werden bij de verbalen van de betreffende dag opgelegd. Bij de schoning van het archief over 1832-1880, door het ministerie zelf, zijn de renvooilijsten uit dat tijdvak verwijderd. In het archiefgedeelte 1880-1913 werden zij nog wel, zij het dan weer onvolledig en dan weer in het geheel niet, aangetroffen. Gezien de beperkte informatieve waarde zijn zij ook voor dit laatste tijdvak verwijderd bij de selectie in 1991. Enkele renvooiregisters over volledige jaren zijn als voorbeeld bij het archief opgenomen. ( Inv.nrs. 5279-5280. ) In geval de instantie aan welke gerenvoyeerd werd, de afdoening van de stukken kreeg opgedragen, eindigde de bemoeienis van het departement bij het renvooi. In het archief vond men dan in de gevallen waarin minuut was opgemaakt, deze doorzendingsminuut , en in alle overige gevallen in het geheel niets. ( Naarmate in de loop van de tijd de graad van (de)centralisatie van bevoegdheden varieerde, zal ook de mate waarin het departement ingekomen stukken ter afdoening aan zijn ondergeschikten doorzond, mee variëren. Globaal is vast te stellen, dat vanaf een maximale centralisatie in 1813/14, in de loop van de 19e eeuw steeds meer bevoegdheden door het departement naar lagere militaire autoriteiten werden overgeheveld. Bijgevolg is te verwachten dat het aantal renvooien-om-afdoening in dezelfde mate toeneemt, en de informatieve de-taillering in het departementsarchief afneemt. )
In geval de instantie aan wie de doorzending was gericht, diende te antwoorden of te rapporteren, èn als het ministerie bij het renvooi de terugzending van de doorgezonden stukken had verordonneerd, dan werden bij dat antwoord of rapport die eerder doorgezonden (gerenvoyeerde) stukken geretourneerd. Het nieuw inkomende antwoord of rapport werd weer geagendeerd.
In de gevallen dat het ministerie wel antwoord of rapport eiste, maar niet de terugzending van de eerder doorgezonden bescheiden gelastte, bleef de repliek beperkt tot het gevraagde.
Niet uitzonderlijk is dat in een bepaalde zaak 2, 3 of soms nog meer adviezen werden ingewonnen. Evenzoveel keren herhaalde zich dan het proces van renvooi-wederbericht, steeds met inschrijving in de agenda. In theorie diende dan bij de agenda-inschrijvingen van de eerder reeds ingekomen en bij renvooi "afgedane" (= doorgezonden) stukken, steeds de opvolgende afdoeningskenmerken (al of niet renvoyerend) te worden bijgeschreven. Aantoonbaar is dat dat niet altijd volledig gebeurde. Uiteraard betekent dit, dat niet tegenover ieder afdoeningskenmerk ook een verbaal aanwezig is, ofwel: in de op één dag afgedane verbalen kunnen, ook bij overigens volledig archief, nummerverspringingen voorkomen, namelijk bij nummers die corresponderen met renvooien. ( Naast de hier geschetste praktijk van renvoyeren is in de eerste decennia van de 19e eeuw ook een andere methode waar te nemen. Daarbij werd de adviesaanvraag in een reguliere minuut gevat, die met het ingeko-men stuk waarover het advies werd gewenst, als een zelfstandig verbaal werd opgelegd. Soms werd aan de afzender van het ingekomen stuk tussentijdse mededeling van de lopende adviesaanvraag gedaan. Na binnen-komst van het advies werd dan finaal beschikt, waarbij een nieuwe minuut ontstond. Bij de vervaardiging daarvan werd het eerste, voorlopige verbaal nogal eens opgevraagd, en dat verklaart waarom in zulke gevallen de relatieven die eigenlijk tot het eerste, voorlopige verbaal horen, nog wel eens verplaatst zijn naar het twee-de, finale verbaal. )
Was na een of meerdere renvooien het gevalletje "panklaar" èn behoorde de onderhavige zaak tot de competentie van het ministerie van Oorlog, dan werd er finaal afgedaan, in de vorm van besluit, beschikking of brief. Ook finale afdoening bij "Notificatie" (kennisneming) komt voor in zaken waarin eerder de opvattingen en adviezen van uiteenlopende instanties was gevraagd. De tot dusver ingekomen en bij renvooi steeds weer verzonden stukken werden bij deze finale afdoening opgelegd.
In geval de onderhavige zaak nìet behoorde tot de eigen competentie van het departement van Oorlog, maar slechts de mede-bemoeienis of tussenkomst daarvan vereiste, werd aan de autoriteit die aan het begin van het trajekt om inlichtingen, advies of anderszins had verzocht, bericht gedaan, veelal met medezending van de door het departement van Oorlog ingewonnen stukken. In zo'n geval fungeerde het departement van Oorlog dus eigenlijk als brievenbus/doorgeefluik. Gevolg is ook dat van dergelijke "doorgeef"-zaken in het departementsverbaal niet of nauwelijks bescheiden worden aangetroffen.
Nog een andere bijzonderheid is, dat ingekomen stukken die in de agenda van het gewoon verbaal werden geregistreerd, "geheim" konden worden afgedaan. De "gewoon" ingekomen stukken werden dan ook opgelegd bij de "geheime" afdoening. In de "gewone" agenda werd bij de inschrijving dan het kenmerk van het desbetreffende geheime verbaal aangetekend. Het geheime verbaal hanteerde als afdoeningskenmerk een hoofdletter en een cijfer. Jaarlijks werd gestart bij A en voortgegaan tot Z, dan volgde A1 t/m Z1, dan A2 t/m Z2 enz. Het geheim verbaalarchief van het ministerie van Oorlog/Defensie, voorzover het niet in vlammen is op-gegaan na de bominslag op Fluwelen Burgwal 12a op 26 februari 1945 te 14.15u, berust bij het Algemeen Rijksarchief. ( Zie Algemeen Rijksarchief, geheim verbaalarchief van het ministerie van Oorlog/Defensie 1813-1945, nummer toegang thans nog 2.13.13.01, over enige tijd 2.13.67. )
Elders, in hoofdstuk "Verwante archieven" § 1, is al uitvoeriger ingegaan op de soorten bescheiden die buiten het gewoon verbaalarchief werden opgelegd krachtens heersende gewoonten die soms, veelal echter niet gedocumenteerd zijn. Tenslotte blijkt dat ook op "onregelmatige" wijze stukken buiten het verbaalarchief werden gehouden. En uiteraard werden opgelegde verbalen soms weer opge-vraagd door de "beleidsafdeling". Conform voorschrift werd ter plekke van het gelichte verbaal dan een lichtingsbriefje gelegd. Deze zijn en worden op vrij uitgebreide schaal aangetroffen, waaruit mag blijken dat een zekere hoeveelheid archief reeds vòòr de overdracht vermist was. Ook is aangetoond dat zulke gelichte, oudere verbalen per abuis wel werden opgelegd in een later verbaal, voor de behandeling waarvan de oudere stukken waren opge-vraagd; enkele van deze misplaatsingen zijn concreet aangetroffen en hersteld. Het merendeel van de uitgeleende en niet teruggekeerde verbalen is en blijft echter spoorloos.
3.2 Registratiemiddelen
3.2.1 Agenda In de agenda werden de bij het departement inkomende stukken ingeschreven. Bij binnenkomst werden de stukken voorgesorteerd op de afdeling die met de behandeling werd belast. Daardoor werd tegelijk bekend hoeveel stukken iedere afdeling dagelijks binnenkreeg, waardoor voorafgaand aan de agendering reeds voor iedere afdeling voldoende inschrijvingsnummers konden worden afgeteld. Iedere dag startte de inschrijvingsnummering bij 1, zodat het inschrijvingskenmerk bestaat uit de datum en volgnummer van inschrijving. Dit kenmerk werd op de ingeschreven stukken overgebracht en heet daar het "exhibitum" . Naderhand werden deze afdelingsgewijze dagagenda's op datum samengebracht (waarbij de afdelingen elkaar in een vaste orde opvolgen) en tenslotte per kalendermaand ingebonden. De bij het archief overgeleverde agenda's zijn in de regel de duplicaten die dagelijks aan de Secretaris(-Generaal) werden verstrekt - vandaar dat veelvuldig het woord "afschrift" bovenaan een afdelingssegment prijkt. ( E.e.a. geheel volgens de instructie van 6 juni 1841 nr. , met name art. 7. Zie Bijlage 1. )
De kolommen van de agenda vertonen v.l.n.r.:
  • agenderings-volgnummer van het ministerie van Oorlog, dat samen met de datum het "exhibitum" vormt;
  • afzenderskenmerk: datum van verzending en volgnummer van de afzender;
  • de afzender;
  • de korte inhoud van het ingekomen stuk
  • de verwijzing naar het afdoeningskenmerk van het ministerie.
Door zijn opzet is de agenda het aangewezen hulpmiddel, wanneer men bij onderzoek heeft vastgesteld, dat een instantie of persoon te eniger tijd een brief aan het departement van Oorlog/Defensie heeft verzonden. Men kan dan, met inachtneming van een interval voor de postbestelling, deze bij het departement ingekomen brief opsporen in de agenda en bij de inschrijving constateren bij welk afdoeningskenmerk deze ingekomen brief is afgedaan. Kent men ook het onderwerp van de brief, dan is het veelal zelfs mogelijk te bepalen voor welke departementsafdeling de brief werd geagendeerd, waardoor het zoeken nog eenvoudiger gaat, aangezien immers de agenda's dagelijks afdelingsgewijs zijn ingericht.
In welke gevallen zo'n afdoeningskenmerk een renvooi, een finale afdoening mèt of zònder oplegging, of een "Notificatie" is, is uit de agenda's echter niet gewaar te worden. In de gevallen waar na een agenda-inschrijving twee afdoeningskenmerken worden vermeld (waarvan de eerste soms voorafgegaan door "beh.") is met grote waarschijnlijkheid aan te nemen dat die eerste afdoening een renvooi is. Over de aard van de laatste afdoening zegt dat echter nog steeds niets. Het karakter van de afdoeningen blijkt pas uit de index.
3.2.2 Index
De van het departement uitgaande stukken werden geregistreerd in de index. De index was ingedeeld in "hoofden" of "respecten": rubrieken van zaken, onderwerpen en/of bemoeienissen van het ministerie. Sommige van deze rubrieken zijn nader ingedeeld in subrubrieken van de eerste, tweede en soms derde graad; in dergelijke gevallen spreken we van primaire en subrubrieken.
Een uitgaand stuk werd met zijn afdoeningskenmerk en korte inhoud ingeschreven onder de rubriek waaronder het geacht werd te horen. Soms werd één enkel uitgaand stuk onder meerdere rubrieken verwerkt. Door de rubricering werd ervoor gezorgd dat de grote hoeveelheid verbalen, opgelegd op niet-inhoudelijke criteria (namelijk: het afdoeningskenmerk, dus datum + volgnummer), toch relatief eenvoudig inhoudelijk benaderbaar bleef. De weergave van de inhoud in de index is daarbij nog steeds een betrouwbare indicatie van de aard van de afdoening: valt het woord "doorzending", dan is duidelijk dat eerder ingekomen bescheiden per kantbrief of met doorgeleide weer zijn geëxpedieerd. Ook "notificaties" zijn in de indices aangegeven.
De hoeveelheid door het ministerie van Oorlog te behandelen zaken en de brede spreiding in onderwerpen daarvan veroorzaakte, dat de index van meet af aan zo omvangrijk was, dat die niet handzaam in één boekband paste: al spoedig waren per kalenderjaar vier, en naderhand nog meer banden nodig. De (primaire) rubrieken volgden elkaar daarin alfabetisch (op beginletter, maar niet altijd lexicografisch) op.
De index werd gedurende het lopende jaar losbladig bijgehouden, en pas nadien ingebonden in een aantal banden. De bladzijden van de indices over één kalenderjaar (en dus over meerdere banden) hadden één "paginering-met-hiaten". Het bladzijdenummer heette eigentijds folionummer. ( Strikt genomen is een foliëring een nummering per blad, een paginering een nummering per bladzijde . In het onderhavige geval lopen die begrippen dooreen. ) Vaste rubrieken hadden over perioden van meerdere tot vele jaren een vaste begin-pagina, waarna een ruime hoeveelheid pagina-nummers voor deze rubriek was gereser-veerd. Was niet alle ruimte benodigd, dan ontstond tussen het einde van de ene en het begin van de volgende rubriek een pagineringshiaat. Was onverhoopt meer ruimte nodig dan gereserveerd, dan ontstond een pagina-sub-nummering of -sub-lettering. Wanneer het aantal rubrieken waar zo'n sub-nummering of -lettering nodig was, flink was toegenomen, dan werd naar de behoefte van dat moment een nieuwe pagina-indeling van de index ingevoerd, die dan weer geruime tijd van kracht bleef.
Voorin ieder indexdeel werd een inhoudsopgave opgenomen, hoofden-, respecten- of rubriekenlijst genoemd, waarin iedere (sub)rubriek met zijn folio-verwijzing (= paginanummer) werd aangetekend. De hoofdenlijst is ingedeeld in twee kolommen, waarvan de linker rechtstreeks verwijst naar index-pagina's ("folio-nummers"), terwijl de rechter kolom verwijst naar andere indexhoofden.
De banden van de index over één kalenderjaar werden onderscheiden naar de beginletters van de primaire rubrieken (dus bv. 1861: A-F, G-K, L-P, R-Z).
Was een uitgaand stuk in de index geregistreerd, dan werd voorop de minuut het index-folio-nummer aangetekend met de notatie fo + (pagina)nummer. Was één uitgaand stuk meermalen onder verschillende rubrieken in de index verwerkt, dan werden evenzoveel folionummers aangetekend op de minuut.
Voor degenen die eigentijds de index bijhielden, was dit stelsel van rubrieken uiteraard gesneden koek. Anderen echter ondervinden aanzienlijke problemen juist omdat zij het stelsel niet kennen. En dat terwijl de indices de enige thematische ingang tot het archief vormen. Wil men iets weten over een bepaald onderwerp, dan dient men eerst uit te vinden onder welke rubriek dat onderwerp in de indices werd geboekt. Dat is lang niet altijd evident. Een hulpmiddel vormen echter de taakomschrijvingen in organisatiebesluiten: zeker in de eerste decennia van de archiefvorming blijkt een parallellie tussen deze organisatiebesluiten-met-taakomschrijvingen enerzijds en de rubrieken-indeling van de indices anderzijds, zo zelfs dat de gedachte is gerezen dat de taakomschrijvingen wel eens gegenereerd kunnen zijn vanuit de index-rubrieken. Voor de organisatiebesluiten zie men hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer", § 2.
Door de eigentijdse werkwijze van de secretarie van Oorlog zijn echter een aantal belangrijke "ezelsbruggetjes" ingebouwd:
  • De indeling in rubrieken is over langere tijd tamelijk constant, zodat men er aardig op kan vertrouwen dat als een onderwerp in jaar x onder rubriek A staat, dat in jaar x+1 of x-1 net zo is. Dat de beginpagina's van een indelingsrubriek over meerdere jaren betrekkelijk constant zijn, geeft verder houvast.
  • Zeker in de oudere decennia van het archief wordt bovendien veelal aan het begin van een indexrubriek terugverwezen naar het paginanummer van de voorgaande jaar-index, en aan het eind van een rubriek naar het paginanummer van dezelfde rubriek in het daarop volgende jaar.
  • Wanneer er een wijziging in de rubrieken-indeling optreedt, wordt in de rubriekenlijst voorin de indices veelal de oude benaming gegeven met een zie-verwijzing naar de nieuwe rubriek.
  • Men kan bovendien op een verbaal zien op welke pagina van de index het is geregistreerd: de fo-verwijzing. Heeft men dus één verbaal bij de hand dat in het onderzochte onderwerp thuishoort, dan behoeft men slechts de index op te slaan op de betreffende bladzijde, en men vindt alle soortverwante afdoeningen bij elkaar. Door de relatief constante rubrieken-indeling en/of de terug- en vooruitverwijzingen naar voorgaande/opvolgende indices is dan tevens het onderzoek snel uit te breiden naar omliggende jaren.
  • Zijn er dwingende redenen om de agenda's te raadplegen (bijv. kennis omtrent een aan het ministerie van Oorlog verzonden brief), èn heeft een in de agenda aangetekend afdoeningskenmerk tot een verbaal geleid dat na schoning bewaard is gebleven, dan kan men op het verbaal de fo-verwijzing vinden die naar de index verwijst. Zo kan in genoemde gevallen een verbinding tussen agenda en index worden gemaakt.
3.2.3 Klappers
Op de index, dus op de van het departement uitgaande stukken, werd vervolgens een klapper op eigennamen aangelegd, die eveneens gedurende het lopende jaar losbladig werd bijgehouden en na afloop van dat jaar in enkele delen werd ingebonden. Deze naamklappers zijn slechts bewaard over het tijdvak 1813-1918; voor de naamklappers 1919-1945 zie hoofdstuk "Geschiedenis van het archiefbeheer", § 2.
De naamklappers zijn ingericht:
  1. per jaar; daarbinnen
  2. alfabetisch op beginletter van geklapperde namen - maar dus uitdrukkelijk niet alfabetisch-lexicografisch; binnen iedere beginletter
  3. chronologisch op maand en dag, en vervolgens op
  4. volgnummer van de op die dag afgedane stukken.
De klappers hadden en hebben een dubbele verwijsfunctie:
  • door hun inrichting verwijzen zij rechtstreeks naar de afdoeningskenmerken (datum + volgnummer) en daarmee naar de verbalen;
  • bovendien werd in de klapper de index-pagina vermeld, waarop de betrokken afdoening was verwerkt.
De indruk bestaat, dat aanvankelijk zo goed als alle persoonsnamen in de uitgaande brie-ven/beschikkingen werden geklapperd (militair en burgerpersoneel, rekwestranten, leveran-ciers, enz.) maar dat met verloop van tijd beperkende voorschriften zijn gaan gelden over de wel en niet te klapperen namen. Uitputtend onderzoek zou moeten uitwijzen of deze indruk juist is. Verder werd incidenteel, en naar valt aan te nemen: niet zeer consistent, ook wel geklapperd op instellingsnaam.
Overgeleverd over de jaren 1920-1934 en 1940-1945 ( Inv.nrs. 4824-4945 ) zijn voorts klappers, in de gedaante van kaartsystemen, op publieke en private organisaties, instellingen en autoriteiten waarmee door het departement werd gecorrespondeerd. een zgn. correspondenten-klapper. Deze kaartsystemen vermelden: korte inhoudsomschrijving van het betreffende stuk, de datum van verzending en het nummer alsmede de datum van inschrijving in de agenda en het exhibitum-nummer. Zo kan men via de agenda de datum en het nummer van afdoening en dus het betref-fende verbaal terugvinden, indien dit tenminste bewaard gebleven is. In veel, maar bepaald niet alle, gevallen staat ook het afdoeningskenmerk en/of folionummer waaronder de afdoening in de index is ingeschreven, op de kaartjes vermeld. ( Te oordelen naar inv.nr. 4823 is deze klapper van iets oudere datum maar is hij onvolledig overgeleverd. )
3.3 Schema
In de volgende stroomschema's worden de hiervoor uiteengezette processen globaal in beeld gebracht. Onderlinge verschillen tussen de opvolgende registratuur- en archiefvoorschriften (zie § 2 van dit hoofdstuk alsmede bijlage 1) komen daarin niet tot uitdrukking.
Embedded Image
Figure 1: stroomschema secretarie ministerie van Oorlog -- behandelingsfase
Embedded Image
Figure 2: stroomschema secretarie ministerie van Oorlog -- afdoeningsfase
3.4 Illustratie: een praktijkgeval als voorbeeld
Ter verduidelijking van de hiervoor beschreven behandelings- en registratieprocedure, en om de gebruikers van het archief enigszins vertrouwd te maken met de verschillende soorten stukken, registers en registratiekenmerken, zullen we een concreet gevalletje uit de praktijk van begin tot eind volgen. De nummering van de successievelijk besproken stukken verwijst naar de bijgevoegde afbeeldingen van de stukken. Door de noodzakelijke verkleining t.o.v. de originelen is de leesbaarheid van enkele afbeeldingen niet geweldig; men bedenke echter dat het hier niet om de inhoud, maar om de procedure gaat. De secretarie-praktijk en de daarbij gebruikte registratiemiddelen zijn in de §§ 3.1 t/m 3.3 van dit hoofdstuk uitgebreider toegelicht.
Stuk 1
Op 14 december 1842 wendt de Haagse kastelein A. Mesker zich met een rekest tot de Koning, klagende dat hij in zijn nering wordt bedreigd door een een of meerdere vrouwen in de nieuwe cavaleriekazerne, die daar sterke drank aan de militairen verkopen. Het Kabinet des Konings ontvangt de klacht op 18 december 1842 en agendeert die als nr. 4 van die dag.
Stuk 2
Bij het Kabinet des Konings is men er gauw mee klaar: typisch een zaakje voor de minister van Oorlog. Het gevalletje moet door het Kabinet zijn afgedaan bij "renvooi", d.w.z. door-zending (met een kantbrief) aan de minister, ter afdoening. De desbetreffende kantbrief van het Kabinet aan de minister is er niet meer, en daarop zal ook de "exhibitum"-registratie van het ministerie zijn aangebracht
In de agenda van het ministerie van Oorlog vinden we het "renvooi" echter terug op 20 december 1842. ( Inv.nr. 12885. ) Het wordt dan geagendeerd met volgnummer 16 van die dag. Blijkens deze agenda heeft het "renvooi" bij het Kabinet des Konings het afdoeningskenmerk 18 december 1842 nr. 4 mee, hetzelfde kenmerk als waarop het bij het Kabinet was geagendeerd.
In de laatste kolom van de agenda van het ministerie zien we het afdoeningskenmerk 21 december 1842 nr. 14A.
Stuk 3
In de index over 1842 komt dit afdoeningskenmerk tevoorschijn op pagina 4915. ( Inv.nr. 13906. ) Daar blijkt dan dat men eerst heeft overwogen om aan de zaak geen verder gevolg te geven ("Notificatie"), maar naderhand werd toch besloten de commandant van de 1e Brigade der Cavalerie, gevestigd te Haarlem, om bericht te vragen. Dat zal dan gebeurd zijn bij een (kant)brief van 21 december 1842 nr. 14A, een "apostillaire doorzending" of "renvooi" dus. Op dit afdoeningskenmerk zullen dus geen stukken zijn opgelegd in het archief.
Het vervolg van de zaak, zo staat er bij, verschijnt in de index 1843 op pagina 4914.
Het in Den Haag in de bewuste cavaleriekazerne gelegerde regiment was het 1e Zware Dragonders, dat deel uitmaakte van het 1e Cavalerie Brigade, waarvan de commandant dus te Haarlem was gevestigd. Het "renvooi om c&a" (consideratie en advies) volgde dus de hiërarchieke weg, van het ministerie (in Den Haag) naar de Brigadecommandant (in Haarlem) en vandaar (zoals we nog zullen zien) naar de regimentscommandant (in Den Haag).
Bij renvooi afgedane zaken vindt men in de departementsverbalen niet terug, aangezien er in deze gevallen geen minuut werd aangehouden en in de regel de gerenvoyeerde bescheiden werden meegezonden naar degene wiens "c&a" werd gevraagd. Uitdrukkelijk komt men deze bijzonderheid pas tegen in de secretarie-instructie van 1878 ( Zie Bijlage 1, Voorschrift van 7 februari 1878, art. 19. ) maar duidelijk is dat dit al veel eerder tot de vaste gewoonten behoorde.
Bovenaan de indexpagina ziet men het pagina- ("folio-")nummer en het hoofd ("respect"), d.i. de indelingscategorie; in dit geval "Wetten en Verordeningen". De volledige index over een geheel kalenderjaar beslaat meerdere (veelal vier) delen, die worden onderscheiden naar de beginletters van de (primaire) hoofden.
Stuk 4
Voorin ieder index-deel vindt men een lijst van de hoofden ("respecten") die in dat deel voorkomen. Deze lijst is ingericht alfabetisch op beginletter van het (primaire) hoofd.
Stuk 5
Wel werd het bij renvooi afgedane zaakje verwerkt in de naamklapper: de afzender Mesker wordt in de klapper over 1842 ( Inv.nr. 14400. ) vermeld.
Stuk 6 en 7
De Brigadecommandant komt op het geval terug bij brief van 28 december 1842 kenmerk 711 (= stuk 6). De kolonel zendt daarbij een uitvoerig rapport in van de commandant van het 1e regiment Zware Dragonders, gelegerd in de bewuste kazerne te Den Haag (= stuk 7). De commandant ontkent ten stelligste de beschuldiging van Mesker, maar biecht wel getrouwelijk op dat hij - hoewel formeel in strijd met een ministeriële verordening uit 1826 - aan twee dragondersvrouwen per eskadron permissie heeft gegeven om dagelijks tweemaal in de kazerne warme melk, koffie en thee te verkopen, dit juist met het doel de manschappen af te houden van cafébezoek. De brigadecommandant op zijn beurt legt aan het ministerie voor om deze maatregel van de regimentscommandant te billijken met het oog op de afgelegen ligging van de kazerne - wel 4 minuten gaans van de tapperij van Mesker ...
Deze stukken worden bij het departement ingeschreven (geëxhibeerd) op 29 december 1842 met agenderingsvolgnummer 24. De datum en het volgnummer worden op de brief van de Brigadecommandant genoteerd, het zgn. "exhibitum".
Stuk 8
In de agenda van het departement ( Inv.nr. 12885. ) is de ingekomen brief van de Brigadecommandant uiteraard ingeschreven op datum en volgnummer van het exhibitum: 29 december 1842 volgnummer 24. Opnieuw wordt er dan verwezen naar een afdoeningsnummer: 4 januari 1843 kenmerk 5B.
Stuk 9
De afwijking van de ministeriële verordening die de regimentscommandant in Den Haag heeft opgebiecht, leidt op het departement tot een interne notitie, die de mening van het hoofd van de afdeling Personeel verwoordt: de bestaande situatie kan inderdaad gebillijkt worden, mits erop wordt toegezien dat het niet uit de hand loopt.
Bovenaan de notitie wordt aangegeven, op welk exhibitum de aantekening betrekking heeft.
Stuk 10
Dan kan het ministerie finaal afdoen. Op 4 januari 1843 wordt minuut nr. 5B opgesteld, waarbij aan Mesker simpelweg wordt bericht dat zijn klacht ongegrond is. Met hetzelfde afdoeningskenmerk wordt aan de Brigadecommandant geschreven over de afwijking van de ministeriële verordening: het kan door de beugel maar mag niet uit de hand lopen.
Stukken 1, 6, 7 en 9 zijn de "relatieven" (voorstukken) bij de minuut van 4 januari 1843 nr. 5B. Minuut en relatieven vormen samen het verbaal met dat kenmerk, dat chronologisch en op volgnummer-orde in het verbaal wordt opgelegd. Dit verbaal bevindt zich tegenwoordig onder inv.nr. 3262 in het archief.
Stuk 11
De minuut wordt onder het hoofd "Wetten en Verordeningen" op pagina 4914 van de index over 1843 ( Inv.nr. 13910. ) ingeschreven. Dit paginanummer wordt als fo. 4914 bijgeschreven op de minuut. In de index 1843 wordt bovendien teruggewezen naar pagina 4915 van de index 1842. [Was die verwijzing niet geplaatst, dan hadden we stuk 3 alleen nog via de klapper of bij puur toeval kunnen opdiepen].
Stuk 12
Ook de index over 1843 heeft per deel weer een hoofdenlijst voorin. In vergelijking met stuk 4 valt op, dat alle rechtstreeks verwijzende hoofden in beide indices steeds dezelfde beginpagina's hebben.
Stuk 13
Ook de finale afdoening werd in de klapper 1843 ( Inv.nr. 14402. ) verwerkt.
---
Dat een geval als de klacht van Mesker onder het hoofd "Wetten en Verordeningen" wordt geïndiceerd laat zich pas verklaren door 1o het bestaan van een ministeriële verordening inzake verkoop van eet- en drinkwaren in kazernes en 2o de constatering dat - in dit geval - ook het toezicht op de naleving van zo'n verordening tot datzelfde hoofd werd gerekend.
Is eenmaal de index-registratie van een zaak achterhaald, dan ziet men op de betreffende pagina's de verschillende fasen van de behandeling van één zaak - had het geval-Mesker zich niet toevallig afgespeeld aan weerszijden van een jaarwisseling, dan waren de beide afdoeningen (renvooi en finaal) in één index onder één hoofd terechtgekomen. Bovendien verschijnen op die index-pagina's tal van soortgelijke kwesties: in Haarlem, Bergen op Zoom en Grave worden ook eetwaren in kazernes verkocht en daarbij raakt ook het ministerie van Financiën betrokken vanwege het daarvoor benodigde "patent" (belasting). Mèt patent mogen wasvrouwen blijkbaar in kazernes eet- en drinkwaren verkopen, maar een rekwestrant uit Groningen krijgt desniettemin geen toestemming. En in Den Bosch verpesten mogelijkerwijs de muzikanten van het garnizoen de plaatselijke markt voor muzieklessen. Met andere woorden: wanneer men eenmaal de index-registratie van een gevalletje te pakken heeft, maken de indi-ces zelf een zeer snelle verbreding van het onderzoek mogelijk.
4 Handleiding voor het optimaal raadplegen van het archief en de inventaris ervan
De organisatie-, registratuur- en bewerkingsgeschiedenis die hiervoor is uiteengezet, levert de hierna volgende handleiding voor een succesvolle zoektocht in het archief op. De in deze handleiding gebruikte begrippen zijn in het voorgaande allen toegelicht en in § 3.4 geïllustreerd met voorbeeld-documenten.
4.1 Opmerkingen van algemene strekking Een eerste opmerking van algemene strekking is, dat weliswaar over het tijdvak 1832-1945 het merendeel van de verbalen door ongelukken of als gevolg van reguliere vernietiging niet meer bestaat, maar dat de indices veelal de essentie van de vernietigde verbalen bevatten. Zij worden derhalve als vervangende bron in de aandacht aanbevolen; zie § 4.7. ( Het volume aan indices beloopt 73,5 m', stuk voor stuk "dikke turven" vol extract-informatie. Ook de agenda's bevatten een schat aan informatie, maar door het ontbreken van "expeditielijsten", d.w.z. lijsten van afdoeningskenmerken met de daarbij afgedane exhibita, is er geen systematische koppeling te leggen tussen indices (ingericht op afdoeningskenmerken) en agenda's (ingericht op exhibita). Zoeken in agenda's is dus een karwei van stelselmatig doorlezen, tenzij men uit andere archieven kennis heeft van stukken die bij het departement van Oorlog zijn ingekomen en geagendeerd. Het volume aan agenda's beloopt 113 m', al evenzeer allemaal "dikke turven" met extract-informatie. Zie noot 238. )
Een tweede opmerking is, dat sommige zaken deels in het gewoon verbaal zijn afgedaan, maar deels ook in het geheim verbaal, of, voorzover de aard van het onderwerp daartoe aanleiding geeft, buiten de gewone of geheime verbaalseries, of zelfs: in het geheel niet. Daarover het volgende:
  • Treft u bij uw onderzoek registratuurkenmerken aan die bestaan uit:
    • datum, gevolgd door
    • "Litt." of "La", gevolgd door
    • hoofdletter en dan een (veelal hooggeschreven) getal,
    dan wordt daar verwezen naar het geheim- ofwel Kabinetsverbaal. Uw onderzoek dient dan die verwijzing te volgen (zie toegang nummer 2.13.13.01, na de voorgenomen revisie daarvan vernummerd tot 2.13.67).
  • Voor een overzicht van satellietbestanden van het gewoon verbaal-archief zie men het hoofdstuk "Verwante archieven". De daar genoemde bestanden moeten met de daar aangegeven toegangen worden geraadpleegd.
  • Vergeet niet de in deze inventaris 2.13.01 opgenomen, buiten het verbaal staande bescheiden: zie de hoofdstukken "Geschiedenis van het archiefbeheer", "Verantwoording van de bewerking", "Ordening van het archief" en "Verwante archieven" in deze inventaris.
Het spreekt voorts vanzelf dat het ministerie uitgebreide correspondentie onderhield met talloze andere autoriteiten, militair en civiel. Het is nagenoeg onmogelijk om al die autoriteiten op te sommen. Voorzover hun archieven ook berusten in het Algemeen Rijksarchief, raadplege men de overzichten van archieven en toegangen.
In het navolgende wordt uitsluitend de zoekwijze in het gewoon verbaal-archief uiteengezet. De handleiding is ingedeeld in enkele zoekprocedures, die zich onderscheiden naar het gezochte en/of naar de reeds beschikbare aanknopingspunten. Het is voor uw onderzoek bevorderlijk om de aard van uw onderzoeksvraag nauwkeurig te overwegen en een bijpassende zoekprocedure te volgen. Elke procedure is in stappen onderverdeeld, die alle van een letter/nummer-kenmerk zijn voorzien. Bij verschillende stappen zijn praktische wenken gegeven.
Ieder verbaal-archief, ook het onderhavige, is sterk gestructureerd en bovendien omvangrijk. De structuur lijkt weerbarstig maar kan ook uiterst behulpzaam zijn. U zult er baat bij hebben wanneer u tijdens uw onderzoekingen nauwkeurig aantekening houdt van geraadpleegde inventarisnummers, verbaalkenmerken, index-pagina's en -rubrieken en wat dies meer zij. Raakt u toch een keer de draad kwijt, dan hoeft u slechts één of twee stappen terug te gaan om hem weer op te nemen, in plaats van uw hele onderzoeksgang overnieuw te moeten doen.
4.2 Onderzoek gericht op personen: de klappers
Onderzoek dat zich ten doel stelt om uit het archief iets aan de weet te komen over individuele personen, kan voor het tijdvak 1813-1918 het beste starten bij de alfabetische naamklappers. De werkwijze volgt hieronder.
De overeenkomstige klappers over 1919-1945 zijn vernietigd - zie hoofdstuk "Geschiedenis van het archiefbeheer", § 2. De hier volgende onderzoeksmethodiek kan dus voor het tijdvak 1919-1945 niet worden gevolgd.
A1 Bepaal vanuit uw vraagstelling het jaar of de jaren die in aanmerking komen voor een zoekactie in de klappers.
A2 Zoek de naamklapper over dat jaar in de inventaris uit de reeksen inv.nrs. (vet gedrukt) 14346-14356 voor de jaren 1813-1913 en 4812-4822 voor de jaren 1914-1918.
A3 Vraag met het inventarisnummer (vet gedrukt) de gewenste klapper aan in de studiezaal.
Als u veel klappers denkt nodig te hebben, kunt deze u het beste spreiden over meerdere aanvragen, en per aanvraag een beperkt aantal opgeven. De klappers zijn nl. zeer volumineus.
A4 Zoek in de klapper bij de beginletter van de gezochte naam.
De geklapperde namen staan niet lexicografisch, zodat u voor iedere naam de hele "beginletter" zult moeten doorwerken. Wees attent op mogelijke spellingsvarianten in de namen, zeker in de eerste decennia van de 19e eeuw.
A5 Als u een gezochte naam aantreft, noteer dan duidelijk

  • jaar
  • maand
  • dag
  • volgnummer
  • folioverwijzing bij de naam
A6 Met de gegevens uit stap A5 kunt u zowel de verbalen als de indices raadplegen. Voor de verbalen volgt u de stappen E1 - E4, voor de indices F2 - F5
Aan te raden is om uw onderzoek eerst voort te zetten in de verbalen (zie stappen E1-E3), en desgewenst daarna de indices te hanteren als secundaire bron (zie stappen F2-F5).
4.3 Onderzoek met gegevens uit andere archieven: de agenda's
Het is mogelijk dat onderzoek in andere archieven heeft uitgewezen, dat in een zeker geval schriftelijk is overlegd met, of een zaak is overgenomen door, het departement van Oorlog. Indien u beschikt over datum en kenmerk van een brief, die door een andere autoriteit of persoon aan Oorlog/Defensie is gericht, dan is het onderzoek in het verbaalarchief van Oorlog/Defensie het beste aan te vangen met de agenda.
B.1 Bepaal, uitgaande van de verzendersdatum, en rekening houdend met enige postvertraging, de dag, maand (en evt. jaar) waarop de ingekomen brief bij het departement kan zijn ontvangen.
B.2 Raadpleeg de inventaris en bepaal aan de hand van stap B1, in welke agenda (uit de reeksen inv.nrs. (vet gedrukt) 12543-13793 voor de jaren 1813-1913 en inv.nrs. 4331-4621 voor de jaren 1914-1933 en 1940-1945) de ontvangst van die brief kan zijn geregistreerd.
B.3 Vraag met het inventarisnummer (vet gedrukt) de gewenste agenda aan.
Als u veel agenda's denkt nodig te hebben, kunt deze u het beste spreiden over meerdere aanvragen, en per aanvraag een beperkt aantal opgeven. De agenda's zijn nl. zeer volumineus.
B.4 Bepaal, op grond van het onderwerp van het ingekomen stuk, de afdeling van het departement van Oorlog, waar deze zaak behandeld zal zijn.
U kunt daarbij gebruik maken van de organisatie-geschiedenis en organisatie-overzichten van het departement (zie hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer", met name § 2).
B.5 Zoek in de agenda's de data die u bij stap B1, en daarbinnen de afdeling die u bij stap B4 hebt bepaald.
B.6 Bij de agendering van de gezochte brief vindt u in de laatste kolom een of meer-dere verwijzingen naar afdoeningskenmerken. Noteer in elk geval

  • jaar
  • maand
  • dag
  • volgnummer.
B.7 Volg nu de stappen E1 - E4 voor het raadplegen van verbalen.
Voor het tijdvak 1918-1945 (met hiaten) is een alternatieve zoekweg mogelijk, door namelijk gebruik te maken van de klappers op correspondenten (inv.nr. 4824-4945). Men moet daarvoor de juiste naam van de correspondent (afzender) weten, alsmede de wijze waarop deze naam in het kaartsysteem is verwerkt. Doordat bij steekproeven is gebleken, dat het kaartsysteem lang niet altijd de afdoeningskenmerken, maar wel altijd de exhibita van ingekomen stukken vermeldt, is veelal een omweg over de agenda's (voorzover aanwezig) toch noodzakelijk. Deze omweg volgt hetzelfde patroon als de hierboven beschreven zoekweg.
4.4 Thematisch of object-georiënteerd onderzoek
Thematisch of object-georienteerd onderzoek zal, naargelang de periode die u interesseert, op twee uiteenlopende manieren verricht moeten worden:
  • voor het tijdvak 1845-1945 is de snelste ingang te krijgen via de inhoudsspecificaties van de bewaard gebleven verbalen, welke onder de inventarisnummers 3354-4313 (tijdvak 1845-1913) en 4946-5076 (tijdvak 1914-1940) zijn opgenomen. Hierna kunt u verder gaan met de stappen E1 - E3.
  • voor het tijdvak 1813-1844 leidt de hoofdroute over de indices en begint dan bij bijlage 2, de samengestelde rubriekenlijst over het tijdvak 1813-1844; volg hiervoor § 4.4.1, zoeklijn C.
4.4.1 Thematisch of object-georiënteerd onderzoek in het tijdvak 1813-1844: de indices
Omdat over de periode 1813-1831 zo goed als alle verbalen, en over 1832-1844 een aan-zienlijke hoeveelheid ervan, is overgeleverd, is hier de oorspronkelijke zoekweg, via de indices, intact gelaten. Onderwerps- of object-georiënteerd onderzoek zal dus beginnen bij de rubriekenlijsten. Om dit zo veel mogelijk te vereenvoudigen, zijn de afzonderlijke rubriekenlijsten uit iedere index tot één samengestelde lijst omgewerkt, die als bijlage 2 wordt aangeboden.
De zoekweg is als volgt:
C1 Bepaal met behulp van bijlage 2 bij de inventaris, onder welke rubriek van de indices het onderwerp van uw onderzoek kan (zou kunnen) vallen.
Let daarbij op de beginletter van de primaire rubrieken, die in bijlage 2 steeds vet zijn gezet. Noteer de rubrieken die u interesseren, met daarbij de jaren waarover de rubriek loopt. Let daarbij op de aanduidingen in bijlage 2 van indices die niet over complete kalenderjaren lopen -- deze aan-duidingen zijn in een toelichting bij bijlage 2 verklaard.
Let ook op de verwijzingen in bijlage 2 naar andere rubrieken.
C2 Raadpleeg nu de inventaris: herleid de genoteerde rubrieken (via de beginletters) en de looptijd tot inventarisnummers van indices (uit de reeks inv.nrs. 13794-13862) die u wilt raadplegen.
C3 Vraag met het inventarisnummer de gewenste index aan.
Als u veel indices denkt nodig te hebben, kunt deze u het beste spreiden over meerdere aanvragen, en per aanvraag een beperkt aantal opgeven. De indices zijn nl. zeer volumineus.
C4 Zoek voorin iedere index de rubriekenlijst op, zoek daar de rubriek die u wilde bestuderen, en volg de paginaverwijzing.
C5 Bestudeer onder de rubriek die u hebt geselecteerd, of daar inderdaad de ver-balen zijn geregistreerd, die inhoudelijk op het onderwerp van uw onderzoek betrekking hebben.
Is dit niet het geval, dan hebt u niet het juiste indexhoofd te pakken, en zult u stappen C1-C4 opnieuw moeten doorlopen.
Let op verwijzingen onder dit indexhoofd naar andere indexhoofden -- wellicht brengen die u langs een kortere weg op het spoor van het voor u wel toepasselijke indexhoofd.
C6 Zodra u in de index inschrijvingen tegenkomt die inhoudelijk over het door u gezochte onderwerp handelen, noteert u de primaire en secundaire index-rubriek (boven aan iedere pagina vermeld) waaronder deze zijn geregistreerd. De beginletter van de primaire rubriek is van belang bij stap C7.
U mag er namelijk op rekenen, dat overeenkomstige zaken of onderwerpen in andere jaren onder hetzelfde hoofd zijn geregistreerd, tenzij onderwijl een wijziging van de (sub)hoofden-indeling is op-getreden. Is dat het geval, dan vindt u veelal inde hoofdenlijst bij het oude, vervallen hoofd een verwijzing naar het nieuwe. Deze verwijzingen zijn ook in bijlage 2 verwerkt.
C7 De voor uw onderzoek relevante indices van andere jaren kunt u nu in de in-ventaris vinden aan de hand van de beginletter die u bij stap C6 hebt gevonden.
C8 Selecteer binnen deze indexrubriek de verbalen die u belang inboezemen, en noteer deze met jaar + maand + dag + volgnummer.
De inhoudsomschrijving in de index kan voor u van belang zijn; noteer deze desgewenst.
Indien in de index "exhibita" (agenderingskenmerken) dan wel verzenderskenmerken van ingekomen stukken worden weergegeven, kunt u bovendien stappen B1 - B4 aflopen voor aanvullende informatie in de agenda's.
C9 Volg nu stappen E1 - E3.
4.5 Naar de verbalen
E1 Raadpleeg voor het aanvragen van verbalen eerst opnieuw de inventaris: de verwijzingen naar jaar + maand + dag + volgnummer, die u bij stap A5 in de klappers, bij stap C6 of F5 in de indices, of bij stap B6 in de agenda's hebt gevonden en genoteerd, kunt u in de inventaris herleiden tot een inventarisnummer (vet gedrukt) uit de reeksen 1-4313 over de jaren 1813-1913 en 4946-5076 over de jaren 1914-1945.
  • Bij een jaartal in het tijdvak 1813-1831 kunt u meteen het gevonden inventarisnummer aanvragen; u gaat door naar stap E3.
  • Bij jaartallen in het tijdvak 1832-1945 volgt u eerst de aanwijzingen in stap E2.
E2 Bij een jaartal in het tijdvak 1832-1945 raadpleegt u eerst de specificaties van de bewaarde verbalen over 1832-1844 onder de inventarisnummers 2790-3353 (tijdvak 1832-1844), 3354-4313 (tijdvak 1845-1913) en 4946-5076 (tijdvak 1914-1940). Daar kunt u nakijken of het door u gezochte verbaal nog aanwezig is of niet.


  • De specificaties over 1845-1940 kunnen geacht worden 100% betrouwbaar te zijn.
  • De specificaties over 1832-1844 hebben waarschijnlijk een (beperkte) foutmarge, die door zijn ontstaansgeschiedenis is veroorzaakt -- zie hoofdstuk "Verantwoording van de bewerking". Wilt u die foutmarge geheel uitsluiten, dan zult u in de verbalen moeten controleren. Voor die controle moet u de desbetreffende inventarisnummers aanvragen.
E3 Blijkt uit stap E1 of E2 dat het door u gewenste verbaal nog aanwezig is, vraag dan het betreffende inventarisnummer (vet gedrukt) aan. Zoek daarin het door u gezochte verbaal op datum + volgnummer.
  • De verbalen liggen in ieder inventarisnummer in principe op chronologische volgorde, en binnen iedere dag op volgnummer.
  • In het tijdvak 1841-1862 is in de afdoeningsregistratuur gewerkt met A- en B-verbalen (zie hoofdstuk "Ordening van het archief", § 2). In die periode zijn per dag eerst de A- en dan de B-verbalen opgelegd.
  • Weest u attent op het handhaven van de volgorde van de verbalen binnen ieder inventarisnummer. Een verstoorde volgorde betekent voor na u komende onderzoekers (evt. ook voor uzelf) extra werk.
  • Indien u gegevens vindt die voor uw onderzoek van betekenis zijn, noteer deze dan mèt het inventarisnummer èn het verbaalkenmerk (datum + volgnummer).
E4 Volg vanuit een verbaal dat voor uw onderzoek van betekenis blijkt en dat u zònder gebruik te maken van de indices hebt gevonden, desgewenst de stappen F1 - F5.
4.6 Vanuit de verbalen naar de indices: de "folio"-verwijzing
F1 Als u bewaarde verbalen over uw onderwerp hebt aangetroffen, noteer dan het index-pagina-nummer ("folio") dat doorgaans onderaan op het voorblad van de minuut is aangetekend. Dit pagina-nummer ("folio") stelt u in staat om in een handomdraai de index te raadplegen onder de rubriek waar uw onderwerp is geregistreerd.
F2 Wilt u de index raadplegen, zoek dan eerst in de inventaris, uit de nummerreeksen 13794-14345 (over de jaren 1813-1913) en 4622-4811 (over de jaren 1914-1923 en 1940-1945), het jaar en de pagina ("folio") die u bij stap A5 in de klapper, of bij stap F1 op een verbaal, hebt gevonden. Het eerste "folio" (paginanummer) van ieder indexdeel staat in de inventaris vermeld. Herleid het door u gezochte jaar en "folio-nummer" tot een inventarisnummer (vet gedrukt).
F3 Vraag met dit inventarisnummer de gewenste index aan.
Als u veel indices denkt nodig te hebben, kunt deze u het beste spreiden over meerdere aanvragen, en per aanvraag een beperkt aantal opgeven. De indices zijn nl. zeer volumineus.
F4 Raadpleeg de index op de pagina ("folio") die u bij stap A5 of F1 hebt gevonden en volg de stappen C8 - C9.
  • Bij de registratie van een verbaal in de index wordt steeds het afdoeningskenmerk (datum + volgnummer, die u immers in de klapper hebt gevonden bij stap A5) vermeld, waardoor het zoeken naar één specifieke verbaal-inschrijving wordt vergemakkelijkt.
  • Wees erop attent dat alle soortgelijke zaken onder hetzelfde indexhoofd zijn geregistreerd. Als dat voor uw onderzoek van betekenis is, kunt u dus het gehele indexhoofd nagaan op voor u relevante gegevens.
  • Let op verwijzingen in de index naar registraties van eerdere, op dezelfde zaak slaande, verbalen, en/of naar voorgaande of opvolgende indices. Noteer deze verwijzingen en zoek deze na volgens de hier weergegeven methodiek.
  • Als u in de klapper een verwijzing hebt gevonden bij een naam, en die naam wordt in de index bij het desbetreffende verbaal (datum + volgnummer) niet feitelijk vermeld, dan kunt u er toch van uitgaan dat de indexvermelding betrekking had op de door u gezochte naam. Veelal werden nl. van een verbaal, dat op meerdere personen betrekking had, slechts een of enkele namen in de index afgeschreven, terwijl in de klapper àlle namen werden verwerkt.
  • Indien u in de index gegevens hebt gevonden die voor uw onderzoek van belang zijn, noteer deze dan mèt het inventarisnummer van de index, paginanummer en afdoeningskenmerk (datum + volgnummer) van het geregistreerde verbaal.
F5 Wilt u uw onderzoek in de indices uitbreiden naar andere jaren, volg dan tevens de stappen C6 - C9.
4.7 Gebruik van indices en agenda's als vervangende bron voor het tijdvak 1832-1945
Van het tijdvak 1832-1945 zijn veel tot zeer veel verbalen vernietigd. Voor dit tijdvak zijn echter de indices en agenda's als vervangende bron te gebruiken. Dit geldt uiteraard niet voor de indices 1923-1939 en de agenda's 1934-1939, die in 1945 bij brand teloor zijn gegaan -- zie daarvoor hoofdstuk "Geschiedenis van het archiefbeheer", § 2.
Voor het opsporen van de index-informatie uit het tijdvak 1832-1844 volgt u de stappen C1 - C8. Voor het tijdvak 1845-1945 geldt stap G1 hieronder.
G1 Voor het opsporen van index-informatie uit het tijdvak 1845-1945 kunt u het beste één complete jaarindex (meerdere opeenvolgende delen uit de reeksen inv.nrs. 13916-14345 en 4622-4811) binnen uw onderzoeksperiode opvragen. Daarna volgt u stappen C4 - C8 en desgewenst C9.
Wanneer in de index hetzij "exhibita" (agenderingskenmerken") hetzij verzenderskenmerken van ingekomen stukken worden weergegeven, kunt u bovendien stappen B1 - B4 volgen voor aanvullende informatie in de agenda's.
Een nader hulpmiddel bij de bepaling van de juiste indexrubrieken zijn de organisatie- en taken-overzichten in het hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer", § 2. Er is namelijk een zekere parallellie te constateren tussen de taakomschrijvingen in organisatiebesluiten enerzijds en de rubriekenindeling van de indices anderzijds, zodanig zelfs dat de gedachte is gerezen dat deze taakomschrijvingen wel eens zouden kunnen zijn vervaardigd vanuit de index-rubrieken.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Oorlog: Verbaalarchief (gewoon en geheim), nummer toegang 2.13.01, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Oorlog / Verbaalarchief, 2.13.01, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Afgescheiden archiefmateriaal
Tijdens de bewerking is onder verbaal van 19 oktober 1928 afdeling II nummer 166 het gedeponeerde archief de Interdepartementale Commissie in zake de splitsing van het Marinepersoneel aangetroffen. Dit archief werd afgescheiden en beschreven. Zie Nationaal Archief, archief van de Interdepartementale Commissie inzake de splitsing van het Marinepersoneel, (1919)1924-1925(1926), nummer toegang 2.12.23.01.
Verwante archieven
1. Afzonderlijke archiefbestanden, gevormd op het departement
Niet alle bescheiden, die bij het departement van Oorlog inkwamen en wier afdoening "gewoon", d.w.z. niet "kabinet" geschiedde, werden in het gewoon verbaalarchief opgelegd. Sommige soorten bescheiden, al of niet bij geleidebrief ingekomen, werden tot afzonderlijke series of specifieke archiefbestanden aaneengevoegd. Deze werkwijze werd door de praktijk ingegeven en is veelal niet in secretarie-instructies of andere voorschriften gedocumenteerd. Het hierna volgende overzicht is daardoor naar alle waarschijnlijkheid niet compleet.
1.1. Onroerende zaken: "Archief van Oorlog/der Genie" en aanverwanten
Het meest in het oog vallende bestand dat buiten het gewoon verbaalarchief werd gehouden, is het "Archief van Oorlog/der Genie". Als organisatie-onderdeel kwam het "Archief van Oorlog" al in hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer" voor. Van de oprichting in 1814 tot 1826 ressorteerde het onder de Inspecteur-Generaal der Fortificatiën (Genie), in 1826 werd het formeel ingelijfd bij het departement, maar de feitelijke realisering daarvan heeft tot 1841 op zich laten wachten. Eenmaal in het departement geïntegreerd, werd het omgedoopt tot "Archief der Genie" ( De benaming van dit organisatie-onderdeel en van het daardoor beheerde archief is verwarrend: als "Archief van Oorlog" ressorteerde het organisatie-onderdeel onder de Genie, en dient dus te worden onderscheiden van het archief van (het ministerie van) Oorlog. Als "Archief der Genie" maakt het organisatie-onderdeel deel uit van het departement, en moet in die tijd dan duidelijk worden onderscheiden van het archief van de (chef, c.q. subalterne bevelhebbers en functionarissen van het wapen der) Genie. ) .
De bij de oprichting geformuleerde taak van het "Archief van Oorlog" bestond:
  1. "In het verzamelen, rangschikken, registreren en conserveren van alle kaarten, plans, memorien enz., de defensie van den Staat betreffende.
  2. In het gelijkerwijze verzamelen, rangschikken, registreren en conserveren van alle geteekende of gegraveerde kaarten en plans, de geographie en topographie van andere landen specte-rende.
  3. In het verzamelen, registeren en conserveren van alle militaire verkenningen, journalen van kampanjes, belegeringen en verdedigingen van vestingen, van kapitulatien en van alle andere onderwerpen tot de militaire geschiedenis van den Staat behoorende.
  4. In het verzamelen en conserveren van onderwerpen op de statistiek der Vereenigde Nederlanden betrekking hebbende." RM ( 1815 I, p. 169-170. ARA Staatssecretarie inv.nr. 70. Ontleend aan Burger, "Genie 1813-1841". )
Daarbij valt op te merken, dat de onder a genoemde taak vermoedelijk al vroegtijdig werd beperkt tot de kaarten en plans van gerealiseerde werken. In het verbaalarchief vindt men namelijk aanzienlijke hoeveelheden plans, kaarten en wat dies meer zij, die het karakter hebben van voorstudies, voorontwerpen, en ook afgekeurde ontwerpen. Dit materiaal werd blijkbaar niet tot het "Archief van Oorlog/der Genie" toegelaten.
Bij de formele inlijving in het departement in 1826 bleef deze taak onverkort gehandhaafd ( Zie uitvoeriger hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer". ) . Aldus was het "Archief van Oorlog/der Genie" de bewaarplaats van kaarten, plattegronden en tekeningen en de daarbij benodigde beschrijvende hulpmiddelen, betreffende de Nederlandse verdediging te land, betreffende andere landen, en voor uiteenlopende bescheiden inzake uiteenlopende militaire operaties en gebeurtenissen. Het "Archief van Oorlog/der Genie" werd gedurig verrijkt met bescheiden die op een of andere wijze aan het departement van Oorlog werden toegezonden of anderszins daardoor verworven, zoals aan bijschriften op talloze minuten in het gewoon verbaalarchief valt te constateren ( Zie bv. inv.nr. 3484 30, maart 1863 nr. 51G, waar een deponering van bestek en bestektekeningen plaatsvindt; inv.nr. 3533, 28 oktober 1867 nr. 89 G betreffende een verslag dat wordt opgelegd bij de "Memoriën" onder een eigen kenmerk; inv.nr. 3530, 13 maart 1867 nr. 18G, waar staten die bij een proces-verbaal van overname van dienst waren opgemaakt, ten dele in het Archief der Genie worden gedeponeerd. ) . Het "Archief van Oorlog/der Genie" is, althans in de kern, bewaard gebleven en berust bij het Algemeen Rijksarchief. Het getekende materiaal, alsmede de reeks "Memories", is ontsloten door de toegangen 4-OMM, 4-OMD, 4-OBK, 4-OBGK, 4 OBZ, 4-OSK, 4-OSPV, 4-OPV, 4-OPGO en 4-OPGN ( Vermoedelijk losgeraakte "memoriën" uit het "Archief van Oorlog/der Genie" zijn weer opgelegd bij: Algemeen Rijksarchief, archief van het Comité van Defensie 1850-1868 en daarbij aangetroffen bescheiden 1741-1897, nummer toegang 2.13.62.04, inv.nrs. 64-77 of -78. ) . Bestekken, deels met bijbehorende bestektekeningen, zijn beschreven in toegangen 2.13.02 en 2.13.03 ( Tevens berust bij het ARA een supplement-reeks bestekken welke niet van een toegang is voorzien. ) . Verwant hieraan is het bestand bescheiden betreffende de afbakening van "verboden krin-gen", die eveneens bij het departement van Oorlog, en naar valt aan te nemen bij het "Archief der Genie", werden opgelegd ( Algemeen Rijksarchief, archief der Genie, Verboden Kringen, Koninklijke Landmacht (nummer toegang 2.13.37). De in de titel besloten suggestie dat het hier zou gaan om archiefvorming van het wapen der Genie van de Kon. Landmacht, wordt weersproken door de bijbehorende registers en de verwijzingen naar getekende bescheiden welke in het "Archief der Genie" van het departement berusten. ) . In elk geval bij de afdelingen van het departement die successievelijk belast waren met Genie-zaken, zijn te eniger tijd nog andere reeksen bescheiden gevormd, waarvan de juiste verhouding met het "Archief van Oorlog/der Genie" niet duidelijk zijn: aantoonbaar zijn de reeksen "Overgave" "Overeenkomsten" en "Lasten" ( Zie bv.: inv.nr. 3486, 6 mei 1863 nr. 45G; en inv.nr. 3531, 5 juli 1867 nr. 40G en 27 juli 1867 nr. 34G. De reeks "Overgave" blijkt te bestaan uit processen-verbaal waarbij onroerende goederen onder het beheer van of na bouw in opdracht van de Genie, worden overgegeven aan militaire commandanten buiten de Genie. De reeks "Lasten" bestaat kennelijk uit acten waarbij de Genie namens de Staat der Nederlanden aan andere (rechts-)personen een (mede-)gebruik van militair domein toestaat. En de reeks "Overeenkomsten" lijkt te bestaan uit acten waarbij de Genie, namens de Staat der Nederlanden, in samenhang of samenwerking met anderen, zich tot bepaalde beheersmaatregelen jegens militaire domeinen verbindt. ) , maar het is geenszins uitgesloten dat nog andere reeksen en verzamelingen hebben bestaan. De hier genoemde series bescheiden zijn voorzover bekend niet overgeleverd ( Verwezen wordt ook naar "belendende archieven c.q. bescheiden" uit het ressort van het ministerie van Financiën, en wel: de "leggers van het domein van Oorlog" in: Algemeen Rijksarchief, Lijst van leggers behorend tot het archief van het Amortisatie-Syndicaat 1828-1864, Den Haag 1978, nummer toegang 2.08.17. Vermelding verdient verder: Algemeen Rijksarchief, archief van de Ingenieur der Domeinen voor de Ontmanteling der Vestingen 1868-1900, Den Haag (niet gepubliceerd) 1979, nummer toegang 2.08.25. ) .
1.2. Roerende zaken
Hoewel het denkbaar zou zijn dat, in navolging van de contracten (bestekken en voorwaarden) inzake onroerende goederen, ook de leveringen van roerende goederen aan de Landmacht tot afzonderlijke reeksen contracten zouden hebben geleid bij bv. de departementsafdelingen belast met Artillerie- of Intendancezaken, is daarvan niets aantoonbaar. Dit kan te maken hebben met de omstandigheid dat de levering, opslag en distributie van dergelijke zaken geschiedde door een netwerk van magazijnen, waardoor het opleggen van de contracten niet op departementsniveau, maar in de hiërarchie der betrokken wapens en dienstvakken heeft plaatsgevonden. Nader onderzoek heeft op dit punt niet plaatsgevonden.
Wel is gebleken, dat ook bij het Topografisch Bureau bescheiden apart werden opgelegd ( Inv.nr. 3530, 13 maart 1867 nr. 18G, waar staten die bij een proces-verbaal van overname van dienst waren opgemaakt, ten dele in het Archief der Genie worden gedeponeerd, maar een staat van overgenomen instrumenten bij het Topografisch Bureau belandt. ) .
1.3. Personeel
Betreffende het militaire en civiele personeel van de Landmacht-organisatie zijn wel de.gelijk afzonderlijke bestanden aantoonbaar.
In de eerste plaats werden op het departement, zowel als bij de Landmacht-onderdelen en -instellingen, personeelsstamboeken bijgehouden, waarin mutaties in rang, plaatsing e.d. werden genoteerd. Deze stamboeken en pensioenregisters zijn, voor een deel vermengd met series onderdeelsstamboeken, als afzonderlijk bestand overgedragen tot 1920 à 1924 ( Zie Algemeen Rijksarchief, nummer toegang 2.13.04: systematische en numerieke lijsten van de dienststaten en stamboeken van officieren 1814-1877(1923); nummer toegang 2.13.09: militaire stamboeken van onderofficieren en minderen van de landmacht 1813-1844(1924); nummer toegang 2.13.11: stamboeken onderofficieren en minderen van de Landmacht 1870-1924; alsmede de daarbij behorende naamklappers 2.13.05, -.06, -.07, -.08. ) . Het aanhouden van een verzameling dienststaten, waarvan een residu zich manifesteert in de bovengenoemde toegang 2.13.04, kwamen we in hoofdstuk "Geschiedenis van de archiefvormer" § 2.1 reeds tegen als een uitdrukkelijke taak van de toenmalige 1e afdeling, Algemene Zaken, van het departement. Een gedeelte hiervan is opgelegd bij de stamboeken ( Het Jaarverslag 1940/41 van het "Weermachtsarchief opgericht te 's-Gravenhage den 1en December 1940" maakt op p. 4 melding van het feit dat "controlelijsten, straflijsten, conduitelijsten en conduiteboekjes van beroeps- en reservepersoneel van Land- en Zeemacht (..) voorzover afkomstig van overledenen worden (..) vernietigd". Of de verzameling staten van dienst hetzelfde lot beschoren was, staat er niet met zoveel woorden, maar lijkt aannemelijk. ) . Complementair aan de stamboeken waren en zijn de pensioenregisters voor uitge.diend personeel, die eveneens als afzonderlijke eenheid bekend zijn ( Zie Algemeen Rijksarchief, collectie pensioenregisters van militairen en burgerpersoneel van de Landmacht 1813-1927(1945), nummer toegang 2.13.36. ) . Het bijhouden van deze stamboeken en verdere personeelsadministratie leverde een be-langrijke hoeveelheid correspondentie op, die voor een deel plaatsvond op diverse (en met de tijd variërende) soorten formulieren. Een deel daarvan, zgn. controle- en straflijsten, is bewaard gebleven ( Zie Algemeen Rijksarchief, controlelijsten en straflijsten betreffende militair personeel van de Landmacht 1904-1923(1939), nummer toegang 2.13.66. Een ander, vermoedelijk ouder gedeelte, is met zekerheid vernietigd. Zie de eervorige noot. ) . Van vergelijkbare aard zijn de controleregisters op de tractementen e.d. van officieren en anderen ( Zie Algemeen Rijksarchief, registers van controle op de tractementen, bureaukosten, fouragegelden, toelagen, wachtgelden en pensioenen van officieren en minderen van de verschillende wapens, veldpredikanten, aalmoezeniers, garnizoenspredikanten, geëmployeerden bij de telegraaf, bij de postdienst en personeel werkzaam bij de steendrukkerij van de Militaire Verkenningen, 1817-1844, nummer toegang 2.13.13.08, en de klapper daarop 2.13.12. ) . Een apart bestand werd ook aangelegd van de stukken betreffende de toekenning van het Metalen Kruis en de Bronzen Medaille ( Zie Algemeen Rijksarchief, stukken betreffende het toekennen van het Metalen Kruis en de Bronzen Medaille 1831-1834, nummer toegang 2.13.13.03. ) . Periodiek ingezonden staten betreffende de sterkte van legeronderdelen en garni.zoens.be-zettingen werden bij het departement eveneens afzonderlijk opgelegd. Een aan.zienlijk gedeelte daarvan is als aanhangsel bij het gewoon verbaalarchief overgeleverd en in deze inventaris terug te vinden. Hetzelfde geldt voor de zgn. kaderlijsten. Een ander gedeelte van de sterktestaten, over het tijdvak 1927-1934, is in 1985 door het ministerie van Defensie losgemaakt uit het archief van de departements(hoofd)afdeling Dienstplichtzaken en in beheer gegeven aan de Sectie Militaire Geschiedenis van de Landmachtstaf, te 's-Gravenhage ( Zie Algemeen Rijksarchief, archief van de Hoofdafdeling Dienstplichtzaken van het Ministerie van Oorlog 1913-1940 en 1945-1957, nummer toegang 2.13.57. ) .
1.4. Afdelings-, bureau- en directie-archieven
Deze (hoofd)afdeling Dienstplichtzaken is reeds in 1905 begonnen met eigen archiefvorming. Deze tendens is in het gewoon verbaalarchief aanwijsbaar door het voorkomen, over het tijdvak 1905-1913, van separate agenda's van deze afdeling. Een deel van de afdoeningen werd nog opgelegd in het gewoon verbaal van het departement en als zodanig in de algemene index opgenomen, maar specifieke categorieën bescheiden werden buiten verbaal gehouden. Het aldus ontstane afdelingsarchief is als een afzonderlijk bestand overgeleverd ( Zie Algemeen Rijksarchief, archief van de Hoofdafdeling Dienstplichtzaken van het Ministerie van Oorlog 1913-1940 en 1945-1957, nummer toegang 2.13.57. ) .
De directeuren van de in 1823 gevormde departementsdirecties hebben eveneens afzonderlijk archief gevormd in de zaken/taken die zij krachtens geldende regelingen zelfstandig konden afdoen. Dit heeft geleid tot separate directie-archiefjes:
  • archief van de directeur voor het personeel en Militaire Zaken 1824-1829, nummer toegang 2.13.13.22;
  • archief van de directeur voor het Materieel der Artillerie en Genie 1825-1826, nummer toegang 2.13.13.23;
  • archief van de directeur voor de Administratie 1826-1829, nummer toegang 2.13.13.24.
Op dezelfde voet handelde de Chef van de Algemene Directie der Genie in het tijdvak 1826-1830, toen de ADG een directie van het departement was. Bij de verzelfstandiging van de ADG in 1830 is het (departements-)directie-archief buiten het verband van de departementale archiefvorming en in de Genie-sfeer geraakt ( Zie ARA archief Genie 1813-1840, nummer toegang 2.13.13.04. ) .
1.5. Overigen
Het Recueil van gedrukte stukken ( Inv.nrs. 14554-14600. ) is een verzameling van door het departement in druk uitgebrachte stukken - verordeningen, formulieren, dienstvoorschriften etc. Het is slechts overgeleverd voor het tijdvak 1814-1863. Dit Recueil dient niet verward te worden met het Recueil Militair bevattende de wetten, besluiten en orders betreffende de Koninklijke Nederlandsche Landmagt , dat jaarlijks werd gepubliceerd.
2. Afzonderlijke archiefbestanden, gevormd buiten het departement
De organisatiegeschiedenis heeft geleid - of kan geleid hebben - tot het ontstaan van een aantal "belendende" archieven van organen of instanties die zelf, na een zelfstandig(er) bestaan, in het departement werden opgenomen of waarvan de taken en werkzaamheden door het departement werden overgenomen. Deze paragraaf handelt over hun archiefvorming uit het tijdvak dat zij niet onderdeel van het departement vormden, kortweg gezegd de "voorloper"-bestanden, en beperkt zich daarbij tot archieven die bij opheffing van het betrokken orgaan werden afgesloten ( In enkele gevallen betreft het organen of taken die eerder uit het departement waren afgesplitst en die later daarnaar terugkeerden. ) . Eerst zij vermeld dat de CGO in 1813-1814 niet de enige "Commissaris-Generaal" belast met krijgszaken was. In die tijd functioneerde tevens een "Commissaris-Generaal bij de Russische en Pruisische troepen" in ons land, belast met het treffen van voorzieningen voor een goede verzorging van de vreemde troepen tijdens hun verblijf in Nederland en zetelend te Utrecht. Het archief van deze functionaris is overgeleverd ( Zie Algemeen Rijksarchief, archief van de Commissaris-Generaal bij de Russische en Pruisische troepen in ons land in 1813-1814, nummer toegang 2.13.13.18. Nadat in het tijdvak 1814-1832 de liquidatie van vorderingen welke uit het verblijf van de vreemde troepen voortgesproten waren, opgedragen was geweest aan een afzonderlijke commissie, werd in 1832 de afdoening van de toen nog resterende claims overgenomen door het departement van Oorlog; zie Algemeen Rijksarchief, archief van de Commissie van onderzoek en verevening der pretensiën, voortspruitende uit gedane leverantiën etc. aan de geallieerde legers 1814-1832, nummer toegang 2.13.13.20. ) . Uit de reorganisatie van 1815, waarbij de twee "half-departementen" Commissariaat-Generaal en Generale Intendance ontstonden, vloeide voort dat gedurende het bestaan van deze tweedeling er ook twee archieven werden gevormd. Hetzelfde geldt voor de herschikking van 1818, toen de Generale Intendance van het toneel verdween, maar de Adjudant-Generaal des Konings zijn intrede deed. Van beide is het archief bewaard gebleven ( Zie Algemeen Rijksarchief, archief van de Intendant-Generaal van de Administratie van Oorlog 1815-1818, nummer toegang 2.13.13.28; en ibidem, archief van de Adjudant-Generaal des Konings 1818-1819, nummer toegang 2.13.13.27. ) . Afzonderlijk archief van de kroonprins als belast met de opperdirectie over het departement resp. het ministerie van Oorlog in het tijdvak 1814-1818 en 1839-1840 is bij het Algemeen Rijksarchief noch bij het Koninklijk Huisarchief aanwezig ( Vgl. Koninklijk Huisarchief, inventaris A 40 (kroonprins, later koning Willem II) rubriek XIII. Wel is overgeleverd, enigszins verspreid bij het Algemeen Rijksarchief en in het Koninklijk Huisarchief, archiefmateriaal uit hoofde van militaire functies van de kroonprins (Opperbevelhebber 1814-1815 en 1831-1839, Inspecteur-Generaal sedert 1814); zie Koninklijk Huisarchief t.a.p., en ARA, archief van de opperbevelhebber van het leger 1830-1839, nummer toegang 2.13.14.04. ) . Wel aangetroffen is een deel van het ambtsarchief van prins Frederik als Admiraal en Kolonel-Generaal, sinds 1830 belast met de opperdirectie van het departement van Oorlog. Dit is als een afzonderlijk gedeponeerd (fragment-)archief bij het onderhavige opgenomen ( Inv.nrs. 5305-5308. ) . Complementair materiaal berust in het Koninklijk Huisarchief ( Koninklijk Huisarchief, inventaris A 37 (prins Frederik), categorie VIIb. Het betreft hier overwegend materiaal dat tijdelijk gedeponeerd is geweest bij het Krijgsgeschiedkundig Archief van de Generale Staf ten behoeve van de studie van lt.gen. F. de Bas, Prins Frederik der Nederlanden en zijn tijd, 4 delen, Schiedam 1887-1813. De directeur van het Koninklijk Huisarchief, drs. B. Woelderink, deelt voorts mee, dat een deel van de archivalische nalaten-schap van prins Frederik tijdens en na de Tweede Wereldoorlog in Duitsland ernstige verliezen heeft ondergaan. ) . Terwijl tot 1830 en vanaf 1841 het geheel of een deel van de bemoeienissen met de Genie tot het ressort van het departement werd gerekend, functioneerde van 1830-1840 de Algemene Directie der Genie als een goeddeels zelfstandig orgaan. De archiefvorming daarvan is dan ook buiten die van het departement gebleven ( Zie Algemeen Rijksarchief, archieven van de Inspecteur-Generaal der Fortificatiën, van het Korps Ingenieurs en van de Chef van de Algemene Directie der Genie 1813-1840, nummer toegang 2.13.13.04. ) . Archiefvorming van de directeur van het Archief van Oorlog en Topografisch Bureau uit de periode dat dit apparaat formeel niet meer, maar in feite nog steeds bestond (1826-1841) is in beperkte mate aangetroffen ( Zie: Algemeen Rijksarchief, fragment-archief van het Archief van Oorlog en Topografisch Bureau (1811)1814-1841, nummer toegang 2.13.68.04. ) ( Ook bestaat het archief van de "Telegrafische Gemeenschap 1831-1839", een orgaan dat korte tijd een zelfstandig bestaan heeft geleid maar al spoedig werd ingebed in het "Topografisch Bureau". De Gemeenschap stond onder leiding van de 1e lt.ing. G. Jooss, waarnemend directeur van het Archief van Oorlog en Topografisch Bureau. Zie: Algemeen Rijksarchief, archief van de Telegrafische Gemeenschap 1831-1839, nummer toegang 2.13.13.30. ) . Uiteraard staat, door de vereniging in 1928 van het departement van Oorlog met dat van Marine tot het ene departement van Defensie, het archief van het departement van Marine tot dat van Defensie in de verhoudingen van (partiële) taakvoorganger/-opvolger. Waarneembaar is dat in sommige gevallen op de archiefvorming van het departement van Marine ook na de vereniging nog is voortgebouwd. Dit betreft echter overwegend nog niet aan het Algemeen Rijksarchief overgedragen materiaal ( Overigens is ook aan de archieven van het ministerie van Marine veel oorlogsschade opgetreden; zie hoofdstuk "Geschiedenis van het archiefbeheer", § 2. ) . Tijdens de Londense ballingschap van de regering werd het departement van Defensie weer gesplitst in een ministerie van Oorlog en een van Marine, welke tweedeling bij de terugkeer van de regering naar Nederland bleef bestaan. Als gevolg van de Duitse bezetting werd de afdeling IX Loodswezen van het ministerie van Defensie overgeheveld naar het ministerie van Waterstaat. In 1945 keerde de afdeling terug naar het - inmiddels herrezen - ministerie van Marine. Het archiefmateriaal uit de Waterstaatsperiode berust bij het Algemeen Rijksarchief ( Algemeen Rijksarchief, verbaalarchief van de afdeling Loodswezen van het ministerie van Waterstaat 1940-1945; geen toegang. ) .

Bijlagen

AfdelingTaakFormatie(Onder)afdelingNaamAfdelingBureaus:afdelingsnr.afdelingsnaamtaakvolgervan afd./bureau van het Commissariaat voor de belangen van de voormalige Nederlandse Weermacht 1942Wees attent op de mogelijkheid dat meerdere personen dezelfde achternaam en initialen kunnen hebben.Als u een gezochte naam niet aantreft in alle in aanmerking komende klappers, is uw zoekactie in de klappers ten einde zonder resultaat.De inhoudsomschrijving van het geagendeerde stuk kan voor u van belang zijn; noteer deze desgewenst.Veelal geeft het laatstvermelde afdoeningskenmerk het verbaal waarbij de zaak is afgedaan, en zijn de eerdere vermeldingen "renvooien" die nimmer een verbaal hebben veroorzaakt. 100% zekerheid daarover is echter niet te geven. U doet daarom verstandig om de afdoeningskenmerken na te zoeken, te beginnen met de laatste en zo terugwerkend. Een eenmaal gevonden verbaal wijst veelal uit, of het tot stand gekomen is via een of meerdere "renvooi-tussenstap(pen)". Blijkt dat zo, dan kunt u de andere in de agenda gevonden afdoeningskenmerken desgewenst veronachtza-men, omdat die dan immers staan voor het/de "renvooi(en)". Zolang echter uit de verbalen niet blijkt van renvooien, doet u verstandig alle afdoeningskenmerken af te lopen.Constateert u bij controle een fout in de verbaalspecificaties over 1832-1844 (een niet als bewaard opgegeven verbaal is er toch, of een wel als bewaard opgegeven verbaal is er niet), geeft u dat dan gerust door aan de studiezaalmedewerker of per e-mail aan de afdeling Dienstverlening van het Nationaal Archief. Bij een revisie van deze inventaris kunnen uw bevindingen dan worden verwerkt.Blijkt het door u gezochte verbaal niet meer aanwezig te zijn, dan kunt u de indices nog als vervangende bron gebruiken. Als u het gezochte verbaalkenmerk hebt gevonden met behulp van de index, hebt u de index-informatie reeds gezien en desgewenst genoteerd (bij stap C8). Hebt u nog geen indices gebruikt, dan kunt u alsnog de index-informatie opzoeken: voor het tijdvak 1832-1844 volgt u daarvoor stappen C1 - C8, voor het tijdvak 1845-1845 geldt stap G1.

Archiefbestanddelen

        • Ingrijpend geschoond.

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1882-08-01 nr. 55schietoefeningen bij het leger en enige schutterijen
            1882-08-01 nr. 58aanbesteding voor het maken van een droogloods te Woerden
            1882-08-01 nr. 63aanbesteding voor het verbeteren van het fort Prins Hendrik in de positie van Ooltgensplaat
            1882-08-02 nr. 63najaarsmanoeuvres omtrent de verpleging van de troepen en paarden
            1882-08-03 nr. 45wijzigingen in de regeling van het militair vervoer per spoor
            1882-08-03 nr. 55aanbesteding voor het maken van een ringmuur met poort bij het hospitaal te Haarlem
            1882-08-03 nr. 56ontwerp tot verbetering van de mond van de Oude Heijningsche haven

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1882-08-04 nr. 85aanbesteding voor het maken van een toegang naar de Tolbrug kazerne te 's Hertogenbosch
            1882-08-04 nr. 88aanbesteding voor het maken van een fort bij IJmuiden, tweede gedeelte
            1882-08-07 nr. 14goedkeuring van een kanon van 12 cm LA nr 101 met een gal boven de toelating
            1882-08-08 nr. 41aanbesteding voor het bouwen van woningen voor gehuwde militairen te Amersfoort
            1882-08-08 nr. 72staat houdende opgave van gewone en buitengewone uitgaven betreffende de dienstjaren 1880 en 1881
            1882-08-08 nr. 80ruiling van gronden en gebouwen te 's Hertogenbosch
            1882-08-09 nr. 20overzichten van de bezette wachten in de garnizoenen gedurende het 1e halfjaar van 1882
            1882-08-09 nr. 38handleiding voor de officieren van wapening, mr. geweermakers en zwaardvegers betreffende het onderzoek en de herstellingen van de draagbare wapenen
            1882-08-09 nr. 50voorstel tot wijziging van een affuit van 24 cm
            1882-08-09 nr. 52bepalingen met betrekking tot het vernieuwen van alle stamboeken en beschrijvingslijsten van het geschut
            1882-08-10 nr. 58inspectie rapport over het beheer van de administraties van militaire hospitalen
            1882-08-11 nr. 22ontwerp voorschrift regelende de dienstverhouding bij het hoofdkwartier van het veldleger, bij de staf van een divisie en bij een zelfstandige brigade
            1882-08-11 nr. 24inspectie rapport van de 3e divisie infanterie
            1882-08-11 nr. 27voorstel tot vaststelling van een instructie voor de dirigerende paardenarts
            1882-08-11 nr. 32rapport omtrent de dienst bij de hospitalen
            1882-08-11 nr. 59bepalingen voor het richten van aanvragen inzake herstellingen en verwisseling van voertuigen
            1882-08-11 nr. 64regeling tot het sluiten van huurcontracten
            1882-08-12 nr. 21staat van ontvangsten en uitgaven van het Weduwenfonds over 1880
            1882-08-14 nr. 41overdracht en overname van inundatiesluizen te Woudrichem en aan de Bakkerskil
            1882-08-14 nr. 67aankoop gronden voor de aanleg van een batterij aan de Liebrug
            1882-08-15 nr. 33ruiling van gronden en gebouwen met de gemeente Amsterdam
            1882-08-15 nr. 36voordracht tot benoeming van E.J.B.H.M. Engeringh als lid van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie
            1882-08-15 nr. 60opgave van de wijzigingen in de instructie Inventaris betreffende revolverpatronen
            1882-08-16 nr. 53versiering van de achtergevels van de in aanbouw zijnde kazerne voor de bereden wapens te Amersfoort
            1882-08-16 nr. 55beschikking waarbij de ijk van weegwerktuigen is afgeschaft
            1882-08-16 nr. 66onderzoek van achterlaadkanonnen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1882-08-17 nr. 24staten van gevonniste militairen
            1882-08-17 nr. 29vaststelling najaars veldmanoeuvres van de cavalerie
            1882-08-18 nr. 25verslag over repeteerwapenen en andere middelen ter verhoging van de snelheid bij het vuren
            1882-08-18 nr. 42aanbesteding voor het bouwen van een overdekte rijbaan te Amersfoort
            1882-08-18 nr. 42aanbesteding voor het bouwen van een overdekte rijbaan te Amersfoort
            1882-08-18 nr. 74opdracht tot stopzetting van het schieten met gevulde granaten naar aanleiding van een ongeval op de Oldebroeksche Heide
            1882-08-19 nr. 39leidraad voor het onderhoud van het lamoentuig voor paarden
            1882-08-21 nr. 50aanbesteding voor het bouwen van een wachterswoning bij het fort de Klop
            1882-08-21 nr. 51aanbesteding voor het bouwen van een affuitloods te Muiden
            1882-08-21 nr. 57verhoging van de beschikbaar gestelde som voor het maken van gronddepots ter verbetering van sommige verdedigingswerken in de Nieuwe Hollandsche Waterlinie
            1882-08-23 nr. 59aanbesteding voor het maken van een droogloods bij het centraal magazijn te Woerden
            1882-08-23 nr. 60aanbesteding voor het doen van voorzieningen aan gebouwen en aardewerken van het fort bij Vuren
            1882-08-24 nr. 24ontwerp betreffende het inrichten van de kazerne Citadel tot militaire school te 's Hertogenbosch
            1882-08-24 nr. 26ontwerp inzake het vergroten van de kazerne te Gouda

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1882-08-24 nr. 28staten van de kazernes, stallen en verdere gebouwen alsmede de oefeningsterreinen tot militair gebruik op 1 juli 1882
            1882-08-24 nr. 38beproeving van een gewijzigde transportwagen met veren en bok
            1882-08-25 nr. 26verzoek van Julius Richter, Interims Kriegs correspondent te Wüst Kamenitz, om toelating tot het koloniale leger
            1882-08-25 nr. 31voorwaarden met betrekking tot de verstrekking van ziekenkarren bij cavalerie manoeuvres
            1882-08-25 nr. 31voorwaarden met betrekking tot de verstrekking van ziekenkarren bij cavalerie manoeuvres
            1882-08-25 nr. 47voorstel betreffende de gronddekking van de kazerne op het fort De Ruijter
            1882-08-26 nr. 31inlichtingen over percelen grond te Catharijnen in verband met aankoop voor kazernebouw
            1882-08-26 nr. 43geschil over de levering van goederen door M. Pauwels te Rotterdam
            1882-08-28 nr. 34handleiding voor het beheer van het artillerie materieel bij het leger te velde
            1882-08-28 nr. 40aankoop van grond voor het fort De Ruijter
            1882-08-30 nr. 48aanbesteding voor het maken van een gebouw tot parkwacht in de legerplaats Oldebroek

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1882-09-01 nr. 10benoeming van J.C. Ubbens tot lid van de commissie, belast met de herkeuring van schacots in 's Rijks Centraal Magazijn te Amsterdam
            1882-09-01 nr. 24plannen tot het bouwen van loodsen tot afzondering van verdachte paarden te Utrecht
            1882-09-02 nr. 45advies van de Permanente Spoorwegcommissie inzake losse bruggen met afneembare leuningen
            1882-09-02 nr. 73schets ontwerp voor het fort bij Velsen
            1882-09-04 nr. 26vervangen van de handspaken door klauwhandspaken bij kanonnen
            1882-09-04 nr. 27instructie ten behoeve van een uniforme opmaak van processen verbaal, opgemaakt wegens ontvreemding en beschadiging van rijkseigendommen
            1882-09-04 nr. 31machtiging tot wijziging examenprogramma's militair onderwijs bij de landmacht
            1882-09-04 nr. 32voorstel tot aanvulling van een bepaling omtrent de gelijkstelling van muzikanten bij de infanterie
            1882-09-06 nr. 14jaarverslag van de werkzaamheden van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie over 1881
            1882-09-07 nr. 33verschil van mening over de betaling van proceskosten inzake een geschil met molenaar Goossen te Venlo
            1882-09-07 nr. 72herstellingen en onderhoud van de kazernegebouwen enz. in 1883
            1882-09-11 nr. 2staten van gevonniste militairen
            1882-09-13 nr. 32aanbesteding voor het verbeteren van het fort de Hoel bij Willemstad
            1882-09-14 nr. 16aanbesteding voor het bouwen van een overdekte rijbaan te Amersfoort
            1882-09-15 nr. 52ontwerp omtrent de verbetering van het hospitaal te Harderwijk
            1882-09-16 nr. 40inspectieverslag over de toestand van de cementen beddingen
            1882-09-16 nr. 42ruiling van gronden en gebouwen met de gemeente 's Hertogenbosch
            1882-09-18 nr. 14buskruitproeven voor het kanon van 30,5 cm
            1882-09-18 nr. 15circulaire met richtlijnen met betrekking tot opmaking van processen verbaal wegens ontvreemding en beschadiging van rijkseigendommen
            1882-09-18 nr. 50aanbesteding voor het maken van een affuitloods te Muiden
            1882-09-18 nr. 51bijschrijving van het Memoriaal voor de officieren van de genie over de tijdsruimte van 1 05 1881 tot en met 30 april 1882

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1882-09-20 nr. 38aanbesteding voor het aanbrengen van schermen aan een brug te Wijk bij Duurstede
            1882-09-20 nr. 39aanbesteding voor het doen van voorzieningen aan de inundatiesluizen bij Woudrichem en aan de Bakkerskil
            1882-09-20 nr. 40aanvulling en wijziging van de voorschriften voor alleen reizende onderofficieren en soldaten
            1882-09-21 nr. 74instructie rapport over de maand augustus van het escadron ordonnances
            1882-09-22 nr. 81tarieven voor het vervoer van militairen en militaire goederen per spoor
            1882-09-28 nr. 31wijziging van gesloten goederenwagens
            1882-09-28 nr. 37vaststelling van een jaarlijks onderzoek naar scherpe patronen
            1882-09-28 nr. 39verbetering van de tijdsbuizen voor vestingsgeschut
            1882-09-29 nr. 32beknopt overzicht van de proeven en oefeningen die in 1881 bij het wapen der artillerie hebben plaats gehad
            1882-09-29 nr. 37beproeving van het geweer Picard
            1882-10-02 nr. 25voorstel om de toelage van apothekersbediende bij tijdelijke afwezigheid te doen voortduren tot en met de 30e dag
            1882-10-02 nr. 44overdracht van de consessie van de weg van Utrecht naar Maartensdijk
            1882-10-02 nr. 45onteigening gronden ten behoeve voor de bouw van een fort bij Abcoude
            1882-10-02 nr. 7beproeving van kanonnen van 10.5 cm
            1882-10-03 nr. 40overdracht van gronden en werken bij de doorsnijding van de linie in de Neder Betuwe
            1882-10-03 nr. 42circulaire over plaatsing van bliksemafleiders op buskruit en projectielen magazijnen
            1882-10-03 nr. 80wijziging van de nominatieve staat van veroordeelde militairen
            1882-10-04 nr. 81verleende militaire bijstand tegen het doorsteken van de Groenendijk
            1882-10-04 nr. 82verleende militaire bijstand tot versterking van de Diezedijk te 's Hertogenbosch
            1882-10-05 nr. 15verslag van het examen tot toelating als cadet aan de Koninklijke Militaire Academie in 1882
            1882-10-05 nr. 27aanbrengen van verbeteringen in het hospitaal te Kampen
            1882-10-05 nr. 37ontijdig springen van een granaat bij het laden van een kanon
            1882-10-06 nr. 46inspectierapport over militaire gebouwen enz. te Utrecht en Amersfoort
            1882-10-06 nr. 54opgaaf van het in gebruik geven en afstaan en ontruiming van rijksgebouwen over het 3e kwartaal 1882

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1882-10-07 nr. 27aanbesteding voor het bouwen van een cavalerie kazerne te Haarlem
            1882-10-09 nr. 30verslag van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie over het tijdvak 1 januari tot en met 30 juni 1882
            1882-10-09 nr. 55wijzigingen in de bouw van het fort aan de Nieuwe Maasmond
            1882-10-09 nr. 75verslag omtrent het onderwijs en de vorderingen der volontairs in het 3e kwartaal te Schoonhoven
            1882-10-09 nr. 76verslag omtrent het onderwijs en de vorderingen der volontairs in het 3e kwartaal te Arnhem
            1882-10-10 nr. 38verslag omtrent de toelatingsexamens tot de Koninklijke Militaire Academie als cadet in 1882
            1882-10-11 nr. 26oefeningen met het personeel in de zomer van 1882 die bij de Normaal Schietschool gedetacheerd geweest zijn
            1882-10-12 nr. 174handleiding voor het beheer en de verantwoording van het artillerie materieel bij het leger te velde
            1882-10-13 nr. 17oefeningen in de legerplaatsen bij Laren
            1882-10-14 nr. 1kleding toeslag op het soldij van het personeel bij de Marechaussee
            1882-10-14 nr. 41bouwen van een loods tot hulpkazernement in het fort Blauwkapel bij Utrecht
            1882-10-14 nr. 60aankoop van gronden voor het werk aan het Penningsveer
            1882-10-16 nr. 34voorschriften betreffende de mobilisatie van het leger
            1882-10-16 nr. 46verbetering van het fort te Nieuwersluis naar aanleiding van een inspectie
            1882-10-17 nr. 36bijdrage tot het regeringsverslag over de staat van het militair onderwijs in Nederland
            1882-10-17 nr. 77inspectieverslag omtrent de militaire positie van Willemstad, Ooltgensplaat en Voorne
            1882-10-17 nr. 86staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1882-10-19 nr. 40opleggen van materieel voor het veldleger
            1882-10-20 nr. 46reglement voor de veld en rijdende artillerie enz.
            1882-10-21 nr. 26aanbesteding voor het verbeteren van sluizen in de Bommelerwaard beneden de Meidijk
            1882-10-21 nr. 48overdracht van rijksgrond ten behoeve van het kanaal Amsterdam Merwede
            1882-10-23 nr. 73rapport van de commissie belast met het nemen van proeven met verduurzaamde levensmiddelen
            1882-10-23 nr. 8wijziging reglement van het militair onderwijs bij de landmacht
            1882-10-24 nr. 42inspectie rapport over het 1e, het 5e en het 8e regiment infanterie gedurende juni en juli
            1882-10-24 nr. 45maatregelen tegen het misbruik maken van wapenen door militairen
            1882-10-24 nr. 55tekortkomingen bij het spoorwegvervoer ten behoeve van de veldmanoeuvres
            1882-10-25 nr. 5richtlijnen met betrekking tot de levering van levensmiddelen enz. voor militaire hospitalen
            1882-10-27 nr. 1benoeming van E.J.B.M.M. Engering tot lid van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie
            1882-10-27 nr. 2vervoer van metaalpatronen
            1882-10-28 nr. 45opmerkingen op het voorschrift voor de mobilisatie van het leger
            1882-10-30 nr. 23landingsbrug voor het fort op de Harssens
            1882-10-30 nr. 36overdracht van een gebouw te Utrecht
            1882-10-31 nr. 24aanbesteding voor het maken van een gebouw tot parkwacht in de legerplaats bij Oldebroek
            1882-10-31 nr. 68staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1882-11-01 nr. 35verbeteren van het fort Prins Frederik bij Ooltgensplaat
            1882-11-01 nr. 85wijziging regeling van het militair onderwijs bij de landmacht
            1882-11-06 nr. 31grensbepaling van het fort bij Pannerden
            1882-11-06 nr. 42onteigening van gronden voor de batterijen op de Noord en Penscherdijken
            1882-11-07 nr. 40deelname van de K.M.A. en Topografische Inrichting aan de International Koloniale en Uitvoerhandel Tentoonstelling te Amsterdam
            1882-11-08 nr. 57jaarlijks rapport omtrent de militaire studenten voor de landmacht
            1882-11-09 nr. 61onderzoek omtrent draaistangen en spilkussens voor Y kanonnen van 24 cm
            1882-11-09 nr. 9verslag omtrent de beschikbaarheid van kanonniers tot het uitoefenen van ambachten
            1882-11-10 nr. 2berichten van het ophouden van het heersen van een besmettelijke ziekte in de gemeente Hindeloopen
            1882-11-13 nr. 20aanbesteding voor het maken van zandophopingen enz. in het fort Liede Spaarndam
            1882-11-13 nr. 32beproeving van uitnemers tot afsluitringen
            1882-11-13 nr. 35onteigening van gronden voor het maken van een fort bij Abcoude
            1882-11-13 nr. 47verslagen over de verpleging in de legerplaats bij Laren
            1882-11-13 nr. 84oefeningen van de geneeskundige dienst in het kamp bij Laren
            1882-11-14 nr. 34verantwoording van aanwezige wapenen met toebehoren, gereedschappen en munitie bij de Normaal Schietschool te 's Gravenhage.
            1882-11-14 nr. 45aanbesteding voor het bouwen van een fouragemagazijn te Haarlem
            1882-11-15 nr. 14opdracht tot het maken van gereedschapskarren voor het departement van het Koninklijk Paleis en Domeinen van het Loo
            1882-11-15 nr. 15aanbesteding voor het wijzigen van de batterij Kaaphoofd
            1882-11-15 nr. 41besluit inzake de toekenning van een uitkering ineens door de 'Weduwen en weezenkas voor de Officieren van de Landmagt'
            1882-11-18 nr. 35ontwerp exercitie reglement voor de cavalerie, en de brigadeschool
            1882-11-21 nr. 23wijziging van bagagewagens
            1882-11-21 nr. 25aanbesteding voor het verbeteren van de havenbatterij bij Brielle
            1882-11-22 nr. 17overdracht van de sluis aan het uiteinde van de Naardermeervaart
            1882-11-22 nr. 20ruiling van gronden en gebouwen met de gemeente Amsterdam
            1882-11-23 nr. 21ontwerp van de vesting Gorinchem in verband met de aanleg van het Amsterdam Merwede Kanaal
            1882-11-23 nr. 7aanbesteding voor het bouwen van een magazijn voor het garnizoen te Utrecht
            1882-11-24 nr. 63staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1882-11-25 nr. 40wijziging van het voorschrift betreffende de voeding van de militairen van de landmacht ten tijde van vrede
            1882-11-27 nr. 12wijziging van het reglement op de exercities van de vesting artillerie
            1882-11-27 nr. 2onteigening van gronden ten behoeve van het fort bij Abcoude
            1882-11-28 nr. 11contract voor het maken van een landingsbrug voor het in werk brengen en opstellen van de pantseringen op het fort Harssens
            1882-11-28 nr. 13ontwerp voor de bouw van een kazerne te Arnhem
            1882-11-28 nr. 23onderzoek van gesloten wiggen tot beddingen nr. 2
            1882-11-29 nr. 20overdracht van gebouwen op het fort Westoever
            1882-11-30 nr. 11beproeving van gewijzigde transportwagens
            1882-11-30 nr. 8aanbesteding voor het bouwen van woningen te Amersfoort
            1882-12-01 nr. 31grensbepaling van het fort bij Pannerden
            1882-12-01 nr. 33circulaire met aanbevelingen naar aanleiding van ingezonden inspectieverslagen van de vesting artillerie
            1882-12-02 nr. 14ontwerp tot bouw van een bergloods met woning voor een magazijnmeester te Amsterdam
            1882-12-02 nr. 5aankoop grond voor het maken van een fort te Liede Spaarndam
            1882-12-02 nr. 6aankoop van grond voor de wegomlegging ten behoeve van het Penningsveer
            1882-12-04 nr. 4ontwerp tot bouw van een apotheekgebouw bij het hospitaal te Breda
            1882-12-04 nr. 5verslag van de staatsuitgaven over het dienstjaar 1880 betreffende hoofdstuk 8 en het vestingsstelsel
            1882-12-06 nr. 16aanbesteding voor het verbeteren van kazernegebouwen en stallen te 's Hertogenbosch
            1882-12-07 nr. 19aanbesteding voor het bouwen van een loods tot hulpkazernement in het fort Blauwkapel bij Utrecht
            1882-12-07 nr. 36model proces verbaal wegens verstrekkingen voor de Indische dienst
            1882-12-08 nr. 42aanbesteding voor het verbeteren van het fort Loevestein in de Nieuwe Hollandsche Waterlinie
            1882-12-09 nr. 32toepassing vrijheid van briefpost
            1882-12-09 nr. 41instructie onderhoud geweren klein kaliber bij de schutterijen
            1882-12-09 nr. 45aanbesteding voor het doen van voorzieningen aan de uitwateringssluizen van de Dommelerwaard beneden de Meidijk
            1882-12-11 nr. 29wijziging voorschrift betreffende de wapenen en schietoefeningen van de infanterie

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1882-12-16 nr. 38toelagen voor de eerste uitrusting en kleding en reparatiefonds voor het jaar 1883
            1882-12-18 nr. 73circulaire met voorstellen inzake het treffen van voorzieningen aan paden, terreinen enz. bij de vestingartillerie
            1882-12-22 nr. 27indeling van het Rijk in 4 artillerie en 4 genie kommandementen
            1882-12-22 nr. 42verbeteren van gebouwen en werken te Wierickerschans
            1882-12-22 nr. 47overdracht wachthuis te Zutphen
            1882-12-22 nr. 51wijzigingen in het ontwerp van wet tot vaststelling van hoofdstuk 8 van de staatsbegroting 1883 betreffende de administratie van de korpsen
            1882-12-23 nr. 39aanbesteding voor het bouwen van een magazijn voor het garnizoen te Utrecht
            1882-12-23 nr. 61ontwerpen voor de bouw van een kazerne met woningen te Haarlem
            1882-12-27 nr. 79verslag omtrent drinkwater bij militaire gebouwen te Breda
            1882-12-28 nr. 25ontwerp van de verbouwing van de bestaande pontonnierskazerne te Dordrecht
            1882-12-28 nr. 49aankoop grond voor de bouw van een fort bij Abcoude
            1882-12-29 nr. 38aanbesteding voor het verbeteren van kazernegebouwen en stallen te 's Hertogenbosch
            1882-12-29 nr. 40aanbesteding voor het maken van zandophogingen enz. in het fort Liede Spaarndam van de Amsterdamse stelling
            1882-12-29 nr. 41aanbesteding voor het wijzigen van de batterij Kaaphoofd
            1882-12-29 nr. 42aanbesteding voor het bouwen van een magazijn te Haarlem
            1882-12-29 nr. 8inspectieverslag van de commandant van de vesting artillerie
            1882-12-29 nr. 83aanbesteding voor het maken van enige bijwerken in het fort Liede Spaarndam
            1882-12-30 nr. 109rapport van een vechtpartij tussen soldaten en burgers te Geertruidenberg
            1882-12-30 nr. 15aanbesteding voor het bouwen van een loods tot hulpkazernement in het fort Blauwkapel
            1882-12-30 nr. 33staten van gevonniste militairen
            1882-12-30 nr. 64aanbesteding voor het bouwen van woningen te Amersfoort
            1882-12-30 nr. 73lijst van de thans van kracht zijnde reglementen, voorschriften, aanwijzigingen enz.

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-01-02 nr. 25model proces verbaal voor de verrekening en verstrekking van materialen voor de Indische dienst
            1883-01-03 nr. 12berichten van het ophouden van het heersen van een besmettelijke ziekte in de gemeente Menaldumadeel
            1883-01-04 nr. 29voorstellen met betrekking tot versterking van de cementbeddingen voor vestinggeschut
            1883-01-06 nr. 19richtlijnen ten aanzien van de plaatsing van bliksemafleiders op bomvrije buskruit en projectielen magazijnen
            1883-01-09 nr. 24onteigening van grond voor het maken van een fort bij Abcoude
            1883-01-09 nr. 33afgifte getuigschrift van goed gedrag aan militairen van het leger in Nederlandsch Indië
            1883-01-09 nr. 37toelatingsexamen tot de Koninklijke Militaire Academie als cadet
            1883-01-15 nr. 40vernieling van spoorbruggen en andere bruggen ten tijde van oorlog
            1883-01-15 nr. 43maken van een schietbaan voor het garnizoen en de schutterij te Amsterdam
            1883-01-18 nr. 20overname van wegen en waterleidingen door de gemeente Venlo
            1883-01-18 nr. 40uitbreiding van grond ten behoeve van het nieuwe kazerneringsterrein te Haarlem
            1883-01-18 nr. 44verslag lichting militie over het jaar 1882
            1883-01-19 nr. 18ruiling van gronden en gebouwen met de gemeente 's Hertogenbosch
            1883-01-22 nr. 16ontwerp voorschrift op het mitrailleur
            1883-01-22 nr. 78staten aanduidende het aantal soldaten van verschillende korpsen, die per 1 01 1883 onder de wapenen dan wel met groot verlof waren
            1883-01-23 nr. 26aanbesteding voor het maken van welputten bij de kazerne de Lange Stallen te Breda
            1883-01-23 nr. 27aanbesteding voor de bouw van een bergloods op de Galdersche heide bij Breda
            1883-01-23 nr. 8aankoop van een terrein voor de bouw van een kazerne te Utrecht
            1883-01-24 nr. 9aanbesteding voor het verbeteren van het fort Loevestein in de Nieuwe Hollandsche Waterlinie
            1883-01-26 nr. 15jaarverslag van de Bond van Officieren der Schutterij in Noord Brabant
            1883-01-26 nr. 25aanbesteding voor het verbeteren van de Frederikskazerne te 's Gravenhage
            1883-01-26 nr. 75circulaire met aanwijzingen inzake bliksemafleiders op bomvrije buskruit en projectielen magazijnen
            1883-01-29 nr. 22samenstelling van de commissie tot aankoop van paarden uit de vrije hand
            1883-01-29 nr. 4verliesstaten en gevechtsberichten
            1883-01-30 nr. 2verslag over het herzien van de schootstafels voor de granaten van 15 en 12 cm LA
            1883-01-31 nr. 30indeling van de miliciens van de lichting 1882
            1883-01-31 nr. 51regeling van de toelage aan het onderwijzend personeel bij de IIe Afdeling der Krijgsschool

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-02-01 nr. 54staten van gevonniste militairen
            1883-02-03 nr. 27aanbesteding voor het uitbreiden van het hospitaal te Schoonhoven
            1883-02-03 nr. 28aanbesteding voor het bouwen van een wachterswoning in het fort Blauwkapel
            1883-02-06 nr. 14benoeming van W.A.H. Weijler als lid van de Commissie voor afstandmeting te Helder
            1883-02-06 nr. 23indeling van de lichting miliciens voor 1882
            1883-02-06 nr. 54jaaropgaven van in 1882 uit de magazijnen afgegeven munitie
            1883-02-08 nr. 37regeling van dagelijkse soldijen bij de landmacht
            1883-02-08 nr. 41verbeteringsvoorstellen naar aanleiding van ingezonden inspectieverslagen van de commandant van de vesting artillerie
            1883-02-09 nr. 3wijzigingen in de samenstelling van treinen in geval van oorlog
            1883-02-09 nr. 31overzicht van de bezette wachten in de garnizoenen in het 2e halfjaar van 1882
            1883-02-09 nr. 4oorlogsorganisatie van het leger
            1883-02-10 nr. 11aankoop van percelen grond naast de garnizoens bakkerij te 's Gravenhage
            1883-02-10 nr. 42rapport over riviervaartuigen bestemd voor binnenlandse verdediging
            1883-02-12 nr. 7oefeningen van de artillerie schutterij
            1883-02-13 nr. 10halfjaarlijks verslag van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie
            1883-02-14 nr. 17ingebruik nemen van grond in verband met de uitbreiding van het hospitaal te Harderwijk
            1883-02-14 nr. 25kwartaalverslagen van de instructie batterij en de instructie compagnie inzake het onderwijs
            1883-02-15 nr. 10wijziging van het voorschrift betreffende de wapenen en schietoefeningen bij de infanterie
            1883-02-15 nr. 20aanbesteding voor het verbeteren van gebouwen te Delft
            1883-02-15 nr. 6beschikbaarstelling van de begroting voor het dienstjaar 1883
            1883-02-17 nr. 16praktische oefeningen te Helder in 1882
            1883-02-17 nr. 26verbetering van de Oud Heijningsche haven
            1883-02-20 nr. 68verslag van de Artillerie Schietschool over 1882
            1883-02-21 nr. 45aanbesteding voor het maken van een apotheekgebouw bij het hospitaal te Breda

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-02-22 nr. 63ontwerp voor de oorlogs telegraafverbindingen in de Nieuwe Hollandsche Waterlinie
            1883-02-22 nr. 65aanbesteding voor het bouwen van een bergplaats op de Galdersche heide bij Breda
            1883-02-22 nr. 81wijziging van het voorschrift inzake de voeding van de landmacht in tijd van vrede
            1883-02-23 nr. 76rapport omtrent de doorbraak van de hulpdijk en de toestand van de sluisbeer bij het fort bij Everdingen
            1883-02-23 nr. 78wijziging in de vredesorganisatie van de artillerie
            1883-02-23 nr. 79wijziging in de vredesorganisatie van de genie
            1883-02-23 nr. 84wijziging in de regeling van de werkzaamheden in de artillerie commandementen
            1883-02-24 nr. 58wijziging in de bepalingen omtrent de oorlogs organisatie van het leger
            1883-02-24 nr. 65gecombineerde oefeningen van leger en marine
            1883-02-24 nr. 91onteigening van gronden voor het maken van een fort bij Abcoude
            1883-02-26 nr. 20onteigening van gronden voor het maken van batterijen op de Noord en Penscherdijken op het eiland Voorne
            1883-02-26 nr. 21onteigening van grond voor de verbindingswal Liede Liebrug
            1883-02-27 nr. 8overdracht van een gebouw op het Ronduit bij Naarden
            1883-03-01 nr. 35ontwerp voorschrift betreffende pioniers werkzaamheden van de cavalerie
            1883-03-01 nr. 36halfjaarlijkse verslag van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie
            1883-03-01 nr. 50aanbesteding voor het verbeteren van de Frederikskazerne te 's Gravenhage
            1883-03-01 nr. 51aanbesteding voor het verbeteren van de gemeenschapslinie en het fort Dirks Admiraal te Den Helder
            1883-03-01 nr. 69ruiling van woningen te Haarlem
            1883-03-02 nr. 1wijzigingen in het voorschrift betreffende het Algemeen Depot van Discipline
            1883-03-03 nr. 10vaststelling van de lichting van de militie voor 1883
            1883-03-03 nr. 11wijziging van het voorschrift betreffende het ledergoed, het paardetuig en de bepakking van de cavalerie
            1883-03-03 nr. 23wijziging van het onderstel van de raderwagens
            1883-03-03 nr. 27voorschriften voor een officierskantine tijdens oefeningen
            1883-03-05 nr. 17praktische oefeningen van de cadetten van het IIe en IVe jaar
            1883-03-05 nr. 31beproeving van richtfoutmeters bij de vesting artillerie

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-03-07 nr. 5staten der kazernes, stallen en verdere gebouwen zo mede de oefenings terreinen tot militair gebruik
            1883-03-08 nr. 25aanbesteding voor het bouwen van een wachterswoning in het fort Blauwkapel te Utrecht
            1883-03-08 nr. 27aankoop van gronden voor het fort bij Abcoude
            1883-03-09 nr. 25aankoop van grond en wateren voor het verbeteren van de linie van Spaarndam en de positie van de Liede te Rijnland
            1883-03-10 nr. 4ontwerp tot bouw van een kazerne te Amersfoort
            1883-03-14 nr. 18gewijzigd exercitie reglement voor de cavalerie brigadeschool
            1883-03-14 nr. 83oefeningen van de bereden en de onbereden artillerie alsmede een ontwerp regeling van de artillerieschietschool op de Oldebroeksche heide
            1883-03-15 nr. 50bouw van een loods in het fort Vossegat
            1883-03-17 nr. 24aankoop van gronden voor het maken van een batterij op de Noorddijk
            1883-03-17 nr. 3ontwerp regeling van de op te leggen voorraad schoeisel
            1883-03-19 nr. 14verbouwing van de bestaande pontonnierskazerne te Dordrecht

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-03-19 nr. 40onteigening van grond voor het maken van batterijen op Voorne
            1883-03-19 nr. 48onteigening van gronden voor het maken van een verbindingswal Liede Liebrug
            1883-03-19 nr. 49staten van gevonniste militairen
            1883-03-20 nr. 12aanbesteding voor het bouwen van een reinigingslokaal bij de kazerne Prinsenhof te Bergen op Zoom
            1883-03-20 nr. 15verslag van de toestand van 24 cm kanonnen met bijbehorend materiaal
            1883-03-21 nr. 16aanbesteding voor verbeteringen aan de kazerne aan het Waaitje en het hospitaal te Hoorn
            1883-03-21 nr. 31ontijdig ontspringen van granaten van 15 cm en 12 cm

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-03-22 nr. 40gedeeltelijke teruggave van de Ruiterstallen aan de gemeente Zwolle
            1883-03-22 nr. 43aankoop van grond voor het maken van een bewakingspost op de zeedijk te Helder
            1883-03-24 nr. 28aanbesteding voor het maken van gronddepots enz. in de Nieuwe Hollandsche Waterlinie
            1883-03-24 nr. 29voorzieningen tegen hoge waterstanden te Breda
            1883-03-24 nr. 30gerezen misverstanden inzake de aankoop van gronden voor het fort bij Abcoude
            1883-03-27 nr. 35herziening van het reglement op de exercities van de veld en rijdende artillerie scholen
            1883-03-30 nr. 101verslagen over de varkens en runderslachterij voor het garnizoen te Maastricht
            1883-03-30 nr. 58aanleg spoorweg Velsen IJmuiden
            1883-03-30 nr. 78overdracht van gebouwen te Nieuwersluis en te Muiden aan de artillerie
            1883-03-31 nr. 21beknopt overzicht van de verrichtingen van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie gedurende 1882
            1883-03-31 nr. 41aankoop van grond voor het maken van een batterij onder Brakel
            1883-04-03 nr. 28aanmaak van een 'opruimer' voor st. kanonnen van 15 cm
            1883-04-03 nr. 32aanbesteding voor het uitvoeren van verbeteringen in de gemeenschapslinie en in het fort Dirks Admiraal te Den Helder
            1883-04-04 nr. 18verslag alsmede de rekening en verantwoording van het fonds tot ondersteuning der weduwen en wezen van vrijwillig dienende militairen beneden de rang van officier over 1882
            1883-04-04 nr. 27beproeving van gietijzeren granaatkartetsen
            1883-04-04 nr. 38rekening en verantwoording van de Commissie tot het beheren van het Onderofficierenfonds over 1882
            1883-04-05 nr. 10proef genomen met geweer voorzien van schuiven aan de vizierkleppen
            1883-04-05 nr. 12ontwerp van een inundatiesluis bij het fort De Ruijter
            1883-04-05 nr. 27praktische oefeningen van de artillerie
            1883-04-06 nr. 1ruiling van gronden, gebouwen en water te Amsterdam
            1883-04-06 nr. 18voorschrift betreffende voorzorgsmaatregelen voor de veiligheid van buskruit en munitiemagazijnen
            1883-04-06 nr. 3voorschrift voor de zomeroefeningen van het korps genietroepen
            1883-04-07 nr. 87besprekingen inzake het ontijdig springen van granaten van 15 en 12 cm
            1883-04-10 nr. 2bouwen van woningen voor gehuwde militairen en van een gebouw voor de hoofdcursus te Haarlem
            1883-04-12 nr. 18verbeteren van het hospitaal te Harderwijk
            1883-04-14 nr. 36onteigening van grond voor het maken van een fort bij Abcoude
            1883-04-14 nr. 38overeenkomst betreffende het uitbreiden van het hospitaal te Harderwijk
            1883-04-14 nr. 39contract voor de bouw van een kazerne voor het korps pontonniers te Dordrecht
            1883-04-14 nr. 54ontwerp van wet inzake verstrekking van gelden voor het dienstjaar 1883
            1883-04-16 nr. 12aanbesteding voor het maken van een apotheekgebouw bij het hospitaal te Dordrecht
            1883-04-17 nr. 10verbeteringen en voorzieningen aan gebouwen en werken van de Wierickerschans
            1883-04-17 nr. 64staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-04-19 nr. 58leidraad voor het schieten met getrokken vestingsgeschut
            1883-04-21 nr. 16wijziging reglement voor de Koninklijke Militaire Academie
            1883-04-21 nr. 69instructies voor het stellen van de inundaties in de Nieuwe Hollandsche Waterlinie

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-04-21 nr. 107jaarverslag van hetgeen door de militaire paardenartsen is verricht
            1883-04-21 nr. 114gewijzigd model van schoeisel
            1883-04-25 nr. 34aankoop van grond bij de kazerne voor de bereden wapens te Amersfoort
            1883-04-25 nr. 46aanbesteding voor het bouwen van woningen voor militairen en van waslokalen te Kampen
            1883-04-25 nr. 47aanbesteding voor het maken van een gebouw met woning voor de artillerie te Helder
            1883-04-25 nr. 78indeling der lichting van 1882
            1883-04-26 nr. 60praktische oefeningen van de artillerie
            1883-04-26 nr. 61ontwerp tot wijziging van de batterij Kaaphoofd
            1883-04-26 nr. 98ontwerp programma voor de praktische oefeningen voor de cadetten
            1883-04-28 nr. 67aanbesteding voor het uitbreiden van het hospitaal te Schoonhoven
            1883-04-28 nr. 71aanbesteding voor het inrichten van een parkeerplaats van de artillerie te 's Gravenhage
            1883-04-30 nr. 14aanbesteding voor het maken van voorzieningen aan de kazerne 'den Doele' te Brielle
            1883-04-30 nr. 15aanbesteding voor het bouwen van een bergloods te Amsterdam
            1883-05-02 nr. 109rapporten over verleende militaire bijstand betreffende de ongeregeldheden te Veenendaal
            1883-05-02 nr. 52voorschrift betreffende de wapenen en schietoefeningen bij de infanterie
            1883-05-02 nr. 57wijziging van de instructie inventaris betreffende gereedschappen tot het aanmaken van ernstvuurwerken
            1883-05-02 nr. 58aanbesteding voor het maken van bureaus, lokalen en regenbakken op de legerplaats bij Oldebroek
            1883-05-02 nr. 60uitbreiding van het militaire terrein bij de Gasthuisvelden bij Breda
            1883-05-02 nr. 64aanbesteding voor het verbeteren van het hospitaal te Leeuwarden
            1883-05-02 nr. 8staten van gevonniste militairen
            1883-05-04 nr. 45opgaven van de verschillen in onderwijs bij de IIe afdeling der Krijgsschool en de cursus voor intendance
            1883-05-05 nr. 3aankoop van gronden te 's Gravenhage
            1883-05-05 nr. 8oorlogs telegraafverbindingen
            1883-05-07 nr. 19aanbesteding voor het maken van 2 batterijen in het land van Voorne, de Noorddijk en op de Penscherdijk
            1883-05-07 nr. 22aanbesteding voor het bouwen van een reinigingslokaal bij de kazerne te Bergen op Zoom
            1883-05-08 nr. 32ontwerp van wet inzake de geldelijke verstrekkingen voor de dienst van 1883
            1883-05-10 nr. 106rapport inzake de uitkomsten met ventilatie kachels
            1883-05-10 nr. 18aanbesteding voor het maken van een gebouw en een badplaats te Helder
            1883-05-10 nr. 19aanbesteding voor het bouwen van een magazijn voor ambulance materieel te Utrecht

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-05-11 nr. 27voorzorgsmaatregelen voor de veiligheid van buskruit en munitie magazijnen
            1883-05-11 nr. 28aanbesteding voor het bouwen van een wachthuis en conducteurswoning te Woerden
            1883-05-11 nr. 30ruiling van gronden, gebouwen en water te Amsterdam
            1883-05-11 nr. 36maken van betongebouwen ten behoeve van het in staat van verdediging brengen van de Nieuwe Hollandsche Waterlinie
            1883-05-11 nr. 71ontmantelingsbestek nr. 3 van Delfzijl
            1883-05-15 nr. 36aanbesteding voor het maken van een keuken en een privaat te Maastricht
            1883-05-15 nr. 38aanbesteding voor het maken van een losplaats te Nieuwersluis
            1883-05-15 nr. 44herziening van de instructie op de waarneming van de veterinaire dienst bij het leger ten tijde van vrede
            1883-05-15 nr. 56aankoop van grond voor de bouw van woningen te Kampen
            1883-05-16 nr. 29beschieting van een opgeworpen vluchtig veldwerk
            1883-05-16 nr. 34voorschriften aangaande het reizen van manschappen van de nationale militie
            1883-05-17 nr. 55verslagen van winter oefeningen
            1883-05-18 nr. 14wijziging in de bouw van een kazerne te Amersfoort
            1883-05-18 nr. 17staten van gevonniste militairen
            1883-05-18 nr. 4proef over het openhouden van fort grachten door stoombemaling bij aanhoudende vorst
            1883-05-18 nr. 56reglement voor de Koninklijke Militaire Academie
            1883-05-19 nr. 2voorschrift betreffende de wapenen en schietoefeningen bij de infanterie
            1883-05-21 nr. 34praktische oefeningen op enige forten in de Nieuwe Hollandsche Waterlinie
            1883-05-21 nr. 43wijzigingen in het reglement op de exercities van de veld en rijdende artillerie, scholen te voet en kannonniersschool
            1883-05-22 nr. 51inspectieverslag over het artilleriematerieel in de magazijnen te Naarden
            1883-05-23 nr. 46verlofregeling in verband met een heersende pokkenepidemie te Rotterdam
            1883-05-23 nr. 49beproeving over het scherp beslag
            1883-05-23 nr. 60beproeving van wrijvingspijpjes nr. 1 bij de stalen kanonnen van 15 en 12 cm
            1883-05-24 nr. 3ontwerp KB voor aanpassing toelagen voor officieren der veld schutterij bij oefeningen
            1883-05-24 nr. 51circulaire met richtlijnen omtrent de inzending van bescheiden inzake aanbestedingen
            1883-05-25 nr. 13aanleg schietbaan te Doesburg
            1883-05-25 nr. 84ruiling van grond en water met de gemeente Amsterdam
            1883-05-26 nr. 19militaire bijstand te Gouda ter voorkoming van verstoring van de openbare orde
            1883-05-26 nr. 37verhoging van het VIIIe hoofdstuk de staatsbegroting voor het dienstjaar 1883
            1883-05-26 nr. 64aanbesteding voor het verbeteren en uitbreiden van de kazerne aan het Waaitje en het hospitaal te Hoorn
            1883-05-28 nr. 15staten van gevonniste militairen
            1883-05-28 nr. 34invoering van een schuif tot standvizier voor klein kaliber geweren
            1883-05-29 nr. 14onteigening van gronden voor het maken van een fort bij Abcoude
            1883-05-31 nr. 44aankoop grond voor het maken van een bewakingspost op de Zeedijk te Helder
            1883-05-31 nr. 47aanbesteding voor het maken van voorzieningen aan de voorgevel van de kazerne den Doele te Brielle

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-06-01 nr. 24aanbesteding voor het maken van een bewakingspost op de Zeedijk te Helder
            1883-06-02 nr. 87inspectierapport over de administraties van militaire hospitalen
            1883-06-07 nr. 62ontwerp verbandwagen voor de verbandplaats afdelingen
            1883-06-08 nr. 25verslag over het onderwijs bij het korps genietroepen 1882/1883
            1883-06-08 nr. 26verslag van de school bij het korps genietroepen over het schooljaar 1882/1883
            1883-06-08 nr. 54beproeving van het prismatisch buskruit Krupp in het Y kanon van 24 cm
            1883-06-09 nr. 43aankoop van een sluis bij het fort De Ruijter
            1883-06-09 nr. 47aanbesteding voor het maken van kelders in de kazernes te 's Gravenhage
            1883-06-09 nr. 65aankoop van grond enz. in de gemeente Schooten bij Haarlem
            1883-06-09 nr. 68proefneming met turfstrooisel
            1883-06-11 nr. 25wijziging in het voorschrift tot regeling der opleiding van onderofficieren
            1883-06-11 nr. 39onteigening van grond voor het maken van een verbindingswal aan de Liede en aan de Liebrug
            1883-06-12 nr. 20aanbesteding voor het maken van een gebouw voor bureaus van de artillerie met woning te Helder
            1883-06-12 nr. 21aanbesteding voor het verbeteren van de portierswoning bij het hospitaal te Nijmegen
            1883-06-12 nr. 32aankoop van grond bij de kazerne voor bereden wapens te Amersfoort
            1883-06-12 nr. 33verslagen omtrent de verpleging bij de in 1882 gehouden manoeuvres
            1883-06-14 nr. 2nadere voorschriften ter voorkoming van besmettelijke ziekten bij paarden
            1883-06-15 nr. 38aanbesteding voor het bouwen van een bergloods met woning te Amsterdam
            1883-06-15 nr. 40aanbesteding voor het plaatsen van grenspalen om de lunetten in de linie van Beverwijk
            1883-06-15 nr. 41ontwerp tot plaatsing van elektrische lichttoestellen bij de verdedigingswerken
            1883-06-16 nr. 43wijziging van de instructie betreffende oproeping, opkomst en groot verlof van de militie te land
            1883-06-20 nr. 36aanbesteding voor het verbeteren en uitbreiden van de kazerne aan het Waaitje, inrichten van de hulpkazerne tot woningen en verbeteren van het hospitaal te Hoorn
            1883-06-20 nr. 49jaarverslag van de toestand van de 'Vereeniging tot bevordering van 's lands Weerbaarheid' te Groningen over 1882
            1883-06-21 nr. 48wijziging van het schoolboek voor lager militair onderwijs door W.G. Rompelman
            1883-06-21 nr. 49verbeteringen in het schoolboek voor lager militair onderwijs door W.G. Rompelman
            1883-06-22 nr. 25aanbesteding voor het bouwen van een magazijn voor ambulance materieel te Utrecht
            1883-06-25 nr. 10ruiling van gronden, gebouwen en water te Amsterdam

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-06-26 nr. 33aanbesteding voor het bouwen van een wachthuis en conducteurswoning te Woerden
            1883-06-26 nr. 34aanbesteding voor het verbeteren van het hospitaal te Leeuwarden
            1883-06-26 nr. 35aanbesteding voor het maken van een badplaats in het fort Erfprins te Helder
            1883-06-26 nr. 36aanbesteding voor het maken van een gebouw tot huisvesting van werklieden te Helder
            1883-06-27 nr. 37aanbesteding voor het bouwen van een loods tot berging van voertuigen te Arnhem
            1883-06-27 nr. 38aanbesteding voor het bouwen van een loods tot berging van voertuigen te Amsterdam
            1883-06-27 nr. 46aankoop grond voor het maken van een fort bij Abcoude
            1883-06-30 nr. 27ontwerp verbandwagen voor de verbandplaats afdelingen
            1883-06-30 nr. 40beknopt verslag van de toestand van de onderdelen behorende tot de inspectie van de draagbare wapenen
            1883-06-30 nr. 45aanbesteding voor het bouwen van een loods voor voertuigen te Naarden
            1883-06-30 nr. 47aanbesteding voor het maken van een bergplaats voor voertuigen in het fort Erfprins te Helder
            1883-06-30 nr. 48aanbesteding voor het maken van een loods voor voertuigen te Gouda
            1883-06-30 nr. 49aanbesteding voor het maken van een loods voor voertuigen te Delft
            1883-06-30 nr. 50aanbesteding voor het maken van een loods voor voertuigen te 's Gravenhage
            1883-06-30 nr. 91staten van gevonniste militairen
            1883-07-02 nr. 29beproeving van de inundatiesluizen in de Lingedijken bij Asperen
            1883-07-02 nr. 31verbetering van de stelling Willemsoord en het maken van cementbeddingen in de stelling en in de vesting Hellevoetsluis
            1883-07-02 nr. 39overname van grond voor de batterij te Den Helder
            1883-07-03 nr. 20contract voor het bouwen van een kazerne te Haarlem
            1883-07-03 nr. 43aankoop grond voor het maken van een inundatiesluis bij het fort De Ruijter
            1883-07-06 nr. 27voorschrift tot het aanhouden van de stamboeken van de militairen beneden de rang van officier
            1883-07-06 nr. 4aanbesteding voor het inrichten van de pontonnierskazerne te Dordrecht
            1883-07-10 nr. 14onteigening van gronden ten behoeve van het maken van een inundatiesluis bij het fort De Ruijter
            1883-07-10 nr. 15vestingswerken bij Gorinchem met betrekking tot de aanleg van het kanaal Amsterdam Merwede

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-07-10 nr. 16onteigening van grond van het station te 's Hertogenbosch
            1883-07-12 nr. 26verslag omtrent het onderwijs en de vorderingen der volontairs in het 2e kwartaal te Schoonhoven
            1883-07-12 nr. 27verslag omtrent het onderwijs en de vorderingen der volontairs in het 2e kwartaal te Arnhem
            1883-07-12 nr. 67verslag van de commissie van inspectie over de Koninklijke Militaire Academie
            1883-07-12 nr. 86invoering van de aardappelschilmachine
            1883-07-13 nr. 64ontwerp tot herziening van het reglement voor de Koninklijke Militaire Academie
            1883-07-14 nr. 17staatsrekening van uitgaven, dienst 1881
            1883-07-16 nr. 28aanvulling op de beknopte uitgave van het Recueil Militair
            1883-07-16 nr. 56voorstellen omtrent oefeningen voor de dienstdoende schutterij te Wormerveer in verband met onregelmatigheden
            1883-07-17 nr. 55aanbesteding voor het maken van een losplaats te Nieuwersluis
            1883-07-17 nr. 59aanbesteding voor het maken van bureaus en zalen op de legerplaats bij Oldebroek
            1883-07-18 nr. 93verhoging van het VIIIe hoofdstuk der staatsbegroting voor het dienstjaar 1883
            1883-07-19 nr. 26najaarsmanoeuvres der 3e divisie infanterie
            1883-07-19 nr. 29berging van de archieven van het departement van Oorlog
            1883-07-19 nr. 38aanbesteding voor het maken van 2 batterijen in het land van Voorne
            1883-07-21 nr. 42aankoop van een gebouw 'het Kinderhuis' te Amersfoort
            1883-07-21 nr. 52beproeving van een transportwagen voor 2 paarden
            1883-07-21 nr. 55weerstand in de bliksemafleiders van de gebouwen te Oldebroek
            1883-07-21 nr. 56aankoop van grond tot uitbreiding van de kazerne te Haarlem
            1883-07-23 nr. 38uitstel van opkomst voor de lichting 1883 in verband met de heersende pokkenepidemie te Rotterdam
            1883-07-23 nr. 41wijziging van het VIIIe hoofdstuk van de staatsbegroting voor het dienstjaar 1882
            1883-07-23 nr. 43overname en overdracht van gebouwen te Leiden

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-07-24 nr. 39voorschriften bij het vervoer van militairen en militaire goederen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-07-25 nr. 10praktische oefeningen der bereden en vesting artillerie in 1882
            1883-07-25 nr. 13aanbesteding voor het bouwen van bergloodsen voor voertuigen te Breda
            1883-07-25 nr. 15aanbesteding voor het maken van een bewakingspost op de zeedijk te Helder
            1883-07-26 nr. 35contract voor het verbeteren van het fort de Hel bij Willemstad
            1883-07-27 nr. 29aanbesteding voor het bouwen van een loods tot berging van voertuigen te Arnhem
            1883-07-27 nr. 38aanleg van en voorzieningen aan schietbanen op de legerplaats bij Vught
            1883-07-28 nr. 10wijzigingen in het exercitie reglement der cavalerie
            1883-07-28 nr. 15benoeming leden voor de commissie voor het samenstellen van een plan voor de afstandmeting op kustbatterijen
            1883-07-31 nr. 38beproeving met granaten van 15 cm en 12 cm gevuld met kleine zakjes buskruit
            1883-08-02 nr. 46aanbesteding voor het bouwen van 10 woningen en een wasplaats in de kazerne te Haarlem
            1883-08-04 nr. 15beproeving van een toestel voor luchtverversing volgens het systeem D.C. Green
            1883-08-06 nr. 55aankoop van percelen grond ten behoeve van de kazernebouw te Utrecht
            1883-08-06 nr. 70aanbesteding voor het inrichten enz. van de pontonnierskazerne te Dordrecht
            1883-08-07 nr. 39wijziging van de grenzen van gereserveerde en overgegeven voormalige vestingsgronden te Deventer
            1883-08-07 nr. 50aanbesteding voor het maken van loodsen tot bergplaatsen voor voertuigen te 's Gravenhage
            1883-08-08 nr. 53bepalingen en voorschriften omtrent de organisatie, garnizoensindeling en mobilisatie van het leger
            1883-08-08 nr. 60bezichtiging van forten gedurende de te houden oefeningen
            1883-08-08 nr. 86aanbesteding voor het bouwen van kazernes voor de infanterie te Arnhem
            1883-08-08 nr. 88manoeuvres der 3e divisie infanterie, verpleging van de troepen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-08-09 nr. 38ontwerp om op den duur preventieve hechtenis van militairen zo veel mogelijk te beperken
            1883-08-13 nr. 78ontwerp inundatiekade bij de Wiers
            1883-08-13 nr. 9aanbesteding voor het maken van een loods voor voertuigen te Delft
            1883-08-14 nr. 23rapport inzake de voortgang van werkzaamheden betreffende de vernieling van spoorweg en andere bruggen i.g.v. oorlog
            1883-08-15 nr. 57aanbesteding voor het maken van 2 batterijen in het land van Voorne
            1883-08-16 nr. 66aanbesteding voor het maken van een bergplaats voor voertuigen in het fort Erfprins te Helder
            1883-08-17 nr. 55ontwerp van wet tot wijziging van het VIIIe hoofdstuk der staatsbegroting voor 1882
            1883-08-17 nr. 57ontwerpreglement op de bediening van de voorposten telegraaf
            1883-08-17 nr. 77aanbesteding voor het maken van een loods tot bergplaats voor voertuigen te Naarden
            1883-08-17 nr. 79aanbesteding voor het bouwen van woningen en waslokalen te Kampen
            1883-08-18 nr. 16aankoop grond ten behoeve van de verbetering van het fort Liede Spaarndam
            1883-08-21 nr. 67aanbesteding voor het maken van een bergloods voor voertuigen te Amsterdam
            1883-08-22 nr. 70overleg inzake de Heldersche zeewering bij de batterij Kamphoofd te Helder
            1883-08-22 nr. 81ontwerp van een fort bij Velsen
            1883-08-23 nr. 47onteigening van gronden voor een verbindingswal Liede Liebrug
            1883-08-23 nr. 56proeven inzake de springuitwerking van puntgranaten van 21 cm op blinderingen
            1883-08-24 nr. 83aanbesteding voor het bouwen van bergloodsen voor voertuigen te Breda
            1883-08-27 nr. 44bouwen van een kazerne te Utrecht
            1883-08-28 nr. 17verslag omtrent de in 1883 te Breda afgelegde eindexamens bij de Koninklijke Militaire Academie
            1883-08-29 nr. 10staten van gevonniste militairen
            1883-08-29 nr. 48aanbesteding voor het maken van bergloodsen voor voertuigen te Leeuwarden

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-09-01 nr. 44reglement voor de Koninklijke Militaire Academie
            1883-09-01 nr. 47ontwerp reglement voor de school bij het korps genietroepen
            1883-09-01 nr. 49aanbesteding voor het bouwen van 10 woningen en een wasplaats bij Haarlem
            1883-09-03 nr. 27overdracht van grond in verband met de verbetering van de batterij Kaaphoofd aan de zeewering te Helder
            1883-09-04 nr. 26intrekking van een regeling met betrekking tot het wonen van officieren buiten het garnizoen te Naarden
            1883-09-05 nr. 30beproeving genomen met dynamiet tot het vernielen van koningspillen van ijzeren draaibruggen
            1883-09-05 nr. 47gewijzigde visiteer instrumenten tot het opmeten van achter en voorlaadgeschut
            1883-09-05 nr. 48ontwerp tot verbetering van de Oud Heymingsche haven
            1883-09-05 nr. 54beproeving van de chemische long van Dr. Nealie
            1883-09-06 nr. 57onderzoek naar de veranderingen dat buskruit ondergaat bij bewaring
            1883-09-07 nr. 15verslag over de verpleging van manschappen en paarden tijdens cavalerie manoeuvres
            1883-09-08 nr. 48verslag van de verrichtingen van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie
            1883-09-08 nr. 49onderzoek naar de gesteldheid van het kader in de lagere rangen bij het leger
            1883-09-12 nr. 16onteigening voor het maken van een inundatiesluis bij het fort de Ruyter
            1883-09-12 nr. 5onveiligheid van de schietbaan te Leeuwarden
            1883-09-12 nr. 6wijziging van het reglement op het toekennen van gagement aan Europese militairen beneden de rang van officier
            1883-09-13 nr. 10aanbesteding voor het maken van een schietbaan op de legerplaats bij Vught
            1883-09-13 nr. 39inspectieverslag over versterkingen in de regio Willemstad, Moerdij en Ooltgensplaat.
            1883-09-13 nr. 42uitkomsten van de schietoefeningen bij het leger gedurende 1882 1883
            1883-09-14 nr. 32onteigening van grond voor het maken van een inundatiekade bij de Wiers
            1883-09-15 nr. 61aankoop van grond voor de bouw van woningen te Haarlem
            1883-09-18 nr. 10aankoop van grond nodig voor het maken van een batterij op de zeedijk te Helder
            1883-09-19 nr. 45vorming van militiekader bij het korps genietroepen
            1883-09-20 nr. 32voorschrift houdende wijziging van de verantwoording van soldij enz. bij de compagnieën van de landmacht
            1883-09-22 nr. 36onteigening van grond nodig voor het fort bij Abcoude
            1883-09-24 nr. 24onteigening van grond voor het maken van een inundatiesluis bij het fort De Ruijter
            1883-09-26 nr. 46aanbesteding voor het maken van een inrichting tot berging van voertuigen te Leeuwarden

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-09-27 nr. 11begroting voor de dienst van de genie voor 1884
            1883-09-28 nr. 19aanbesteding voor het verbeteren van gebouwen en werken van de Wierickerschans
            1883-09-29 nr. 67staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-09-29 nr. 70handboek ter vervaardiging van ernstvuurwerken
            1883-09-29 nr. 71verslag omtrent het toelatingsexamen tot cadet aan de Koninklijke Militaire Academie in 1883
            1883-10-01 nr. 28verslag omtrent het toelatingsexamen tot de hoofdcursus
            1883-10-01 nr. 68situatielijsten van de rustende schutterijen
            1883-10-02 nr. 65wijziging van het Nieuw Arsenaal te Vlissingen
            1883-10-02 nr. 67beproeving met brandvrije asbestverf
            1883-10-02 nr. 69aankoop van een perceel grond voor de inundatiesluis bij het fort De Ruijter
            1883-10-02 nr. 70buitengewone uitgaven van de genie inzake de bouw van een magazijn te Utrecht en het inrichten van de kazerne te Haarlem
            1883-10-02 nr. 71aanbesteding voor de bouw van een kazerne te Arnhem

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-10-02 nr. 76oefeningen in de legerplaats te Laren
            1883-10-03 nr. 24verslag van de verrichtingen van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie gedurende het eerste half jaar
            1883-10-04 nr. 26onteigening van grond nodig voor het maken van een inundatiesluis bij het fort De Ruijter
            1883-10-05 nr. 23ontwerp voor de bouw van bergplaatsen voor springmiddelen
            1883-10-05 nr. 41kennisgeving van een buitengewoon voorval met dodelijke afloop te Venlo
            1883-10-08 nr. 36inspectierapport 5e regiment infanterie te Nijmegen
            1883-10-08 nr. 58bestek en voorwaarden betreffende het maken van een gebouw in de legerplaats bij Oldebroek
            1883-10-09 nr. 31aanbesteding voor het maken van een schietbaan op de legerplaats bij Vught
            1883-10-09 nr. 37onteigening van grond voor het maken van de rechtervleugel van de linie van Spaarndam
            1883-10-10 nr. 74inspectieverslag van de 1e en 2e regiment vesting artillerie
            1883-10-13 nr. 48verslag omtrent het toelatingsexamen tot cadet in 1883
            1883-10-13 nr. 8rapport en verslagen van de geneeskundige dienst te Laren
            1883-10-15 nr. 18beproeving van kogelkarren, ingericht als handwagen
            1883-10-15 nr. 19beproeving van repeteergeweren
            1883-10-15 nr. 25aankoop van grond ten behoeve van de verbindingswal tussen Liede en Liebrug
            1883-10-16 nr. 2staten der kazernes, stallen en verdere gebouwen zo mede de oefenings terreinen tot militair gebruik per juli 1883
            1883-10-16 nr. 39voorschriften omtrent het vuren met losse kardoezen uit het kanon van 8 cm
            1883-10-16 nr. 42overdracht en overneming van gronden bij de batterij Kaaphoofd

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-10-17 nr. 29maken van gasleidingen in het militair hospitaal te Breda
            1883-10-18 nr. 16praktische oefeningen van de bereden artillerie in 1882
            1883-10-18 nr. 20ontwerp bestek inzake een indundatiesluis bij het fort De Ruijter
            1883-10-22 nr. 32aankoop van een perceel water te 's Hertogenbosch
            1883-10-22 nr. 33aankoop van grond voor het bouwen van woningen bij de kazerne onder Schoten
            1883-10-22 nr. 4staten van gevonniste militairen
            1883-10-26 nr. 40bijdrage tot het regeringsverslag over de staat van het onderwijs
            1883-10-26 nr. 54verbeteren van het tonnen(privaat)stelsel te Kampen
            1883-10-26 nr. 76verslagen inzake de waarneming van de administratieve dienst te Laren
            1883-10-27 nr. 12aanbesteding voor het maken van bergloodsen voor voertuigen bij Haarlem

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-10-29 nr. 7reglementen voor de scholen bij het korps genie troepen
            1883-10-30 nr. 15nieuwe instructie ter regelmatige waarneming van de veterinaire dienst bij het leger
            1883-10-31 nr. 65jaarlijkse rapporten omtrent de militaire geneeskundige studenten
            1883-11-01 nr. 27inrichting van een terrein bij Utrecht voor de bouw van kazernes enz.
            1883-11-03 nr. 18onteigening van gronden voor het maken van een inundatiekade bij de Wiers
            1883-11-03 nr. 34inspectieverslag over het materieel der vesting artillerie
            1883-11-03 nr. 37contract wijziging voor het bouwen van een kazerne met stallen te Haarlem
            1883-11-06 nr. 3verslagen van de toestand van de kanonnen met bijbehorend materieel
            1883-11-09 nr. 56aanbesteding voor het maken van een fort bij Abcoude
            1883-11-10 nr. 31aanbesteding voor het bouwen van 10 woningen bij Haarlem
            1883-11-10 nr. 41aanbesteding voor het inrichten van bergloodsen voor voertuigen te Dordrecht
            1883-11-10 nr. 95beproeving met een repeteergeweer
            1883-11-12 nr. 28onveiligheid van de schietbanen te Leeuwarden en Geertruidenberg
            1883-11-12 nr. 57herziening van de statuten van de weduwen en wezenkas voor de officieren van de landmacht
            1883-11-14 nr. 21verhoging van het VIIIe hoofdstuk van de staatsbegroting voor 1883
            1883-11-15 nr. 15verslag over de begroting van het dienstjaar 1881 betreffende hoofdstuk VIII en vestingsstelsel
            1883-11-16 nr. 24aanbesteding voor het verbeteren van het fort aan de Buitensluis en van de rivierforten der vesting Willemstad
            1883-11-16 nr. 26aankoop van een perceel water te 's Hertogenbosch
            1883-11-17 nr. 36aanbesteding voor het bouwen van een meel en graanmagazijn bij de garnizoensbakkerij te 's Gravenhage
            1883-11-19 nr. 14wijziging van de grenzen van het militair terrein onder Wassenaar
            1883-11-21 nr. 15invoering van richttafels bij de kanonnen van 24 cm
            1883-11-21 nr. 21bouwen van een kleding en nachtlegermagazijn te Utrecht
            1883-11-21 nr. 5aanbesteding voor het maken van een bergplaats te Utrecht
            1883-11-21 nr. 6reglement op de bediening van de voorposten telegraaf

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-11-22 nr. 12aanbesteding voor het verbeteren van de batterij Louise
            1883-11-23 nr. 21onteigening van grond voor het maken van een inundatiesluis bij het fort De Ruijter
            1883-11-23 nr. 4verslag over het spoorwegvervoer bij de dit jaar plaatgevonden manoeuvres
            1883-11-23 nr. 43voortgezette proeven met buskruit 10 13
            1883-11-23 nr. 65aanbesteding voor het maken van een inundatiesluis bij de Wiers
            1883-11-24 nr. 66overdracht van de tot hoofdwacht bestemde lokalen te Nijmegen
            1883-11-24 nr. 85gang van het onderwijs en de vorderingen van de volontairs der instructie batterij
            1883-11-24 nr. 91verslag van de lichting militie 1883
            1883-11-26 nr. 40remtoestellen voor veldaffuiten
            1883-11-26 nr. 41overdracht van een gedeelte van het terrein het Hildersbosch bij Amersfoort
            1883-11-26 nr. 44ontwerp bouw van een magazijn voor ambulancematerieel te Amsterdam
            1883-11-28 nr. 32ontwerp bestek voor het maken van stallen voor verdachte paarden te 's Gravenhage
            1883-11-29 nr. 43algemeen verslag van het fonds ter aanmoediging en ondersteuning van de gewapende dienst in de Nederlanden
            1883-11-29 nr. 46ontwerp leidraad voor het schieten met kustgeschut
            1883-11-29 nr. 48aankoop van grond voor de aanleg van het rechtervleugelwerk bij Spaarndam
            1883-11-29 nr. 49aankoop van grond voor het maken van een verbindingswal aan de Liede en de Liebrug
            1883-11-29 nr. 50aankoop van grond inzake de aanleg van een verbindingswal te Spaarndam
            1883-11-30 nr. 4overdracht en overname van de nieuwe kazerne voor de bereden wapens te Amersfoort
            1883-11-30 nr. 72staten van gevonniste militairen
            1883-12-01 nr. 4vergelijkend onderzoek betreffende aanschaf van materieel uit eigen land en uit het buitenland
            1883-12-04 nr. 22ontwerp reglement van de exercities der veld en rijdende artillerie
            1883-12-04 nr. 32inspectie rapporten over de toestand van de gebouwen en gronden strekkende tot gebruik van troepen
            1883-12-04 nr. 37halfjaarlijkse verslagen en instructierapporten betreffende de oefeningen
            1883-12-05 nr. 23voorstellen tot aanschaffing van materieel voor de oorlogs telegraafverbindingen
            1883-12-05 nr. 32beproeving van koperen kardoeshulzen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-12-07 nr. 3aanbesteding voor het bouwen van stallen voor paarden die worden verdacht van het hebben van een besmettelijke ziekte te 's Gravenhage
            1883-12-08 nr. 28aanbesteding voor het inrichten van een terrein bij Utrecht voor de bouw van een kazerne
            1883-12-08 nr. 38voorlopig verslag omtrent getrokken mortieren van 15 en 10,5 cm
            1883-12-08 nr. 40onteigening van gronden voor het maken van een fort bij Abcoude
            1883-12-08 nr. 41overeenkomst betreffende de inundatiekade langs het Naardermeer
            1883-12-08 nr. 48oefeningen van de 7e en 8e Franse legerkorpsen
            1883-12-08 nr. 49opgaven van in 1883 gedane uitgaven betreffende kamperen en manoeuvres
            1883-12-10 nr. 26onteigening van grond voor het maken van een inundatiesluis bij het fort De Ruijter
            1883-12-11 nr. 4aankoop van grond en gebouwen in de buurtschap Brunnepe, gemeente Kampen
            1883-12-11 nr. 5grensregeling van voormalige vestinggronden te Deventer
            1883-12-11 nr. 6opgaven betreffende de geoefendheid in lezen en schrijven van de miliciens der lichting 1883
            1883-12-14 nr. 13inspectieverslag over de wapenen van het 3e en het 5e bataljon 4e regiment infanterie
            1883-12-14 nr. 14aanbesteding voor het maken van bergloodsen voor voertuigen bij Haarlem
            1883-12-14 nr. 39onteigening van gronden voor het maken van een inundatiesluis bij het fort De Ruijter
            1883-12-17 nr. 18voorschrift op de pioniersarbeid door infanterie
            1883-12-17 nr. 30overdracht van een oefeningsterrein te Groningen
            1883-12-17 nr. 37ontwerp overeenkomst inzake het inundatiekanaal van Tiel naar Linge
            1883-12-18 nr. 13wijziging van de pantsering in het fort te IJmuiden
            1883-12-19 nr. 2aanbesteding voor het bouwen van een meel en graanmagazijn te 's Gravenhage
            1883-12-21 nr. 26instructierapporten van de cavalerie
            1883-12-21 nr. 39aanbesteding voor het verbeteren van de batterij Louise te Helder
            1883-12-21 nr. 40aanbesteding voor het maken van bergplaatsen te Utrecht
            1883-12-22 nr. 25aanbesteding voor het maken van een fort bij Abcoude
            1883-12-22 nr. 4vorming van reserve officieren uit militieplichtigen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1883-12-22 nr. 34inspectieverslag over het 4e regiment der infanterie
            1883-12-24 nr. 14regeling tot berekening van traktementen enz. over gebroken tijdvakken
            1883-12-24 nr. 54regeling van het blijvend gedeelte voor de lichting van 1883 bij de onbereden korpsen
            1883-12-24 nr. 93staten van gevonniste militairen
            1883-12-28 nr. 10uitbreiding van de kantine en slaapplaatsen te Deventer
            1883-12-28 nr. 13aanbesteding voor het maken van 10 woningen bij Haarlem
            1883-12-28 nr. 14aanbesteding voor het bouwen van stallen voor paarden die worden verdacht van het hebben van een besmettelijke ziekte te 's Gravenhage
            1883-12-29 nr. 15onteigening van grond voor de bouw van het fort bij Abcoude
            1883-12-29 nr. 43inspectieverslag over de wapenen van het 4e regiment infanterie
            1883-12-29 nr. 60aanbesteding voor het bouwen van een noodstal te Roermond
            1883-12-29 nr. 61aanbesteding voor het verbeteren van het fort aan de Buitensluis bij Willemstad
            1883-12-31 nr. 26aanbesteding voor het inrichten van een terrein bij Utrecht voor de bouw van kazernes
            1883-12-31 nr. 27aanbesteding voor het inrichten van bergplaatsen voor voertuigen te 's Gravenhage
            1883-12-31 nr. 29aanbesteding voor het maken van een inundatiekade bij de Wiers
            1883-12-31 nr. 84staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1884-01-02 nr. 52voorlopig verslag over getrokken mortieren
            1884-01-03 nr. 11onteigening van grond voor het maken van een inundatiesluis bij het fort De Ruijter
            1884-01-03 nr. 17beproeving van het Haam van de firma Martens
            1884-01-03 nr. 7onteigening van gronden voor het maken van een inundatiekade bij de Wiers
            1884-01-04 nr. 53onderzoek van het stalen kanon van 24 cm nr 1
            1884-01-04 nr. 7proef tot voorkoming van inwatering van de munitievoorwagens
            1884-01-09 nr. 43onderzoek omtrent het ontijdig en niet springen van granaten van 15 en 12 cm
            1884-01-10 nr. 42wijziging van de exercitiereglementen van de infanterie
            1884-01-12 nr. 27ontwerp bestek betreffende de verbetering van de Oud Heyningsche haven
            1884-01-12 nr. 30deelneming van de mariniers aan de najaarsmanoeuvres van de 3e divisie infanterie
            1884-01-14 nr. 26bewapening der dienstdoende schutterijen met klein kaliber geweren
            1884-01-16 nr. 8overdracht en overname van gebouwen te Haarlem
            1884-01-17 nr. 11ontwerp inundatiekanaal Tiel Linge
            1884-01-17 nr. 2aspirant examen voor de Koninklijke Militaire Academie
            1884-01-18 nr. 26onteigening van grond van een perceel nabij de Wiers
            1884-01-19 nr. 1grenswijzigingen van de voormalige vesting te Deventer
            1884-01-19 nr. 72verslag van een norton boring op het terrein van de Koninklijke Militaire Academie
            1884-01-21 nr. 13regeling van dienstreizen voor officieren en opzichters
            1884-01-22 nr. 16beproeving van richtmiddelen voor het kanon van 24 cm
            1884-01-23 nr. 1overdracht van de tot hoofdwacht bestemde lokalen te Nijmegen
            1884-01-23 nr. 11verslagen omtrent het onderwijs en de vorderingen van volontairs der instructie compagnieën en der instructie batterij
            1884-01-25 nr. 19aankoop van grond ten behoeve van kazernebouw te Utrecht
            1884-01-25 nr. 20onteigening van grond voor de inundatiesluis bij het fort De Ruijter
            1884-01-25 nr. 3aanbesteding voor het maken van een gebouw voor besmettelijke zieken te Helder
            1884-01-29 nr. 11jaarverslag van de Bond van Officieren der Schutterij in Noord Brabant
            1884-01-29 nr. 37wijziging exercitie reglement der cavalerie
            1884-01-31 nr. 2staten der kazernes, stallen en verdere gebouwen zomede de oefenterreinen tot militair gebruik over het 2e halfjaar van 1883

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1884-02-01 nr. 35aankoop van grond voor het maken van een inundatiekade bij de Wiers
            1884-02-02 nr. 16voorschrift tenue van arrestanten voor de krijgsraad
            1884-02-02 nr. 72staten van gevonniste militairen
            1884-02-04 nr. 15voorschriften op de pioniersarbeid door infanterie
            1884-02-05 nr. 21herziening van enige schootstafels van 12 cm
            1884-02-05 nr. 22voorstel tot verbeteringen van de positie Ooltgensplaat
            1884-02-05 nr. 24aankoop van grond voor het verbeteren van de vesting Willemstad
            1884-02-05 nr. 26aanbesteding voor het bouwen van een magazijn voor ambulance materieel te Amsterdam
            1884-02-06 nr. 26jaarlijks onderzoek over de verlofgangers der militie ter land
            1884-02-07 nr. 20aanbesteding voor het bouwen van een magazijn voor ambulance materieel te Dordrecht
            1884-02-07 nr. 7beschikbaarstelling van gelden aan de verschillende afdelingen van het departement
            1884-02-08 nr. 39aankoop van grond voor de aanleg van het rechtervleugelwerk te Spaarndam
            1884-02-11 nr. 38aanbesteding voor het maken van een lokaal in de Tolbrugkazerne te 's Hertogenbosch
            1884-02-12 nr. 17beproeving van indirect granaatkartetsvuur
            1884-02-12 nr. 24aanbesteding voor het bouwen van een woning te Delft
            1884-02-12 nr. 30ontwerpen voor emplacementen voor stalen kanonnen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1884-02-13 nr. 16positie van het fort bij Velsen
            1884-02-14 nr. 17beveiliging van emplacementen voor stalen geschut in de 2e verdedigingsstelling
            1884-02-15 nr. 22beproeving van de kaapstander (lier) Berlinskij
            1884-02-15 nr. 23aanmaak en beproeving van vuurkoord
            1884-02-18 nr. 31praktische oefeningen te velde in 1883
            1884-02-20 nr. 31vaststelling bureelkosten over 1884
            1884-02-22 nr. 58onderzoek van schootstafels voor 15 en 12 cm kanonnen
            1884-02-22 nr. 59beproeving van een rem inrichting van een affuit van 15 cm
            1884-02-25 nr. 17wijziging van de indeling van de in aanbouw zijnde cavalerie kazerne te Haarlem
            1884-02-25 nr. 3aankoop van grond bij de kazerne te Amersfoort
            1884-02-28 nr. 33wijziging van de exercitie reglementen bij de infanterie
            1884-02-28 nr. 42bouw van een woning voor de adjunct onderofficier bij de Koninklijke Militaire Academie te Breda
            1884-02-28 nr. 51rapporten van oud leerlingen van de IIe afd. der Krijgsschool die gedetacheerd zijn geweest
            1884-03-01 nr. 51behoefte aan reserve officieren
            1884-03-01 nr. 59proeven met springprojectielen tegen rugweren, traversen enz.
            1884-03-03 nr. 12aanbesteding voor het maken van regenbakken en het wijzigen van keukens te Breda
            1884-03-03 nr. 13jaarverslag van het officieren schietgezelschap van de dienstdoende schutterij te 's Gravenhage
            1884-03-03 nr. 14ongeregeldheden door militairen te Amsterdam
            1884-03-03 nr. 20contract voor het bouwen van een cavalerie kazerne te Haarlem
            1884-03-03 nr. 23beproeving van 2 pantserplaten van Schneider & Co

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1884-03-04 nr. 47wijziging in de regeling militair vervoer via spoorwegen
            1884-03-04 nr. 7wijziging van de grenzen van de voormalige vesting Deventer
            1884-03-05 nr. 42regeling inzake de oplegging van het materieel van het veldleger
            1884-03-05 nr. 53oefenings en schietterreinen voor het garnizoen Geertruidenberg
            1884-03-10 nr. 27oefeningen der artillerie schutterij over 1883
            1884-03-11 nr. 10inspectieverslagen van de artillerie
            1884-03-11 nr. 22aanbesteding voor het maken van privaten bij de kazernes te Amsterdam
            1884-03-11 nr. 23aanbesteding voor het bouwen van een magazijn voor ambulance materieel te Amsterdam
            1884-03-12 nr. 17vaststelling van de lichting voor 1884
            1884-03-12 nr. 88staten van gevonniste militairen
            1884-03-18 nr. 31aanbesteding voor het bouwen van een woning nabij het fruithuis te Delft
            1884-03-18 nr. 6samenstelling van de commissie voor aankoop van paarden in Overijssel
            1884-03-21 nr. 17aanbesteding voor het bouwen van een magazijn voor ambulance materieel te Dordrecht
            1884-03-22 nr. 101inspectieverslag over het militair hospitaal te Bergen op Zoom
            1884-03-22 nr. 26verslagen van de bevindingen en verrichtingen tijdens de in 1883 gehouden buskruitkeringen
            1884-03-22 nr. 31beproeving van het oefeningskanon van 4 cm
            1884-03-22 nr. 61verhoging toelage voor officieren
            1884-03-24 nr. 20rekeningen van uitgaven over de diensten 1882 en 1883

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1884-03-24 nr. 21ontwerp van wet omtrent de verstrekkingen voor de dienst in 1884
            1884-03-24 nr. 36beproeving van de uitwerking van de gietijzeren granaatkartetsen
            1884-03-24 nr. 50ontwerp tot invoering van een nieuwe voorschrift op het voeren van de menage bij de korpsen
            1884-03-24 nr. 51ontwerp voorschrift op het tirailleren en rapporteren
            1884-03-25 nr. 43aanmaak en beproeving van waarnemingstoestellen
            1884-03-26 nr. 18oefeningen door de artillerie schietschool over 1883
            1884-03-26 nr. 23overname van gebouwen en teruggave aan de gemeente Vlissingen
            1884-03-26 nr. 40verslag over 1883 van de militaire paardenartsen
            1884-03-27 nr. 24bouw van een fort aan de Nieuwe Maasmond, 4e gedeelte
            1884-03-28 nr. 47aanbesteding voor het verbeteren van de Oude Heijningsche haven bij het fort De Ruijter
            1884-03-28 nr. 67bewapening met een geweer van de vestingsartillerie
            1884-03-31 nr. 64staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1884-04-03 nr. 56aankoop van grond voor de aanleg van het rechtervleugelwerk te Spaarndam
            1884-04-03 nr. 58rekening en verantwoording van de commissie tot beheer van het onderofficiersfonds over 1883
            1884-04-04 nr. 29ontwerp affuit van 10,5 m
            1884-04-04 nr. 33onteigening van grond voor het maken van een fort bij Velsen
            1884-04-08 nr. 36ontwerp tot aankoop van grond voor de Oud Heijningsche haven
            1884-04-08 nr. 38ontwerp van een kazerne voor een bataljon infanterie te Haarlem
            1884-04-09 nr. 16driemaandelijkse verslag omtrent het onderwijs en de vorderingen van de volontairs van de instructie compagnie
            1884-04-09 nr. 40praktische oefeningen der artillerie in 1884
            1884-04-15 nr. 46aanbesteding voor het verrichten van werkzaamheden voor de afwatering van de vlakte bij Waalsdorp en de kazerne te 's Gravenhage
            1884-04-15 nr. 65aanbesteding voor het vervangen van een brug door een aarden wal te Brielle
            1884-04-16 nr. 125wijziging van het reglement op de exercities der infanterie; grondslag van het onderricht en recrutenschool
            1884-04-16 nr. 140wijziging van de scherpe patronen nr 2 en van de kamers van de geweren klein kaliber
            1884-04-18 nr. 22ontwerp voor een loods bij het werk aan de Waalsche wetering
            1884-04-18 nr. 7wijzigingen in het voorschrift betreffende de wapenen en schietoefeningen bij de infanterie
            1884-04-19 nr. 22herziening handboek voor onderofficieren en korporaals van de niet bereden artillerie
            1884-04-19 nr. 32aanbesteding voor het maken van een gebouw voor besmettelijke zieken bij het hospitaal te Helder
            1884-04-19 nr. 38bouw van een loods voor de infanterie op het oefeningsterrein te de Beldt
            1884-04-22 nr. 10voorschrift betreffende de vorming van luitenants afkomstig uit de militie
            1884-04-22 nr. 38uitkomsten schietoefeningen bij het leger en schutterijen
            1884-04-24 nr. 16voorschrift voor de zomeroefeningen van het korps genietroepen
            1884-04-24 nr. 32verandering van buskruitkisten
            1884-04-24 nr. 47beproeving inzake de bruikbaarheid van bomvrije bakkerijen
            1884-04-26 nr. 12praktische oefeningen der cadetten van het 3e en 4e studiejaar
            1884-04-28 nr. 27gewijzigde regeling inzake reis en verblijfkosten voor officieren
            1884-04-29 nr. 27voorschrift op de pioniersarbeid door de infanterie
            1884-04-30 nr. 40aankoop van grond voor het maken van het rechtervleugelwerk te Spaarndam

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1884-05-01 nr. 28gewijzigde voorschriften op het tirailleren
            1884-05-02 nr. 36daggelden voor administratief personeel bij de stapel en constructie magazijnen der artillerie
            1884-05-02 nr. 39overdracht van gereserveerde vestingsgronden enz.
            1884-05-02 nr. 87wetsontwerp houdende bepalingen betreffende het begraven van lijken van militairen voor rekening van de staat
            1884-05-03 nr. 18aanbesteding voor het bouwen van een fort aan de Nieuwe Maasmond, 4e gedeelte
            1884-05-03 nr. 19aanbesteding voor het maken van zandophogingen in het fort Liede Spaarndam
            1884-05-03 nr. 44jaarverslag over 1883 van 's Rijksgieterij van bronzen geschut
            1884-05-03 nr. 7maatregelen tegen misbruik van wapens door militairen
            1884-05-05 nr. 12wijziging reglement op de exercities der infanterie compagnieschool en bataljonsschool
            1884-05-05 nr. 14ontwerp reglement tot bezichtiging van vestingswerken enz.
            1884-05-07 nr. 48aankoop van een perceel grond tot uitbreiding van het militaire hospitaal te Helder
            1884-05-07 nr. 54voorzieningen, nodig geacht aan sommige spoorwegbruggen
            1884-05-07 nr. 55wijziging van het VIIIe hoofdstuk der rijksbegroting voor het dienstjaar 1883
            1884-05-07 nr. 62aanleg van het rechtervleugelwerk bij Spaarndam
            1884-05-07 nr. 8onderzoek van de stalen kanonnen en de bijbehorende affuiten die gediend hebben bij de oefeningen in 1883
            1884-05-08 nr. 69aankoop van grond bij de kazerne voor bereden wapens te Amersfoort
            1884-05-08 nr. 70aankoop van grond voor het maken van een inundatiesluis bij het fort De Ruijter
            1884-05-08 nr. 78wijzigingen in de voorschriften betreffende de Normaal Schietschool
            1884-05-09 nr. 39ontwerp besluit tot klassificatie van vestingswerken aan of bij de zeekust
            1884-05-09 nr. 42aanbesteding voor het bouwen van een portierswoning bij het hospitaal te Venlo
            1884-05-10 nr. 24situatielijsten van de schutterijen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1884-05-10 nr. 47aankoop van grond aan het Penningsveer
            1884-05-13 nr. 66staten van gevonniste militairen
            1884-05-14 nr. 44verslagen omtrent de instructie bij de cavalerie
            1884-05-14 nr. 47handleiding voor het verantwoorden, opleggen en onderhouden van artillerie materieel
            1884-05-14 nr. 50ontwerp van een kabelwagen
            1884-05-16 nr. 65aanbesteding voor het vervangen van een brug door een aarden wal te Brielle
            1884-05-17 nr. 7aanbesteding voor het bouwen van een wachthuis aan het strand te Scheveningen
            1884-05-17 nr. 77staten van gevonniste militairen
            1884-05-19 nr. 24wijzigingen in de handleiding voor officieren van bewapening enz.
            1884-05-19 nr. 30onteigening van grond voor het maken van een fort bij Velsen
            1884-05-21 nr. 34ontwerp voor een hijsinrichting in het fort te IJmuiden
            1884-05-23 nr. 41instructierapporten over de oefeningen bij de korpsen infanterie
            1884-05-23 nr. 71wetswijziging betreffende de nationale militie
            1884-05-23 nr. 84jaarverslag van de pyrotechnische school over 1883
            1884-05-24 nr. 68wijzigingen van de voorschriften ter verkrijging van toestemming om te huwen voor ingelijfden bij de militie ter land
            1884-05-24 nr. 71regeling op het kleding en reparatiefonds in verband met uitwijking naar het buitenland
            1884-05-24 nr. 73onderzoek naar de kwaliteit van buskruitkeringen
            1884-05-26 nr. 59grenswijzigingen van de voormalige vesting te Deventer
            1884-05-30 nr. 28het maken van gronddepots ter verbetering van sommige verdedigingswerken in de Nieuwe Hollandse Waterlinie
            1884-05-30 nr. 49kadermanoeuvres te Hilversum en omstreken in 1881

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1884-06-03 nr. 56onderzoek naar optische telegrafie
            1884-06-05 nr. 63onderzoek naar de bedrevenheid van de scholieren bij de genie
            1884-06-06 nr. 10aanbesteding voor het uitbreiden en verbeteren van de kazernes en stalling te Venlo
            1884-06-07 nr. 80wijzigingen in het voorschrift betreffende de wapenen en schietoefeningen bij de infanterie
            1884-06-09 nr. 40overname van een batterij op de spoorweg Dordrecht Elst bij de Diefdijk
            1884-06-11 nr. 10staatsrekening van uitgaven dienst 1882
            1884-06-12 nr. 12militaire bijstand voor het handhaven van de openbare orde in de gemeente Schoonhoven
            1884-06-12 nr. 40verbeteren en uitbreiden van de kazerne te Harderwijk
            1884-06-12 nr. 55aanbesteding voor het bouwen van een wachthuis aan het strand te Scheveningen
            1884-06-12 nr. 56aanbesteding voor het verbeteren van de woning in het hospitaal en van kazernegebouwen te Bergen op Zoom
            1884-06-14 nr. 50beproeving van stalen bussen als granaat kartetsen van 10,5 cm
            1884-06-16 nr. 15beschrijvingslijsten van het geschut
            1884-06-18 nr. 32overeenkomst omtrent het maken van een inundatiesluis bij het fort De Ruijter
            1884-06-18 nr. 51verleende militaire bijstand bij ongeregeldheden te Schoonhoven
            1884-06-18 nr. 56wijzigingen in het voorschrift betreffende de wapenen en de schietoefeningen
            1884-06-19 nr. 22aanbesteding voor het maken van een portierswoning bij het hospitaal te Venlo
            1884-06-19 nr. 28aanbesteding voor het maken van een fort aan de Nieuwen Maasmond
            1884-06-20 nr. 56overdracht van een gedeelte van de kazerne aan de gemeente Delft
            1884-06-20 nr. 6gewijzigde regeling van het militair vervoer via spoorwegen, met foto
            1884-06-21 nr. 46eventueel onder de wapens blijven van de gehele lichting miliciens van 1884 van de vesting artillerie
            1884-06-27 nr. 27aanbesteding voor het bouwen van een wachterswoning in het fort Uitermeer

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1884-07-02 nr. 12erewacht aan het paleis van wijlen Prins Alexander van Oranje
            1884-07-04 nr. 75aanbesteding voor het voltooien van het fort op de Harssens
            1884-07-07 nr. 21grensbepaling van het terrein van de legerplaats bij Oldebroek
            1884-07-07 nr. 39zwem en badinrichting te Bergen op Zoom
            1884-07-07 nr. 43aanwijzing van een lid in de oorlogs telegraafcommissie
            1884-07-07 nr. 52contract voor de bouw van een fort aan de Nieuwen Maasmond
            1884-07-09 nr. 44aanvulling en wijzigingen van de handleiding voor de officieren van wapening, meester geweermakers en zwaardvegers
            1884-07-09 nr. 46verslag van de commissie van inspectie over de Koninklijke Militaire Academie
            1884-07-09 nr. 58verbeteren van kogelvangers te Katwijk
            1884-07-10 nr. 58eventuele opheffing of inkrimping van detachementen vestingartillerie
            1884-07-12 nr. 3regeling van de begrafenis van prins Alexander van Oranje
            1884-07-12 nr. 30verkoop van grond aan de gemeente Vlissingen
            1884-07-12 nr. 5aanvulling van het mobilisatievoorschrift
            1884-07-15 nr. 33beproeving van papiersoorten voor de verpakking van patronen
            1884-07-16 nr. 58beproeving van binocles (verrekijkers)
            1884-07-16 nr. 66beproeving van het ontwerp voorschrift op het leggen van bovenbouw van spoorwegen
            1884-07-18 nr. 52onteigening van grond voor de bouw van het fort aan het Penningsveer
            1884-07-21 nr. 9aanbesteding voor het uitbreiden en verbeteren van de kazernes en stallen te Venlo
            1884-07-22 nr. 60staten van gevonniste militairen
            1884-07-23 nr. 36reglement op het bezichtigen van 's Rijks vestingswerken, kazernes enz.
            1884-07-23 nr. 6onteigening van grond voor het maken van een fort bij Velsen
            1884-07-23 nr. 91voorschrift betreffende de oefening van miliciens in het dragen van zieken en gekwetsten
            1884-07-28 nr. 18keuring van de pantserkoepels van het fort op de Harssens
            1884-07-28 nr. 97herziening van het voorschrift omtrent het instructie bataljon
            1884-07-30 nr. 39voorschrift omtrent het gebruik van rijkswoningen door gehuwde militairen enz.
            1884-07-30 nr. 44instructie voor de commissie belast met de aankoop en de beoordeling van inlandse paarden op de internationale landbouwtentoonstelling te Amsterdam
            1884-07-30 nr. 63onteigening van gronden te Abcoude Baambrugge
            1884-07-31 nr. 44staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1884-08-01 nr. 26aanbesteding voor het bouwen van een loods in het artilleriepark bij Arnhem
            1884-08-04 nr. 48vaststelling oefeningen der 2e divisie
            1884-08-04 nr. 62inventaris van het archief alsmede het jaarverslag van de 'Oud jagers van de Leidsche Hoogeschool'
            1884-08-05 nr. 56indeling van de lichting miliciens van 1883 van de 3e militaire afdeling
            1884-08-05 nr. 57indeling van de lichting miliciens van 1883 van de 2e militaire afdeling
            1884-08-05 nr. 58indeling van de lichting miliciens van 1883 van de 1e militaire afdeling
            1884-08-06 nr. 40aanbesteding voor het bouwen van een wachterswoning in het fort Uitermeer
            1884-08-09 nr. 34aanbesteding voor het uitbreiden en verbeteren van de kazernes en stallen te Venlo
            1884-08-09 nr. 38handleiding voor onderofficieren en minderen van de spoorweg compagnieën
            1884-08-11 nr. 36aankoop van grond voor de bouw van een brugwachterswoning te Muiden
            1884-08-12 nr. 84voorschrift omtrent het gebruik van rijkswoningen door gehuwde militairen
            1884-08-15 nr. 53aanbesteding voor het bouwen van een brugwachterswoning te Muiden
            1884-08-15 nr. 65onteigening van grond voor het fort bij Velsen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1884-08-16 nr. 16beknopt overzicht van de proeven en oefeningen die in 1883 bij de artillerie hebben plaatsgehad
            1884-08-18 nr. 50aanbesteding voor het maken van regenbakken en het wijzigen van keukens te Breda
            1884-08-19 nr. 22aanbesteding voor het verbeteren van de positie Ooltgensplaat
            1884-08-19 nr. 24verkoop van gronden en gebouwen aan de gemeente Vlissingen
            1884-08-20 nr. 46voorschrift tot regeling der opleidingen tot 2e luitenant der artillerie bij het leger
            1884-08-21 nr. 13ontwerp voor een hospitaal te Leeuwarden
            1884-08-23 nr. 66aanbesteding voor het maken van een bergloods bij het werk aan de Waalsche wetering
            1884-08-23 nr. 68aankoop van grond voor het maken van een verdedigingswerk aan de Drecht nabij Uithoorn
            1884-08-28 nr. 106beproeving van stalen bussen als granaatkartetsen van 10.5 cm
            1884-08-29 nr. 54aanbesteding voor het bouwen van een stenen loods in het artilleriepark bij Arnhem
            1884-08-30 nr. 13militaire bijstand voor het onderdrukken van verzet op de Kruisberg bij Doesburg
            1884-08-30 nr. 15staten van gevonniste militairen
            1884-09-01 nr. 64gietrapporten van het fort Harssens
            1884-09-09 nr. 22staten van gevonniste militairen
            1884-09-09 nr. 31berging van archieven van het departement
            1884-09-10 nr. 24bijdrage tot het regeringsverslag over de staat van het onderwijs in Nederland

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1884-09-12 nr. 44beproeving van pijpjes wrijving no 3 met getrokken hulzen en geslagen over een doorn
            1884-09-12 nr. 52bliksemafleiders op forten met pantseringen
            1884-09-19 nr. 51beproeving omtrent de gewijzigde slagdoppen als tijdbuizen
            1884-09-19 nr. 52beproeving van het oefenkanon van 24 cm
            1884-09-19 nr. 53goedkeuring van een nieuw bronzen kanon van 10,5 cm met een gal boven de toelating
            1884-09-19 nr. 62onderzoek naar aardappelschilmachines
            1884-09-24 nr. 62aanschaf van materieel voor het vernielen van bruggen in tijden van oorlog
            1884-09-25 nr. 1aanschaffing van inlandse paarden voor het leger
            1884-09-25 nr. 24verslag van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie over het 1e halfjaar
            1884-09-25 nr. 38aanbesteding voor het bouwen van een brugwachterswoning te Muiden
            1884-09-26 nr. 31verslag inzake het gieten van een hoge pantserplaat voor de 24 cm koepel van het fort aan de Nieuwen Maasmond
            1884-09-26 nr. 34uitkomsten van de schietoefeningen
            1884-09-26 nr. 63model koopakte
            1884-09-27 nr. 25beknopt verslag van de toestand van de artillerie stapel- en constructiemagazijnen over 1883

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1884-09-27 nr. 1staten der kazernes, stallen en verdere gebouwen zomede de oefenings terreinen tot militair gebruik
            1884-09-27 nr. 71beproeving van buisgatschrieven voor het afsluiten van punt projectielen
            1884-09-29 nr. 57aanbesteding voor het maken van een bergloods bij het werk aan de Waalsche wetering
            1884-09-29 nr. 72dodelijk ongeval bij een vuur exercitie bij Wassenaar
            1884-09-30 nr. 7staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1884-10-01 nr. 43verslag inzake de beproeving van kooktoestellen volgens de stelsels Serhing en Bernard
            1884-10-02 nr. 42voorlopig verslag van de gecombineerde manoeuvres van zee en landmacht
            1884-10-02 nr. 50grensbepaling te Hellevoetsluis
            1884-10-04 nr. 45wijziging van het reglement op de bediening van het geschut der vestingsartillerie
            1884-10-06 nr. 31onteigening van grond voor het maken van een fort bij Velsen
            1884-10-06 nr. 43grensbepaling van de verdedigingswerken onder Terheijden, Teteringen en Oosterhout
            1884-10-08 nr. 69buitengewone uitgaven voor de dienst genie over 1885
            1884-10-08 nr. 70naamborden als herinneringstekens van gesneuvelde en met de militaire Willems Orde onderscheiden officieren
            1884-10-09 nr. 26uitkomsten schietoefeningen 1883 1884
            1884-10-10 nr. 42verbeteren en uitbreiden van de kazerne te Harderwijk
            1884-10-13 nr. 43oefeningen in de legerplaats Laren
            1884-10-14 nr. 15verslag van de genie betreffende het gebruik dynamiet en ontstekingsmiddelen
            1884-10-14 nr. 16beproeving van 2 pantserstanden voor de infanterie
            1884-10-15 nr. 32beproeving van de schijfinrichting, stelsel Wulffers
            1884-10-15 nr. 39onteigening van gronden voor het fort bij Velsen
            1884-10-16 nr. 22verslagen van de toestand van de kanonnen van 24 cm en bijbehorend materieel
            1884-10-17 nr. 42maatregelen tegen het te lichtvaardig naar specialisten gaan op kosten van het rijk
            1884-10-20 nr. 18nieuwe wijze van dragen van de signaalhoorn bij de regimenten infanterie
            1884-10-25 nr. 49algemeen voorschrift betreffende de oefeningen van officieren en kader
            1884-10-25 nr. 67onderzoek naar de voeding voor zieken in militaire hospitalen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1884-10-25 nr. 69voorstel tot wijziging van de regels voor opkomst met spoed van miliciens verlofgangers
            1884-10-28 nr. 39gewijzigd reglement op de inwendige dienst der infanterie
            1884-10-28 nr. 61overdracht van grond aan de gemeente Heusden
            1884-10-29 nr. 40overeenkomsten betreffende de stelling bij Ooltgensplaat
            1884-10-30 nr. 27beproeving van een buis voor kustgeschut en van de wijze van vulling der granaten van 24 cm
            1884-10-31 nr. 32staten van gevonniste militairen
            1884-11-01 nr. 27onteigening van grond voor de bouw van een fort bij Abcoude
            1884-11-01 nr. 32verslag over de begrotingen van het dienstjaar 1882
            1884-11-05 nr. 50verslag van de internationale conferentie van het Rode Kruis te Genève
            1884-11-06 nr. 33bescheiden gebruikt voor het opmaken van de begroting voor het dienstjaar 1885
            1884-11-06 nr. 34verhoging van de affuit van 10.5 cm
            1884-11-06 nr. 49reglement op de bediening van het geschut der vesting artillerie
            1884-11-06 nr. 77ontwerp handboekjes voor het militiekader
            1884-11-12 nr. 123onderzoek van een kanon van 10.5 cm
            1884-11-12 nr. 37aankoop van grond voor het verbeteren van het fort Liede Spaarndam
            1884-11-13 nr. 9eventuele wijziging van een artikel van het reglement op de dijken in Noord Brabant
            1884-11-15 nr. 49ontwerp voor een slagtoestel voor oefeningskanon
            1884-11-17 nr. 60verslag van de lichting militie 1884
            1884-11-18 nr. 50beproeving van de gewijzigde affuit van 15 cm voor de Haxo batterij
            1884-11-19 nr. 28ontwerpvoorschrift tot het houden van kadermanoeuvres
            1884-11-19 nr. 43inspectie verslagen over de hospitalen in Noord Holland

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1884-11-20 nr. 37garnizoensveranderingen in 1885
            1884-11-20 nr. 46model dolman voor de rijdende artillerie
            1884-11-21 nr. 35overbrenging van archieven naar een daarvoor bestemde berging op het Binnenhof
            1884-11-21 nr. 36beproeving van de gewijzigde verhoogde affuit van 10,5 cm
            1884-11-22 nr. 23ontwerp tot bouw van een ziekenbarak in verband met de cholera epidemie te 's Gravenhage
            1884-11-22 nr. 24voorzorgsmaatregelen met het oog op cholera epidemie in verschillende plaatsen
            1884-11-22 nr. 60verbetering van de vesting Woudrichem
            1884-11-25 nr. 13aankoop van grond voor een inundatiesluis bij het fort De Ruijter
            1884-11-26 nr. 30gewijzigde regeling van de militaire pensioenen bij de landmacht
            1884-11-26 nr. 46beproeving met brandvrije asbestverf
            1884-11-29 nr. 20spoorwegvervoer van materieel bij manoeuvres
            1884-11-29 nr. 27beproeving ter voorkoming van het breken van trekbouten, het losgaan van kartetskokers en het verliezen van de remkettingen
            1884-11-29 nr. 28beproeving van een remtoestel voor de affuiten van 8 cm
            1884-11-29 nr. 30wijziging van de deksels van de munitievoor wagens ter voorkoming van inwatering
            1884-12-02 nr. 24inspectieverslag omtrent de wapens bij de cavalerie
            1884-12-02 nr. 26oefeningen van officieren en kader
            1884-12-04 nr. 42gewijzigd reglement op de exercities der vesting artillerie
            1884-12-04 nr. 55beproeving van beddingen van bereid en onbereid hout
            1884-12-04 nr. 68zomer oefeningen bij de Normaal Schietschool
            1884-12-05 nr. 57staten van gevonniste militairen
            1884-12-06 nr. 38inspectierapport over de toestand van militaire gebouwen, grond enz.
            1884-12-06 nr. 99verslag van de werkzaamheden inzake de aanleg van een oorlogstelegraafverbinding tussen Willemstad en Numansdorp
            1884-12-08 nr. 48beproeving van turfstrooisel in rijkspaardestallen
            1884-12-09 nr. 37aanbesteding voor het verbeteren van privaten enz. te Bergen op Zoom
            1884-12-11 nr. 37opgaven betreffende de geoefendheid in het lezen en schrijven van miliciens der lichting 1884
            1884-12-12 nr. 45aankoop van grond voor de bouw van een fort bij Spijkerboom
            1884-12-12 nr. 46bouwen van een loods voor lijders aan besmettelijke ziekten te 's Gravenhage
            1884-12-12 nr. 51uitbreiding van het militaire hospitaal te Deventer

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1884-12-15 nr. 25aanbesteding voor het verbeteren van artillerie loodsen te Dordrecht
            1884-12-15 nr. 27aankoop van grond voor het verbeteren van het forten Spion, Kijkuit en Tienhoven
            1884-12-23 nr. 38instructie rapporten van de cavalerie
            1884-12-27 nr. 33staten van gevonniste militairen
            1884-12-27 nr. 82verslag inzake het ontijdig en niet springen van granaten van 15 cm en 12 cm
            1884-12-30 nr. 11aankoop van grond voor het verbeteren van de stelling bij Ooltgensplaat
            1884-12-30 nr. 43aanbesteding voor het maken van een put op de legerplaats bij Laren
            1884-12-30 nr. 46aanbesteding voor het verbeteren van de forten Kijkuit, Spion, Tienhoven en Maarsseveen
            1884-12-30 nr. 95aankoop van grond voor de bouw van een brugwachterswoning te Muiden
            1884-12-31 nr. 48lijst van de thans van kracht zijnde reglementen, voorschriften, aanwijzingen enz.

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1885-01-02 nr. 18verslag omtrent het bijwonen van praktische schietoefeningen in België
            1885-01-06 nr. 52onteigening van grond voor een fort aan de zeedijk bij Edam
            1885-01-07 nr. 48aanbesteding voor de bouw van een fort bij IJmuiden
            1885-01-08 nr. 65ongeval met dodelijke afloop van een geniesoldaat te Ooltgensplaat
            1885-01-09 nr. 13ontwerp voorschrift op de pioniersarbeid door de cavalerie
            1885-01-15 nr. 20verbeteren en uitbreiden van de kazerne te Harderwijk
            1885-01-16 nr. 22aankoop van grond tot voortzetting van het werk aan de Batterij op de Penscherdijk
            1885-01-16 nr. 24verdediging van Amsterdam aan de zijde van de Zuiderzee
            1885-01-16 nr. 7ontwerp voor de bouw van een dynamietfabriek op het eiland Schokland
            1885-01-20 nr. 28halfjaarlijkse instructierapporten der infanterie
            1885-01-21 nr. 46regeling van dienstreizen voor de officieren en opzichters der genie voor 1885
            1885-01-22 nr. 34jaarverslag van de bond van officieren der schutterij in Noord Brabant
            1885-01-23 nr. 39correspondentieboek der voormalige 18e afdeling infanterie over de periode 09 1829 10 1831

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1885-01-24 nr. 72wijziging van de regeling van de oplegging van het materieel van het veldleger
            1885-01-26 nr. 4beproeving van hard gietijzeren koepelplaat bestemd voor het fort op de Harssens
            1885-01-26 nr. 43beproeving van gasregulateurs Giroud t.b.v. gasverlichting
            1885-01-29 nr. 36wijziging in de administratie bij de korpsen
            1885-01-30 nr. 38ontwerpen voor uitbreiding, bouw e.d. van gebouwen te Amersfoort
            1885-01-30 nr. 40regeling van de sterkte, bestemming en organisatie van de schutterij
            1885-02-03 nr. 21vuren uit de kanonnen van 30,5 cm bij het keuren van de pantserkoepels op het fort op de Harssens
            1885-02-04 nr. 37toekenning vergoeding van bureelkosten enz. over 1885
            1885-02-06 nr. 55uitbreiding van het hospitaal te Deventer
            1885-02-06 nr. 70keuring van de pantserkoepels op het fort op de Harssens
            1885-02-06 nr. 71aanbesteding voor het voltooien van het fort op de Harssens
            1885-02-07 nr. 61verslag van de geneeskundige dienst in de legerplaats bij Laren
            1885-02-09 nr. 58verslag omtrent een verdedigingswerk bij het kanaal van Amsterdam naar de Merwede
            1885-02-11 nr. 5staten van gevonniste militairen
            1885-02-11 nr. 53leidraad voor het schieten te velde en regeling van het vuur

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1885-02-14 nr. 41beproeving en invoering van het buskruit 6 10 bij het stalen veldgeschut
            1885-02-14 nr. 43aanbesteding voor het maken van een fort bij IJmuiden
            1885-02-16 nr. 23staten van kazernes, stallen en verdere gebouwen
            1885-02-20 nr. 25verslag van de paardenarts omtrent voordrachten over paardefokkerijen
            1885-02-23 nr. 59bewapening van de vesting artillerie met een schietwapen
            1885-02-24 nr. 34aanvulling van het voorschrift betreffende de organisatie, garnizoensindeling en mobilisatie van het leger
            1885-02-25 nr. 62verslag van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie over hun verrichtingen gedurende het 2e halfjaar van 1884
            1885-02-26 nr. 32ruiling van grond te Zutphen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1885-03-04 nr. 54ontwerp voor een gepantserde galerij op het fort IJmuiden
            1885-03-06 nr. 46gewijzigde beschrijving van de brandspuiten en reglement voor de bediening
            1885-03-06 nr. 71jaarlijks onderzoek naar de verlofgangers der militie te land
            1885-03-07 nr. 52beproeving van indirect granaatkartets vuur en de brandbaarheid van de sasringen
            1885-03-07 nr. 65aankoop van grond voor het maken van een fort aan de samenkomst van Waver en Amstel
            1885-03-11 nr. 4staten van gevonniste militairen
            1885-03-11 nr. 64halfjaarlijks verslag van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie
            1885-03-11 nr. 83ontwerp tot verbetering van het fort bij Pannerden
            1885-03-12 nr. 30theoretische oefening van de officieren der schutterij
            1885-03-14 nr. 2onteigening van grond voor het maken van een fort aan de Zeedijk bij Edam
            1885-03-14 nr. 28aanbesteding voor het maken van een inundatiesluis bij het fort De Ruijter
            1885-03-14 nr. 32wijziging in het voorschrift betreffende de organisatie, garnizoensindeling en mobilisatie van het leger
            1885-03-16 nr. 30reglement op de exercities der vesting artillerie

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1885-03-17 nr. 17indeling der lichting voor 1885
            1885-03-19 nr. 12verlenen van militaire bijstand ter bewaking van de Groenendijk onder Megen
            1885-03-21 nr. 57verslagen van de in 1884 gehouden buskruit keringen
            1885-03-21 nr. 58beproeving van richtmiddelen bij de kanonnen van 10 cm
            1885-03-25 nr. 25aanbesteding voor het doen van werkzaamheden aan de sluisbeer bij het fort Everdingen
            1885-03-25 nr. 45beproeving van waarnemingstoestellen
            1885-03-25 nr. 60leidraad bij de uitvoering van de dienst bij de hoofdkwartieren en staven van het veldleger
            1885-03-27 nr. 42verbeteren van de wijze van het oppompen van water in de legerplaats bij Oldebroek
            1885-03-28 nr. 54ontwerp bestekken van batterijen aan de Zuiderzee bij Durgerdam en bij Diemerdam
            1885-03-28 nr. 63herziening voorschriften voor het opleggen en inleveren van kleding en uitrusting van miliciens
            1885-04-01 nr. 47aankoop van grond voor het maken van een fort aan de Zeedijk bij Edam
            1885-04-01 nr. 77rekening en verantwoording van de commissie tot het beheren van het fonds voor onderofficieren enz. over 1884
            1885-04-04 nr. 24verslag omtrent de aanschaf en keuring van bruinprismatisch buskruit
            1885-04-04 nr. 38leidraad voor het schieten te velde en de regeling van het vuur
            1885-04-07 nr. 52aanbesteding voor het bouwen van een bergloods in het fort op de Voordorpschen dijk
            1885-04-07 nr. 54aanbesteding voor het bouwen van een geweermakerswerkplaats met woning te Utrecht
            1885-04-07 nr. 56aanbesteding voor het bouwen van een brugwachterswoning te Naarden
            1885-04-08 nr. 1staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1885-04-08 nr. 46bepalingen betreffende het beheer, enz. der lithographie aan de Koninklijke Militaire Academie
            1885-04-08 nr. 61aanbesteding voor het maken van een gebouw voor verpleging van besmettelijke zieken te Hoorn
            1885-04-09 nr. 31aankoop van grond tot verbetering van de forten Tienhoven, Spion en Kijkuit
            1885-04-10 nr. 52onderzoek naar de verschillende in praktijk gebrachte stelsels van stoomgraanmolens, bakovens en kneedmachines
            1885-04-11 nr. 23ontwerp programma voor praktische oefeningen der kadetten van het 3e en 4e studiejaar
            1885-04-11 nr. 51oefeningen der artillerie schutterijen in 1884
            1885-04-14 nr. 42wederopbouw van de buskruitfabriek de Krijgsman te Muiden
            1885-04-15 nr. 75aanbesteding voor het maken van een woning te Hellevoetsluis
            1885-04-18 nr. 1gewijzigd reglement op de exercities der infanterie; grondslag van het onderricht aan de recrutenschool en de infanterie bataljonsschool
            1885-04-18 nr. 53praktische oefeningen te Helder in 1884
            1885-04-18 nr. 70voorschrift voor de zomeroefeningen van het korps genietroepen
            1885-04-21 nr. 12verslag van de officieren schietgezelschap te 's Gravenhage over 1883 1884
            1885-04-22 nr. 25ontwerp bepalingen omtrent het uitzenden van militairen als hulpmarechaussee naar gemeenten waar veeziekte heerst
            1885-04-22 nr. 28oefeningen door de Artillerie Schietschool in 1884
            1885-04-22 nr. 29aanbesteding voor het maken van een gebouwtje in het fort Laander en West Bijlmerpolder

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1885-04-22 nr. 58bouwen van een nieuw magazijn voor geneesmiddelen te Amsterdam
            1885-04-23 nr. 35aankoop van grond te Amersfoort
            1885-04-23 nr. 42wijziging van de scherpe patronen en de kamers van de geweren klein kaliber
            1885-04-23 nr. 43voorstellen tot wijziging van de laad en bedieningsgereedschappen voor het kanon van 10 cm
            1885-04-23 nr. 44verslag betreffende de mortierstoelen en richt middelen der getrokken mortieren van 15 en 10 cm
            1885-04-23 nr. 53aanbesteding voor het maken van een brug bij de kazerne te Amersfoort
            1885-04-27 nr. 52voorstellen tot het houden van praktische oefeningen door de artillerie
            1885-04-29 nr. 22instructie voor de bevelvoering in de Nieuwe Hollandsche Waterlinie en in de stelling van Amsterdam
            1885-04-29 nr. 56wijziging in de leidraad voor het schieten met vestinggeschut
            1885-04-30 nr. 7staten van gevonniste militairen
            1885-05-01 nr. 2beschikbaarstelling van de definitieve begroting voor het dienstjaar 1885
            1885-05-01 nr. 3het uitzenden van militairen als hulpmarechaussee naar gemeenten waar veeziekte heerst
            1885-05-01 nr. 36handleiding voor onderofficieren en minderen van de spoorwegcompagnieën
            1885-05-01 nr. 62aanbesteding voor het bouwen van een hoefsmederij met loods en een apotheek te Bergen op Zoom
            1885-05-01 nr. 66aankoop van grond nodig voor het maken van een batterij aan de zuidelijke Beemsterringdijk
            1885-05-01 nr. 86algemene toelage voor het dagelijks toezicht over de uitvoering van werken
            1885-05-02 nr. 71pleidooi inzake de onteigening van grond voor het fort bij Velsen
            1885-05-04 nr. 57onteigening van grond voor het maken van een fort aan de oostelijke Beemsterringdijk
            1885-05-05 nr. 44aanbesteding voor het bouwen van een vaartuigenloods op Verloren Kost te Brielle

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1885-05-06 nr. 39aanbesteding voor het verbeteren van de gebouwen op het Nonnenveld te Breda
            1885-05-06 nr. 65aankoop van grond nodig voor de uitbreiding van de kazernes te Amersfoort
            1885-05-06 nr. 91ontwerp voor het bouwen van woningen voor gehuwde militairen te 's Gravenhage
            1885-05-08 nr. 66praktische oefeningen van de compagnieën vesting artillerie in 1884 op de Oldebroeksche heide
            1885-05-11 nr. 30aanbesteding voor het bouwen van een woning enz. bij de Koninklijke Militaire Academie te Breda
            1885-05-11 nr. 56aanbesteding voor het bouwen van een privaat achter de kazerne te Amsterdam
            1885-05-11 nr. 58aanbesteding voor het bouwen van nieuwe privaten bij de kazerne te 's Gravenhage
            1885-05-11 nr. 61ontwerp reglement op de militaire telegraafdienst in de verdedigingsstellingen
            1885-05-12 nr. 19jaarverslag betreffende 's rijks gieterij van bronzen geschut over 1884
            1885-05-12 nr. 27onteigening van grond voor het fort aan de Zeedijk bij Edam
            1885-05-18 nr. 71driemaandelijks verslag omtrent het onderwijs der instructie batterij en die der instructie compagnie
            1885-05-19 nr. 44aanbesteding voor het bouwen van een brugwachterswoning te Naarden
            1885-05-19 nr. 46aanbesteding voor het maken van een woning bij de torpedogebouwen te Hellevoetsluis
            1885-05-21 nr. 42aankoop van grond voor een fort nabij Uithoorn
            1885-05-21 nr. 43aankoop van grond voor een fort aan de Oostelijke Beemsterringdijk
            1885-05-23 nr. 118aankoop van grond voor het maken van een batterij aan de Zuidelijke Beemsterringdijk
            1885-05-23 nr. 80aanbesteding voor het maken van een privaatgebouw te Dordrecht
            1885-05-23 nr. 83ontwerp tot droogmaking van het Hoornsche Hop en de Gouwzee in het belang der landsverdediging
            1885-05-28 nr. 105aanbesteding voor het maken van een geweermakerswerkplaats, een keuken enz, te Hoorn
            1885-05-29 nr. 44ontwerp nieuw model patroontas en ransel
            1885-05-29 nr. 48ontwerp besluit voorschriften voor de geneeskundige dienst in oorlogstijd
            1885-05-30 nr. 30wijziging van het VIIIe hoofdstuk der staatsbegroting voor het dienstjaar 1884

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1885-06-01 nr. 44oefening van bij de treincompagnieën ingedeelde miliciens
            1885-06-01 nr. 62aanbesteding voor het maken van een geweermakerswerkplaats te Utrecht
            1885-06-02 nr. 51aanbesteding voor het maken van een gebouw voor verpleging van besmettelijke zieken te Hoorn
            1885-06-03 nr. 40gewijzigd reglement op de exercities der veld en rijdende artillerie scholen te voet en der kannoniersschool
            1885-06-03 nr. 51aanbesteding voor het maken van een gebouwtje in het fort Laander en West Bijlmerpolder te Amsterdam
            1885-06-03 nr. 53aanbesteding voor het maken van rasterwerken bij militaire gebouwen te Amsterdam
            1885-06-03 nr. 54aanbesteding voor het maken van een anatomie gebouw te Amsterdam
            1885-06-03 nr. 72beproeving van machinaal gebreide sokken
            1885-06-05 nr. 1regeling van de getalsterkte en de samenstelling van de schutterijen
            1885-06-05 nr. 3staten van gevonniste militairen
            1885-06-06 nr. 39jaarverslag over 1884 van de toestand van het fonds tot ondersteuning der weduwen en wezen van vrijwillig dienende militairen
            1885-06-06 nr. 49aanbesteding voor het bouwen van een bergloods in het fort op de Voordorpschen dijk te Utrecht
            1885-06-08 nr. 12rapporten betreffende het rijkundig onderricht aan officieren van onbereden wapens en diensten
            1885-06-08 nr. 45aanbesteding voor het maken van een brug over de beek bij de kazerne te Amersfoort
            1885-06-08 nr. 76aankoop van grond voor het maken van een fort aan de Oostelijke Beemsterringdijk bij Amsterdam
            1885-06-09 nr. 18inspectieverslag van de klein kalibergeweren der dienstdoende schutterijen
            1885-06-10 nr. 26kort overzicht omtrent de algemene gezondheids toestand van het leger
            1885-06-10 nr. 48ruiling van gronden met de gemeente Deventer
            1885-06-10 nr. 58ontwerp reglement op de militaire telegraafdienst in verdedigingsstellingen
            1885-06-11 nr. 59voorschrift inzake voorzorgsmaatregelen voor het beheer van dynamiet in magazijnen
            1885-06-12 nr. 101verslag inzake het onderzoek naar de bedrevenheid van de scholieren bij het korps genie troepen over 1884 1885
            1885-06-12 nr. 43overwegingen inzake de ondeugdelijkheid van de wapens van de schutterijen in oorlogssituatie
            1885-06-12 nr. 70aanbesteding voor het verbeteren van de gebouwen op het Nonnenveld te Breda
            1885-06-12 nr. 71aanbesteding voor het bouwen van een woning enz. bij de Koninklijke Militaire Academie te Breda
            1885-06-13 nr. 22vaststelling van de cavalerie manoeuvres
            1885-06-13 nr. 32praktische oefeningen bij de korpsen bereden artillerie en pontonniers in 1884
            1885-06-13 nr. 91staten bevattende de numerieke sterkte der schutterijen
            1885-06-15 nr. 49rapporten en verslagen van de instructie der cavalerie
            1885-06-16 nr. 56aanbesteding voor het maken van een gebouw en een wachthuis te Delft
            1885-06-16 nr. 62voorschrift betreffende de geneeskundige dienst in tijd van oorlog te velde
            1885-06-20 nr. 37aanbesteding voor het bouwen van een stal op het terrein Damlust te Utrecht

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1885-06-20 nr. 93gewijzigd reglement op de exercities der infanterie; grondslag van het onderricht aan de recrutenschool
            1885-06-23 nr. 44grensbeschrijvingen van militaire gronden te Amersfoort
            1885-06-24 nr. 29aanbesteding voor het bouwen van een hoefsmederij met loods en een apotheek te Bergen op Zoom
            1885-06-24 nr. 49beproeving van een hydraulische rem voor het kanon van 15 cm
            1885-06-24 nr. 67schietproeven tegen zogenaamde 'flusseisen'
            1885-06-25 nr. 32reglement op de exercities van de vesting artillerie, tweede gedeelte; kanonnen van 24 cm
            1885-06-25 nr. 5behandeling van een geschil inzake de sluisbeer bij Everdingen
            1885-06-25 nr. 77onteigening van grond voor de bouw van een fort in de Beemster
            1885-06-26 nr. 77vaststelling van oefeningen op de forten
            1885-06-27 nr. 41wetsontwerp inzake het maken van een inundatiekanaal van de Waal naar de Linge
            1885-06-27 nr. 71aanbesteding voor het maken van een stal op het terrein Damlust te Utrecht
            1885-06-27 nr. 72overdracht van rijksgrond nabij Amersfoort en Nijmegen
            1885-06-29 nr. 29studie op het gebied van de veldversterkingskunst van kol. J.H. Kromhout

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1885-07-01 nr. 23onderzoek van beschadigde kanonnen uit Indië
            1885-07-01 nr. 37gewijzigde reglement op de exercities der infanterie; bataljonsschool
            1885-07-01 nr. 47aanbesteding voor het bouwen van een vaartuigenloods op Verloren Kost te Brielle
            1885-07-01 nr. 68militaire bijstand bij ongeregeldheden te Schiedam en te Vlaardingen
            1885-07-02 nr. 62jaarlijks onderzoek naar de bruikbaarheid van militaire bakkerijen
            1885-07-03 nr. 91verslag omtrent het onderwijs op de scholen van het korps genietroepen in 1884 1885
            1885-07-04 nr. 31beknopt overzicht van de proeven en oefeningen gehouden in 1884 bij het wapen der artillerie
            1885-07-04 nr. 34wijziging van de affuiten van 10 cm
            1885-07-04 nr. 39afwijzing verzoeken tot inrichting van dynamiet bergplaatsen in de Brielse Maas en de Nieuwe Maasmond
            1885-07-04 nr. 66voorstellen tot verpleging van de troepen tijdens de oefeningen in de groep Woudrichem
            1885-07-08 nr. 82onteigening van grond voor het fort bij Vijfhuizen
            1885-07-08 nr. 83onteigening van grond voor het fort aan de Zeedijk bij Edam
            1885-07-08 nr. 84onteigening van grond voor het maken van een toegang voor het te bouwen fort bij Velsen
            1885-07-08 nr. 85aankoop van grond voor het verbeteren van het fort Kijkuit
            1885-07-08 nr. 96proefneming met patroonbakken
            1885-07-10 nr. 23regeling van de getalsterkte en de samenstelling van de schutterijen
            1885-07-11 nr. 12aankoop van grond in de gemeente Amersfoort
            1885-07-11 nr. 39onteigening van grond voor het fort Velsen
            1885-07-11 nr. 42staatsrekening van uitgaven, dienst 1883
            1885-07-11 nr. 45verslag inzake de bespanning van paarden op de landbouwtentoonstelling te Tholen
            1885-07-11 nr. 55aanbesteding voor het vergroten van artillerieloodsen te Muiden en in de forten Uitermeer en Hinderdam
            1885-07-13 nr. 2staten van gevonniste militairen
            1885-07-13 nr. 21aankoop van grond voor het maken van een fort voor de Mijdrechtsche Zuwe bij Uithoorn
            1885-07-15 nr. 52verslag omtrent het onderwijs der volontairs bij het korps rijdende artillerie, instructie batterij
            1885-07-16 nr. 53voorwaarden voor de wederoprichting van de buskruitfabriek 'De Krijgsman'
            1885-07-16 nr. 63beproeving van een gewijzigd schiettoestel tot kanon van 24 cm
            1885-07-16 nr. 66reacties op inspectie verslagen over sommige verdedigingswerken in en nabij Arnhem

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1885-07-18 nr. 18verslag, rapporten enz. omtrent de bewapening van de vesting artillerie met een schietwapen
            1885-07-18 nr. 42vaststelling van de oefeningen bij de divisies infanterie
            1885-07-18 nr. 55jaarlijks onderzoek der oudste scherpe patronen
            1885-07-18 nr. 58onteigening van grond voor het bouwen van een fort bij Beverwijk
            1885-07-18 nr. 6beknopt overzicht van de verrichtingen van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie over 1884
            1885-07-20 nr. 50gewijzigde reglement op de exercities der veld en rijdende artillerie; scholen te paard; stukrijdersschool
            1885-07-21 nr. 58algemeen verslag betreffende de indeling van de militie 1884
            1885-07-21 nr. 70jaarverslag omtrent de inspectie van de draagbare wapenen over 1884
            1885-07-22 nr. 19halfjaarlijkse instructierapporten van de cavalerie over 1882
            1885-07-22 nr. 2onteigening van grond voor de bouw van een fort onder Beverwijk
            1885-07-22 nr. 56inspectierapport over het korps rijdende artillerie
            1885-07-22 nr. 73regeling van de getalsterkte en samenstelling der dienstdoende schutterijen
            1885-07-23 nr. 29beproeving van een gewijzigde brandspuit OM
            1885-07-23 nr. 33jaarlijkse begroting van de dienst der genie voor het dienstjaar 1886
            1885-07-23 nr. 7ontwerp regeling van de militaire telegraafdienst in de verdedigingsstellingen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1885-07-25 nr. 62eindexamen verslag van de 2e luitenants der 1e afdeling Krijgsschool en van de cadetten van het hoogste studiejaar
            1885-07-25 nr. 93onderzoek der richtmiddelen voor de kanonnen van 10 cm
            1885-07-25 nr. 94voorstel omtrent het houden van schietproeven tegen bazalt
            1885-07-27 nr. 51beproeving van mortieren van 24 cm
            1885-07-27 nr. 74jaarverslag van de stapel en constructiemagazijnen over 1884
            1885-07-27 nr. 75jaarverslag van de pyrotechnische school over 1884
            1885-07-27 nr. 81aanbesteding voor het bouwen van een stal op het terrein Damlust te Utrecht
            1885-07-28 nr. 26schietproef tegen een pantserkoepel voor kanonnen van 12 cm
            1885-07-28 nr. 49beproeving van een soliditeit met 2 getrokken lopen van het kaliber 8,7 mm voor klein kaliber geweren
            1885-07-28 nr. 52onteigening van grond voor een batterij bezuiden het station Uitgeest
            1885-07-29 nr. 81aankoop van grond voor het maken van verdedigingswerken aan de Beemsterringdijk te Beemster
            1885-07-29 nr. 82onteigening van grond voor het maken van een fort bij Hoofddorp
            1885-07-30 nr. 37begroting voor het dienstjaar 1886
            1885-07-31 nr. 57inspectie verslag van de commissie over de Koninklijke Militaire Academie
            1885-07-31 nr. 62ontwerp van een kort kanon van 15 cm
            1885-07-31 nr. 66onteigening van grond voor het maken van een fort benoorden Uitgeest
            1885-08-01 nr. 70voorstellen voor de praktische oefeningen van het korps pontonniers
            1885-08-01 nr. 74aanbesteding voor het maken van batterijen aan de Zuiderzee bij Durgerdam en Diemerdam
            1885-08-05 nr. 49voorstellen omtrent de verpleging van de troepen bij de oefeningen op de forten
            1885-08-06 nr. 50voorzieningen aan de batterijen onder Brakel en Pouderoijen
            1885-08-10 nr. 67goedkeuring tot verandering van de uitrusting van quadranten voor de verschillende vuurmonden
            1885-08-13 nr. 2aankoop van grond voor de bouw van een batterij te De Beemster
            1885-08-14 nr. 66onteigening van grond voor het fort aan de Zeedijk bij Edam
            1885-08-15 nr. 55onteigening van grond voor het maken van een fort bij Hoofddorp
            1885-08-17 nr. 61invoering van gasregulateurs t.b.v. gasverlichting
            1885-08-18 nr. 38goedkeuring tot uitbreiding van krijgsspelkaart van de Gelderse Vallei
            1885-08-18 nr. 45beproeving van affuiten van 10 m
            1885-08-20 nr. 49aanbesteding voor het vergroten van artillerie loodsen in de forten Uitermeer en Hinderdam
            1885-08-22 nr. 49aankoop van grond voor het maken van een fort aan de Zeedijk bij Edam
            1885-08-25 nr. 2staten van gevonniste militairen
            1885-08-25 nr. 24ontwerp bepakkingswijze der cavalerie

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1885-08-26 nr. 78beproeving van gewijzigde brandspuiten OM
            1885-08-27 nr. 46beproeving van het gebruik van papier voor het inpakken van scherpe patronen nr 2
            1885-08-28 nr. 70bouw van een magazijn voor geneesmiddelen te Amsterdam
            1885-08-29 nr. 53onteigening van grond voor het maken van een toegang bij het fort te Velsen
            1885-08-29 nr. 83herstelling van de buskruitfabriek 'De Krijgsman' te Muiden
            1885-08-31 nr. 52aanbesteding voor het doen van voorzieningen aan militaire gebouwen te Utrecht
            1885-09-04 nr. 38bijdragen tot het regeringsverslag over de staat van het onderwijs in Nederland
            1885-09-07 nr. 62beproeving van het Oostenrijkse zadel
            1885-09-08 nr. 19ontwerp van een schietbaan voor de dienstdoende schutterij te Alkmaar
            1885-09-08 nr. 33aanbesteding voor het maken van batterijen aan de Zuiderzee bij Durgerdam en Diemerdam
            1885-09-08 nr. 36wijziging van de kapokjassen voor onderofficieren
            1885-09-09 nr. 17militaire bijstand bij ongeregeldheden te Zwolle
            1885-09-10 nr. 42vaststelling van bepalingen omtrent rijkundig onderwijs
            1885-09-11 nr. 45aanbesteding voor het maken van een geweermakerswerkplaats, een keuken, badlokaal en privaatgelegenheden te Hoorn
            1885-09-11 nr. 9onteigening van grond voor het maken van een fort bij Velsen
            1885-09-12 nr. 25wederoprichting van de buskruitfabriek 'De Krijgsman'
            1885-09-12 nr. 42onteigening van grond voor het fort ten noorden van Uitgeest
            1885-09-12 nr. 48opgave over de geoefendheid in het lezen en schrijven van ingelijfde miliciens
            1885-09-12 nr. 76jaarlijks onderzoek van de oudste scherpe patronen
            1885-09-12 nr. 78ontwerp tot het maken van een bazaltmuur op de legerplaats bij Oldebroek
            1885-09-16 nr. 16beproeving van verschillende onderdelen van de pantseringen van het fort IJmuiden
            1885-09-16 nr. 40onteigening van grond voor de forten Vijfhuizen en Aalsmeer
            1885-09-16 nr. 71ontwerp tot het ontoegankelijk maken van een eventueel aan te leggen haven in Scheveningen
            1885-09-17 nr. 29onteigening van grond voor het maken van een fort bij Hoofddorp

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1885-09-18 nr. 48verslag over het toelatingsexamen tot de artilleriecursus te Delft
            1885-09-18 nr. 49ruiling van gronden met de gemeente Deventer
            1885-09-18 nr. 66onderzoek van de slagdoppen van tijdsbuizen
            1885-09-18 nr. 72verlenging van de vizierkorrel bij kanonnen van 10 cm
            1885-09-18 nr. 73onteigening van grond voor de batterij bij het station Uitgeest
            1885-09-19 nr. 15verslagen over de toestand van de kardoezen
            1885-09-19 nr. 6benoeming van een lid van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie
            1885-09-22 nr. 18voorschrift omtrent het gebruik van rijkswoningen voor gehuwde militairen
            1885-09-24 nr. 19aankoop van grond voor het verbeteren van het fort Kijkuit
            1885-09-24 nr. 41overdracht van het vuurtoreneiland nabij Durgerdam
            1885-09-28 nr. 26aanbesteding voor het verbeteren van het fort bij Pannerden
            1885-09-29 nr. 36gieten van pantserplaten voor het fort bij IJmuiden
            1885-09-29 nr. 42keuring van plaat en hoekijzer voor pantserkoepels

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1885-09-30 nr. 2staten der kazernes, stallen en verdere gebouwen zomede der oefenings terreinen voor militair gebruik
            1885-09-30 nr. 28verslag van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie over het 1e halfjaar van 1885

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1885-10-06 nr. 3staten van gevonniste militairen
            1885-10-07 nr. 26oefeningen in de legerplaats Laren
            1885-10-12 nr. 24onteigening van grond voor de batterij bij het station Uitgeest
            1885-10-13 nr. 17verleende militaire bijstand bij ongeregeldheden te Steenwijk
            1885-10-14 nr. 52onteigening van grond voor het fort bij Hoofddorp
            1885-10-14 nr. 54inspectie verslag over het verdedigingswerk bij Willemstad
            1885-10-15 nr. 57onteigening van grond voor het fort bij Vijfhuizen
            1885-10-16 nr. 57rapport over de praktische geschiktheid van de leerlingen van de artilleriecursus te Delft
            1885-10-17 nr. 2jaarlijks rapport omtrent de militaire geneeskundige studenten voor de landmacht
            1885-10-17 nr. 52eventuele maatregelen ter verhoging van de militaire kennis van schuttersofficieren
            1885-10-17 nr. 53verslag over de begrotingen van het dienstjaar 1883 betreffende hoofdstuk VIII en het vestingstelsel
            1885-10-19 nr. 40wederoprichting van de buskruitfabriek 'De Krijgsman'
            1885-10-19 nr. 70voorwaarden voor het behalen van prijzen bij schietwedstrijden
            1885-10-21 nr. 32overdracht van rijksgrond bij de voormalige citadel te 's Hertogenbosch
            1885-10-22 nr. 44jaarverslag van de artillerie, stapel en constructiemagazijnen over 1884
            1885-10-24 nr. 60uitkomsten van de schietoefeningen bij de dienstdoende schutterijen
            1885-10-24 nr. 79onteigening van grond voor het maken van een batterij bij Marken Binnen
            1885-10-24 nr. 80politie reglement op de gekanaliseerde Krommen Rijn
            1885-10-27 nr. 48gewijzigd handboek voor officieren en korporaals der bereden artillerie
            1885-10-28 nr. 112staten van gevonniste militairen
            1885-10-28 nr. 63aanbesteding voor het doen van voorzieningen aan en bij de gebouwen op de legerplaats bij Oldebroek
            1885-10-28 nr. 90verslag omtrent het onderwijs der volontairs bij het korps rijdende artillerie, instructiebatterij
            1885-10-30 nr. 33aankoop van grond voor het maken van een fort benoorden Uitgeest
            1885-10-31 nr. 39verslagen over de geneeskundige en administratieve dienst in het kamp bij Laren

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1885-11-03 nr. 38grensbepaling van de militaire en waterstaats gronden in de stelling van Den Helder
            1885-11-07 nr. 15voorstellen inzake oefeningen in de vesting oorlog en tactische oefeningen op kaart
            1885-11-09 nr. 24onteigening van grond voor het maken van een fort bij Hoofddorp
            1885-11-09 nr. 54uitkomsten over de schietoefeningen van de dienstdoende schutterijen over 1884 1885
            1885-11-10 nr. 53verslag van de Normaal Schietschool over een zending naar Denemarken en Zweden
            1885-11-10 nr. 58dienstongeval met dodelijke afloop na de val van een paard
            1885-11-13 nr. 32onteigening van gronden voor het fort benoorden Beverwijk
            1885-11-14 nr. 25wijzigingen in het reglement op de exercities van de vestingartillerie
            1885-11-18 nr. 51aankoop van grond voor de kazernering te Amersfoort
            1885-11-18 nr. 52onteigening van grond voor het fort bij Vijfhuizen
            1885-11-19 nr. 12overdracht van grond aan de gemeente Vlissingen
            1885-11-19 nr. 32onderzoek van slagdoppen tot tijdsbuizen van de bereden artillerie
            1885-11-19 nr. 65rapport van de toestand van het materieel dat gediend heeft bij de oefening van het korps pontonniers
            1885-11-23 nr. 5ruiling van gronden en gebouwen met de gemeente Deventer
            1885-11-23 nr. 58verslag van de lichting voor de nationale militie in 1885
            1885-11-25 nr. 13verslag van een zending naar de wereldtentoonstelling te Antwerpen ter bestudering van een werktuig bestemd voor het samenstellen van scherpe patronen
            1885-11-27 nr. 53rekening en verantwoording van de directie der weduwen en wezenkas over 1884
            1885-12-01 nr. 8aanbesteding voor het maken van zandophogingen enz. voor verschillende forten
            1885-12-02 nr. 3ruiling van grond te Utrecht ten behoeve van het Merwedekanaal
            1885-12-03 nr. 45aanbesteding voor het maken van meerdere betonnen gebouwen in het fort Uitermeer
            1885-12-04 nr. 26handboek der pionierskunst voor de cadetten der artillerie, der cavalerie en der infanterie
            1885-12-05 nr. 25vervanging van de sluis aan de Leidschen Dam
            1885-12-07 nr. 10voorzorgsmaatregelen bij het vuren met losse kardoezen enz. door de vesting artillerie
            1885-12-07 nr. 15goedkeuring tot wederoprichting van de buskruitfabriek 'De Krijgsman'
            1885-12-07 nr. 20beproeving van beddingen van bereid en onbereid hout
            1885-12-07 nr. 22beproeving van Bodesche libelquadranten
            1885-12-08 nr. 13aanbesteding voor verbeteringen aan batterijen onder Brakel en Pouderoijen en aan werken aan de Dreefdijk en de Nieuwe Steeg
            1885-12-08 nr. 16regeling tot schadevergoeding naar aanleiding van proeven op het fort op de Harssens
            1885-12-08 nr. 18wenken voor de commandanten der artillerie schutterijen
            1885-12-08 nr. 42praktische oefeningen van de instructie compagnie 1885
            1885-12-09 nr. 20verbetering van de rolwagen met verplaatsbare rails
            1885-12-10 nr. 41omvallen van affuiten van 8 cm gedurende de oefeningen der bereden artillerie in de legerplaats bij Oldebroek

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1885-12-12 nr. 17staten van gevonniste militairen
            1885-12-14 nr. 30onteigening van grond voor het maken van een fort bij Hoofddorp
            1885-12-14 nr. 34bepalingen betreffende eerbewijzen aan militaire autoriteiten
            1885-12-15 nr. 21aanbesteding voor het verbeteren van de Zuidspuisluis te Brielle
            1885-12-17 nr. 43aankoop van grond voor het maken van een fort bij Hoofddorp
            1885-12-22 nr. 28oefeningen in 1885 bij de Normaal Schietschool
            1885-12-22 nr. 29het bouwen van een bergloods in het fort op de Voordorpsedijk bij Utrecht
            1885-12-28 nr. 36gids voor de milicien sergeant der infanterie
            1885-12-29 nr. 23voorschrift inzake opkomst met spoed van milicien verlofgangers
            1885-12-29 nr. 31voorschrift van het vuren met vestinggeschut met vaste posities
            1885-12-29 nr. 81staten van gevonniste militairen
            1885-12-31 nr. 45aanbesteding voor het maken van zandophogingen enz. voor het fort bij Spijkerboor
            1885-12-31 nr. 46aanbesteding voor het maken van zandophogingen enz voor het fort benoorden Purmerend
            1885-12-31 nr. 47aanbesteding voor het maken van zandophogingen enz voor het fort bij Edam
            1885-12-31 nr. 48aanbesteding voor het maken van zandophogingen enz voor het fort Waver Amstel
            1885-12-31 nr. 53aanbesteding voor het bouwen van betongebouwen aan de spoorweg bij de Diefdijk te Leerdam
            1885-12-31 nr. 54aanbesteding voor het bouwen van betonnen loodsen in het fort Uitermeer

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-01-02 nr. 65aankoop van grond voor de bouw van een kazerne te Amersfoort
            1886-01-05 nr. 8ruiling van gronden en gebouwen met de gemeente Deventer
            1886-01-09 nr. 24bepaling van de militie contingent voor 1886
            1886-01-09 nr. 5verkoop van domeingronden aan de gemeente Vlissingen
            1886-01-09 nr. 51regeling vervoer enz. van ontplofbare stoffen
            1886-01-12 nr. 36onteigening van gronden voor de kwelkaden bij de sluizen te Asperen
            1886-01-13 nr. 13voorschrift tot oefening van de pontonniers
            1886-01-13 nr. 29geweren van klein kaliber voor het korps Koninklijke Scherpschutters van Rotterdam
            1886-01-14 nr. 21beproeving van richtparallellogram Hoogeboom en lineaal Van Aken
            1886-01-16 nr. 14beproeving van geweren van klein kaliber met steunveren
            1886-01-16 nr. 23werking en de kosten van de schijfinrichting 'Veltman'
            1886-01-16 nr. 55opmerkingen naar aanleiding van instructierapporten van de infanterie
            1886-01-20 nr. 14wijziging van de schietregels en de leidraad voor vestinggeschut
            1886-01-20 nr. 29verslag omtrent het onderwijs der volontairs van het korps rijdende artillerie en de instructie batterij
            1886-01-21 nr. 30voorsschriften n.a.v. de inspectie der draagbare wapenen
            1886-01-22 nr. 29Verslagen, rapporten en memories: belegeringsoefeningen op kaart
            1886-01-22 nr. 41aankoop van grond voor het fort bij Vijfhuizen
            1886-01-23 nr. 42verkoop van grond te Vught
            1886-01-25 nr. 36voorzieningen aan gebouwen in het fort Nieuwersluis
            1886-01-25 nr. 42algemeen overzicht betreffende de bezette wachten
            1886-01-26 nr. 79aankoop van grond voor het fort bij Vijfhuizen
            1886-01-27 nr. 24aankoop van grond voor de kazernebouw te Utrecht
            1886-01-28 nr. 22rapporten omtrent de instructie van huzaren

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-02-01 nr. 30beproeving van pantserplaten
            1886-02-01 nr. 35aankoop van grond voor het maken van een batterij bij het station Uitgeest
            1886-02-02 nr. 15wijziging in het reglement op de exercities van de vesting artillerie, eerste gedeelte; het geschut
            1886-02-02 nr. 16jaarverslag van de Bond van Officieren der Schutterij in Noord Brabant
            1886-02-02 nr. 33onteigening van grond voor het fort bij Hoofddorp
            1886-02-04 nr. 40gewijzigde exercitie reglementen van de cavalerie ruiterschool te voet en van de veld en rijdende artillerie
            1886-02-04 nr. 58wijziging van het reglement op de exercities der veld en rijdende artillerie scholen te voet, kanonniersschool
            1886-02-05 nr. 25beschikbaarstelling van de begroting voor het dienstjaar 1886
            1886-02-05 nr. 38ruiling van gronden en gebouwen met de gemeente Deventer
            1886-02-05 nr. 39ontwerp van fort bij Velzen
            1886-02-05 nr. 40aanbesteding voor het maken van een arrestanten lokaal met cellen te Geertruidenberg
            1886-02-05 nr. 41aanbesteding voor het maken van een zweminrichting bij het voormalig Hoornwerk te Deventer
            1886-02-05 nr. 56aankoop van grond in de gemeente Amersfoort
            1886-02-06 nr. 46wijziging en beproeving van brandspuiten OM
            1886-02-06 nr. 49wijzigingen in de instructie inventaris
            1886-02-06 nr. 66toepassing van artikel 9 van de Rechtspleging bij de landmacht
            1886-02-08 nr. 21verkrijging van bouwgrond voor een gebouw voor lijders aan besmettelijke ziekten te Kampen
            1886-02-08 nr. 24ruiling van een terrein met de gemeente Vlissingen
            1886-02-08 nr. 43staten van gevonniste militairen
            1886-02-09 nr. 70beproeving van de compagniekar bij de grote manoeuvres van 1883
            1886-02-10 nr. 16geweren van klein kaliber waarbij opslag van de geleideknop plaats heeft
            1886-02-10 nr. 18overdracht en overname van de gebouwen enz. op het fort te Harssens
            1886-02-11 nr. 49aanbesteding voor het maken van een gebouw voor waterplaatsen in de Oranje Nassau kazerne te Amsterdam
            1886-02-11 nr. 51aanbesteding voor het maken van een gebouw voor lijders aan besmettelijke ziekten bij het hospitaal te Leeuwarden
            1886-02-11 nr. 52aanbesteding voor het maken van een gebouw voor lijders aan besmettelijke ziekten bij het hospitaal te Kampen
            1886-02-12 nr. 37reglement van administratie bij de landmacht
            1886-02-12 nr. 49aanbesteding voor het bouwen van een wasloods naast de kazerne te Naarden
            1886-02-13 nr. 23ontwerp voor een fort bezuiden Uithuizen
            1886-02-13 nr. 42aankoop van grond voor een fort en een batterij bij Uitgeest

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-02-17 nr. 30numerieke opgaven betreffende de geoefendheid in het lezen en schrijven van de in 1885 ingelijfde miliciens
            1886-02-20 nr. 63onteigening van grond voor de batterij in de polder Zeevang
            1886-02-20 nr. 77voorschrift betreffende de mobilisatie van het leger
            1886-02-20 nr. 78voordracht tot het bepalen van de lichting voor 1886
            1886-02-22 nr. 21wijziging van bepalingen van de algemene voorwaarden voor aanbesteding en levering van schoeisel
            1886-02-24 nr. 35gewijzigd reglement voor de exercities der veld en rijdende artillerie, pontonniers te voet
            1886-02-24 nr. 61wijziging in het reglement op de exercities der veld en rijdende artillerie en scholen te paard ten dienste van de bereden artillerie
            1886-02-25 nr. 36verslag betreffende het wapen der cavalerie
            1886-02-26 nr. 5staten der kazernes, stallen en verdere gebouwen zomede de oefenings terreinen voor militair gebruik

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-03-01 nr. 18beproeving van richtvlakken als hulprichtmiddel bij de mortieren van 15 en 10 cm
            1886-03-01 nr. 19onteigening van grond voor het bouwen van een fort bij Aalsmeer
            1886-03-02 nr. 54verslagen over de buskruitkeringen
            1886-03-02 nr. 56beproeving van 2 kg lading bij kanonnen van 15 cm
            1886-03-02 nr. 6wijziging van de scherpe patronen nr 2 en van de kamers van de klein kaliber geweren
            1886-03-02 nr. 64onteigening van grond voor het maken van een fort bij Hoofddorp
            1886-03-03 nr. 3staten van gevonniste militairen
            1886-03-03 nr. 40werkzaamheden in verband met de voorgenomen verplaatsing der rij en hoefsmidschool naar Amersfoort
            1886-03-04 nr. 16wijziging en bijvoegingen in het handboek van de mineur en sappeur
            1886-03-04 nr. 38voorschrift voor de geneeskundige dienst in tijd van oorlog, te velde en in versterkte plaatsen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-03-05 nr. 17ontwerp bestek van een fort bezuiden Uithoorn
            1886-03-05 nr. 18aanbesteding voor het bouwen van een fort aan de Nieuwen Maasmond, 5e gedeelte
            1886-03-06 nr. 84verslag van het officieren schietgezelschap te 's Gravenhage over 1884 1885
            1886-03-08 nr. 1indeling der militie voor 1886
            1886-03-09 nr. 74doodschieten van een huzaar gevolgd door zelfmoord van de dader
            1886-03-10 nr. 78voorstellen omtrent de praktische oefeningen van de kadetten van de beide hoogste studiejaren
            1886-03-10 nr. 84vaststelling van de praktische oefeningen der artillerie
            1886-03-11 nr. 19voorstellen tot verbetering van het fort aan de Bovensluis in de positie Willemstad
            1886-03-11 nr. 24voorbereidende werkzaamheden voor de bouw van gepantserde galerijen op verschillende forten
            1886-03-11 nr. 25dekking van gietijzeren blokken bij pantseringen
            1886-03-11 nr. 49klassificatie van vestingwerken
            1886-03-12 nr. 65praktische oefeningen te velde in 1885
            1886-03-12 nr. 72aanbesteding voor het maken van een gebouw voor waterplaatsen in de Oranje Nassau kazerne te Amsterdam
            1886-03-12 nr. 73aanbesteding voor het maken van een arrestanten lokaal te Geertruidenberg
            1886-03-13 nr. 31aanbesteding voor het maken van een zweminrichting te Deventer
            1886-03-15 nr. 26wijziging in de instructie inventaris
            1886-03-17 nr. 34onteigening van grond voor het wijzigen van de kwelkade in de Zuider Lingedijk te Asperen
            1886-03-20 nr. 53ruiling van gronden, gebouwen en water met de gemeente Deventer
            1886-03-20 nr. 55aanbesteding voor het bouwen van een gymnastiek lokaal te Schoonhoven
            1886-03-22 nr. 36bouw van een schutsluis aan de Leidschen dam
            1886-03-23 nr. 9staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-03-23 nr. 35gewijzigd voorschrift op de velddienst voor de onbereden officieren en korporaals van het leger en het reglement op de exercities der infanterie, compagnieschool
            1886-03-24 nr. 18aanbesteding voor het maken van een gebouw voor lijders aan besmettelijke ziekten bij het hospitaal te Leeuwarden
            1886-03-25 nr. 16voorgenomen oefening bij de treincompagnieën
            1886-03-25 nr. 22verslag van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie over het 2e halfjaar van 1885
            1886-03-25 nr. 61verslag van de militaire paardenartsen van hun verrichtingen in 1885
            1886-03-26 nr. 26wijzigingen in het exercitie reglement der cavalerie, ruiterschool te paard ten dienste van de bereden artillerie
            1886-03-26 nr. 27handleiding betreffende het Nederlands Oostindisch leger
            1886-03-26 nr. 45aankoop van grond voor het fort bij Vijfhuizen
            1886-03-26 nr. 46aankoop van grond voor het maken van een batterij in de polder 'De Zeevang'
            1886-03-27 nr. 2werkzaamheden met betrekking tot de aanleg van het Merwedekanaal
            1886-03-27 nr. 34jaarlijks onderzoek naar de verlofgangers der militie te land
            1886-03-30 nr. 18voorstellen voor praktische oefeningen bij de artillerie
            1886-03-30 nr. 36inspectie rapport over de voertuigen en paardetuigen opgelegd in de ambulance gebouwen van de geneeskundige dienst

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-04-01 nr. 18wijzigingen in het voorschrift betreffende het opleggen en onderhouden van geweren van klein kaliber
            1886-04-05 nr. 14voorziening in de behoefte aan schoeisel bij mobilisatie in oorlogstijd
            1886-04-05 nr. 20aanbesteding voor het afwerken van de bomvrije kazerne in het fort De Ruijter
            1886-04-06 nr. 12verslag van de verrichtingen over 1885 van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie
            1886-04-06 nr. 17beproeving van de richtspaak in de Betou
            1886-04-07 nr. 99aanbesteding voor het bouwen van een fort aan de Nieuwen Maasmond, 5e gedeelte
            1886-04-09 nr. 58beproeving van tijdbuizen, sasringen en slagdoppen
            1886-04-10 nr. 35voorschrift voor de zomeroefeningen van het korps genietroepen
            1886-04-10 nr. 39wijziging van het reglement op de exercities der veld en rijdende artillerie, artilleriescholen te paard, sectieschool
            1886-04-10 nr. 49beproeving van vernis
            1886-04-12 nr. 25uitbreiding van de instructie batterij
            1886-04-13 nr. 25regeling van de praktische oefeningen der cadetten van het 3e en het 4e studiejaar
            1886-04-13 nr. 40bouwen van een gymnastiek lokaal te Schoonhoven
            1886-04-14 nr. 71halfjaarlijkse verantwoording van de staat van het materieel van de geneeskundige dienst
            1886-04-15 nr. 92ontwerp bestek voor het bouwen van een overdekte rijbaan en een hoefsmederij te Amersfoort
            1886-04-17 nr. 13ontwerp van wet betreffende het beschikbaar stellen van gelden voor 1885 en 1886
            1886-04-21 nr. 64ontwerp reglement betreffende het toezicht op en het beheer van de kazernering
            1886-04-22 nr. 40uitbreiding van de kazernering te Amersfoort
            1886-04-22 nr. 50ontwerp voor het maken van een barak voor besmettelijke zieken te Breda
            1886-04-22 nr. 52ontwerp voor een fort bezuiden Uithoorn
            1886-04-24 nr. 16gewijzigde overzichten van de bestrijking van het voorterrein door de forten in de Amsterdamse stelling
            1886-04-24 nr. 21nieuwe organisatie van de rij en hoefsmidschool
            1886-04-27 nr. 32staten van gevonniste militairen
            1886-04-27 nr. 52aankoop van grond voor het maken van een batterij aan de Beemsterringdijk

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-05-01 nr. 36ruiling van gronden en gebouwen met de gemeente Deventer
            1886-05-03 nr. 34rekening en verantwoording van het fonds voor onderofficieren over het jaar 1885
            1886-05-05 nr. 100aanbesteding voor het bouwen van een overdekte rijbaan en een smederij te Amersfoort
            1886-05-05 nr. 84voorschrift tot opleiding van hospitaalsoldaten
            1886-05-05 nr. 97verkoop van grond te 's Hertogenbosch
            1886-05-07 nr. 71ontwerp bestek van de werken bij Gorinchem ten behoeve van het Merwedekanaal
            1886-05-08 nr. 32gietrapporten van de pantserplaten voor het fort aan de Nieuwen Maasmond
            1886-05-10 nr. 112geschut voor de landsverdediging van de Elswick Works te Newcastle, met foto's
            1886-05-11 nr. 27wijzigingen in de voorschriften betreffende de draagbare wapenen
            1886-05-12 nr. 61gietrapporten betreffende de hardgegoten ijzeren pijlers voor pantsergalerijen op forten
            1886-05-13 nr. 58aankoop van grond voor de kazerne te Breda
            1886-05-14 nr. 24ruiling van grond en gebouwen met de gemeente Deventer
            1886-05-15 nr. 47inrichting van het departement van oorlog
            1886-05-17 nr. 48aanbesteding voor het afwerken van de bomvrije kazerne in het fort De Ruijter
            1886-05-17 nr. 51aanbesteding voor het maken van een gebouw voor lijders aan besmettelijke ziekten bij het hospitaal te Kampen
            1886-05-17 nr. 55ontwerp voor het maken van borstweringen op de forten Asperen en Nieuwe Steeg
            1886-05-19 nr. 6rekeningen van uitgaven betreffende de dienst van 1884
            1886-05-24 nr. 18regels tot vereenvoudiging van genie archieven

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-05-24 nr. 45rapporten, memoriën en verslagen van de Veltman schijfinrichting te Doesburg, met foto's
            1886-05-26 nr. 40wijziging van de scherpe patronen nr. 2 en van de kamers van de geweren van klein kaliber
            1886-05-27 nr. 48wijzigingen in het reglement op het beheer en het onderhoud van de draagbare wapenen
            1886-05-27 nr. 54bepaling van de voorraad nachtlegergoederen ten tijde van vrede
            1886-05-28 nr. 66oefeningen van de Artillerie Schietschool in 1885
            1886-05-28 nr. 8maatregelen om ongevallen bij schietoefeningen te voorkomen naar aanleiding van een ongeval waarbij een vrouw door een kogel is geraakt
            1886-05-29 nr. 1staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-05-29 nr. 57interpretatie van artikel 9 der Rechtspleging betreffende strafvervolgingen tegen militairen
            1886-05-29 nr. 69jaarverslag van de pyrotechnische school over 1885
            1886-05-29 nr. 78aankoop van grond voor het maken van een fort bij Velsen
            1886-05-31 nr. 45herziening standplaatsen van provinciale adjudanten
            1886-05-31 nr. 46verslagen van de instructies bij de regimenten huzaren
            1886-05-31 nr. 48wijziging in de samenstelling van de commissie voor de aankoop van Ierse paarden in 1886
            1886-05-31 nr. 75beproeving van de geleideknop bij geweren van klein kaliber
            1886-05-31 nr. 76ontwerpen voor batterijen op de Noord en Hooge Penscherdijken op het eiland Voorne
            1886-06-01 nr. 31bouwen van een barak voor verpleging van lijders aan besmettelijke ziekten te Amsterdam
            1886-06-02 nr. 43oprichting van een remonte depot in de legerplaats bij Millingen
            1886-06-02 nr. 48oefeningen in de vesting oorlog bij de regimenten vesting artillerie
            1886-06-04 nr. 62voorzieningen tgv de keuring van de pantserbatterij in het fort IJmuiden en van de koepel aan de Hoek van Holland
            1886-06-05 nr. 66ontruiming van het artillerie materieel uit verschillende vestingwerken
            1886-06-05 nr. 85verslag van een reis naar Duitsland en Oostenrijk
            1886-06-06 nr. 29toepassing van de wetten op het recht van zegel
            1886-06-08 nr. 25overzicht van de verrichtingen van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie in 1885
            1886-06-10 nr. 39ruiling van gronden en gebouwen met de gemeente Deventer
            1886-06-11 nr. 40instructie rapporten van de korpsen infanterie

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-06-12 nr. 51voorschrift betreffende het opleggen en onderhouden van geweren van klein kaliber
            1886-06-15 nr. 51samenstelling van de vestings begroting voor 1887
            1886-06-17 nr. 32ruiling van gronden en gebouwen met de gemeente Amersfoort
            1886-06-17 nr. 47praktische oefeningen bij Oldebroek in 1885
            1886-06-19 nr. 101wijziging in het voorschrift tot regeling van de opleiding van onderofficieren
            1886-06-19 nr. 66wijziging van het reglement op het beheer en het onderhoud van de draagbare wapenen
            1886-06-21 nr. 46ontwerp van wet tot wijziging van het VIIIe hoofdstuk der staatsbegroting over 1885
            1886-06-22 nr. 50inrichting der stelling van Amsterdam
            1886-06-22 nr. 52benoeming van een lid van de vaste commissie van herkeuring van fourages
            1886-06-25 nr. 63verslagen betreffende de toestand van de 'Vereenigingen ter bevordering van 's Lands Weerbaarheid'
            1886-06-26 nr. 66overdracht van vestinggrond te Gorinchem
            1886-06-28 nr. 70vernieuwing van de stoomketels in 's rijks gieterij van bronzen geschut
            1886-06-29 nr. 47aanbesteding voor het verrichten van werkzaamheden in verband met het oprichten van een remonte depot bij Millingen
            1886-06-29 nr. 51aanvulling van het voorschrift betreffende de organisatie, garnizoensindeling en mobilisatie van het leger
            1886-06-29 nr. 58aanbesteding voor het slechten van voorwerken in de stelling Den Helder
            1886-06-29 nr. 6staten van gevonniste militairen
            1886-06-30 nr. 46wijzigingen in de instructie inventaris en in het reglement op de exercities der vesting artillerie, 1e gedeelte
            1886-06-30 nr. 48ruiling van grond te Zutphen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-07-01 nr. 80wijziging in de formatie van het personeel van 's Rijks Gieterij van bronzen geschut
            1886-07-02 nr. 19overdracht van huizen met bijbehorende gronden te Grave
            1886-07-02 nr. 37proeven met asbest olieverven te Amersfoort in 1885
            1886-07-06 nr. 11aankoop van grond voor het maken van een fort benoorden Uitgeest
            1886-07-09 nr. 79eventuele plaatsing van het fort te Pannerden
            1886-07-12 nr. 56verslagen omtrent het onderwijs en de vorderingen van de volontairs der instructie batterij en de instructie compagnie
            1886-07-12 nr. 61uitnodiging voor bijwoning van de grote manoeuvres in Frankrijk
            1886-07-13 nr. 53beknopt overzicht van de proeven en oefeningen die in 1885 bij het wapen der artillerie hebben plaatsgevonden
            1886-07-14 nr. 79verbeteringen in de handleiding voor de officieren van wapening, meestergeweermakers en zwaardvegers
            1886-07-15 nr. 52invoering schijfinrichting Veltman
            1886-07-16 nr. 30overdracht van grond bij Amsterdam aan de marine
            1886-07-16 nr. 50aanmaken van kardoeszakken en gevulde buizen
            1886-07-16 nr. 58wijzigingen in het voorschrift tot het houden van grote manoeuvres
            1886-07-16 nr. 66verslag van de toestand van de artillerie stapel en constructie magazijnen
            1886-07-17 nr. 56vaststelling van voorschriften omtrent het vervoer, verkoop en opslag van buskruit en andere ontplofbare stoffen
            1886-07-17 nr. 57praktische oefeningen van de korpsen bereden artillerie en de pontonniers in 1885
            1886-07-17 nr. 73overname van grond voor het torpedomagazijn aan de Hoek van Holland
            1886-07-20 nr. 64ontwerp voor een herstellingsoord voor zieke militairen bij Milligen
            1886-07-22 nr. 66verslag van de commissie van inspectie over de Koninklijke Militaire Academie te Breda
            1886-07-26 nr. 78militaire bijstand in Amsterdam wegens ernstige ongeregeldheden
            1886-07-28 nr. 27voorstellen tot algemene regeling van de oefening van de bezettingstroepen
            1886-07-31 nr. 103ruiling van grond en gebouwen met de gemeente Deventer
            1886-07-31 nr. 104staten van gevonniste militairen
            1886-07-31 nr. 80afkoop van 'tiendrecht' op het kazerneringsterrein te Utrecht

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-08-03 nr. 21aanbesteding voor het voltooien van het inundatiekanaal van de Waal beneden Tiel naar de Linge
            1886-08-03 nr. 36wijziging in de huisvesting van het garnizoen te Hellevoetsluis
            1886-08-04 nr. 25voorschrift voor de militaire school te Haarlem ter opleiding tot 2e luitenant
            1886-08-09 nr. 3aanbesteding voor het bouwen van een kazerne voor een regiment vesting artillerie te Utrecht
            1886-08-09 nr. 7wijziging in het exercitie reglement der cavalerie
            1886-08-12 nr. 30bestudering van het geweervraagstuk
            1886-08-14 nr. 28voorstel tot wijziging van sasringen en slagdoppen
            1886-08-16 nr. 21overdracht van rijksgrond te Groningen
            1886-08-19 nr. 17voorstellen inzake manoeuvres in 1886 door de 2e divisie infanterie
            1886-08-23 nr. 33verslagen betreffende de indeling der lichting van 1885
            1886-08-28 nr. 39wijzigingen in het exercitiereglement der cavalerie brigadeschool
            1886-08-28 nr. 54machtiging tot keuring en waarmerken van officierssabels van geringere lengte dan het standaardmodel
            1886-08-30 nr. 41grensregeling kanaal Tiel Linge en spoorweg Dordrecht Elst
            1886-08-31 nr. 63inspectieverslagen klein kaliber geweren bij de schutterijen
            1886-08-31 nr. 89stopzetting van de oefening der 2e divisie infanterie in verband met het uitbreken van roodvonk
            1886-09-01 nr. 46staten van gevonniste militairen
            1886-09-01 nr. 64aankoop van grond voor het maken van een kustbatterij bij Diemeroord
            1886-09-02 nr. 71verslag van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie over de 1e helft van 1886
            1886-09-02 nr. 94verslag van een kapitein over de zending naar Rusland in 1885
            1886-09-06 nr. 29verslagen over de toestand der kardoezen
            1886-09-07 nr. 38inspectierapporten omtrent de toestand der Marechaussee
            1886-09-08 nr. 35bijdrage tot het regeringsverslag over de staat van het onderwijs in Nederland

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-09-10 nr. 23ruiling van gronden en gebouwen met de gemeente Deventer
            1886-09-10 nr. 24militiewet, na invoering van het wetboek van strafrecht
            1886-09-11 nr. 15aanbesteding voor het bouwen van een magazijn voor torpedo's aan de Hoek van Holland
            1886-09-17 nr. 52staten van gevonniste militairen
            1886-09-20 nr. 23verslagen inzake de theoretische oefeningen door officieren der dienstdoende schutterijen in 1885 1886
            1886-09-20 nr. 56fabricage en keuring van blokken Flusseisen tbv een schietproef bij Oldebroek
            1886-09-22 nr. 8verslag over de begrotingen voor 1884 betreffende hoofdstuk VIII en het vestingsstelsel
            1886-09-23 nr. 38regeling tot inrichting van buskruitmagazijnen te Gorinchem

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-09-29 nr. 45staten der kazernes, stallen en verdere gebouwen zomede de oefenings terreinen voor militair gebruik
            1886-09-29 nr. 94overdracht van grond aan de Hoek van Holland
            1886-10-04 nr. 52voorschriften inzake de bewaring en vernietiging van archiefbescheiden van provinciale adjudanten
            1886-10-04 nr. 56voorstel tot vernietiging en bewaring van tekeningen van gesloopte werken van sommige vestingen ter ontlasting van de genie archieven
            1886-10-07 nr. 82winteroefeningen van schutterijen te 's Gravenhage, Rotterdam en Amsterdam
            1886-10-08 nr. 26verslag omtrent het toelatingsexamen tot de Koninklijke Militaire Academie in 1886
            1886-10-13 nr. 49aanvulling van het koopcontract van de Oldebroekse heide
            1886-10-13 nr. 50overdracht van rijksgrond tegenover de garnizoensbakkerij te Maastricht

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-10-14 nr. 29aanbesteding voor het bouwen van een kazerne voor een vesting artillerie te Utrecht
            1886-10-14 nr. 43wijziging van de voorwaarden voor de levering van vlees in meerdere garnizoenen
            1886-10-15 nr. 42beproeving omtrent het vernielen van spoorwegbruggen in oorlogstijd
            1886-10-16 nr. 86jaarlijkse rapporten omtrent de militaire geneeskundige studenten
            1886-10-21 nr. 17onderzoek van het drinkwater in de kazerne te Gorinchem
            1886-10-23 nr. 126wijziging van enige artikelen omtrent de voorwaarden voor de levering van goederen enz.
            1886-10-23 nr. 80staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-11-02 nr. 42wijziging in het voorschrift betreffende het hoefbeslag
            1886-11-02 nr. 43wijziging in het voorschrift tot regeling van de opleiding van onderofficieren tot de rang van 2e luitenant
            1886-11-03 nr. 35voorstellen tot wijziging van de kwelkade bij Asperen
            1886-11-03 nr. 37voorstellen tot kazernering van de op te richten compagnie van het 4e regiment vesting artillerie te 's Gravenhage
            1886-11-04 nr. 49buiten werking stellen van de tactische aanbevelingen en voorschriften met het oog op een oorlogstoestand
            1886-11-04 nr. 59wijziging van bagage gereedschaps en smidswagens BH
            1886-11-04 nr. 67reisverslag van de bezichtiging van remonte depots in Oostenrijk Hongarije
            1886-11-04 nr. 70verslag van de in Gelderland en Overijssel gehouden cavalerie oefeningsreis
            1886-11-04 nr. 73beproeving van het kanon van 15 cm
            1886-11-05 nr. 14instructies voor hospitaal geëmployeerden
            1886-11-05 nr. 26inspectieverslag van het 4e en het 7e regiment infanterie
            1886-11-05 nr. 27inspectieverslag van de 3e divisie infanterie
            1886-11-05 nr. 40voorstel om begrotingsbestekken te doen opnemen in onderhoudsbestekken
            1886-11-05 nr. 55aanvullingen en wijzigingen in de voorschriften omtrent het opleggen, bewaren enz. van de kleding en uitrusting van miliciens
            1886-11-06 nr. 39wetsontwerp tot bekrachtiging van een overeenkomst tot ruiling van gronden en gebouwen met de gemeente Deventer
            1886-11-08 nr. 30reglement van de administratie bij de landmacht
            1886-11-11 nr. 84jaarverslag van de pyrotechnische school over 1885 te Amsterdam
            1886-11-15 nr. 62overdracht van grond te Gorinchem voor het Merwedekanaal
            1886-11-16 nr. 48vergroting van oefeningsterreinen
            1886-11-17 nr. 33regeling met betrekking tot het beheer van de archieven van de provinciale adjudanten
            1886-11-18 nr. 73aanbesteding voor het bouwen van een waslokaal bij de Willemskazerne te Gorinchem
            1886-11-19 nr. 22voorstel tot wijziging van het plan tot wederopbouw van de buskruitfabriek 'De Krijgsman' bij Muiden
            1886-11-19 nr. 32wijziging van de scherpe patronen nr 2 en van de kamers van de geweren van klein kaliber
            1886-11-20 nr. 59manier van aanschaffing van benodigdheden voor de aanmaak van patroonhulzen
            1886-11-30 nr. 48grensregeling kanaal Tiel Linge en spoorweg Dordrecht Elst

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-12-01 nr. 64onteigening van gronden voor de aanleg van het fort bij Hoofddorp
            1886-12-02 nr. 55wijzigingen in de samenstelling van de commissie voor aankoop van inlandse paarden
            1886-12-02 nr. 66voorstellen begroting 1887 betreffende de onderhoudswerken aan, herstellingen en vernieuwingen van gebouwen enz. van de dienst genie
            1886-12-07 nr. 36aanbesteding voor verbeteringen aan de schietbanen op de legerplaats bij Vught
            1886-12-07 nr. 37verzameling van de uitkomsten van de schietoefeningen bij de korpsen van het leger en enige schutterijen
            1886-12-07 nr. 4staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-12-08 nr. 47mededelingen van de Nederlandse Militaire Bond over 1885 1886
            1886-12-08 nr. 52verslagen van oefeningen schutterij 1886
            1886-12-08 nr. 53oefeningen van het personeel van de compagnieën in de legerplaats op de Oldebroeksche heide van 29 juni 14 juli 1886
            1886-12-09 nr. 38vernieuwing van de Handleiding bij de beoefening van het topografisch tekenen
            1886-12-09 nr. 46proeven betreffende de regeling van het vuren met vestinggeschut uit vaste posities
            1886-12-09 nr. 49plannen tot invoering van hydraulische remmen voor de kanonnen van 15 cm en 12 cm
            1886-12-09 nr. 52overdracht van gronden in folder VIII bij Amsterdam
            1886-12-10 nr. 70manoeuvres in 1886 van de 3e divisie infanterie
            1886-12-10 nr. 81voorschriften bij de korpsen van het leger voor de inrichting der begroting voor het departement van Oorlog voor 1886
            1886-12-11 nr. 39beproeving van 3 gewone volle grenen houten in zeer vochtige grondslag gelegde beddingen
            1886-12-13 nr. 33wijziging in het plan voor de wederopbouw van de buskruitfabriek "de Krijgsman"
            1886-12-14 nr. 41vulling met buskruit van gewone granaten voor de kanonnen van 30, 24 en 15 cm
            1886-12-14 nr. 48aanbesteding voor het bouwen van een wasplaats bij de Willemskazerne te Gorinchem
            1886-12-15 nr. 44overdracht van huizen met bijbehorende gronden te Grave
            1886-12-15 nr. 51rekening en verantwoording van de directie der weduwen en wezenkas over 1885
            1886-12-16 nr. 43verzoek om in het nieuwe crimineel wetboek voor het krijgsvolk te lande de straf ingevoerd bij de wet van 14 november 1879 (Staatsblad nr. 191) niet over te nemen
            1886-12-16 nr. 44ontwerp voorschrift betreffende de wapenen en schietoefeningen bij de infanterie
            1886-12-16 nr. 48aanleg van een schietbaan ten behoeve van het detachement te Veenhuizen
            1886-12-20 nr. 58interpretatie betreffende de levering van wapenen en munitie aan de rustende en de dienstdoende schutterij
            1886-12-20 nr. 59voorstellen voor elektrische verlichting, met foto's

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1886-12-21 nr. 44aankoop poldergrond ten behoeve van het bouwen van het fort bij Velzen
            1886-12-21 nr. 61wijzigingen in de instructie inventaris
            1886-12-23 nr. 57wijzigingen in het reglement op de exercities der veld en rijdende artillerie, scholen te paard, Batterij school, eerste gedeelte
            1886-12-27 nr. 50toelage voor eerste uitrusting en dagelijkse toelage voor kleding en uitrusting en prijsbepaling voor 1887
            1886-12-27 nr. 94proef genomen met chemische verf
            1886-12-28 nr. 30verslagen van detacheringen bij het 2e regiment veld artillerie en het 3e regiment huzaren in de periode 1 oktober 1885 tot 30 september 1886
            1886-12-29 nr. 33staten van gevonniste militairen
            1886-12-29 nr. 58proeven van brugvernielingen genomen in legerplaats bij Zeist
            1886-12-29 nr. 71wijzigingen van enige artikelen van het reglement van administratie van het wapen der Marechaussee
            1886-12-30 nr. 22garnizoensveranderingen in 1887
            1886-12-30 nr. 66'blijvend gedeelte' voor de lichting van 1886 bij de onbereden korpsen
            1886-12-31 nr. 21aanbesteding voor het doen van verbeteringen aan de schietbanen op de legerplaats bij Vught
            1886-12-31 nr. 78ontwerp voorschrift betreffende de wapenen en schietoefeningen bij de infanterie

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-01-04 nr. 39verslagen betreffende de indeling der lichting van 1886
            1887-01-06 nr. 47voorstellen tot wetswijziging inzake de criminele wetboeken voor het krijgsvolk te lande en te water
            1887-01-10 nr. 33voorstellen betreffende het vormen van een Militaire Gezondheidscommisie in de garnizoenen
            1887-01-10 nr. 55ontwerp besluit betreffende de klassificatie van vestingwerken in de Amsterdamse stelling
            1887-01-13 nr. 36proeven betreffende de regeling van het vuren met vestinggeschut uit vaste posities
            1887-01-15 nr. 55wijzigingen in het 'voorschrift op het Tirailleren'
            1887-01-15 nr. 59oefeningen met het personeel die in 1886 bij de Normaal Schietschool gedetacheerd geweest zijn
            1887-01-17 nr. 12overdracht van rijksgrond ten behoeve van het Merwedekanaal te Gorinchem
            1887-01-17 nr. 33wijziging van scherpe patronen nr. 2 van de kamers van geweren met klein kaliber
            1887-01-17 nr. 44verslag omtrent het onderwijs van de volontairs der instructie batterij en de instructie compagnie
            1887-01-18 nr. 54ontwerp wijziging inzake het voorschrift voor het maken van staten binnen verboden kringen
            1887-01-18 nr. 64aankoop van een perceel grond voor een kustbatterij bij Diemerdam
            1887-01-19 nr. 58ontwerp instructie voor de hoofdofficier belast met het bevel over de Rij en Hoefsmidschool en het eskadron ordonnansen
            1887-01-20 nr. 52instructie rapporten met voorstellen en opmerkingen betreffende oefeningen van de korpsen infanterie in het zomerseizoen 1886
            1887-01-21 nr. 61kazernebouw voor het korps genietroepen te Utrecht
            1887-01-22 nr. 49aanbesteding voor het bouwen van een barak voor verpleging van lijders aan besmettelijke ziekten te Breda
            1887-01-22 nr. 51aanbesteding voor het maken van een bad en zwem inrichting voor het korps pontonniers te Dordrecht
            1887-01-22 nr. 53aanbesteding voor het maken van arrestkamers en een keuken bij de kazerne te Breda
            1887-01-22 nr. 59uitbreiding van militaire terreinen op de Gasthuisvelden te Breda
            1887-01-24 nr. 55algemene voorwaarden om tot het examen voor de aanstelling tot korporaal bij de infanterie te worden toegelaten
            1887-01-24 nr. 57voorschriften betreffende de wapenen en schietoefeningen bij de infanterie
            1887-01-24 nr. 72ruiling van grond met de gemeente Zutphen
            1887-01-25 nr. 54aanbesteding voor het bouwen van een stal voor officierspaarden te Gorinchem
            1887-01-26 nr. 2staten van gevonniste militairen
            1887-01-27 nr. 65verslag van een wetenschappelijke reis naar Berlijn ter bekwaming in de bacteriologie
            1887-01-29 nr. 45ontwerp voorschriften voor het herstellingsoord te Milligen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-02-02 nr. 40voorstel tot wet betreffende de reorganisatie van het Franse leger
            1887-02-05 nr. 38voorstel tot wijziging in het reglement op de exercities der veld en rijdende artillerie
            1887-02-07 nr. 93verslag van hetgeen door de militaire paarden artsen gedurende het jaar 1875 is verricht, alsmede over de algemene gezondheidstoestand van de paarden
            1887-02-09 nr. 60aanbesteding voor het maken van een gebouw tot verpleging van lijders aan besmettelijke ziekten te Amsterdam
            1887-02-09 nr. 61aanbesteding voor het bouwen van een fort in de Zuiderzee op het Pampus
            1887-02-10 nr. 39goedkeuring van wijzigingen in het reglement voor de geneeskundige dienst bij de landmacht in tijd van vrede
            1887-02-14 nr. 62wijzigingen in het plan en de voorwaarden betreffende wederopbouw van de buskruitfabriek "de Krijgsman"
            1887-02-15 nr. 52verslagen betreffende de indeling der lichting van 1886
            1887-02-16 nr. 40goedkeuring van het voorstel om proeven met een gewijzigde voeding voor zieken in de hospitalen te Delft, Haarlem en Den Helder voort te zetten
            1887-02-18 nr. 29verslag omtrent de uitkomsten van de beproeving van het ontwerp voorschrift op de pioniersarbeid
            1887-02-18 nr. 48numerieke opgave betreffende de geoefendheid in het lezen en schrijven van de in 1886 ingelijfde miliciens
            1887-02-25 nr. 65handleiding voor het tactisch gebruik van de artillerie te velde
            1887-02-28 nr. 46beschikking van de militaire justitie betreffende de inwerkingstelling van krijgsartikelen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-03-01 nr. 23archief van de provinciale adjudant in Limburg
            1887-03-01 nr. 24aanbesteding voor het vergroten van het patronenmagazijn op het proefveld te 's Gravenhage
            1887-03-03 nr. 38staten van gevonniste militairen
            1887-03-03 nr. 40voorstel tot wijziging van voor het spoorwegvervoer geldende bepalingen
            1887-03-03 nr. 56verslag over indirekt vuur uit het kanon van 12 m.k.a.
            1887-03-03 nr. 61getalsterkte van de militie bij het wapen der cavalerie voor 1887
            1887-03-05 nr. 33wijzigingen van hefboom en sluitstuk bij mortieren
            1887-03-07 nr. 47ruiling van gronden en gebouwen met de gemeente Amersfoort
            1887-03-09 nr. 9wijziging van het voorschrift op het tirailleren
            1887-03-10 nr. 67voorstel tot wijziging van sasringen
            1887-03-10 nr. 68beproeving van een richtvlak als hulprichtmiddel bij de getrokken mortieren
            1887-03-10 nr. 76aankoop van grond onder het fort Nichtevecht nodig voor de werken van het Merwedekanaal
            1887-03-12 nr. 1beproeving van turfstrooisel in plaats van ligstro voor de paarden
            1887-03-12 nr. 48wijziging in de vredesorganisatie van de staf van het wapen der artillerie
            1887-03-12 nr. 68ruiling van gebouwen, gronden enz. te Zutphen
            1887-03-14 nr. 20aanbesteding voor de inrichting van een gedeelte der infanterie kazerne te Haarlem als militaire school
            1887-03-14 nr. 21indeling van de militielichting voor 1887
            1887-03-14 nr. 59ontwerp waterleiding voor Nieuwer Amstel
            1887-03-15 nr. 68verkoop rijksgrond te Breda
            1887-03-15 nr. 74instructierapporten der cavalerie

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-03-17 nr. 23wijziging in het voorschrift met betrekking tot het Algemeen Depot van Discipline
            1887-03-17 nr. 59ruiling van gronden en gebouwen met de gemeente Deventer
            1887-03-21 nr. 42aanbesteding voor het verbeteren van het fort bij Pannerden
            1887-03-21 nr. 43aanbesteding voor het maken van arrestkamers en een keuken bij de kazerne op het Nonnenveld te Breda
            1887-03-21 nr. 45wijze van aanvraag van militaire bijstand
            1887-03-23 nr. 37verslag van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie over de 2e helft van 1886
            1887-03-23 nr. 43aanbesteding voor het maken van twee afzonderlijke privaten met urinoirs voor officieren op de achterplaats der kazerne Oranje Nassau te Amsterdam
            1887-03-24 nr. 14ontwerpen van wet betreffende versterkingen, voor de diensten van 1886 en 1887
            1887-03-24 nr. 41ontwerp voorschrift betreffende de wapenen en schietoefeningen bij de infanterie
            1887-03-25 nr. 56staten van op te zenden bescheiden van de inventarissen van het genie archief
            1887-03-28 nr. 53toezicht bij het afwerken van mortieren
            1887-03-28 nr. 63richtmiddelen voor de kanonnen van 15 cm l, 12 cm L.A., 12 cm K.A, en 8 cm Br
            1887-03-28 nr. 65rapport betreffende de invoering van repeteergeweren bij het Nederlands leger
            1887-03-28 nr. 70nota van toelichting betreffende de keuze der plaats voor het fort in de Zuiderzee aan het Pampus
            1887-03-28 nr. 71vernieling van spoorwegbruggen in oorlogstijd
            1887-03-29 nr. 28wijziging van de algemene regelen betreffende de gang van zaken bij het departement van Oorlog
            1887-04-01 nr. 29aanbesteding voor het maken van gebouw tot verpleging van lijders aan besmettelijke ziekten te Amsterdam
            1887-04-01 nr. 30aanbesteding voor het maken van een fort bij IJmuiden
            1887-04-01 nr. 37verslagen van de oefeningen van de Artillerie Schietschool in 1886
            1887-04-04 nr. 36ontwerp instructie voor de directeur der artillerie inrichtingen en wijzigingen in de instructies voor de inspecteur der artillerie en voor de commandanten der bereden en de vesting artillerie
            1887-04-04 nr. 59rapport naar aanleiding van de inspectie gehouden over de voertuigen en paardentuigen, opgelegd in de magazijnen voor de geneeskundige dienst te Amsterdam, Utrecht en Dordrecht
            1887-04-04 nr. 65staten van gevonniste militairen
            1887-04-05 nr. 28wijziging van het voorschrift betreffende de wapenen en schietoefeningen bij de infanterie
            1887-04-06 nr. 43gewijzigde herdruk van het handboek van de sappeur

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-04-06 nr. 45verslag van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie
            1887-04-06 nr. 68verslag betreffende de 1e cursus bij de Normaal Schietschool
            1887-04-07 nr. 29aanbesteding voor het bouwen van een fort aan de Nieuwe Maasmond
            1887-04-09 nr. 10overeenkomst inzake ruiling van gebouwen en gronden enz. met de gemeente Amersfoort
            1887-04-09 nr. 50schietproef tegen proefblokken van Flusseisen
            1887-04-09 nr. 56wijzigingen in en herdruk van de leidraad voor het schieten met vestinggeschut
            1887-04-09 nr. 61reglement betreffende het toezicht op en het beheer van de kazernering en wat daar toe behoort
            1887-04-12 nr. 75praktische oefeningen, gehouden door de vesting artillerie in de legerplaats bij Oldebroek in 1886
            1887-04-12 nr. 76schietoefeningen van het 4de regiment vesting artillerie in 1886
            1887-04-12 nr. 79aanbesteding voor het bouwen van een genie magazijn en van een ziekenstal met apotheek e.d. op de legerplaats bij Oldebroek
            1887-04-13 nr. 30jaarverslag der inrichtingen van militaire onderwijs bij de infanterie
            1887-04-13 nr. 31jaarverslag van de Bond van Officieren der Schutterij in Noord Brabant
            1887-04-13 nr. 75afkeuring van aanbesteding voor het maken van een fort in de Zuiderzee aan het Pampus
            1887-04-14 nr. 18verslag van een zending naar Spezia, tot het bijwonen van een schietproef aldaar, met foto's
            1887-04-14 nr. 46overdracht van huizen met bijbehorende gronden te Grave
            1887-04-15 nr. 45proeven met verschillende granaten tegen pantserplaten
            1887-04-15 nr. 92onderzoek van de gewijzigde methode van afstandmeting volgens de denkbeelden van de 1e luitenant Hesta
            1887-04-16 nr. 44aanleg van een schietbaan te Willemstad
            1887-04-16 nr. 45organisatie van het rijks magazijn van geneesmiddelen
            1887-04-20 nr. 27aanbesteding voor het inrichten van een gedeelte der infanterie kazerne te Haarlem
            1887-04-20 nr. 42aanbesteding voor het bouwen van een stal voor 4 officierspaarden te Gorinchem
            1887-04-21 nr. 81aanbesteding voor het maken van een gebouw tot verpleging van lijders aan besmettelijke ziekten op het militair terrein ten oosten van de kazerne de Langestallen te Breda
            1887-04-25 nr. 34verlening van militaire bijstand te Aalten
            1887-04-25 nr. 59verslag omtrent de toestand van 's Rijks Gieterij van bronzen geschut
            1887-04-26 nr. 32herdruk van het voorschrift op de pioniersarbeid door de infanterie
            1887-04-26 nr. 47gebruik van pontons tot vervaardiging van gewapende uitleggers
            1887-04-27 nr. 34wijziging van het reglement op de exercities der veld en rijdende artillerie, scholen te voet, kanonniersschool
            1887-04-27 nr. 69overeenkomst inzake ruiling van gebouwen en gronden, enz. met de gemeente Apeldoorn
            1887-04-30 nr. 92rapport betreffende de invoering van repeteergeweren bij het Nederlandse leger

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-04-30 nr. 147staten van gevonniste militairen
            1887-05-02 nr. 22wijziging in het voorschrift betreffende het instructie bataljon
            1887-05-02 nr. 50voor ontwerpen tot verbetering van kazernering in verschillende plaatsen
            1887-05-02 nr. 51voor ontwerpen voor het bouwen van hulpkazernes in verschillende plaatsen
            1887-05-02 nr. 52ontwerpen tot verbetering van huisvesting der ongehuwde onderofficieren in de kazernegebouwen in verschillende plaatsen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-05-03 nr. 57voorlopige instructie betreffende het beheer van de dienst bij de artillerie inrichtingen
            1887-05-03 nr. 58ontwerp tot verbetering van de inundatie middelen in de Amsterdamse stelling
            1887-05-03 nr. 67ontwerp tot het bouwen van loodsen voor kanonnen van 8 cm stuk te Utrecht
            1887-05-04 nr. 24rapport inzake de nadere beproeving van het richtparallellogram Hoogenboom
            1887-05-04 nr. 29regeling voor het aanvragen van artillerie materieel
            1887-05-05 nr. 47aanbesteding voor het maken van een fort bij IJmuiden (5e gedeelte)
            1887-05-09 nr. 21gewijzigde herdruk van het Handboek van de Mineur
            1887-05-09 nr. 35beproeving van observatietoestellen in 1886
            1887-05-11 nr. 69voorstel tot wijziging van enkele artikelen van de criminele wetboeken voor het krijgsvolk te land en te water
            1887-05-12 nr. 27overdracht van rijksgrond ten behoeve van de bouw van een huis van bewaring te Nijmegen
            1887-05-14 nr. 120rapport omtrent de beschouwingen van de majoor der artillerie P.J. in de Betou over het vuren met granaatkartetsen in de vestingoorlog
            1887-05-14 nr. 22ontwerp van wet tot wijziging van het VIIIe hoofdstuk der staatsbegroting voor 1886
            1887-05-14 nr. 27wijziging van het reglement op de exercities der veld en rijdende artillerie, scholen te paard, batterijschool, tweede gedeelte
            1887-05-16 nr. 55beproeving van het oefeningskanon van 37 mm
            1887-05-16 nr. 62aankoop van grond, nodig voor het maken van een fort bij Nichtevecht
            1887-05-17 nr. 38voorstellen tot verbetering van het richtparallellogram Hoogenboom

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-05-18 nr. 114opruiming middengedeelte van de kwelkade bij de sluizen te Asperen
            1887-05-18 nr. 20staten der kazernes, stallen, verdere gebouwen alsmede oefeningsterreinen tot militair gebruik in de garnizoenen op de 1e januari 1887
            1887-05-18 nr. 53aanbesteding voor het maken van een gebouw bij de kazerne Promers te Naarden
            1887-05-18 nr. 55praktische oefeningen van het korps genie troepen gedurende 1886
            1887-05-18 nr. 56overdracht van militaire grond te Neuzen
            1887-05-20 nr. 71instelling van een Permanent Technisch Comité voor Artillerie en Geniezaken
            1887-05-23 nr. 72inspectie en zo nodig herstelling van de geweren klein kaliber van dienstdoende en rustende schutterijen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-05-23 nr. 36rekeningen van uitgaven betreffende de dienst van 1885
            1887-05-24 nr. 16aanbesteding voor het bouwen van een fort aan de Nieuwe Maasmond (Hoek van Holland)
            1887-05-25 nr. 106rekening en verantwoording van het fonds voor onderofficieren enz. over het jaar 1886
            1887-05-25 nr. 48wijziging van het reglement voor de veld en rijdende artillerie, het paardentuig, het op en aftuigen, enz.
            1887-05-25 nr. 55aanbesteding van voorzieningen aan militaire gebouwen te Gorinchem
            1887-05-25 nr. 88verslagen over de indeling der lichting van 1886
            1887-05-25 nr. 94oprichting van 2 bewaarplaatsen van petroleum
            1887-05-25 nr. 95aanmaak van kardoeszakken gedurende de winter van 1886 1887
            1887-05-27 nr. 15wijziging in de samenstelling der vaste examencommissie
            1887-05-31 nr. 46proeven met granaatkartetsen van 15 cm met St Bussen
            1887-05-31 nr. 47inspectierapport omtrent de in Oldenbroek gebezigde bedding voor het getrokken kanon van 10 cm
            1887-05-31 nr. 48wapening van de pantserforten compagnieën met geweren
            1887-05-31 nr. 53voorschrift voor de oefeningen van de spoorwegafdelingen
            1887-05-31 nr. 71keuring van 5 mitrailleurs, stelsel Christophe, bestemd voor de pantsergalerij van het fort IJmuiden
            1887-06-02 nr. 50grensregeling van het kanaal Tiel Linge met de spoorweg Dordrecht Elst
            1887-06-07 nr. 64ruiling van grond ten behoeve van de aanleg van het Merwedekanaal te Utrecht
            1887-06-07 nr. 77verslag over het onderwijs van de volontairs in het 1e kwartaal 1887
            1887-06-08 nr. 65aanbesteding voor het bouwen van een genie magazijn en van een ziekenstal met apotheek op de legerplaats te Oldebroek
            1887-06-09 nr. 25bekrachtiging van een overeenkomst inzake ruiling van gronden en gebouwen met de gemeente Amersfoort
            1887-06-09 nr. 32voorstel tot wijziging van enkele artikelen van de criminele wetboeken voor het krijgsvolk te land en te water
            1887-06-09 nr. 54jaarlijks onderzoek van de oudste scherpe patronen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-06-13 nr. 36aanbesteding voor het bouwen van een artillerieloods met wachterswoning bij het werk aan de Diefdijk te Leerdam
            1887-06-13 nr. 47staten van gevonniste militairen
            1887-06-16 nr. 52voorschrift betreffende de wapenen en schietoefeningen bij de infanterie
            1887-06-17 nr. 13algemeen verslag over de toestand van de artilleriecursus op 31 december 1886
            1887-06-17 nr. 31aanbesteding voor het maken van inundatiemiddelen voor de linie van Spaarndam
            1887-06-18 nr. 1ontwerp van wet betreffende de bouw van een magazijn van geneesmiddelen te Amsterdam
            1887-06-20 nr. 24het bouwen van een fort in de Zuiderzee aan het Pampus
            1887-06-20 nr. 32verslag van de algemene vergadering 1887 van het fonds tot ondersteuning der weduwen en wezen van vrijwillig dienende militairen beneden de rang van officier, alsmede een vijfjaarlijkse balans van tegenwoordige en toekomende baten en lasten
            1887-06-20 nr. 6wijziging in de formatie van het Nederlands Indisch leger
            1887-06-21 nr. 13halfjaarlijkse instructierapporten betreffende oefeningen bij de korpsen cavalerie, infanterie, huzaren en het eskadron ordonnansen
            1887-06-22 nr. 74wijzigingen in het ontwerp van wet tot vaststelling van hoofdstuk VIII van de staatsbegroting 1886
            1887-06-24 nr. 10klassificatie van verdedigingswerken op het eiland Voorne
            1887-06-27 nr. 47regels tot vereenvoudiging van genie archieven
            1887-06-28 nr. 24het bouwen van een militair hospitaal/barak voor besmettelijke zieken op het militair domein te Amsterdam
            1887-06-28 nr. 54staten van gevonniste militairen
            1887-06-29 nr. 28aanbesteding voor het maken van een woning enz. bij de kazerne Promers te Naarden

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-07-01 nr. 6nota van antwoord op het eindverslag der commissie van rapporteurs der Eerste Kamer over de wetsontwerpen betreffende de bouw van een magazijn van geneesmiddelen te Amsterdam
            1887-07-01 nr. 7nota van antwoord op het eindverslag der commissie van rapporteurs der Eerste Kamer betreffende het ontwerp van wet tot bekrachtiging van een overeenkomst aangaande ruiling van gebouwen en gronden enz. met de gemeente Amersfoort
            1887-07-02 nr. 22bijwonen najaarsmanoeuvres in Frankrijk
            1887-07-02 nr. 43jaarverslagen der artillerie inrichtingen over 1886
            1887-07-02 nr. 46ruiling van rijksgrond te 's Gravenhage
            1887-07-02 nr. 47grensregeling te Willemstad
            1887-07-04 nr. 45aanbesteding voor het bouwen van een overdekte rijbaan te Bergen op Zoom
            1887-07-07 nr. 97ontwerp van wet tot wijziging van Hoofdstuk VIII der staatsbegroting voor het dienstjaar 1886
            1887-07-09 nr. 70wijziging voorschrift voor de inwendige dienst van de Koninklijke Militaire Academie
            1887-07-09 nr. 82beknopt overzicht van de proeven en oefeningen die in 1886 bij het wapen der Artillerie hebben plaatsgehad
            1887-07-12 nr. 79situatielijsten van rustende schutterijen
            1887-07-15 nr. 20genie archieven
            1887-07-15 nr. 61voorschrift tot oefening van de pontonnier; tweede gedeelte
            1887-07-15 nr. 63oefeningen van de infanterie in de legerplaats te Oldebroek
            1887-07-15 nr. 85ruiling van gebouwen en gronden c.a. te 's Gravenhage
            1887-07-15 nr. 87aanbesteding voor het bouwen van een artillerieloods met wachterswoning bij het werk aan de Diefdijk te Leerdam
            1887-07-18 nr. 15ervaringen met gasregulateurs Giroud
            1887-07-21 nr. 105verplegingsvoorstellen voor de troepen bij de manoeuvres van de 2e divisie infanterie
            1887-07-23 nr. 73inspectie van brandblusmiddelen en maatregelen die naar aanleiding van de inspectie zijn voorgesteld en eventueel zijn genomen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-07-25 nr. 16genie archieven
            1887-07-25 nr. 81verslagen van het onderwijs en de vorderingen van de volontairs de instructie batterij en van die der instructie compagnie
            1887-07-26 nr. 3staten van gevonniste militairen
            1887-07-27 nr. 114aanbesteding voor het leveren van materieel der genie voor het in staat van verdediging stellen van werken in verschillende stellingen
            1887-07-27 nr. 117vaststellen van voorschriften betreffende aanschaf van fourage ten behoeve van het remontedepot te Milligen
            1887-07-29 nr. 143verslag van de commissie van inspectie over de Koninklijke Militaire Academie
            1887-07-29 nr. 162aanbesteding voor het maken van een fort in de Zuiderzee aan het Pampus; 1e gedeelte
            1887-07-30 nr. 99aanbesteding voor het doen van voorzieningen aan de kazerne Westdijk te Vlissingen
            1887-08-01 nr. 83aanbesteding voor het maken van inundatiemiddelen voor de Linie van Spaarndam
            1887-08-02 nr. 92ruiling van gronden en gebouwen te 's Hertogenbosch
            1887-08-03 nr. 19beproeving van brandblusmaterieel
            1887-08-04 nr. 74goedkeuring van het ontwerp programma voor de cavalerie manoeuvres
            1887-08-06 nr. 65inspectie rapport over de toestand van stallen en ziekenstallen
            1887-08-09 nr. 62ontwerp besluit inzake klassificatie van vestingwerken op Voorne
            1887-08-09 nr. 66voorstel tot wijziging van de voeding voor zieke militairen in de militaire hospitalen
            1887-08-11 nr. 36aanbesteding tot het verbeteren van het fort aan de Bovensluis
            1887-08-11 nr. 93oefeningen van de leerlingen van het gymnasium te Amsterdam
            1887-08-13 nr. 15voorstellen voor de verpleging der troepen in de stelling van het Hollandsch Diep en het Volkerak
            1887-08-13 nr. 59proef met een gewijzigd geweer
            1887-08-13 nr. 6leidraad voor het schieten met vestinggeschut
            1887-08-13 nr. 7ontwerp leidraad bij de africhting van het artillerie trekpaard
            1887-08-23 nr. 4het verlenen van eervol ontslag aan de heer J. Verloop Cz. en het benoemen van C.W. Verloop tot lid van de Permanente Militaire spoorwegcommissie

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-08-24 nr. 13bijwoning van manoeuvres in Frankrijk
            1887-08-24 nr. 33vuurmonden voor geschutbrons
            1887-08-26 nr. 18verslag velddienstoefening van 10 8 1887 der dienstdoende schutterij te Breda
            1887-08-26 nr. 58onderzoek slagkwikpatronen
            1887-08-27 nr. 16uitzending van officieren naar de internationale conferentie van het Rode Kruis te Karlsruhe
            1887-08-27 nr. 63wijziging van kleding voor Indische militairen
            1887-08-29 nr. 34verslag over de verrichtingen van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie over het jaar 1886
            1887-08-31 nr. 46schietbaan ten behoeve van de buskruitfabrikant bij Muiden
            1887-08-31 nr. 65verkoop van militaire gronden op het eiland Voorne
            1887-08-31 nr. 66overdracht van grond enz. te Geertruidenberg
            1887-09-02 nr. 51staten van gevonniste militairen
            1887-09-03 nr. 5aankoop van terreinen te 's Hertogenbosch
            1887-09-03 nr. 64internationale conferentie van het rode kruis te Karlsruhe
            1887-09-06 nr. 32inrichting van een terrein voor de bouw van een magazijn van geneesmiddelen te Amsterdam
            1887-09-06 nr. 64geschil omtrent de uitbreiding van het patronenmagazijn in het rijksgebouw op het proefveld te 's Gravenhage
            1887-09-07 nr. 74wijziging in de verordeningen betreffende de militaire pensioenen en gagementen voor Nederlands Indië
            1887-09-08 nr. 18onderzoek over repeteergeweren
            1887-09-13 nr. 29ruiling van gebouwen, gronden enz. te Zutphen
            1887-09-14 nr. 14oefeningen van het gedetacheerde personeel bij de Normaal Schietschool in 1887
            1887-09-14 nr. 43dodelijk ongeval van een militair tijdens het baden te Den Helder
            1887-09-14 nr. 51bijdrage voor het regeringsverslag over de staat van het onderwijs in Nederland
            1887-09-14 nr. 57richtlijnen voor de verlichting op voertuigen van de geneeskundige dienst
            1887-09-14 nr. 59tijdelijke wijziging van het reglement op de veiligheidsmaatregelingen in buskruitfabrieken
            1887-09-14 nr. 67afstand en overdracht van grond aan de ammunutiehaven en de ziekenweide te 's Gravenhage
            1887-09-15 nr. 31verzoek om een uniforme vervoersregeling van militairen
            1887-09-15 nr. 45bezwaarschrift aan de Koning om alsnog in aanmerking te komen voor een pensioen
            1887-09-15 nr. 59verkoop van kazerne Westdijk te Vlissingen
            1887-09-15 nr. 60verharden van een zandweg naar het cadettenkamp bij Teteringen
            1887-09-16 nr. 30wijziging van wetten in overeenstemming met het wetboek van strafvordering
            1887-09-17 nr. 5proefneming met exercitie patronen
            1887-09-19 nr. 29opheffing van het detachement infanterie in de legerplaats bij Milligen
            1887-09-19 nr. 36inspectie van de regimenten infanterie te Geertruidenberg, Walcheren en Bergen op Zoom
            1887-09-20 nr. 13inspectie over de geweren klein kaliber bij de dienstdoende schutterijen te Amersfoort en Zeist

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-09-22 nr. 53benoeming en ontslag van een lid van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie
            1887-09-22 nr. 67ontwerpbestekken ten behoeve van voorzieningen aan een ambulance magazijn te Utrecht
            1887-09-22 nr. 68verbetering van het fort IJmuiden
            1887-09-24 nr. 81proeven met cavalerie karabijnen
            1887-09-26 nr. 4inrichting en vernieuwing gebouwen in de legerplaats Milligen
            1887-09-26 nr. 9voorschrift omtrent aanschaf van fourage voor de paarden van het remontedepot bij Milligen
            1887-09-27 nr. 17verplaatsing van kanonnen door burgerwerklieden
            1887-09-27 nr. 2staten van gevonniste militairen
            1887-09-27 nr. 25voorzieningen aan kazernegebouwen te Arnhem
            1887-09-27 nr. 32uitbreiding patronen magazijn op het proefveld te 's Gravenhage
            1887-09-27 nr. 36beproeving van voorwerpen vervaardigd van getah pertja doek
            1887-09-28 nr. 54verslag over de begroting voor 1885 betreffende het 8e hoofdstuk en het vestigingsstelsel
            1887-09-28 nr. 61terreinen voor schietoefeningen der infanterie bij Zeist
            1887-09-29 nr. 11wijziging kleding van suppletietroepen
            1887-09-30 nr. 11verslag over het eindexamen van de eerste afdeling Krijgsschool en Koninklijke Militaire Academie in 1887
            1887-09-30 nr. 12verslag over het toelatingsexamen Koninklijke Militaire Academie in 1887
            1887-09-30 nr. 21proeven met achterbanden van verschillende kopersoorten tot projectielen
            1887-10-01 nr. 1invoering van het reglement van administratie bij de landmacht
            1887-10-01 nr. 2reglement van administratie bij de landmacht

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-10-03 nr. 72proef van geweer met pakjeslading van onderen
            1887-10-05 nr. 25overdracht van grond enz. te Geertruidenberg
            1887-10-05 nr. 51aan en verkoop van gronden en gebouwen in de gemeente Amersfoort
            1887-10-06 nr. 37oefeningen van het korps der genie over 1886
            1887-10-06 nr. 60proeven met repeteergeweren
            1887-10-07 nr. 29wijzigingen van de schietbaan te Vlissingen
            1887-10-07 nr. 34beproeving pressinning van getah pertja doek
            1887-10-07 nr. 36toestand van de kardoezen in het magazijn der artillerie te Utrecht
            1887-10-07 nr. 41erkenning der weerbaarheidsverenigingen
            1887-10-07 nr. 43algemeen overzicht betreffende de bezette wachten in de garnizoenen over het eerste half jaar van 1887
            1887-10-10 nr. 33rijksgronden onder het beheer van het departement van Oorlog te Breda

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-10-11 nr. 28oefening der infanterie bij Laren
            1887-10-11 nr. 45inrichten van een gymnastiek en schermlokaal ten dienste van de genie te Utrecht
            1887-10-12 nr. 69oefeningen der instructie compagnie op de Oldebroekse Heide
            1887-10-13 nr. 11beproeving kardoesvullers
            1887-10-13 nr. 27schietoefeningen der schutterij
            1887-10-14 nr. 60ruiling van grond en gebouwen te 's Hertogenbosch
            1887-10-14 nr. 61buitengewone uitgaven voor de dienst van de genie over 1888
            1887-10-15 nr. 100algemeen verslag omtrent het onderwijs der instructie batterij en van de instructie compagnie
            1887-10-15 nr. 15vervanging leden Remonte Commissie
            1887-10-15 nr. 19wijziging in het reglement op het geneeskundig onderzoek omtrent de geschiktheid voor de militaire dienst
            1887-10-17 nr. 58voorstellen tot wijziging van het reglement van het rijkundig onderwijs
            1887-10-17 nr. 71beddingen der kanonnen in de legerplaats bij Oldebroek
            1887-10-19 nr. 35goedkeuring van de aanbesteding tot het doen van voorzieningen aan de kazerne te Vlissingen
            1887-10-22 nr. 110het instellen van een wachtpost bij de schietbaan te Doesburg
            1887-10-22 nr. 119beproeving van het duikaffuit te Utrecht
            1887-10-22 nr. 121verkoop van landsgrond te Neuzen
            1887-10-22 nr. 124benoeming van de fourage herkeurings commissie over het tijdvak 1887 1888
            1887-10-22 nr. 130proeven met repeteergeweren
            1887-10-22 nr. 146verkoop van inschrijvingen ten behoeve van het fonds van onderofficieren
            1887-10-24 nr. 76proefneming van granaatkartetsen
            1887-10-26 nr. 33ontwerp inrichting voor schietoefeningen
            1887-10-26 nr. 35goedkeuring van aanbesteding tot het doen van voorzieningen aan kazernegebouwen te Arnhem
            1887-10-27 nr. 26wijziging voorschrift betreffende het hoefbeslag
            1887-10-31 nr. 41staten van gevonniste militairen
            1887-10-31 nr. 61beproevingen van opnieuw samengestelde granaatkartetsen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-10-31 nr. 66opmaken van ontwerpen van bestek voor gewone werken en kazernegebouwen der genie
            1887-11-01 nr. 14bestek en voorwaarden betreffende het maken van een fort in de Zuiderzee aan het Pampus
            1887-11-01 nr. 3nieuwe voorschriften voor het maken van verboden kringplannen en staten
            1887-11-01 nr. 34wijzigingen van het exercitie reglement der cavalerie ruiterschool te paard ten behoeve van de bereden artillerie
            1887-11-01 nr. 37jaarlijks rapport omtrent de militaire geneeskundige studenten bestemd voor Oost Indië
            1887-11-01 nr. 48inspectie klein kaliber geweren bij de schutterij
            1887-11-03 nr. 38werkzaamheden ter voltooiing van de stelling Amsterdam
            1887-11-04 nr. 34benoeming van leden van de commissie belast met de directie der weduwen en wezenkas voor de officieren van de landmacht
            1887-11-04 nr. 44voorstellen en adviezen betreffende militaire oefeningen in de wapenhandel
            1887-11-05 nr. 5verslag van de commissie tot bestudering van het geweervraagstuk
            1887-11-07 nr. 31herstelling van de buskruitfabriek 'De Krijgsman'
            1887-11-07 nr. 48wijziging in het voorschrift van de opleiding tot tweede luitenant der artillerie
            1887-11-08 nr. 14schietoefeningen over het jaar 1886 1887
            1887-11-09 nr. 73beproeving van glycerine

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-11-11 nr. 23verslagen en rapporten betreffende het in staat van verdediging stellen van forten
            1887-11-11 nr. 39beproeving van achterbanden van verschillende kopersoorten tot projectielen
            1887-11-11 nr. 41proef met elektrisch licht op het fort De Ruijter

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-11-12 nr. 42proeven van tijdbuizen met een brandtijd van minstens 25 seconden
            1887-11-16 nr. 13aanbesteding voor het bouwen van een magazijn voor geneesmiddelen te Amsterdam
            1887-11-16 nr. 21wijziging van geweren klein kaliber
            1887-11-16 nr. 24ontwerp voor schietbanen bij Laren
            1887-11-16 nr. 35beproeving van verlengde schootstafels voor granaten van 12 cm lading
            1887-11-16 nr. 41verslag inzake proeven met luchtscheepvaart materieel
            1887-11-17 nr. 10onderzoek naar het springen en vullen van granaten bij het kustgeschut
            1887-11-17 nr. 11aanbesteding voor het maken van een werkplaats bij de wagenloodsen te Woerden
            1887-11-17 nr. 23ontwerp tot verbetering van het uitzicht op het fort bij IJmuiden
            1887-11-17 nr. 92overzicht kosten korpsen over het jaar 1886
            1887-11-18 nr. 28beproeving van eiken en grenenhouten beddingen
            1887-11-18 nr. 43verslag over de inrichting van het militair hospitaal te Milligen als herstellingsoord
            1887-11-19 nr. 15beproeving van een affuit voor het 15 cm kanon
            1887-11-21 nr. 105inspectie van het klein kaliber geweer bij de schutterij te Assen
            1887-11-21 nr. 44proces verbaal van overname van het archief 'Atlas van Halma'
            1887-11-22 nr. 48drinkwatervoorzieningen voor militaire gebouwen aan de Kleverlaan te Haarlem
            1887-11-22 nr. 52wijziging korte jas voor de infanterie
            1887-11-24 nr. 15oefeningen van het personeel der bezettingstroepen
            1887-11-24 nr. 23proef met een geweer
            1887-11-24 nr. 26concessie aanvraag voor een spoorweg Hilversum Leiden
            1887-11-24 nr. 27subsidie voor het bouwen van een loods bij de bad en zweminrichting in de Rijn te Arnhem
            1887-11-24 nr. 38verslag van een dienstongeval met dodelijke afloop te Nijmegen
            1887-11-25 nr. 113aankoop van gronden in de polder Zeevang in de gemeente Kwadijk
            1887-11-26 nr. 39materieel tot hulp bij spoorweg ongelukken en andere ongevallen
            1887-11-28 nr. 54wijziging in de regeling van het vuren met vestinggeschut uit vaste posities
            1887-11-28 nr. 58bouw bergloodsen bij de batterijen onder Brakel en Pouderoijen
            1887-11-28 nr. 60aankoop van grond in de gemeente Fijnaart
            1887-11-29 nr. 23jaarverslag van het fonds ter aanmoediging en ondersteuning van de gewapende dienst in de Nederlanden
            1887-11-29 nr. 24wijziging in de leidraad voor het schieten met vestinggeschut
            1887-11-29 nr. 32staten van gevonniste militairen
            1887-11-30 nr. 58dienstongeval met dodelijke afloop te Amsterdam
            1887-11-30 nr. 92verkregen onderscheidingen op de tentoonstelling van voedingsmiddelen te Amsterdam

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-12-01 nr. 14verslag van de afloop der lichting van de nationale militie van 1887
            1887-12-01 nr. 20voorschriften voor het maken van verboden kring plannen en staten
            1887-12-01 nr. 60inspectieverslag over het 4e en 7e regiment infanterie over de maand augustus 1887
            1887-12-02 nr. 35oefening van de intendance bij Laren
            1887-12-02 nr. 36rekening en verantwoording van de directie der weduwen en wezenkas over 1886
            1887-12-02 nr. 53voorschrift op de verstrekking en de verantwoording van munitie
            1887-12-03 nr. 40wijziging van de gids voor de milicien korporaal der artillerie
            1887-12-03 nr. 44voorstellen omtrent verbeteringen van militaire gebouwen van de bevelhebber in de 3e militaire afdeling
            1887-12-07 nr. 58gewijzigd voorschrift voor de sergeant of korporaal tamboer der infanterie
            1887-12-07 nr. 66voorschriften tot uitvoering van het reglement van administratie bij de landmacht
            1887-12-07 nr. 68wijziging rijbroeken der cavalerie
            1887-12-10 nr. 14contract voor het bouwen van een magazijn voor geneesmiddelen te Amsterdam
            1887-12-10 nr. 36beschrijving van de inhoud van een kistje dat gebruikt wordt bij schijndood, met foto
            1887-12-12 nr. 3staten der kazernes, stallen en verdere gebouwen alsmede de oefeningsterreinen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1887-12-12 nr. 63verbetering aan de schietbanen bij Laren
            1887-12-12 nr. 70nota van wijzigingen aan te brengen in de voorschriften der administratie bij de korpsen
            1887-12-13 nr. 24geneeskundige verslagen omtrent het kamperen nabij Laren
            1887-12-17 nr. 43herhaald gebruik van stalen bussen als granaatkartetsen
            1887-12-17 nr. 44proeven met schootstafels voor granaatkartetsen van 8 cm
            1887-12-17 nr. 57aankoop van een huis te Willemstad
            1887-12-19 nr. 36aanbesteding voor het maken van een werkplaats bij de wagenloodsen te Woerden
            1887-12-20 nr. 48beproeving van de Lorenz patronen
            1887-12-21 nr. 35wijziging toelichting op het plan voor de wederopbouw van de buskruitfabriek 'De Krijgsman' te Muiden
            1887-12-21 nr. 60eerste oefeningstijd voor de ingelijfden bij de militie te land der lichting van 1888
            1887-12-21 nr. 63oefeningen der dienstdoende schutterijen
            1887-12-21 nr. 70aanschaffing van een mortier van 12 cm met toebehoren
            1887-12-21 nr. 72ontwerp van een te maken bad en zweminrichting ten behoeve van het garnizoen te Naarden
            1887-12-21 nr. 76bepalingen van voeding in de ziekeninrichtingen
            1887-12-21 nr. 78reglement van administratie en algemene balans voor het dienstjaar 1888
            1887-12-22 nr. 17bijslag op de soldij enz. per 1 jan. 1888
            1887-12-22 nr. 24proef met een klein kaliber geweer met pakjes lading
            1887-12-23 nr. 22regeling tot verstrekking van lokaal , bureel , schrijf en tekenbehoeften
            1887-12-23 nr. 25wijziging van de zakboekjes wegens verlenging van de vijfjarige dienst
            1887-12-23 nr. 38afstand grond in gebruik bij de gemeente Delft aan het Rijk
            1887-12-24 nr. 57wijzigingen van het reglement op de inwendige dienst der infanterie
            1887-12-27 nr. 51wijziging van de regeling dienstreizen 1888
            1887-12-27 nr. 53aankoop van grond bij de linie van Spaarndam
            1887-12-27 nr. 58prijsbepaling van de kleding voor het jaar 1888
            1887-12-28 nr. 30verslag van de zomerwerkzaamheden der cavalerie in 1887
            1887-12-29 nr. 32aanbesteding voor het verbeteren van het fort Bovensluis nabij Willemstad
            1887-12-29 nr. 51beproeving van een zundgat tap voor pijpjes in een kanon
            1887-12-29 nr. 69staten van gevonniste militairen
            1887-12-30 nr. 1benoeming van hoofden van de artillerie inrichtingen
            1887-12-30 nr. 25wijziging van de bevestiging van de kartetskokers aan de affuiten van 8 cm
            1887-12-30 nr. 29onderzoek naar de mogelijkheid van een trans formatie van een klein kaliber geweer
            1887-12-30 nr. 30contract voor de bouw van een fort aan de Nieuwe Maasmond
            1887-12-30 nr. 61nieuw model korte jas voor de infanterie

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-01-02 nr. 25rapport betreffende een keuring van de schietbaan te Wageningen
            1888-01-03 nr. 13toepassing van het reglement administratie op de leden van het wapen der Marechaussee
            1888-01-03 nr. 18manuscript van een boekwerk: beschouwingen, toelichtingen enz. omtrent het voorschrift betreffende de wapenen en schietoefeningen bij de infanterie
            1888-01-03 nr. 20onderzoek naar de stand der stoomschuiven op het fort de Harssens
            1888-01-03 nr. 22beproeving van geburnetteerd hout op wormbestendigheid
            1888-01-03 nr. 28bouw van een koestal bij de rij en hoefsmidschool te Amersfoort
            1888-01-03 nr. 8garnizoensveranderingen in 1888
            1888-01-04 nr. 83bouw van een damsluis bij Vijfhuizen
            1888-01-04 nr. 84herstellingen en verbeteringen aan het fort op de Harssens
            1888-01-05 nr. 48toelagen voor kleding en uitrusting
            1888-01-06 nr. 13bepaling van het militiecontingent voor 1888
            1888-01-10 nr. 25wijziging in de wijze van opleggen van patroontassen met toebehoren
            1888-01-11 nr. 29regeling van toezicht op rijksgebouwen en woningen
            1888-01-11 nr. 30benoeming leden der 1e commissie tot aankoop van paarden in het binnenland
            1888-01-11 nr. 38wijziging der voorwaarden van levering bij openbare aanbesteding
            1888-01-12 nr. 71berging van mens en vee in verband met een watersnood bij Culemborg
            1888-01-12 nr. 86proef met gewijzigde opzet van een 8 cm stuk bij de bereden artillerie
            1888-01-12 nr. 89subsidie aan de gemeente Amersfoort voor de waterafvoer van het kazerneringsterrein van de infanterie aldaar
            1888-01-12 nr. 90toepassing van het kazernerings reglement op hospitalen
            1888-01-13 nr. 26verstrekking van nachtleger en dekking aan arrestanten in afwijking van het reglement
            1888-01-14 nr. 43onderzoek naar de trefkans bij het schieten van granaten met een kanon van 15 cm met ladingen van 6,6 en 6 kilo
            1888-01-14 nr. 50grensbepaling van militaire landsgronden in de gemeente Lauwerecht
            1888-01-17 nr. 14advies over de behoefte aan snelvurende kanonnen en mitrailleurs
            1888-01-17 nr. 15bijwerken van staten van wederrechtelijk geplaatste voorwerpen binnen verboden kringen
            1888-01-17 nr. 16klassificatie van het fort aan den Hoek van Holland
            1888-01-17 nr. 20nieuw model korte jas voor de infanterie
            1888-01-20 nr. 21herziening van het schoolboek voor Lager Militair Onderwijs
            1888-01-20 nr. 36numerieke opgaven betreffende kennis van het lezen en schrijven van de in 1887 ingelijfde miliciens

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-01-21 nr. 10aankoop van grond ten behoeve van het fort de Ruyter in de gemeente Fijnaart
            1888-01-21 nr. 104wijziging van de reglementen der cavalerie bij scherm oefeningen
            1888-01-23 nr. 48beproeven van een inrichting tot bergen van de opzet bij de affuiten
            1888-01-24 nr. 73staten van gevonniste militairen
            1888-01-25 nr. 41beschikbaarstelling van gelden op de begroting van uitgaven ten behoeve van de voltooiing van het vestingstelsel
            1888-01-25 nr. 42staat van beschikbaarstelling der sommen op de begroting voor het dienstjaar 1888
            1888-01-25 nr. 45herdruk en wijziging van verschillende reglementen, leidraden en handleidingen
            1888-01-27 nr. 60verslag omtrent het onderwijs en de vorderingen der leerlingen in verschillende vakken
            1888-01-27 nr. 66proefneming op het vernielen van bruggen
            1888-01-30 nr. 63rapport betreffende de lichtfakkel wagen
            1888-01-31 nr. 34wijziging van een getubeerd kanon van 15 cm na beproeving
            1888-02-02 nr. 25toepassing van administratieve voorschriften omtrent het in subsistentie opnemen van rekruten
            1888-02-02 nr. 27inspecties over klein kaliber geweren bij de dienstdoende schutterijen
            1888-02-02 nr. 28beproeving van een kamer voor vuurwapens te Luik
            1888-02-02 nr. 32nieuw model korte jas voor het instructiebataljon
            1888-02-03 nr. 48wijzigingen van broeken en trekriemen der artillerie
            1888-02-03 nr. 51inspecties van materieel opgelegd in de forten te Westervoort en Pannerden
            1888-02-03 nr. 56gewijzigd voorschrift omtrent het instructiebataljon
            1888-02-03 nr. 67circulaire betreffende toelagen van officieren der genie
            1888-02-04 nr. 55tableau der winter instructie 1887 1888
            1888-02-06 nr. 60regeling van de beschikbaarstelling der begroting voor het dienstjaar 1888
            1888-02-07 nr. 31aanbesteding tot het bouwen van bergloodsen te Brakel en Pouderooijen
            1888-02-07 nr. 57onderzoek omtrent de uitoefening van de militaire geneeskundige dienst te Woerden
            1888-02-08 nr. 42aanbesteding tot het maken van een brandspuithuisje en het inrichten van een bestaand brandspuithuisje als stal in de Noorderkazerne te Groningen
            1888-02-08 nr. 45eventuele verkoop van percelen gelegen nabij militaire gebouwen te Schoonhoven
            1888-02-09 nr. 47schietproeven met granaten en granaatkartetsen
            1888-02-10 nr. 12voorstellen om vermeerdering van het aantal patronen bij de infanterist
            1888-02-10 nr. 18aanleg en verbetering van de schietbaan in de voormalige linie van Helpman bij Groningen
            1888-02-10 nr. 23programma's ter aanduiding van de eisen voor de aanstelling van voor het militiekader bij het wapen der Artillerie
            1888-02-10 nr. 24rapport over de gebreken aan achterlaad geschut
            1888-02-10 nr. 37instructie rapporten betreffende oefeningen van verschillende korpsen infanterie
            1888-02-10 nr. 43beproeving van getransformeerde geweren
            1888-02-17 nr. 28beproeving van getransformeerde geweren

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-02-18 nr. 1leidraden voor proeven met geweren
            1888-02-18 nr. 2voordracht tot het bepalen van de lichting van het dienstjaar 1888
            1888-02-18 nr. 21proeven met turfstrooisel als blijvende onderlaag voor paarden in de stallen
            1888-02-20 nr. 19regeling van het vuren met vestinggeschut uit vaste posities
            1888-02-20 nr. 36verbeteringen aan de militaire school te Haarlem
            1888-02-20 nr. 37aanbesteding tot het bouwen van een loods op de Kemperheide bij Arnhem
            1888-02-20 nr. 72vermeerdering van het aantal patronen voor de Infanterist
            1888-02-20 nr. 9beproeving van het gebruiken van scherpe patronen bij het getransformeerd geweer klein kaliber
            1888-02-21 nr. 11overdracht van gronden te Geertruidenberg en een gebouw te Breda
            1888-02-22 nr. 19gewijzigd voorschrift omtrent de handgrepen met de artillerie sabel
            1888-02-22 nr. 33rapport over het met dynamiet vernielen van de kerktoren te Geldrop door het korps genietroepen
            1888-02-22 nr. 5aankoop grond in de polder Zeevang ten behoeve van het maken van een batterij
            1888-02-23 nr. 16aanbesteding tot het bouwen van een militair hospitaal te Arnhem
            1888-02-23 nr. 17aanbesteding tot het maken van een dam sluis in de Haarlemmermeerringvaart bij Vijfhuizen
            1888-02-25 nr. 44aankoop van grond ten behoeve van een oefeningsterrein nabij Gorssel
            1888-02-25 nr. 45onderhandelingen over de bouw van een ijzeren loods te Dordrecht
            1888-02-25 nr. 47overdracht van militaire landsgrond te Neuzen aan Rijkswaterstaat
            1888-02-28 nr. 31afdamming van een waaigat, opruiming penanten en verruiming van het penantengat van de werken in het Zwarte Water
            1888-02-29 nr. 24samenstelling van het personeel der artillerie inrichtingen
            1888-02-29 nr. 27rapport over het onderwijs in de staatswetenschappen
            1888-02-29 nr. 34het kenmerken van kleding en uitrustingsstukken
            1888-03-02 nr. 25proefschieten met kleine ladingen uit het getrokken kanon
            1888-03-02 nr. 61staten van gevonniste militairen
            1888-03-03 nr. 70beproeving van getransformeerde geweren klein kaliber
            1888-03-05 nr. 28voorstellen omtrent gewapende uitleggers
            1888-03-06 nr. 39opmerkingen over een gewijzigd ontwerp voor het maken van een koepelfort aan de Pampus
            1888-03-06 nr. 59ongeval met dodelijke afloop op het fort de Harssens

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-03-07 nr. 33voorschrift betreffende de regeling van het vuren met vestinggeschut uit vaste posities
            1888-03-07 nr. 36indeling der lichting voor 1888
            1888-03-07 nr. 40beproeving van getransformeerde geweren klein kaliber
            1888-03-08 nr. 20overeenkomst met de gemeente Arnhem betreffende het bouwen van een militair hospitaal aldaar
            1888-03-08 nr. 30leidraad voor het schieten met kustgeschut uit open batterijen
            1888-03-09 nr. 44inspectieverslag van de geweren bij de dienstdoende schutterijen
            1888-03-09 nr. 48beperkende bepalingen betreffende het bouwen binnen verboden kringen
            1888-03-09 nr. 51voorstel tot verandering der geweerzakken op een wapenkamer in de Oranje Kazerne te 's Gravenhage
            1888-03-09 nr. 52jaarlijks onderzoek over de verlofgangers der militie ter land
            1888-03-10 nr. 24aanbesteding tot belangrijke herstellingen en vernieuwingen in verschillende genie commandementen
            1888-03-10 nr. 25aanbesteding tot het vergroten van het brandspuithuis te Leiden
            1888-03-10 nr. 26eventuele verlening van subsidie voor het maken van een spoorlijn van Amsterdam naar Edam
            1888-03-13 nr. 11onderzoek van een terrein bestemd voor schietbanen te Deventer
            1888-03-13 nr. 18aanbesteding tot het bouwen van een loods voor ligstro en turfstrooisel te Deventer
            1888-03-15 nr. 44aanbesteding tot het vergroten van de wasinrichting en van het soldaten privaat bij de kazerne te Leeuwarden
            1888-03-16 nr. 27uitbreiding van het gebouw voor de hoofdcursus te Kampen
            1888-03-17 nr. 72grondaankoop voor het fort bij Velzen
            1888-03-17 nr. 95aanbesteding tot het bouwen van bergloodsen in de batterijen onder Brakel en Pouderoijen
            1888-03-17 nr. 97aanbesteding tot het maken van twee stenen loodsen ten dienste der Normaal Schietschool op de vlakte van Waalsdorp te 's Gravenhage
            1888-03-19 nr. 34verslag over de oorzaak van het weigeren van het slaghoedje bij de proefneming brugvernieling
            1888-03-19 nr. 35aanbesteding tot het uitbreiden der inrichtingen van het remonte depot in de legerplaats bij Milligen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-03-20 nr. 30overeenkomst met de gemeente Arnhem betreffende ruiling van grond
            1888-03-21 nr. 48gewijzigde herdruk van het reglement op de exercities der infanterie
            1888-03-21 nr. 54overeenkomst met de gemeente Delft betreffende aankoop van grond
            1888-03-22 nr. 29overeenkomst met de gemeente Leeuwarden betreffende het in gebruik geven van grond
            1888-03-23 nr. 41regeling van het vuren met vestinggeschut uit vaste posities
            1888-03-23 nr. 59schietoefeningen in 1887 van het 4e regiment vesting artillerie
            1888-03-24 nr. 28beperkende bepalingen betreffende het bouwen in de omtrek van de vesting Hellevoetsluis
            1888-03-24 nr. 38benoeming van leden van het Hoofdcomité der Nederlandse Vereniging tot het verlenen van hulp aan zieke en gewonde krijgslieden in tijd van oorlog
            1888-03-26 nr. 48aanleg van een tweede schietbaan in de voormalige linie bij Helpman te Groningen
            1888-03-26 nr. 60beproeving van een richtvlak bij de getrokken mortieren
            1888-03-26 nr. 73opneming van bepalingen der Conventie van Genève in de zakboekjes van militairen
            1888-03-28 nr. 15aanvulling van de nadere opgave van verbeteringen in de handleiding voor officieren van wapening
            1888-03-28 nr. 38contract tot het verbeteren van het fort te Pannerden
            1888-03-29 nr. 72ontwerp bestek voor het bouwen van een kazerne te Amersfoort
            1888-03-31 nr. 75proeven tot het vaststellen van de beste methode voor de toepassing van het indirect granaatkartetsvuur bij een kanon
            1888-03-31 nr. 76beproeving van een kanon
            1888-03-31 nr. 83aanbesteding tot het maken van een brandspuithuisje en het inrichten van een bestaand brandspuithuisje als stal in de Noorderkazerne te Groningen
            1888-03-31 nr. 84toepassing van het reglement voor het weduwen en wezenfonds van burgerlijke ambtenaren in Nederlands Indië
            1888-04-03 nr. 33aanbesteding tot het maken van een loods voor munitie, caissons en het bouwen van een patronenmagazijntje nabij de schietbaan te Leeuwarden
            1888-04-03 nr. 34rapport over het verlenen van militaire bijstand te Oosterwolde
            1888-04-03 nr. 36wijziging in de bepalingen betreffende verstrekking van materieel aan de vereniging tot vrijwillige oefening in de wapenhandel
            1888-04-03 nr. 37praktische oefeningen der artillerie in 1888
            1888-04-03 nr. 43klapper op het reglement van administratie bij de landmacht en op de voorschriften tot uivoering daarvan
            1888-04-03 nr. 49drukproeven tegen cementbeton
            1888-04-04 nr. 25gewijzigde herdruk van het reglement op de exercities der veld en rijdende artillerie, scholen te paard en afdelingsschool
            1888-04-04 nr. 38circulaire betreffende de kazernering
            1888-04-04 nr. 47aanstelling van een lid der vaste commissie voor herkeuring van fourage
            1888-04-05 nr. 9benoeming van commissarissen van afmonstering te Amsterdam en Rotterdam
            1888-04-06 nr. 41eervol ontslag van een lid der commissie van beheer en toezicht over de bibliotheek
            1888-04-06 nr. 56wijziging van voorschriften betreffende de aanschaffing van verduurzaamde levensmiddelen voor het leger
            1888-04-09 nr. 103aanleg van een spoorweg tussen Echt en Maaseyck
            1888-04-09 nr. 97beëindiging militaire bijstand te Ooststellingwerf
            1888-04-09 nr. 99proefneming met patroongordels
            1888-04-11 nr. 86aanleg van schietbanen voor het garnizoen te Willemstad

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-04-12 nr. 33staten van kazernes, stallen en verdere gebouwen, zomede de oefeningsterreinen tot militair gebruik
            1888-04-12 nr. 59staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-04-13 nr. 33opgave voor de instructie inventaris
            1888-04-16 nr. 14ontwerp voorschrift voor de zomer oefeningen van het korps genietroepen
            1888-04-16 nr. 58aanbesteding tot het bouwen van een militair hospitaal te Arnhem
            1888-04-16 nr. 59wijziging van het reglement ter uitvoering van het KB van 7 sept. 1880 no. 9 omtrent de instelling van, alsmede het toezicht op de directie van en het administratief beheer over de militaire zieken inrichtingen
            1888-04-16 nr. 60voorschrift voor het maken van dienstreizen door manschappen der nationale militie
            1888-04-17 nr. 37staten van gevonniste militairen
            1888-04-17 nr. 64inspectie van klein kaliber geweren
            1888-04-18 nr. 14percentsgwijze heffing van kosten, toezicht enz. bij verstrekking van voorwerpen
            1888-04-18 nr. 17bepaling aantal lotelingen voor de zeemilitie der lichting 1888
            1888-04-18 nr. 19beproeving van de gewijzigde richtbok Pitlo
            1888-04-18 nr. 38aanbesteding tot het inrichten van de voormalige spinnerij te Naarden tot garnizoenskledingmagazijn, wapenkamers enz.
            1888-04-18 nr. 65verslagen omtrent het militair onderwijs
            1888-04-19 nr. 1machtiging tot aanneming van het kooirecht op gronden voor het fort te Beverwijk
            1888-04-19 nr. 29militaire bijstand te Nieuw Amsterdam (gemeente Emmen)
            1888-04-19 nr. 30samenstellen van een leidraad voor de schermoefeningen
            1888-04-19 nr. 36toelichting op het verslag der Algemene Rekenkamer over 1887
            1888-04-19 nr. 52aanschaffing van kanonnen van 24 cm
            1888-04-19 nr. 55positie der werken in de Haarlemmermeerpolder
            1888-04-19 nr. 69militaire bijstand te Avereest
            1888-04-20 nr. 22oprichting van een paardenstamboek ter verbetering der paardenfokkerij in Gelderland
            1888-04-20 nr. 40voorzieningen in de behoefte aan gelden bij de korpsen van het leger
            1888-04-20 nr. 45wijziging schootstafels diverse kanonnen
            1888-04-20 nr. 47militaire bijstand te Nieuw Amsterdam (gemeente Emmen)
            1888-04-20 nr. 74afkoop van het kooirecht op gronden voor het fort te Beverwijk
            1888-04-21 nr. 44militaire bijstand te de Krim (gemeente Gramsbergen)
            1888-04-23 nr. 28opheffing van militaire bijstand te Almelo
            1888-04-23 nr. 30militaire bijstand te Weerdingermond (gemeente Emmen)

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-04-24 nr. 101wijziging standmodel korte jas voor veld en vesting artillerie
            1888-04-24 nr. 27indeling van dienstplichtige lotelingen 1888
            1888-04-24 nr. 41voorstel tot het houden van schietoefeningen op beweegbare doelen te zee
            1888-04-24 nr. 95commissariaten van afmonstering voor uit Oost Indië terugkerende militairen
            1888-04-25 nr. 31schieten met kustgeschut uit open batterijen
            1888-04-25 nr. 35beproeving van stalen bussen tot granaatkartetsen van 15 cm
            1888-04-25 nr. 46militaire bijstand te Nieuw Amsterdam (gemeente Emmen)
            1888-04-25 nr. 47militaire bijstand te Weerdingermond (gemeente Emmen)
            1888-04-25 nr. 48militaire bijstand te Avereest
            1888-04-25 nr. 99ontwerp van wet betreffende verstrekking van gelden voor de dienst van 1888
            1888-04-26 nr. 103verslag betreffende de toestand van geweren bij rustende schutterijen
            1888-04-26 nr. 82aanbesteding tot het maken van twee stenen loodsen voor de Normaal Schietschool op de vlakte van Waalsdorp te 's Gravenhage
            1888-04-26 nr. 90aanleg van een locaalspoorweg van Hattem naar Kampen
            1888-04-27 nr. 116proeven met pneumatische kanonnen
            1888-04-27 nr. 123aanbesteding tot het bouwen van een stal te Middelburg
            1888-04-28 nr. 17proces verbaal van overdracht en overname van het archief en het bestuur der directie van de artillerie inrichtingen
            1888-04-28 nr. 25aanleggen van mijnkamers in de brug over de Maas te Maeseijck door de Belgische egering
            1888-04-28 nr. 34inspectie der geweren bij de dienstdoende schutterijen
            1888-04-28 nr. 53vergoeding voor de afstand van kooirecht op de gronden van het fort te Beverwijk
            1888-04-28 nr. 92inspectie van gewone stallen, zieken en afzonderingsstallen bij diverse garnizoenen
            1888-04-30 nr. 109overdracht van militaire gronden om het fort bij IJmuiden
            1888-04-30 nr. 139militaire bijstand te de Krim (gemeente Gramsbergen)
            1888-05-01 nr. 18beproeving betreffende een Albini affuit op gewapende uitlegger
            1888-05-03 nr. 10beproeving van Bodesche libelquadranten
            1888-05-03 nr. 12wijziging van het voorschrift betreffende het vervoer van militairen en militaire goederen
            1888-05-03 nr. 25toelichting op de voorschriften betreffende de aanschaf en het beheer van de fourage voor paarden van het remontedepot

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-05-05 nr. 103rekening en verantwoording van het Onderofficierenfonds enz. over het jaar 1887
            1888-05-05 nr. 97bijwerking van duplicaat kringstaten

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-05-07 nr. 104inspectie van geweren bij dienstdoende schutterijen
            1888-05-07 nr. 26voorlopige instructies voor de commissarissen van afmonstering
            1888-05-07 nr. 64onderzoek naar de bedrevenheid der scholieren bij het korps genietroepen
            1888-05-08 nr. 82praktische oefeningen en instructiereis van officieren der Krijgsschool en de intendance cursus
            1888-05-12 nr. 46schietoefeningen der infanterie te Zeist en Leusden
            1888-05-12 nr. 61beveiliging van de schietbanen te Den Helder
            1888-05-14 nr. 105aanvulling van de nadere opgave van verbeteringen in de Handleiding voor de Officieren van wapening enz.
            1888-05-14 nr. 46algemeen verslag over 1887 betreffende de artilleriecursus en de inrichtingen van militair onderwijs bij de infanterie
            1888-05-15 nr. 14bijwonen van schietoefeningen door rijksveldwachters
            1888-05-15 nr. 20voorschriften voor de oefeningen van het korps der genie in de legerplaats bij Zeist
            1888-05-15 nr. 67wijziging in het voorschrift tot regeling van de opleiding van onderofficieren tot de rang van tweede luitenant der infanterie en tweede luitenant kwartiermeester
            1888-05-16 nr. 95aanbesteding tot het bouwen van een loods voor munitiecaissons en het bouwen van een patronenmagazijntje bij de schietbaan te Leeuwarden
            1888-05-17 nr. 107bestudering van het vraagstuk der geweren met een verkleind kaliber
            1888-05-18 nr. 8goedkeuring tot levering van kanonnen van 24 cm voor de kustbatterij te Amsterdam
            1888-05-19 nr. 63vaststelling van bepalingen voor het houden van een oefening der infanterie in een kamp bij Laren
            1888-05-19 nr. 70beproeving van sandblast vijlen bij de artillerie
            1888-05-19 nr. 71praktische oefeningen van compagnieën vesting artillerie in 1887 op de Oldebroeksche Heide
            1888-05-23 nr. 44wijziging van topografische gegevens op landkaarten betreffende de aanduiding van dubbele spoorwegen
            1888-05-23 nr. 54ruiling van gebouwen en gronden te 's Hertogenbosch
            1888-05-23 nr. 62vrijwillige oefeningen in de wapenhandel van het korps Koninklijke Scherpschutters van Rotterdam
            1888-05-23 nr. 70wijziging van het 8e hoofdstuk der staatsbegroting voor het dienstjaar 1887
            1888-05-24 nr. 65wijzigingen in het reglement op de exercities der vesting artillerie
            1888-05-25 nr. 37militaire oefeningen van de leerlingen der H.B.S. en andere scholen
            1888-05-26 nr. 32wijziging van het voorschrift betreffende de wapen en schietoefeningen bij de infanterie
            1888-05-26 nr. 56aankoop van grond voor het fort bij Velzen
            1888-05-28 nr. 101verslag van de oefeningen bij de Artillerie Schietschool in 1887
            1888-05-28 nr. 81verslagen van de verenigingen tot bevordering van 's lands weerbaarheid te Groningen
            1888-05-28 nr. 86inspectierapport van voertuigen en paardetuigen te Amsterdam, Utrecht en Dordrecht

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-05-29 nr. 46beschadiging van een kanon bij proefneming
            1888-05-30 nr. 11overzicht van ontvangsten en uitgaven over het vierde kwartaal 1887 van de weduwen en wezenkas
            1888-05-30 nr. 40veranderingen en verbeteringen in de instructie inventaris
            1888-05-30 nr. 41voorwaarden voor burgers voor het gebruiken van de militaire bad en zweminrichting te Breda
            1888-05-30 nr. 49onderzoek van granaatkartetsen
            1888-05-30 nr. 50regeling betreffende het vuren met vestinggeschut uit vaste posities
            1888-05-30 nr. 59staten van gevonniste militairen
            1888-06-01 nr. 25overdracht van rijksgronden aan de gemeente Nijmegen
            1888-06-01 nr. 30houden van oefeningen in de vestingoorlog te Woudrichem
            1888-06-02 nr. 1technische voorschriften voor de levering van goederen
            1888-06-02 nr. 55instructies voor de korporaal ziekenopzichter
            1888-06-04 nr. 41beëindiging militaire bijstand te Nieuw Amsterdam (gemeente Emmen)
            1888-06-04 nr. 63gewijzigde herdruk van het handboek voor onderofficieren en korporaals der bereden artillerie
            1888-06-05 nr. 50aanbesteding tot het maken van een schietbaan te Willemstad voor het garnizoen aldaar
            1888-06-05 nr. 53onteigening van grond voor het fort bij Marken binnen
            1888-06-06 nr. 20correspondentie betreffende de bouw van een kazerne te Assen
            1888-06-06 nr. 21overdracht van militaire gronden om het fort bij IJmuiden aan Waterstaat
            1888-06-06 nr. 55proeven met granaatkartetsen en kartetsen voor kustgeschut
            1888-06-06 nr. 59ontwerp koopakten betreffende het fort te Beverwijk
            1888-06-07 nr. 105regeling betreffende de voorraad schoeisel
            1888-06-07 nr. 91subsidie aan het fonds ter ondersteuning van weduwen en wezen van vrijwillig dienende militairen beneden de rang van officier
            1888-06-08 nr. 45theoretische oefeningen van de officieren der dienstdoende schutterij te 's Gravenhage, gedurende de winter 1887 1888
            1888-06-09 nr. 101richtlijnen voor het vervoeren van ontplofbare stoffen per spoor
            1888-06-09 nr. 107inundatiën nabij de lijn Liebrug en Vijfhuizen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-06-11 nr. 31opmerkingen n.a.v. het verslag van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie betreffende het vervoer van militairen
            1888-06-11 nr. 41beproeving met een toestel voor het meten van gasdrukken in geweren
            1888-06-11 nr. 44proefneming van brugvernieling op de Vuursche Heide te De Bildt door de genie
            1888-06-11 nr. 45aanbesteding tot het bouwen van een kazerne voor een regiment infanterie te Amersfoort
            1888-06-11 nr. 71jaarverslag van het Algemeen Depot van Discipline over 1887
            1888-06-12 nr. 28onderzoek van een kanon van 8 cm inzake de indringingskracht der granaatkartetskogels
            1888-06-12 nr. 31goedkeuring van het dragen van een mouwvest door volontairs bij de artilleriecursus
            1888-06-12 nr. 32vaststelling van de sterkte van het contingent suppletietroepen voor Oost Indië voor het jaar 1889
            1888-06-12 nr. 37jaarverslag van de vereniging Eigen Hulp ten behoeve van de Zeemacht over het jaar 1887
            1888-06-12 nr. 60circulaire inzake voorzieningen op pantserforten
            1888-06-13 nr. 1instellen van een staatscommissie voor de voorbereiding ter regeling van de militaire dienstplicht
            1888-06-13 nr. 82rapporten betreffende de verleende militaire bijstand in de provincies Groningen, Friesland en Drenthe
            1888-06-13 nr. 83onderzoek van slaghoedjes
            1888-06-14 nr. 39proeven met petroleum bollantaarns te Gorinchem, Woudrichem, Geertruidenberg en Dordrecht
            1888-06-15 nr. 111onderzoek naar de stand der correctieplaatjes bij kanonnen van 24 cm bij verschillende standen op de bedding
            1888-06-15 nr. 119ontwerp overeenkomst met het Groot Waterschap de Ronde Veenen betreffende aankoop van grond voor het maken van een fort bij Uithoorn
            1888-06-16 nr. 27beëindiging militaire bijstand te Oldemarkt
            1888-06-16 nr. 38onderzoek omtrent het ophogen van de waterkering tussen de polder de Zeevang en de Overweersche polder (gemeente Kwadijk)
            1888-06-18 nr. 27beproeving van getransformeerde geweren klein kaliber in repeteergeweren
            1888-06-18 nr. 51verslag over schootstafels voor kanonnen van 15 cm voor het schieten met granaatkartetsen met buizen met gewijzigde enkele en dubbele sasringen
            1888-06-19 nr. 13staten van gevonniste militairen
            1888-06-19 nr. 22verbouwing en inrichting van het Kazerne Kinderhuis tot magazijnen te Utrecht
            1888-06-19 nr. 33jaarlijkse onderzoek van de oudste scherpe patronen
            1888-06-20 nr. 28beproeving van een gewijzigde methode van afstandmeting
            1888-06-20 nr. 31halfjaarlijkse instructierapporten der infanterie
            1888-06-20 nr. 34verslag van militaire bijstand in de provincies Drenthe en Overijssel
            1888-06-20 nr. 72overeenkomst met de gemeente Asperen betreffende het opruimen van de kwelkade achter de Zuider Lingedijk

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-06-21 nr. 33keuring van kapmessen met scheden ten behoeve van de Indische dienst
            1888-06-21 nr. 58beknopt overzicht betreffende de proeven en oefeningen over het jaar 1887 van het wapen der Artillerie
            1888-06-21 nr. 60onderzoek en keuring van een kanon van 15 cm
            1888-06-21 nr. 61ontwerp van inrichting van suppletoire staten van verboden kringen
            1888-06-21 nr. 62klassificatie van vestingwerken
            1888-06-21 nr. 63inrichting van suppletoire staten betreffende verboden kringen
            1888-06-21 nr. 93halfjaarlijkse instructierapporten betreffende de korpsen der cavalerie
            1888-06-21 nr. 94theoretische oefeningen bij de dienstdoende schutterijen door officieren
            1888-06-22 nr. 86voorstel tot het uitbreiden van de schietbanen ten behoeve van de regimenten der grenadiers en jagers te 's Gravenhage (Waalsdorp)
            1888-06-25 nr. 25toepassing van de wetten op het recht van zegel
            1888-06-25 nr. 43inundatiën tussen de Beemster en de Marker Vaart
            1888-06-26 nr. 106richtlijnen betreffende het vervoeren van ontplofbare stoffen per spoor
            1888-06-26 nr. 37vernieuwingen van enkele standmodellen der uitrusting
            1888-06-26 nr. 66vergunningen omtrent de damsluizen in de trek en fuikvaarten van de gemeente Haarlem
            1888-06-27 nr. 49wijziging van de leidraad voor het schieten met vestinggeschut
            1888-06-28 nr. 62proefneming met ransels van waterdicht linnen
            1888-06-30 nr. 62keuring van affuiten van 15 cm
            1888-06-30 nr. 66voorbereidingen voor het bouwen van een brug over het Hoogvlietse Gat (gemeente Hoogvliet)
            1888-07-02 nr. 30proeven met het Vordenfelt kanon
            1888-07-02 nr. 33instructies voor de wachten in de legerplaats bij Zeist
            1888-07-03 nr. 44voorbereidingen voor het bouwen van een damsluis in de Haarlemmermeerringvaart ten oosten van Halfweg (Gemeente Haarlemmerliede)
            1888-07-04 nr. 29cavalerie manoeuvres te Limburg en Noord Brabant
            1888-07-04 nr. 30oefeningen bij de divisiën infanterie bij Grave
            1888-07-04 nr. 31proeven met scherpe patronen met inwendige vetting voor geweren klein kaliber

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-07-05 nr. 71beproeving van het vochtgehalte van buskruit
            1888-07-05 nr. 73proeven met granaatkartetsen van 10 cm
            1888-07-06 nr. 28herziene derde druk van het schoolboek voor lager militair onderwijs
            1888-07-06 nr. 46aanbesteding tot het maken van een kustbatterij op het vuurtoreneiland bij Durgerdam en het maken van een kustbatterij bij Diemerdam
            1888-07-07 nr. 76overdracht van grond te Venlo
            1888-07-10 nr. 23opgaven van wijzigingen en veranderingen ten opzichte van het geschut bij de korpsen bereden artillerie in 1887
            1888-07-10 nr. 74richtlijnen voor het onderwijs in het schermen aan de Koninklijke Militaire Academie
            1888-07-11 nr. 61militaire bijstand te Peperga en Steenwijkerwold
            1888-07-11 nr. 75verslag der algemene vergadering van het fonds tot ondersteuning der weduwen en wezen van vrijwillig dienende militairen beneden de rang van officier
            1888-07-11 nr. 81onderzoek van het onbekwaam stellen van een pantsergranaat
            1888-07-11 nr. 88verslag van de vereniging van leraren aan inrichtingen van het middelbaar onderwijs betreffende de vrijwillige oefeningen in de wapenhandel
            1888-07-13 nr. 27uitgaven betreffende de dienstjaren 1886 1887 bij het departement van Oorlog
            1888-07-13 nr. 40aanbesteding tot het maken van vier bergloodsen in het fort Liede Spaarndam
            1888-07-13 nr. 42aanbesteding tot het maken van zandophogingen voor een fort bij Hoofddorp
            1888-07-14 nr. 37wijziging van zakboekjes
            1888-07-16 nr. 64opheffing militaire bijstand te Opsterland
            1888-07-16 nr. 80beschadiging van een kanon tijdens schietproeven
            1888-07-17 nr. 64wijziging van dubbele sasringen en tijdbuizen
            1888-07-17 nr. 66voorbereidingen voor de aanleg van een slaperdijk enz. in de Haarlemmermeerpolder
            1888-07-19 nr. 62aanbesteding tot het bouwen van een kazerne voor een regiment infanterie te Amersfoort
            1888-07-19 nr. 67machtiging tot overdracht van grond te Venlo
            1888-07-21 nr. 81beproeving van het vernietigen van spoorwegbruggen, met foto's
            1888-07-23 nr. 100proefneming van tijdbuizen met dubbele sasring tot granaatkartetsen
            1888-07-23 nr. 88overdracht van rijksgrond en water te Den Helder (Dirks Admiraal) aan de Marine

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-07-25 nr. 47wijzigingen in het reglement op de exercities van de vesting artillerie
            1888-07-25 nr. 62buskruitproefmortieren met blok voor de Indische dienst
            1888-07-25 nr. 68benoeming van een nieuw lid der vaste commissie van herkeuring van fourage
            1888-07-26 nr. 133algemeen jaarverslag betreffende diverse artillerie inrichtingen over het jaar 1887
            1888-07-27 nr. 47invoering nieuw model exercitiepatronen voor klein kaliber geweer
            1888-07-27 nr. 60bepalingen betreffende oefeningen van de eerste divisie infanterie
            1888-07-30 nr. 73verkoop van landsgrond bij het Schelpenpad te Neuzen
            1888-08-02 nr. 1voorjaarsinspectie bij het wapen der Marechaussee
            1888-08-02 nr. 81verslagen van de indeling van de miliciens van 1887
            1888-08-04 nr. 49staten van gevonniste militairen
            1888-08-04 nr. 83beproeving van een richtblokstelsel "Pitto"
            1888-08-06 nr. 71wijzigingen in het reglement op de exercities der infanterie compagnieschool
            1888-08-06 nr. 79aanbesteding tot het maken van een loods nabij Uithoorn
            1888-08-06 nr. 80aanbesteding tot het maken van zandophogingen enz. voor het fort bij Uithoorn
            1888-08-06 nr. 83oefeningen met de schotbalken enz. te Honswijk
            1888-08-07 nr. 53aanbesteding tot het verbeteren van de bestaande schietbaan en het maken van een tweede schietbaan in de voormalige linie van Helpman bij Groningen
            1888-08-09 nr. 10onderzoek naar de uitwerking van scherpe patronen no. 2 van 1880 op betrekkelijke grote afstanden
            1888-08-09 nr. 45ongeval met dodelijke afloop in de militaire bad en zweminrichting te Breda
            1888-08-09 nr. 98wijziging van het 8e hoofdstuk van de staatsbegroting over het dienstjaar 1887
            1888-08-10 nr. 102versterking van het infanterie garnizoen te Haarlem
            1888-08-10 nr. 42voorstellen ten aanzien van de verpleging bij gecombineerde oefeningen van zee en landmacht
            1888-08-10 nr. 82militaire bijstand te Haren (gemeente Megen)

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-08-11 nr. 76voorschrift betreffende de wapen en schietoefeningen bij de infanterie
            1888-08-11 nr. 92bezwaren tegen grondopslag bij de sluiswerken op het strand ten noorden van het fort IJmuiden
            1888-08-13 nr. 87vrijwillige oefeningen in de wapenhandel
            1888-08-14 nr. 12vestiging van een brigade bereden Marechaussee te Gilze Rijen
            1888-08-14 nr. 30overdracht van rijksgrond te Venlo ten behoeve van het Ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid
            1888-08-14 nr. 72ontwerp voorschrift betreffende het aftekenen van dienstorders van geleiders van transporten van ontplofbare stoffen en ander materieel
            1888-08-14 nr. 74wijziging van de bollantaarns
            1888-08-15 nr. 116verbetering van inundatie middelen in de stelling van Amsterdam
            1888-08-15 nr. 139vochtgehalte van het buskruit in kruitkisten
            1888-08-15 nr. 154beproeving van het geweer "Liebert"
            1888-08-15 nr. 159richtlijnen betreffende blinderingshout
            1888-08-16 nr. 44voorschriften betreffende het vullen van pantsergranaten
            1888-08-16 nr. 57verslag van een dodelijk ongeval in de bad en zweminrichting te Breda
            1888-08-16 nr. 58wijziging van geweren klein kaliber tot repeteergeweer
            1888-08-17 nr. 19vereenvoudiging in het voeren der manegerekening
            1888-08-17 nr. 31beproeving van richtmiddelen tot 1200 meter op cavalerie karabijnen
            1888-08-17 nr. 37inrichten van een oefenterrein voor de veldartillerie te Utrecht
            1888-08-17 nr. 42bijdrage voor het regeringsverslag over de staat van het onderwijs in Nederland
            1888-08-17 nr. 84beproevingen met wollen sokken van verbeterd model
            1888-08-18 nr. 2aanwending van schietkatoen in granaten
            1888-08-18 nr. 6overzicht van de verrichtingen der Permanente Militaire Spoorwegcommissie gedurende het jaar 1887
            1888-08-18 nr. 7beproeving van een kanon van 15 cm
            1888-08-20 nr. 80aanbesteding tot het maken van een kustbatterij op het vuurtoreneiland bij Durgerdam
            1888-08-20 nr. 81aanbesteding tot het maken van een kustbatterij bij Diemerdam
            1888-08-20 nr. 85aanschaffing van schoeisel over de jaren 1889 en 1890

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-08-20 nr. 90situatielijsten van schutterijen
            1888-08-20 nr. 93verslag van een cavalerie oefeningsreis
            1888-08-20 nr. 94onderzoek naar trommels met munities
            1888-08-21 nr. 38voorstellen voor de verpleging der troepen bij de oefeningen van de 1e Divisie infanterie
            1888-08-21 nr. 54keuring van buskruit
            1888-08-21 nr. 56aankoop van grond grenzende aan het militair terrein "Kijk in den Pot" te Nijmegen
            1888-08-22 nr. 85halfjaarlijkse beoordeling der leerlingen van de artilleriecursus en een algemeen verslag over 1887
            1888-08-24 nr. 83staten van gevonniste militairen
            1888-08-25 nr. 71aanbesteding tot het inrichten van twee woningen voor gehuwde militairen te Hoek van Holland
            1888-08-27 nr. 30beëindiging militaire bijstand te Haren (gemeente Megen)
            1888-08-27 nr. 31transformatie van geweren klein kaliber
            1888-08-27 nr. 50verkoop van rijksgrond naast de R.K. begraafplaats aan de Parochie te Groningen
            1888-08-30 nr. 10keuring van bruin prismatisch buskruit
            1888-08-30 nr. 7wijzigingen en aanvullingen van het pantserfortmaterieel
            1888-09-03 nr. 20wijziging en herdruk van het reglement op de exercities van de vesting artillerie
            1888-09-04 nr. 46inspectie betreffende het materieel opgelegd in de magazijnen van het 2e artillerie commandement in diverse vestigingen
            1888-09-04 nr. 47onteigening van grond voor het maken van een fort bij Marken binnen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-09-05 nr. 54putboringen bij Sloten en Amsterdam
            1888-09-05 nr. 55aanbesteding tot het maken van vier bergloodsen in het front Liede Spaarndam
            1888-09-06 nr. 30militaire bijstand te Gorredijk
            1888-09-06 nr. 35keuring van kanonnen door officieren der artillerie te Essen, bestemd voor Nederlands Indië
            1888-09-06 nr. 36proeven met lantarens aan voertuigen
            1888-09-06 nr. 70wijziging in de formatie van het Nederlands Indië leger
            1888-09-07 nr. 29vaststelling van vergoedingen in verband met de bepalingen van het reglement van administratie
            1888-09-07 nr. 31proeven in het onderwijs der miliciens tot verbetering van de prestaties
            1888-09-12 nr. 44aankoop van percelen ten behoeve van het maken van een fort bij Uithoorn
            1888-09-12 nr. 45aankoop van percelen ten behoeve van de verbetering van de inundatiesluis in de Zuider Lingerdijk bij Asperen
            1888-09-12 nr. 59aanbouw van een vertrek aan een kleine keet te Penningsveer
            1888-09-12 nr. 66militaire bijstand te Schagen
            1888-09-13 nr. 106voorbereidingen tot het bouwen van een loods voor het opslaan van stro te Delft
            1888-09-13 nr. 107aankoop van grond met de gemeente 's Hertogenbosch
            1888-09-14 nr. 25werving van buitenlands personeel op grond van artikel 10 van het voorschrift omtrent de koloniale werving (juridische interpretatie)
            1888-09-15 nr. 46proefneming met de gewijzigde uitrusting der infanterie
            1888-09-15 nr. 57voorbereidingen betreffende het bouwen van keersluizen bij Uithuizen en ten oosten van Halfweg
            1888-09-17 nr. 67aanbesteding tot het bouwen van een stal te Middelburg
            1888-09-17 nr. 68aanbesteding tot het doen van werkzaamheden en leveringen in verband met de bouw van een ijzeren loods tot het opbergen van brughout van het korps pontonniers te Dordrecht
            1888-09-17 nr. 69aanbesteding tot het maken van een loods op het glacis van het werk aan de Drecht nabij Uithoorn
            1888-09-19 nr. 2beproeving van een Nordenfelt en Maxim mitrailleur
            1888-09-19 nr. 62herziening der infanteriereglementen met betrekking tot de transformatie van het klein kaliber geweer
            1888-09-20 nr. 4proef met een laadgoot van 15 cm voor kanonnen
            1888-09-20 nr. 7voorbereidingen voor het maken van inundatiemiddelen te Spaarndam
            1888-09-21 nr. 73te bezigen schaal van beoordeling bij het inrichten van militair onderwijs
            1888-09-21 nr. 76zuidwaartse verplaatsing van het fort bij Hoofddorp c.a.
            1888-09-21 nr. 77vrijwillige oefeningen voor milicien korporaals tot voorbereiding voor de graad van milicien sergeant
            1888-09-21 nr. 79remonte depot te Milligen
            1888-09-21 nr. 88levering van geweren aan de vereniging van het Kader der dienstdoende schutterij te Veendam
            1888-09-21 nr. 93onderzoek van de legering van kartetskogels
            1888-09-22 nr. 84benoeming van een commissie voor de aankoop van paarden in Ierland ten behoeve van het remonte depot

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-09-24 nr. 59wijzigingen van de infanterie reglementen
            1888-09-25 nr. 31uitgeven van boekwerken enz. aan de Koninklijke Militaire Academie
            1888-09-25 nr. 5oefeningen bij de Normaal Schietschool gedurende de zomer van 1888
            1888-09-25 nr. 64bezwaren betreffende de ontworpen dijken voor de verdediging van het fort St. Andries
            1888-09-26 nr. 103onderzoek met schootstafels voor granaatkartetsen van 8 cm breed
            1888-09-26 nr. 109drooglegging van de Westeinderplassen in verband met de ligging van het fort bij Kudelstaart
            1888-09-26 nr. 110bedijking enz. van de Vinkeveensche en Proostdijer polders
            1888-09-26 nr. 94beëindiging militaire bijstand te Schagen
            1888-09-27 nr. 80beproeving van een oefeningskanon opgesteld op de kustbatterij van het fort Erfprins
            1888-09-27 nr. 91zuidwaartse verplaatsing van het fort bij Hoofddorp
            1888-09-28 nr. 37rapporten van de epidemie van vleesvergiftiging bij de troepen in het garnizoen te Middelburg
            1888-09-28 nr. 7verslag van het toelatingsexamen tot de Koninklijke Militaire Academie in 1888
            1888-09-28 nr. 87schietoefeningen der infanterie in de legerplaats bij Zeist
            1888-09-29 nr. 103beproeving met granaatkartetsen voor het kanon van 15 cm
            1888-09-29 nr. 104bestemmen van nog niet ingedeeld geschut
            1888-09-29 nr. 91aanbesteding tot het maken van zandophogingen enz. voor het fort bij Uithoorn
            1888-09-29 nr. 95richtlijnen betreffende eerbewijzen bij militaire begrafenissen
            1888-10-01 nr. 39aanleg van een nieuwe schietbaan op het terrein van de Normaal Schietschool ten behoeve van de grenadiers en jagers

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-10-03 nr. 18beëindiging militaire bijstand te Schagen
            1888-10-03 nr. 7rapport en verslagen van praktische oefeningen in 1887 ten behoeve van het onderwijs
            1888-10-04 nr. 16transformatie van 37.000 geweren klein kaliber in repeteergeweren
            1888-10-04 nr. 26wijziging van het reglement betreffende de veiligheidsmaatregelen in de buskruitfabriek "de Krijgsman"
            1888-10-05 nr. 57gewijzigde herdruk van het reglement op de exercities der genietroepen
            1888-10-05 nr. 64beproeving van snelvurende kanonnen 'Nordenfelt'
            1888-10-05 nr. 69proeven met het verstrekken van rations vis aan de soldaten menages der garnizoenen te Amsterdam, Helder, Gorinchem, Vlissingen, Venlo en Hoorn
            1888-10-05 nr. 88verslag van een commissie betreffende een eis tot schadevergoeding van goederenwagons, aangebracht door het lossen van artilleriematerieel te Bergen op Zoom
            1888-10-05 nr. 92gebruik van landsgrond in het fort te Orthen ten behoeve van het bouwen van een loods bij de schietbaan

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-10-06 nr. 45bedijking enz. van de Vinkeveense en Proostdijer polders ten behoeve van het te maken fort
            1888-10-06 nr. 49voorstel tot wijziging van de voorschriften van de militaire school
            1888-10-06 nr. 56proeven van de aanmaak van stalen voorwerpen in de ijzergieterij te Delft
            1888-10-06 nr. 58ontwerp bestek betreffende een te maken fort bij Velsen
            1888-10-08 nr. 22schetstekening van de verplaatsing van het fort bij Hoofddorp
            1888-10-08 nr. 39onteigening van gronden ten behoeve van het fort Marken binnen in de Haarlemmermeerpolder
            1888-10-08 nr. 77verslagen over de begroting voor 1886 inzake het 8e hoofdstuk en het vestingstelsel
            1888-10-09 nr. 18richtlijnen voor het gebruik van koperen afsluitringen en bronzen afsluitplaten
            1888-10-11 nr. 111samenstelling der schootstafels voor het schieten van granaten en granaatkartetsen
            1888-10-11 nr. 28aanhangsel bij de modellen behorende bij het reglement van administratie bij de landmacht
            1888-10-11 nr. 33rapporten betreffende het jaarlijks onderzoek van de bakovens in bomvrije gebouwen
            1888-10-11 nr. 9verhandeling van "durchslagen von panzerplatten"
            1888-10-11 nr. 93tijdelijke berging van ontplofbare stoffen in havenplaatsen
            1888-10-11 nr. 96aanbesteding tot het bouwen van een militaire slachterij te 's Gravenhage
            1888-10-12 nr. 46onderzoek betreffende het verschil in uitkomsten van Chrushing cylinders C10 en C11
            1888-10-12 nr. 50evaluatie op het verslag van proeven van brugvernieling, met foto's

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-10-15 nr. 52handleiding ter beoefening der Oost Indische land en volkenkunde
            1888-10-15 nr. 78driemaandelijkse verslagen omtrent het onderwijs
            1888-10-16 nr. 38voorgenomen putboring nabij Amsterdam
            1888-10-16 nr. 42regeling van het militair vervoer per spoor
            1888-10-17 nr. 29keuring van bestaande sabels
            1888-10-18 nr. 11rijkunstig onderwijs aan officieren van niet bereden korpsen te Leiden
            1888-10-18 nr. 52uitbreiding van het gebouw van de hoofdcursus te Kampen
            1888-10-18 nr. 56plaatsing van tussenblokken op het fort van Hoek van Holland
            1888-10-19 nr. 78overeenkomst tot het maken van een 2e schietbaan in de voormalige linie van Helpman te Groningen
            1888-10-20 nr. 104onderzoek van het kanon van 24 cm te Den Helder
            1888-10-20 nr. 56nieuwe voorschriften van werken binnen de verboden kring van het werk aan de Hoofddijk te Utrecht
            1888-10-20 nr. 57aanbesteding tot het verbeteren van de bestaande en het maken van een tweede schietbaan in de voormalige linie van Helpman te Groningen
            1888-10-22 nr. 46aanbesteding tot het inrichten van schoollokalen in de tijdelijke kazerne van het korps genietroepen te Utrecht
            1888-10-24 nr. 73wijziging van het reglement van administratie betreffende inhoudingen op de soldij
            1888-10-24 nr. 82overzicht van het aantal pupillen dat sedert de oprichting der pupillenschool daarbij is geplaatst, en de wijze waarop de pupillen de inrichting hebben verlaten, alsook de resultaten ten aanzien van het leger door de werking der school verkregen
            1888-10-24 nr. 86staten van gevonniste militairen
            1888-10-25 nr. 56wijziging reglement voor de geneeskundige dienst bij de landmacht in tijd van vrede betreffende de uitreiking van geneesmiddelen aan militairen en hun gezinnen
            1888-10-26 nr. 77aanbesteding tot het leveren van een ijzeren loods tot het opbergen van brughout van het korps pontonniers te Dordrecht
            1888-10-26 nr. 88aanschaf van torpedo's enz. ten behoeve van de verdediging der havens
            1888-10-27 nr. 87toelichting op de regeling van het blijvend gedeelte voor de lichting van 1888 bij de bereden korpsen
            1888-10-29 nr. 24contract met fabrikanten van wapenen betreffende het wijzigen van klein kaliber geweren tot repeteergeweren
            1888-10-29 nr. 40aanbesteding tot het maken van damsluizen in de fuik en trekvaart van Haarlem naar Halfweg

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-10-30 nr. 62verzamelstaten van de uitkomsten der schietoefeningen bij korpsen van het leger, de schutterijen, enz. in 1887/1888
            1888-10-30 nr. 63begrotingsbescheiden over het dienstjaar 1889 van de genie

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-10-30 nr. 73regeling tot het gezamenlijk gebruik van de overdekte rijbanen te Leiden door het garnizoen aldaar
            1888-10-30 nr. 87aanbesteding tot het maken van zandophogingen enz. voor het fort bij Nigtevecht
            1888-10-30 nr. 88aanbesteding tot het maken van zandophogingen enz. voor het fort bij Kwadijk
            1888-10-30 nr. 93benoeming van een nieuw lid in de commissie voor het inundatiekanaal Tiel Linge
            1888-10-31 nr. 88verslagen van zendingen naar Kopenhagen en Rottweil inzake het geweer en munitievraagstuk
            1888-11-02 nr. 40hulp van militairen ten behoeve van de postdienst in verband met de jaarwisseling
            1888-11-02 nr. 45aanmaak van nieuwe richtblokken door de constructie werkplaatsen
            1888-11-03 nr. 34inspectierapporten van de in het binnenland aangekochte paarden alsmede maatregelen daaruit voortvloeiend
            1888-11-07 nr. 60proef met een afstandsmeter
            1888-11-09 nr. 110bijwerken van duplicaat kringplannen
            1888-11-09 nr. 24uitkomsten van schietoefeningen van de korpsen infanterie en cavalerie, van het korps genie en van enige schutterijen over het schietjaar 1887 1888
            1888-11-12 nr. 49aanbesteding tot het maken van binnenbetimmeringen en het maken van gas en waterleidingen in het magazijn van geneesmiddelen te Amsterdam

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-11-13 nr. 43gewijzigde herdruk van het voorschrift betreffende het ledergoed, het paardentuig en de bepakking der cavalerie
            1888-11-14 nr. 77ontwerp koopakte betreffende de watering toebehorende aan de gemeente Heemskerk ten behoeve van het fort bij Beverwijk
            1888-11-15 nr. 21aanbesteding tot het maken van een militaire slachterij te 's Gravenhage
            1888-11-17 nr. 1proeven met beddingen voor het 15 cm kanon
            1888-11-17 nr. 84beproeving van bollantarens ingericht voor het gebruik van een kaars
            1888-11-17 nr. 93benoeming van leden der vaste commissie tot herkeuring van fourages
            1888-11-19 nr. 78proces verbaal van overdracht en overname van militaire rijksgronden, gebouwen, enz. aan de gemeente 's Hertogenbosch
            1888-11-20 nr. 11aanleg van nieuwe schietbanen voor het regiment grenadiers en jagers nabij de vlakte van Waalsdorp te 's Gravenhage
            1888-11-21 nr. 1contract voor de wijziging van geweren klein kaliber tot repeteergeweren
            1888-11-21 nr. 26bestudering van het geweervraagstuk inzake de transformatie van het geweer klein kaliber tot repeteergeweer met pakjeslading
            1888-11-21 nr. 31regeling van het toezicht en beheer over de militaire bad en zweminrichting te Breda
            1888-11-22 nr. 17inrichten van schijfinrichtingen op de schietbanen bij Den Helder
            1888-11-22 nr. 30rapport omtrent het gebruik van een aanzetter met klos van kleinere middellijn op getrokken mortieren van 15 cm
            1888-11-22 nr. 31keuring van op contract aangeboden buskruit
            1888-11-23 nr. 30tekening ten behoeve van het maken van een fort bij Velsen
            1888-11-23 nr. 57aanschaffing van torpedo materieel voor de versperring van havens
            1888-11-23 nr. 59beproevingen van beddingen van bereid hout
            1888-11-24 nr. 21verbetering en aanvulling van de kustbatterijen te Den Helder
            1888-11-24 nr. 57toestand der patronenmagazijnen in de verschillende garnizoenen
            1888-11-26 nr. 41voorbereidingen tot het maken van een weg van het fort van Hoek van Holland naar de straatweg van Hoek van Holland naar 's Gravenzande
            1888-11-26 nr. 45rapport over de voortgang van het transformeren van klein kaliber geweren
            1888-11-27 nr. 12praktische oefeningen voor 1889 betreffende het personeel der bezettingsbattaljons bij het korps genietroepen
            1888-11-27 nr. 34akte van rectificatie betreffende een strookje grond te Willemstad
            1888-11-27 nr. 46praktische oefeningen van schutterijen
            1888-11-27 nr. 47aanbesteding tot het maken van een damsluis in de Haarlemmermeerringvaart bij Halfweg
            1888-11-27 nr. 86verslag van de opkomst in werkelijke dienst van de met verlof zijnde miliciens van de lichting 1888

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-11-29 nr. 35onderhandelingen met eigenaren van dek aken ten behoeve van de levering van 25 á 50 dekschuiten ten dienste van het Nederlandse Gouvernement
            1888-11-29 nr. 66wijziging geweren klein kaliber tot repeteergeweer bij de Marine
            1888-11-29 nr. 69bestemming voor het voormalig kamp van Rijen (gemeente Gilze Rijen)
            1888-11-29 nr. 9staten van gevonniste militairen
            1888-11-30 nr. 13beproeving van een zundgat tap voor pijpjes nr. 1 in kanonnen van 12 cm
            1888-11-30 nr. 2aanbesteding tot het maken van een slaperdijk in de Haarlemmermeerpolder
            1888-11-30 nr. 40aankoop van grond te Haarlemmermeer ten behoeve van het fort aldaar
            1888-11-30 nr. 42benoeming van een lid van het hoofdcomité der Nederlandse vereniging tot het verlenen van hulp aan zieke en gewonde krijgslieden in tijd van oorlog
            1888-11-30 nr. 44gewijzigde herdruk van het reglement op de exercities der infanterie
            1888-11-30 nr. 55militaire bijstand te Hoorn
            1888-11-30 nr. 59indeling der verboden kringen in de Neder Betuwe
            1888-12-01 nr. 23wijziging betreffende de verrekening der waarde van reglementen, handleidingen, voorschriften, gidsen, enz. waarvan de oplage slechts 150 exemplaren of minder bevat
            1888-12-01 nr. 25jaarverslag van het fonds ter aanmoediging en ondersteuning van de gewapende dienst in de Nederlanden
            1888-12-01 nr. 34wijziging van patronencaissons bij getransformeerde geweren
            1888-12-01 nr. 37inrichting van stoomgemalen tot inmalen van water voor inundatiën
            1888-12-01 nr. 57wijziging uitrusting der infanterist
            1888-12-03 nr. 24opruiming van de kwelkade achter de Zuider Lingedijk bij Asperen
            1888-12-03 nr. 37aanbesteding tot het herstellen van de aardewerken van de batterijen aan de Karnemelksloot en van het Ronduit en het maken van een kleidepot voor de vesting Naarden
            1888-12-03 nr. 40verslagen van het materieel dat in gebruik is geweest in legerplaatsen, bij manoeuvres, enz.
            1888-12-04 nr. 23zandlevering voor het fort bij Velsen
            1888-12-06 nr. 55toestand van kardoezen der artillerie
            1888-12-06 nr. 66beëindiging militaire bijstand te Enschede
            1888-12-07 nr. 54aankoop van grond voor het fort Marken binnen
            1888-12-08 nr. 25beproeving met snelvurende kanonnen
            1888-12-08 nr. 45praktische oefeningen van de instructie compagnie op de Oldebroekse Heide
            1888-12-10 nr. 25aanbesteding tot het maken van damsluizen in de fuikvaart en in de trekvaart van Haarlem naar Halfweg
            1888-12-10 nr. 28het doodschieten van een burger door een schildwacht bij de gevangenis te 's Hertogenbosch
            1888-12-12 nr. 21schietproef met geleverde affuiten
            1888-12-12 nr. 22omwerking van messingrommel tot nieuw messingplaat voor de artillerie te Soerabaya
            1888-12-13 nr. 19wijziging van een schootstafel voor granaatkartetsen van 8 cm

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1888-12-14 nr. 23stagnatie van de bouw van een militaire slachterij te 's Gravenhage
            1888-12-15 nr. 12proeven met de gasregulateur "Giroud"
            1888-12-15 nr. 14rapport van de commissie belast met het ontwerpen van de herziening der infanterie reglementen betreffende de linker voortas
            1888-12-15 nr. 16ontwerpvoorschrift voor het opmaken van de begroting voor het departement van Oorlog voor 1889
            1888-12-17 nr. 31ontwerp koopakte voor de aankoop van grond, enz. ten behoeve van een te maken sluis in de Haarlemmermeerringvaart bij Halfweg
            1888-12-17 nr. 45proef over het meten van snelheden met een nieuw kanon met verschillende ladingen op verschillende afstanden
            1888-12-17 nr. 54overname van gronden aan de Gampelvaart te Breda ten behoeve van de uitbreiding van het exercitieterrein
            1888-12-19 nr. 36voorbereidingen betreffende het voorschrift op het uitgeven van boeken, enz. aan de Koninklijke Militaire Academie
            1888-12-19 nr. 49circulaire betreffende het aanvragen van munitie voor draagbare wapens
            1888-12-19 nr. 51onderzoek van het "Curtiss and Harvey" buskruit
            1888-12-19 nr. 55opgaven van personeel bij de militaire ziekenhuisinrichtingen
            1888-12-19 nr. 56verhoging der kosten voor het onderwijs ten behoeve van de verwarming enz. van de lokalen
            1888-12-20 nr. 38algemene regelen over de gang van zaken bij het departement van Oorlog
            1888-12-20 nr. 56onteigenen van gronden voor het maken van een fort bij Marken binnen
            1888-12-20 nr. 61proefneming met rosborstels
            1888-12-22 nr. 17aanbesteding tot het maken van een fort bij Velsen
            1888-12-22 nr. 73vrijwillige oefeningen in de wapenhandel
            1888-12-22 nr. 74beproeving van de gasregulatuur "Giroud"
            1888-12-27 nr. 29regeling voor het aflossen van detachementen op zon en feestdagen
            1888-12-27 nr. 33soldijverhoging voor schrijvers bij korpsen of autoriteiten bij de landmacht
            1888-12-27 nr. 82circulaire betreffende wijzigingen in de regeling van gewone dienstreizen in 1889
            1888-12-27 nr. 88rekening en verantwoording van de directie der weduwen en wezenkas over 1887
            1888-12-28 nr. 11aanbesteding tot het voorzien in munitieberging ten behoeve van de kazernering te Vlissingen
            1888-12-28 nr. 15toekenning van geldelijke beloningen aan personeel van de artilleriecursus
            1888-12-28 nr. 26vereenvoudiging voor het voeren van de manegerekening
            1888-12-29 nr. 29opmerkingen over het inspectierapport de Koninklijke Marechaussee van Noord Brabant en Zeeland
            1888-12-29 nr. 38voorwaarden bestemd voor het vervoer van militairen en militaire goederen
            1888-12-31 nr. 116wijziging van de chromo topografische kaart van het Rijk
            1888-12-31 nr. 34aanleg van nieuwe schietbanen te 's Gravenhege (Waalsdorp) ten behoeve van het regiment grenadiers en jagers
            1888-12-31 nr. 35aanbesteding tot het maken van een damsluis in de Haarlemmerringvaart bij Halfweg
            1888-12-31 nr. 36aanbesteding tot het maken van een slaperdijk in de Haarlemmermeerpolder
            1888-12-31 nr. 57aankondiging voor de Nederlandse Staatscourant betreffende de verstrekking van kaarten
            1888-12-31 nr. 63wijziging van de rijbroeken der cavalerie

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-01-02 nr. 31ontwerp contract voor de levering van mortieren e.d.
            1889-01-03 nr. 12keuringsrapport van een algemeen onderstel voor een draagbaar voor het vervoeren van zieken
            1889-01-03 nr. 68aanbesteding tot het opruimen van de kwelkade achter de inundatiesluis in de Zuider Lingedijk bij Asperen
            1889-01-03 nr. 8instelling van een wapenkeuringscommissie te Maastricht voor de tot repeteergeweren omgebouwde geweren klein kaliber
            1889-01-04 nr. 17het maken van binnenbetimmeringen in het magazijn van geneesmiddelen te Amsterdam
            1889-01-04 nr. 19regeling tot het verkopen van sterke drank in kantines voor onderofficieren en manschappen
            1889-01-04 nr. 25procesverbaal voor verstrekkingen van benodigdheden aan de Marine
            1889-01-04 nr. 26beproeving met 5 karabijnen der cavalerie en de patronen nr. 1
            1889-01-05 nr. 22algemene instructies voor de remontering der bereden artillerie
            1889-01-05 nr. 87beproeving met gekoppelde pontons ingericht tot gewapende uitlegger
            1889-01-07 nr. 44verslag van de commissie over het afnemen van het toelatingsexamen tot de artilleriecursus en tot de voorbereidende praktische cursus der Militaire School
            1889-01-07 nr. 82wijziging van voorschriften tot uitvoering van het reglement van administratie bij de landmacht
            1889-01-08 nr. 10regeling voor het vuren met vestinggeschut uit vaste posities
            1889-01-08 nr. 117e bijvoegsel van de instructie inventaris
            1889-01-08 nr. 12rapport over de richtwijzer met spiegel bij getrokken mortieren
            1889-01-08 nr. 14verbetering van voorzieningen e.d. in de patronenmagazijnen
            1889-01-08 nr. 37staten van gevonniste militairen
            1889-01-08 nr. 49bepaling van het militiecontingent voor 1889
            1889-01-11 nr. 22onderzoek naar de hoedanigheid van de grondstof van een brood en een ranselzak
            1889-01-11 nr. 6schietoefeningen van het 5e regiment infanterie te Arnhem
            1889-01-11 nr. 61voorbereidingen tot het maken van een fort bij Velsen
            1889-01-12 nr. 45voorbereidingen tot het bouwen van een kazerne voor een regiment vesting artillerie te Utrecht
            1889-01-12 nr. 55onbekwaam stellen van mortieren

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-01-14 nr. 31beschikbaar stellen van grijsdrukken van de Topografische Dienst aan het Leger, de Marine, enz.
            1889-01-14 nr. 75machtiging tot het bouwen van een koestal bij de militaire slachterij te 's Gravenhage
            1889-01-16 nr. 34ontwerp tot het inrichten van de houtloods in de Tolbrugstraat te 's Hertogenbosch tot bergplaats van voertuigen
            1889-01-18 nr. 12akte van rectificatie inzake een stuk grond te Willemstad
            1889-01-18 nr. 36militaire bijstand te Katwijk aan Zee
            1889-01-19 nr. 68numerieke staten betreffende de kennis van het lezen en schrijven van de in 1888 ingelijfde miliciens
            1889-01-21 nr. 23uitbreiding van de inrichting tot het vervaardigen van draagbare vuurwapens in de rijkswerkplaats te Delft
            1889-01-21 nr. 28gewijzigde herdruk van het reglement op de exercities van de vesting artillerie
            1889-01-21 nr. 31gids voor de milicien Korporaal der veld en rijdende artillerie
            1889-01-22 nr. 23verkrijgen van inlichtingen betreffende het militair onderwijs in het buitenland
            1889-01-23 nr. 61militaire bijstand te Katwijk aan de Rijn
            1889-01-23 nr. 72levering van kanonnen uit de artillerie stapelmagazijnen voor verschillende exercitiebatterijen
            1889-01-24 nr. 11voorstel tot het toelaten van een paardenarts tot de commissie van aanschaf van paarden in het buitenland
            1889-01-24 nr. 40beschikbaar gestelde lokaliteiten tot bewaarplaats van geweren klein kaliber der dienstdoende schutterij te Amsterdam
            1889-01-25 nr. 85wijziging van ransels voor de infanterie
            1889-01-26 nr. 8onteigening van grond ten behoeve van het fort aan de Winkel
            1889-01-28 nr. 3staten van gevonniste militairen
            1889-01-29 nr. 67aanbestedingen, tot het verbeteren van de inrichtingen van het remontedepot te Milligen, het vernieuwen van de houten loods bij het wachthuis aan de Ooypoort te Doesburg, het leveren van twee brugschepen voor de schipbrug over het Broekhuizerwater te Doesburg en het bouwen van een koestal bij de rijbaan voor de rijschool te Amersfoort
            1889-01-30 nr. 36ontwerpovereenkomst met de gemeente Nijmegen betreffende het aanleggen van een weg van het Valkhof naar de weg naar Ubbergen
            1889-01-30 nr. 37aankoop van grond aan de Daalsche weg te Nijmegen
            1889-01-30 nr. 39aankoop van gronden t.b.v het maken van een fort bij Marken binnen
            1889-01-30 nr. 41aankoop van heidegronden langs de Hessenweg ten behoeve van de uitbreiding van de legerplaats bij Oldebroek
            1889-02-01 nr. 25voorschriften voor het uitgeven van boekwerken enz. aan de Koninklijke Militaire Academie
            1889-02-02 nr. 18benoemingen van leden der militieraden voor de lichting van de nationale militie van 1889
            1889-02-02 nr. 42wijziging van rijbroeken der cavalerie

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-02-05 nr. 68wijziging van voorschriften betreffende de wapenen en schietoefeningen bij de infanterie
            1889-02-06 nr. 59eerste oefening voor de ingelijfden bij de militie te land der lichting van 1889
            1889-02-06 nr. 65subsidie aan het Hoofdcomité der Nederlandse Vereniging tot het verlenen van hulp aan zieke en gewonde krijgslieden in tijd van oorlog, alsmede aan het Invalidenhuis te Leiden
            1889-02-06 nr. 72beproeving van tijdbuizen en tijdschokbuizen
            1889-02-06 nr. 74verbetering van de patronenmagazijnen in de forten bij Haarlem, Hoorn en 's Gravenhage
            1889-02-07 nr. 3wijziging van de reglementen der infanterie en de Recruten school
            1889-02-07 nr. 64proces verbaal van de opname van de toestand van het materieel der Nordenfelt kanonnen
            1889-02-07 nr. 69gewijzigde formulieren betreffende het aanmelden voor het examen aan de Koninklijke Militaire Academie
            1889-02-07 nr. 76benoeming commissie voor het uitbrengen van een verslag betreffende de officieren die de cursus aan de Krijgsschool hebben gevolgd
            1889-02-08 nr. 26gids voor de milicien korporaal bij de vesting artillerie
            1889-02-11 nr. 38wijziging van het reglement op de inwendige dienst der infanterie
            1889-02-11 nr. 44voorschrift tot oefening van de torpedist en het gebruik der vaartuigen
            1889-02-12 nr. 63verslag van de toestand van de 2e afdeling der Krijgsschool en van de intendance cursus
            1889-02-12 nr. 67aankoop van gronden aan de Vijfhuizerpolder in de gemeente Haarlemmerleide en Spaarnwoude
            1889-02-13 nr. 36ontwerp overeenkomst met het departement van Waterstaat, Handel en Nijverheid betreffende de inundatiesluizen in de Zuider en de Noorder Lingedijk bij Asperen
            1889-02-13 nr. 48beproeving van een schootstafel voor het schieten van granaten uit het kanon van 12 cm
            1889-02-15 nr. 4inspectierapporten van de geweren klein kaliber bij de dienstdoende schutterijen
            1889-02-15 nr. 41aanbesteding tot het maken van schietbanen voor het regiment jagers en grenadiers te Waalsdorp
            1889-02-15 nr. 43wijziging van art. 5 van het voorschrift voor de Militaire School
            1889-02-15 nr. 63verslag van het dodelijk verwonden van een militair
            1889-02-15 nr. 85inspectierapport over de gasdichtheid van kanonnen
            1889-02-16 nr. 46wijziging van de uitrusting der Infanterist
            1889-02-16 nr. 66aanbesteding tot het maken van een bad en zweminrichting te Naarden, het maken van een brandwaterleiding op het terrein Damlust te Utrecht, het vernieuwen van een bergloods in het fort Vossegat en het bouwen van een bergloods in het fort te Loevestein
            1889-02-16 nr. 67goedkeuring tot het bouwen van een koestal bij de militaire slachterij te 's Gravenhage
            1889-02-16 nr. 87halfjaarlijkse instructierapporten der infanterie van het zomerseizoen 1888
            1889-02-18 nr. 26gids voor de milicien korporaal van het 4e regiment vesting artillerie
            1889-02-18 nr. 36aanbesteding tot het maken van een zandophoging bij Vijfhuizen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-02-21 nr. 15wijziging in het regelement op de exercities der veld en rijdende artillerie, scholen te paard, Sectieschool
            1889-02-21 nr. 36aanbesteding van veterinaire sectielokalen te Amersfoort, Deventer en Venlo; wasinrichtingen te Deventer en Nijmegen; ziekenstal te Arnhem; brug te Amersfoort
            1889-02-21 nr. 37aanbesteding voor het vervangen van houten wanden in de Alexanderkazerne te 's Gravenhage, het maken van een overdekte reinigingsplaats in het fort Kijkduin
            1889-02-21 nr. 38aanbesteding voor aanbouw van een gebouw voor de hoofdcursus te Kampen
            1889-02-22 nr. 23rapport over de afwijking van een kogel bij de schietoefeningen op de schietbanen bij Waalsdorp
            1889-02-22 nr. 35staten van gevonniste militairen
            1889-02-23 nr. 34wijziging in het voorschrift betreffende de wapens en schietoefeningen bij de infanterie
            1889-02-23 nr. 37wijzigingen in te herdrukken leercursusen, reglementen, enz.
            1889-02-23 nr. 38wijziging in het reglement van administratie alsmede het jaarverslag 1888 van de Koninklijke Militaire Academie
            1889-02-23 nr. 47wijziging in de handleiding voor het beheer en de regimenten veld en rijdende artillerie
            1889-02-23 nr. 49het opruimen van de kwelkade achter de inundatiesluis in de zuider Lingedijk bij Asperen
            1889-02-23 nr. 72plan om forten oninneembaar te maken
            1889-02-23 nr. 73beproeving van een oefeningskanon van 3,7 cm
            1889-02-26 nr. 41overeenkomst voor het bouwen van een schutsluis
            1889-02-28 nr. 114wijziging van het programma van de eerste oefeningstijd voor de ingelijfden bij de militie ter land van 1889
            1889-02-28 nr. 48proeven met sasringen
            1889-02-28 nr. 53rapport waarom er meer serge benodigd is voor het vervaardigen van jassen en hoger maakloon ten opzichte van de werkinrichting te Leiden en Delft

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-03-01 nr. 3verslagen van detacheringen van 1e luitenants bij eenheden van andere wapens, met tekeningen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-03-02 nr. 17opgaven van de in 1888 te Delft herstelde wapenen voor rekening der gebruikers
            1889-03-02 nr. 18opgaven van de waarde van herstelling der draagbare wapenen aan de verschillende korpsen
            1889-03-02 nr. 95jaarverslag over de gezondheidstoestand van paarden over jaar 1888
            1889-03-04 nr. 22wijziging in de leidraad voor het schieten met kustgeschut uit open batterijen
            1889-03-04 nr. 23herziening voorschrift op het tirailleren
            1889-03-04 nr. 24gewijzigde uitrusting van de infanterist
            1889-03-04 nr. 33bezoldiging personeel bij de artillerie inrichtingen
            1889-03-05 nr. 70wijziging van artikel 44 van het algemeen reglement voor het vervoer op de spoorwegen
            1889-03-07 nr. 58koopakte voor aankoop grond bij batterij bij de Jisperweg, Beemster
            1889-03-09 nr. 57het leveren van twee brugschepen voor de schipburg over het Broekhuizerwater te Doesburg
            1889-03-11 nr. 28contract voor het bouwen van een 'koestal' bij de rijbaan voor de rijschool te Amersfoort
            1889-03-12 nr. 37schietoefeningen der infanterie in de legerplaats bij Zeist
            1889-03-13 nr. 21lidmaatschap Remontecommissie
            1889-03-13 nr. 25verklaringen afgegeven aan burgerhoefsmeden in plaats van diploma's
            1889-03-13 nr. 28wijziging in het voorschrift op den inwendige dienst der Koninklijke Militaire Academie
            1889-03-13 nr. 58jaarverslag omtrent de geneeskundige dienst der landmacht over 1888
            1889-03-14 nr. 51ontwerp van wijzigingen en aanvullingen in het reglement op den inwendige dienst der infanterie
            1889-03-14 nr. 52influenza onder de paarden van het remontedepot
            1889-03-15 nr. 27gewijzigde uitrusting aan den infanterist
            1889-03-16 nr. 33plannen voor de werken in de Haarlemmermeerpolder
            1889-03-18 nr. 37gewijzigde uitrusting infanterist
            1889-03-18 nr. 39aanbesteding voor het bouwen van een kazerne voor een regiment infanterie te Amersfoort
            1889-03-18 nr. 42gids voor milicien korporaal bij het korps Torpedisten
            1889-03-18 nr. 55onteigening van gronden voor Haarlemmermeerpolder
            1889-03-18 nr. 57onteigening gronden fort de Winkel
            1889-03-18 nr. 72opleggen kardoezen in vredestijd
            1889-03-19 nr. 48aanbesteding voor het maken van schietbanen te Waalsdorp
            1889-03-19 nr. 57inspectie van klein kaliber geweren te Breda
            1889-03-19 nr. 67aanbesteding voor het maken van schietbanen
            1889-03-19 nr. 68aanbesteding tot vernieuwing van de ziekenstal te Arnhem
            1889-03-19 nr. 69rapport van heftoestellen in het militair hospitaal te Amsterdam
            1889-03-20 nr. 112militaire bijstand voor ongeregeldheden te Sappemeer
            1889-03-20 nr. 40aanbesteding tot het bouwen van een ziekenstal te 's Hertogenbosch
            1889-03-20 nr. 41aanbesteding tot het maken van een bad en zweminrichting te Geertruidenberg
            1889-03-20 nr. 56nieuwe voorschriften van Kringstaat van het werk op de Penscherdijk

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-03-21 nr. 43wijziging in het algemeen reglement voor het vervoer op de spoorwegen
            1889-03-21 nr. 8gewijzigd reglement op de inwendige dienst der infanterie
            1889-03-22 nr. 16ontslag van de ingelijfden bij de militie te land der lichting van 1883 alsmede verlenging van de diensttijd voor die der lichting 1884
            1889-03-22 nr. 19overdracht grond kanaal Amsterdam Merwede
            1889-03-22 nr. 22aanbesteding voor het bouwen van een nieuwe soldatenkantine en het inrichten van de bestaande tot magazijn enz. in de legerplaats bij Oldebroek
            1889-03-22 nr. 26wijziging in de leidraad voor het schieten met kustgeschut uit open batterijen
            1889-03-22 nr. 31ontwerp wet betreffende beschikbaarstelling van gelden wegens door het departement van Oorlog gedane verstrekkingen voor de dienst van 1889
            1889-03-23 nr. 28het maken van een inlaatduiker aan de Vijfhuizenpolder
            1889-03-23 nr. 30aanbesteding voor het vergroten van de stenen werkplaats bij de geweerwinkel te Delft alsmede het maken van cellen in de Alexanderkazerne en het maken van een cellengebouw nabij de Oranjekazerne te 's Gravenhage
            1889-03-23 nr. 75zienswijze ten aanzien van de levering van goederen in verband met de bepaling van de grenzen van een dienstjaar
            1889-03-23 nr. 85opleiding van burgerhoefsmeden
            1889-03-25 nr. 1schietoefeningen met granaatkartetsen van 8 cm St.
            1889-03-25 nr. 26aanbesteding voor het maken van een overdekte reinigingsplaats bij het fort Kijkduin
            1889-03-25 nr. 38oefeningen voor de artilleriecursus compagnie in 1889
            1889-03-25 nr. 42voorstel tot verdere beproeving van een gewapende uitlegger samengesteld uit pontons
            1889-03-26 nr. 23gids voor de milicien korporaal bij het korps pontonniers
            1889-03-26 nr. 40staten van gevonniste militairen
            1889-03-28 nr. 104uitrusting infanterist
            1889-03-28 nr. 27wijziging in het voorschrift inwendige dienst Koninklijke Militaire Academie Breda
            1889-03-28 nr. 73regeling voorheffingen voor gebruik rijksgronden
            1889-03-28 nr. 97overdracht gronden te Neuzen
            1889-03-30 nr. 31aanbesteding voor het maken van een cellengebouw bij de kazerne aan de paardenmarkt te Delft
            1889-03-30 nr. 60proeven met een affuit

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-04-01 nr. 39het bouwen van een bergplaats in het fort Loevestein
            1889-04-02 nr. 37richtlijnen ten aanzien van berging van verbandpakjes
            1889-04-02 nr. 57inspectie over de geweren klein kaliber bij de dienstdoende schutterijen
            1889-04-02 nr. 67het inrichten van de kazerne "Kinderhuis" c.a. te Utrecht tot garnizoensmagazijn
            1889-04-02 nr. 68het leveren van bouwstoffen voor een beweegbaar veldhospitaal op het terrein Damlust te Utrecht en de legerplaats te Zeist
            1889-04-02 nr. 69het maken van een wasinrichting voor de cavalerie te Deventer
            1889-04-02 nr. 72aanbesteding voor het bouwen van een ziekenstal te Bergen op Zoom
            1889-04-04 nr. 11wijziging van een emplacementskaart
            1889-04-04 nr. 16voorschrift tot oefening van een torpedist, tweede gedeelte het leggen en lichten van torpedo's
            1889-04-04 nr. 24verslag van de commissie van proefneming betreffende Crushing cylinders Krupp
            1889-04-04 nr. 26het bouwen van een brug over de Hierbeek te Amersfoort
            1889-04-04 nr. 27het maken van een leslokaal te Amersfoort
            1889-04-04 nr. 29het bouwen van 8 woningen te Nijmegen
            1889-04-04 nr. 34onteigening gronden ten behoeve van het maken van een fort aan de Winkel te Abcoude
            1889-04-04 nr. 70wijziging van de lichting van opkomst der nationale militie
            1889-04-05 nr. 28het maken van een leslokaal te Venlo
            1889-04-05 nr. 69aankoop grond te Hatert
            1889-04-09 nr. 20inlaatsluis bij de Beemster ringdijk
            1889-04-09 nr. 68ontijdig springen van granaatkartetsen
            1889-04-09 nr. 70instructie Rijks Magazijn van Geneesmiddelen
            1889-04-10 nr. 34nota over oefeningsreis officieren naar pantserforten
            1889-04-10 nr. 37wijziging art. 157 reglement op de inwendige dienst infanterie
            1889-04-10 nr. 58inlaatsluis Eilandspolder
            1889-04-10 nr. 66indeling miliciens
            1889-04-10 nr. 67keuring kapmessen
            1889-04-12 nr. 122herziening voorschrift betreffende de wapenen en schietoefeningen bij de infanterie
            1889-04-12 nr. 59uitbreiding oefenterreinen voor infanterie te Arnhem
            1889-04-12 nr. 74besluit over het herstellen van schoeisel met halve zolen en achterlappen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-04-13 nr. 28bijwonen van een keuring van materieel (n.l. mortieren quachanten, stalen bussen en tijdbuizen) in het buitenland
            1889-04-13 nr. 33wijziging van een aantal ransels
            1889-04-13 nr. 62voorschriften betreffende het baden van militairen
            1889-04-13 nr. 64algemeen verslag van de toestand van de artilleriecursus over 1888
            1889-04-15 nr. 45aanvulling op de leidraad tot oefening van de troepen voor het vervoer met spoortreinen
            1889-04-15 nr. 82inrichten van schootstafels voor granaatkartetsen
            1889-04-16 nr. 14staten van gevonniste militairen
            1889-04-17 nr. 81jaarlijks onderzoek over de verlofgangers der militie te land
            1889-04-23 nr. 59reglementen op de exercities der infanterie, grondslag van het onderricht en recrutenschool
            1889-04-23 nr. 88wijziging van affuiten voor het St. kanon van 15 cm nr. 1
            1889-04-24 nr. 53aanbesteding voor het inrichten van een houtloods in 's Hertogenbosch tot bergplaats voor voertuigen
            1889-04-26 nr. 35praktische oefeningen van het korps genietroepen in de legerplaats bij Zeist
            1889-04-26 nr. 43maken van een bad en zweminrichting te Geertruidenberg
            1889-04-26 nr. 78inspectie van klein kaliber geweren bij dienstdoende schutterijen
            1889-04-29 nr. 98overdracht van gebouwen en gronden te Heusden
            1889-04-30 nr. 11gewijzigde uitrusting infanterist 1889
            1889-04-30 nr. 127ontwerp proces verbaal overdracht gronden te Neuzen
            1889-04-30 nr. 13reglement inwendige dienst der infanterie
            1889-04-30 nr. 28zending officier naar het buitenland voor keuring wapen
            1889-04-30 nr. 29overzicht voertuigen bij de legertrein
            1889-04-30 nr. 33granaatkartetsen en tijdbuizen als kustgeschut
            1889-04-30 nr. 5indeling militie per provincie in 1889
            1889-04-30 nr. 77afrekening weduwen en wezenkas in West Indië over 1888
            1889-04-30 nr. 93proeven met een per kanon te verschieten reddingslijn voor drenkelingen te Scheveningen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-05-01 nr. 37wijziging van het reglement voor de opleiding van studenten in de geneeskunde
            1889-05-01 nr. 45circulaire over de werken binnen verboden kringen
            1889-05-01 nr. 65levering van een kanon van 24 cm l/35 ten behoeve van de kustbatterijen bij Amsterdam
            1889-05-02 nr. 36voorschriften betreffende de voeding van de militairen der landmacht in tijd van vrede
            1889-05-02 nr. 54voorzieningen aan een bergplaats voor afgewerkte projectielen te Delft
            1889-05-02 nr. 55het maken van cellengebouwen bij de kazerne aan de paardenmarkt te Delft
            1889-05-08 nr. 102lidmaatschap van de commissie belast met het samenstellen van een ontwerpplan ter verbetering van het paarderas
            1889-05-08 nr. 103opleiding huzaren ziekendragers
            1889-05-08 nr. 120beschikking entrepotdok te Amsterdam
            1889-05-08 nr. 20eventuele aanleg van een haven te Scheveningen
            1889-05-08 nr. 23voorschriften met betrekking tot het uitzenden van detachementen
            1889-05-08 nr. 37veranderingsstaten van magazijnmeesters en conducteurs van de artillerie
            1889-05-08 nr. 45gewijzigde uitrusting voor de infanterist
            1889-05-09 nr. 116tekening ten behoeve van ruiling met 's Hertogenbosch
            1889-05-09 nr. 3feestelijke herdenking 40 jarig regeringsjubileum Koning Willem III
            1889-05-09 nr. 30gewijzigde uitrusting infanterist
            1889-05-09 nr. 38uitbreiding lokaliteit voor schermonderwijs te Deventer
            1889-05-09 nr. 39indeling vestingen Gorinchem
            1889-05-09 nr. 41voorschriften reserve verbandplaatsafdeling
            1889-05-09 nr. 43standplaatsen korpsenleger
            1889-05-09 nr. 51infanteriereglementen compagnieschool
            1889-05-10 nr. 12beëindiging militaire bijstand te Sappemeer en Haren
            1889-05-10 nr. 18ontruiming van gronden ten behoeve van het maken van een magazijn voor levensmiddelen
            1889-05-11 nr. 26bouw van een ziekenstal in 's Hertogenbosch
            1889-05-11 nr. 5inrichten van schietbanen in het fort te Orthen
            1889-05-14 nr. 115aankoop grond ten behoeve van de bouw van een nieuwe soldatenkantine bij Oldebroek
            1889-05-14 nr. 24voorstel tot betaalbaarstelling van subsidies uitgetrokken op het 8e hoofdstuk der staatsbegroting over het jaar 1889
            1889-05-14 nr. 40detachering naar Meppen (Duitsland) van een lid van de commissie voor proefneming met het schieten van de schootstafels voor het stalen kanon van 24 cm l/34
            1889-05-14 nr. 54onteigening gronden voor het maken van een fort bij Kudelstaart te Aalsmeer
            1889-05-14 nr. 57aanbesteding voor het maken van cellen in de Alexander kazerne nabij de Oranje kazerne te 's Gravenhage
            1889-05-14 nr. 65het egaliseren van duinen bij fort IJmuiden
            1889-05-14 nr. 70onteigening van gronden voor de bouw van een fort bij Kudelstaart
            1889-05-14 nr. 71herziening van de bepaling betreffende het doorlopend nummeren van voorwerpen van artilleriematerieel
            1889-05-15 nr. 21bevelvoering in de stelling van Den Helder en in de stelling van de monden van de Maas en van het Haringvliet

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-05-15 nr. 22samenstelling van de Generale Staf
            1889-05-15 nr. 25feestelijke herdenking van het 40 jarig jubileum Koning Willem III
            1889-05-15 nr. 26uitrusting van de infanterist
            1889-05-15 nr. 27voorzieningen in de Alexander en Fredrikskazerne te 's Gravenhage
            1889-05-15 nr. 30oefeningen van cavalerie en rijdende artillerie
            1889-05-15 nr. 42rekening en verantwoording van het fonds voor onderofficieren enz., over het jaar 1888
            1889-05-15 nr. 55het doen van vernieuwingen aan het kazernegebouw te Maastricht
            1889-05-15 nr. 57het bouwen van een ziekenstal te Bergen op Zoom
            1889-05-17 nr. 57overzicht artilleriematerieel te Den Helder
            1889-05-17 nr. 70verslag Algemene Rekenkamer over 1888
            1889-05-17 nr. 71beperking looptijd betaalrollen 1889
            1889-05-18 nr. 1beëindiging van militaire bijstand te Sleen
            1889-05-18 nr. 110vaststelling van manschappen bij de onbereden korpsen die tot het blijvende gedeelte behoren
            1889-05-18 nr. 116onderzoek van de kennis der militieplichtigen te Rotterdam op 24 4 1889
            1889-05-20 nr. 16opheffen van het militair hospitaal te Hoorn om daarna het gebouw als een ziekenkamer en als magazijn te gebruiken
            1889-05-20 nr. 18wijziging van Quadranten
            1889-05-20 nr. 46verbetering schietterein te Hoorn
            1889-05-20 nr. 49richtlijnen voor te houden examens voor tweede luitenant in 1889
            1889-05-20 nr. 64verplaatsing buskruitmagazijn te Woerden
            1889-05-20 nr. 65gewijzigde uitrusting van de infanterist
            1889-05-21 nr. 29bijwonen van keuring te Essen en Meppen
            1889-05-21 nr. 36programma van de praktische oefeningen en instructie reis bij de 2e afdeling der Krijgsschool en de intendance cursus in 1889
            1889-05-21 nr. 37ontwerp leidraad voor het schieten met geschut uit open batterijen
            1889-05-21 nr. 59rapporten van rijkundige oefeningen
            1889-05-22 nr. 58het bouwen van een soldatenkantine bij Oldebroek
            1889-05-23 nr. 100beproeving van Vul reguleerkachels
            1889-05-23 nr. 68aanbesteding voor het bouwen van een overdekte rijloods in het Alexanderkazerne te 's Gravenhage
            1889-05-24 nr. 35beproeving van een toestel voor het geven van indirecte richting
            1889-05-24 nr. 56ontwerp voorschrift betreffende de wijze waarop het schriftelijk gedeelte van examens moet worden afgenomen enz.
            1889-05-25 nr. 55proces verbaal van overdracht van grond te Nieuwersluis
            1889-05-27 nr. 2staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-05-28 nr. 101regeling voor het vuren met vestinggeschut uit vaste posities
            1889-05-28 nr. 102ontwerp artikel verrekening saldo's schuld van gepasporteerde of gepensioneerde militairen
            1889-05-28 nr. 103statuten van de weduwen en wezenkas voor de officieren van de landmacht
            1889-05-28 nr. 104vervallenverklaring van statuten van de weduwen en wezenkas
            1889-05-28 nr. 46toezicht op het baden van militairen
            1889-05-28 nr. 47rekening van uitgaven betreffende de dienst van 1887
            1889-05-28 nr. 49organisatie van het personeel van de geneeskundige dienst 1889
            1889-05-28 nr. 98beëindiging militaire bijstand te Roswinkel
            1889-05-29 nr. 47het maken van een zandophoping voor een fort bij Vijfhuizen
            1889-05-29 nr. 48maken van een zandophoping voor Amsterdam
            1889-05-29 nr. 49contract voor het maken van een zandophoping voor de batterij bij de Middenweg te Amsterdam
            1889-05-31 nr. 15beproeving van Quadranten van een richtboog
            1889-05-31 nr. 16verslag over het indirecte granaatkartetsvuur uit het getrokken br. kanon van 15 cm K. op de Oldebroeksche Heide
            1889-05-31 nr. 33afstand van oefeningsterrein op de Teteringse en Seterse Heide
            1889-05-31 nr. 34inrichten van een voormalige kerk tot stal
            1889-05-31 nr. 35aanschaf van meubelen voor het in aanbouw zijnde hospitaal te Arnhem
            1889-06-03 nr. 28circulaire over inlevering hulzen van verschoten patronen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-06-03 nr. 33aanleg schietbaan te Waalsdorp
            1889-06-03 nr. 43schietbanen nabij het fort Orthen
            1889-06-03 nr. 44model kapokjas infanterie
            1889-06-03 nr. 54aanleg 2e schietbaan Groningen
            1889-06-03 nr. 58regeling militaire bijstand in de noordelijke provincies
            1889-06-03 nr. 73voorwaarden verlening vergunning tot wederoprichting buskruitfabriek 'De Krijgsman', Muiden
            1889-06-04 nr. 20gedeeltelijke overplaatsing van het personeel van het Rijks Magazijn van Geneesmiddelen van 's Gravenhage naar Amsterdam
            1889-06-04 nr. 23theoretische oefeningen bij de dienstdoende schutterijen
            1889-06-04 nr. 29proefneming met getubeerd stalen kanon van 15 cm
            1889-06-05 nr. 15proef met 4 toegewezen tirailleerfluitjes, alsmede de wijziging van voorschriften op het tirailleeren
            1889-06-05 nr. 49dienstongeval te Oldebroek met dodelijke afloop
            1889-06-08 nr. 88verslag van de vereniging tot vrijwillige oefening in de wapenhandel "Oranje" te Groningen
            1889-06-11 nr. 71aanbesteding voor het bouwen van een overdekte rijbaan te Deventer
            1889-06-12 nr. 5oefeningen der Artillerie Schietschool in 1888
            1889-06-12 nr. 6kleding en uitrusting in de magazijnen
            1889-06-12 nr. 60wijzigingen in het reglement op den inwendige dienst der infanterie
            1889-06-12 nr. 71levering van goederen over het dienstjaar 1888
            1889-06-12 nr. 74wijziging van het VIIIe hoofdstuk der staatsbegroting voor het dienstjaar 1888
            1889-06-13 nr. 2wijziging in de regeling voor de opleiding van militaire wielrijders
            1889-06-13 nr. 80bouw van een inlaatsluis ten noorden van het fort bij Kudelstaart
            1889-06-13 nr. 81het maken van een loods bij het fort te Edam en bij het fort Waver Amstel

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-06-14 nr. 24rapporten over de werkstaking in Limburg door mijnwerkers
            1889-06-14 nr. 30wijzigingen in de regeling van het militaire vervoer over de spoorwegen
            1889-06-14 nr. 34schietoefeningen van het 4e regiment west artillerie in 1888
            1889-06-15 nr. 118bezoek van de sjah van Perzië in Nederland
            1889-06-15 nr. 119verslagen van de reizen van de leden van de Remontecommissie voor de bereden artillerie tot aankoop van paarden
            1889-06-15 nr. 120gewijzigde uitrusting van de infanterist
            1889-06-15 nr. 2bezoek van de sjah van Perzië in Nederland
            1889-06-15 nr. 44instructie voor de inspecteur van de geneeskundige dienst van de landmacht en de dienst bij het Rijks Magazijn van Geneesmiddelen
            1889-06-15 nr. 51wijziging reglement op de exercities van de veld en rijdende artillerie, scholen te paard, batterijschool eerste gedeelte
            1889-06-17 nr. 4procentsgewijze vergoeding bij verstrekkingen
            1889-06-17 nr. 50rapport over het beschieten van ijzeren eggen, dienende als versperringen
            1889-06-17 nr. 51voorzieningen aan het fort bij Pannerden
            1889-06-18 nr. 2halfjaarlijkse instructierapporten van de infanterie
            1889-06-18 nr. 21cursus voor officieren van Gezondheid bestemd voor de dienst in Indië
            1889-06-18 nr. 28verrekening van saldo's schuld van gepasporteerden en gepensioneerden van de zee en landmacht
            1889-06-19 nr. 31onteigening van grond voor het maken van werken ten behoeve van de vestingbouw in de Haarlemmermeerpolder
            1889-06-19 nr. 50beknopt overzicht van de verrichtingen van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie gedurende het jaar 1888
            1889-06-19 nr. 56gewijzigde uitrusting van den infanterist
            1889-06-19 nr. 93toelagen aan officieren van de genie
            1889-06-20 nr. 38bouw van een bergplaats voor schietmaterieel op de Reekse Heide nabij Grave
            1889-06-20 nr. 87bouw van een kazerne voor een regiment infanterie te Amersfoort
            1889-06-20 nr. 90beknopt overzicht van de proeven en oefeningen die in 1888 bij het wapen der Artillerie hebben plaats gehad
            1889-06-20 nr. 96buitenwerkingstelling van artikel 171 van het Hospitaalreglement
            1889-06-21 nr. 1rapportage betreffende de aanmaak van stalen voorwerpen in de IJzergieterij te Delft alsmede beproeving van gegoten stalen bussen tot granaatkartetsen
            1889-06-21 nr. 17detachering van onderofficieren bij het Indische leger
            1889-06-21 nr. 29aanbesteding voor het doen van voorzieningen aan de waterkeringen in het inundatiekanaal van de Waal bij Tiel naar de Linge
            1889-06-21 nr. 7voorzieningen in de Oranje Nassau kazerne te Harderwijk

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-06-22 nr. 13wijzigingen in het bijvoegsel op de handleiding voor de officieren van wapening enz.
            1889-06-22 nr. 14subsidie aan maatschappijen tot verbetering van het paardenras
            1889-06-22 nr. 20benoeming van een officier in een Burgerlijke Rijkscommissie
            1889-06-22 nr. 30jaarverslag 1888 van het fonds tot ondersteuning der weduwen en wezen van vrijwillig dienende militairen beneden de rang van officier
            1889-06-22 nr. 45grensregeling van gronden bij het fort bij IJmuiden
            1889-06-24 nr. 10wijziging op het voorschrift betreffende de wijze waarop het schriftelijk gedeelte van examens moet worden afgenomen
            1889-06-24 nr. 46verslag betreffende het kort veldkanon van 12 cm van de firma Krüpp
            1889-06-25 nr. 19staten van gevonniste militairen
            1889-06-27 nr. 97verslag over scherpe patronen van het oudste jaartal van aanmaak
            1889-06-28 nr. 14het maken van gebouwen voor de afstandmeting voor kustbatterijen onder het beheer der genie te Den Helder
            1889-06-28 nr. 50staten van gevonniste militairen
            1889-06-28 nr. 9verlenging van diensttijd voor de oudste lichting der militie
            1889-06-28 nr. 95jaarverslag van het Algemeen Depot van Discipline
            1889-06-29 nr. 14aanvulling op het voorschrift tot het houden van grote manoeuvres
            1889-07-01 nr. 54verbetering van de schietbanen te Amsterdam

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-07-03 nr. 131instructie voor de postduivenvereniging 'l'Espérance'
            1889-07-03 nr. 35wijziging in de handleiding voor het onderwijs in de militaire administratie
            1889-07-03 nr. 44maximaal tweemaal hervullen van losse patronen
            1889-07-03 nr. 51uitbreiding van het remontedepot te Milligen
            1889-07-03 nr. 6verslag omtrent het uitnemen van de binnenschotbalkkering met grondaanvulling van de inundatiesluis te Asperen
            1889-07-03 nr. 8voorschriften voor het ontsmetten van hospitalen enz.
            1889-07-04 nr. 2het werkzaam stellen van officieren van de landmacht onder de commandanten der stellingen van Den Helder, de Mond, de Maas en het Haringvliet
            1889-07-04 nr. 45interpretatie art. 10 der instructie voor de commandant der stelling van Den Helder
            1889-07-04 nr. 49aanvulling van het voorschrift voor de sergeant of tamboer , de korporaal of sergeanthoornblazers en de tamboers en hoornblazers
            1889-07-04 nr. 7het maken van een ovengebouw in de garnizoensbakkerij te Arnhem
            1889-07-04 nr. 8het stellen van 3 stenen trappen aan het hoofdgebouw van de Koninklijke Militaire Academie te Breda
            1889-07-05 nr. 70beproeving van rosborstels van verbeterd model
            1889-07-06 nr. 17onderzoek naar de veiligheid van de schietbaan van de Vlaardingse vereniging "de Eendracht"
            1889-07-06 nr. 26het leggen van sporen in de Kanonstraat te 's Gravenhage
            1889-07-06 nr. 48verduurzaamde levensmiddelen
            1889-07-06 nr. 58opleiding van burgerhoefsmeden
            1889-07-06 nr. 59zending officier van gezondheid naar Parijs om "het congres tot het verlenen van hulp in tijd van oorlog" bij te wonen
            1889-07-08 nr. 52rustverstoring door militairen te 's Gravenhage op Oudejaarsnacht van 1888/1889
            1889-07-08 nr. 61onteigening van grond in de Haarlemmermeerpolder
            1889-07-09 nr. 27aanvulling van het voorschrift voor de artilleriecursus en van de art. 5 en 12 van het voorschrift voor de militaire school
            1889-07-09 nr. 36wijziging van korte jassen voor onderofficieren infanterie
            1889-07-09 nr. 45wapenen en ledergoed van de zesde lichting
            1889-07-10 nr. 60gebruik van geneeskundige inzichten te Mondorf les Bains (Luxemburg) voor dienaren van de Nederlandse Staat
            1889-07-10 nr. 63opleiding tot adjudant onderofficier, tot officier
            1889-07-10 nr. 65baden van militairen
            1889-07-10 nr. 69bezoldiging van de adjudanten onderofficier, administrateurs van militaire hospitalen van de 2de en 3de klasse
            1889-07-10 nr. 78bouw van een loods bij het fort bij Edam
            1889-07-10 nr. 79bouw van een loods bij het fort Waver Amstel
            1889-07-10 nr. 80bouw van een fort in de Zuiderzee aan het Pampus (2e gedeelte)
            1889-07-10 nr. 81aanleg van spoor en tramwegen in de Haarlemmermeerpolder
            1889-07-10 nr. 86militaire bijstand in de noordelijke provinciën
            1889-07-10 nr. 88merken van kardoeszakken van 15 cm k, van 15 cm en van 10 cm
            1889-07-13 nr. 51wijziging der rechter patroontas
            1889-07-15 nr. 98bouwen van een fort aan den Hoek van Holland
            1889-07-16 nr. 3jaarverslagen der artillerie inrichtingen 1888

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-07-18 nr. 84verplaatsing van de wacht aan de gevangenis te Utrecht
            1889-07-18 nr. 95voorzieningen aan militaire gebouwen te Leiden
            1889-07-18 nr. 99verhoging van maaklonen voor van laken gemaakte kledingstukken
            1889-07-19 nr. 3circulaire omtrent te houden oefeningen in 1889
            1889-07-19 nr. 4staten van gevonniste militairen
            1889-07-19 nr. 81lokalen tot verpleging van lijders aan besmettelijke ziekten in Muiden, IJmuiden en het fort aan de Maasmond
            1889-07-20 nr. 17inspectieverslagen klein kaliber geweren bij dienstdoende schutterijen
            1889-07-20 nr. 30keuring van buskruit (6 10)
            1889-07-20 nr. 56oefeningen in de vestingoorlog
            1889-07-20 nr. 57inrichten tot stal van lokaal J4 van gebouw 5 te Hellevoetsluis
            1889-07-20 nr. 59gewijzigde uitrusting van de infanterist
            1889-07-20 nr. 64opleiding van burgerhoefsmeden
            1889-07-20 nr. 66landbouwkundige onderwijs aan officieren van de intendance cursus
            1889-07-20 nr. 67los en laadplaatsen van de Koninklijke Nederlandse Locaalspoorweg
            1889-07-20 nr. 71militaire bad en zweminrichting te Geertruidenberg
            1889-07-20 nr. 72velduitrustingstukken voor treinpersoneel
            1889-07-20 nr. 76rijloods bij de Alexanderkazerne te 's Gravenhage
            1889-07-22 nr. 19rekening van het Weduwenfonds voor de Geemployeerden tot het algemeen bestuur
            1889-07-22 nr. 23instructie voor de postduivenvereniging 'Pro Patria' te Rotterdam
            1889-07-22 nr. 80wijziging van patrooncaissons
            1889-07-22 nr. 89gecombineerde oefeningen van de zee en landmacht in de stelling van Den Helder
            1889-07-23 nr. 36herkeuring van loodwit
            1889-07-23 nr. 7opgave van gewone en buitengewone uitgaven betreffende de dienstjaren 1887 en 1888
            1889-07-23 nr. 81samenstelling commissie technische en tactische beproeving van mitrailleurs Nordenfelt, Maxim en Gardner
            1889-07-23 nr. 82oefeningsterrein voor de veld artillerie te Utrecht
            1889-07-24 nr. 56verbetering aan de grote machines van beide koepels op het fort "de Harssens"
            1889-07-24 nr. 57wijziging stelschroeven no. 1
            1889-07-24 nr. 74voorschrift op het beheer van munitie ten dienste van schietoefeningen met draagbare vuurwapenen in de verbruiksmagazijnen der korpsen van het leger opgelegd
            1889-07-24 nr. 78beproeving van knal en lichtsignalen
            1889-07-24 nr. 81onderzoek van het buskruit in kr. buskruitkisten in het fort Steurgat
            1889-07-25 nr. 50beproeving van granaatkartetsen voorzien van stalen bussen
            1889-07-25 nr. 62terrein voor kerkbouw te Hellevoetsluis
            1889-07-25 nr. 65Oostenrijkse oorlogsbegroting
            1889-07-26 nr. 102beproeving zandblaastoestel voor het scherpen van sandblast vijlen
            1889-07-26 nr. 104onderzoek naar Curtis en Harveybuskruit
            1889-07-26 nr. 82cavalerie manoeuvres
            1889-07-26 nr. 87lidmaatschap commissie voor de technische beproeving van de mitrailleurs
            1889-07-26 nr. 91projectielenmagazijn bij het fort Oostoever
            1889-07-27 nr. 80het verbeteren van de inundatiesluis bij Woudrichem
            1889-07-27 nr. 88uitbreiding van een stoommachine ten behoeve van pyrotechnische werkplaats
            1889-07-29 nr. 104contract voor het doen van voorzieningen aan de waterkeringen in het inundatiekanaal van de Waal bij Tiel
            1889-07-29 nr. 105contract voor het bouwen van een overdekte rijbaan te Deventer
            1889-07-29 nr. 107contract voor het doen van voorzieningen aan het hoofdgebouw der Koninklijke Militaire Academie
            1889-07-29 nr. 64voordracht tot verkoop van goederen zogenaamd zonder waarde
            1889-07-29 nr. 93aanschaf van keukengereedschappen voor versterkte plaatsen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-07-29 nr. 108contract voor het inrichten van waterballen in bomvrije gebouwen in de stelling van Den Helder tot reservoirs voor duinwater
            1889-07-29 nr. 109werken binnen verboden kringen betreffende het bouwen van een put
            1889-07-30 nr. 101sabelkwasten voor onderofficieren en bereden korpsen
            1889-07-30 nr. 88goedkeuring voorstellen verpleging troepen bij oefening in vestingoorlog 1889
            1889-07-31 nr. 66oefeningen 3e divisie infanterie
            1889-07-31 nr. 69gewijzigde herdruk voorschrift op de velddienst voor het Nederlandse leger
            1889-07-31 nr. 70verslag eindexamens eerste afdeling Krijgsschool en de Koninklijke Militaire Academie in 1889
            1889-08-03 nr. 38proeven met buskruit
            1889-08-03 nr. 58gewijzigde uitrusting van de infanterist
            1889-08-05 nr. 7jaarverslag van wapenen en ledergoed der schutterijen over 1888
            1889-08-05 nr. 96bouwen van een gebouw bij de kazerne Promers te Naarden
            1889-08-06 nr. 36programma voor gecombineerde oefeningen van zee en landmacht
            1889-08-06 nr. 85contract voor de transformatie der geweren
            1889-08-07 nr. 105statuten der weduwen en wezenkas
            1889-08-07 nr. 2bericht betreffende het ophouden van een epidemie te Olst
            1889-08-07 nr. 20besmettelijke ziekten bij paarden te Haarlem
            1889-08-07 nr. 42inrichting tot het drijven van verschillende werktuigen en voor het voortbrengen van stoom ter verwarming van de pyrotechnische werkplaats
            1889-08-08 nr. 67onteigening van grond voor bouw van het fort Kudelstaart
            1889-08-08 nr. 68contract voor het maken van gebouwen van afstandsmeting kustbatterij
            1889-08-08 nr. 80vervanging lid Militieraad
            1889-08-09 nr. 103gewijzigde uitrusting van de infanterist
            1889-08-09 nr. 21beproeving van gebogen plankbrug
            1889-08-09 nr. 43aanleg schietbaan in het fort te Orthen
            1889-08-09 nr. 82ranselwijziging van de infanterist
            1889-08-09 nr. 88toelage voor meester geweermakers
            1889-08-09 nr. 94terrein voor kerkbouw te Hellevoetsluis
            1889-08-10 nr. 94verslag toestand wapen der Artillerie op 31 december 1888
            1889-08-12 nr. 91schietproeven tot het vaststellen der verdelen op de sasringen
            1889-08-13 nr. 77reglementen op de exercities der infanterie
            1889-08-13 nr. 88contract voor voorzieningen aan militaire gebouwen te Groningen
            1889-08-13 nr. 90aankoop van percelen en perceelsgedeelten in de Haarlemmermeerpolder
            1889-08-14 nr. 106jaarverslagen van verenigingen tot vrijwillige oefeningen in de wapenhandel
            1889-08-14 nr. 110lidmaatschap militieraad in de 1ste militiedistrict van Limburg
            1889-08-14 nr. 94verslag brand in de pyrotechnische werkplaats
            1889-08-14 nr. 99inlaatsluis voor Groot Mijdrecht te Waverveen
            1889-08-15 nr. 78verslag besmettelijke ziekte te Vlissingen
            1889-08-15 nr. 82vaststelling blijvende sterkte lichting 1889 voor infanterie en vesting artillerie
            1889-08-16 nr. 61voorstel voor een tijdschokbuis en een doos tot Kr. buskruitkisten
            1889-08-16 nr. 62beproeving bedding voor getrokken bronzen kanon van 15 cm
            1889-08-17 nr. 18contract voor het bouwen van een overdekte rijloods te 's Gravenhage

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-08-17 nr. 50wijziging van 139 van het voorschrift tot het houden van grote manoeuvres
            1889-08-17 nr. 60gewijzigde uitrusting van de Infanterist
            1889-08-17 nr. 61uitzetten van dagposten bij de gevangenis te Gorinchem
            1889-08-17 nr. 67contract voor bepaalde werkzaamheden ten behoeve van de stapelmagazijnen
            1889-08-19 nr. 9staten van gevonniste militairen
            1889-08-20 nr. 54proefneming ter bepaling der hoeveelheden grondstof benodigd voor uniformjassen en pantalons
            1889-08-21 nr. 45wijziging Algemene Voorwaarden aanbesteding
            1889-08-22 nr. 27verkoop militaire grond te Maastricht
            1889-08-22 nr. 31bijwonen najaarsmanoeuvre van Frans leger
            1889-08-22 nr. 32bijhouden registers burgerlijke stand Art. 61 Burgerlijk Wetboek
            1889-08-22 nr. 79rapport over veiligheid schietbaan Beetsterzwaag
            1889-08-23 nr. 12aankoop van een schiet en oefenterrein te Laren
            1889-08-23 nr. 13voorstellen voor de verpleging der troepen van de 3e divisie infanterie
            1889-08-23 nr. 24inspectie van voertuigen en paardetuigen in de magazijnen der geneeskundige dienst te Amsterdam, Utrecht en Dordrecht
            1889-08-23 nr. 26wijziging van het ledergoed bij het regiment grenadiers en jagers
            1889-08-23 nr. 27contract voor de levering van schoenen
            1889-08-23 nr. 29tabellarische verslagen van beschikkingen op verzoeken door of ten behoeve van onderofficieren en minderen gedurende de maand juli 1889
            1889-08-24 nr. 10verslag betreffende voorgekomen gebreken aan geweren M 71/88
            1889-08-24 nr. 20pensioenen en onderstanden van weduwen en kinderen van Europese en daarmede gelijk gestelde officieren enz. van de landmacht in Nederlands Indië
            1889-08-24 nr. 25contract voor de levering van koperen banden ten behoeve van de stapelmagazijnen
            1889-08-24 nr. 27ontwerp betreffende inlaatsluizen tot inundeering van de 2e en 3e bedijking van het groot Waterschap de Ronde Veenen
            1889-08-24 nr. 33oefeningen op de heide in Laren met leerlingen van het gymnasium te Amsterdam
            1889-08-24 nr. 63opruimen van aarden dammen binnen verboden kringen
            1889-08-24 nr. 70beproeving van een gewijzigde rolwagen
            1889-08-24 nr. 77verstrekken van medailles voor trouwe dienst
            1889-08-24 nr. 89rijproef met de gewijzigde patrooncaisson
            1889-08-26 nr. 35schootstafel voor het schieten met granaten
            1889-08-28 nr. 110nota's over het ontijdig en niet springen van granaten en granaatkartetsen
            1889-08-28 nr. 58verslag samenstelling schootstafels voor leerlingen die kleiner zijn dan normaal
            1889-08-29 nr. 31bouwen van een fort aan het Pampus

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-09-02 nr. 57vrijwillige oefeningen in de periode 1888/1889
            1889-09-02 nr. 90verslagen van het militair onderwijs in 1888/1889
            1889-09-03 nr. 11verslagen betreffende begrotingen voor 1887

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-09-05 nr. 131verslag beproeving belliet
            1889-09-05 nr. 132voorwaarden voor bepakking van de bagagewagens der batterij en bereden artillerie
            1889-09-05 nr. 60wijzigingen voor instructie inventaris korps torpedisten
            1889-09-05 nr. 61wijziging 8e hoofdstuk begroting dienstjaar 1888
            1889-09-07 nr. 46inspectieverslag der Marechaussee
            1889-09-09 nr. 36verslagen over de indeling der lichting der miliciens van 1888
            1889-09-10 nr. 25rapport omtrent de ranselwijziging der infanterie
            1889-09-10 nr. 3het ophouden van het epidemisch heersen van een besmettelijke ziekte in de gemeente Haarlem
            1889-09-11 nr. 11overeenkomst met de gemeente Nijmegen betreffende een rijksstraat langs de Mariënburg
            1889-09-11 nr. 30rapport betreffende beddingen van het 15 cm kanon
            1889-09-11 nr. 50contract voor het vervoer van 3 stalen kanonnen van 24 cm met bijbehoren
            1889-09-12 nr. 104verkoop van een gedeelte militaire landsgrond te Hellevoetsluis
            1889-09-12 nr. 107hygiënische maatregelen in de tijdelijke kazerne voor het korps genietroepen
            1889-09-12 nr. 21militaire bijstand
            1889-09-14 nr. 71verkoop van grond onder Kesteren
            1889-09-14 nr. 78proeven met bruin primatsch buskruit
            1889-09-14 nr. 94opbouw van een pyrotechnische werkplaats te Delft
            1889-09-17 nr. 20verslag ongeval najaar F.R. Froger
            1889-09-18 nr. 24reglement op de exercities der infanterie
            1889-09-19 nr. 16sluiting administratie van het opgeheven militaire hospitaal te Zutphen
            1889-09-19 nr. 65verhoging van het 8e hoofdstuk der staatsbegroting van het dienstjaar 1889

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-09-19 nr. 72schietproef tot het bepalen van de taphoek van de spreidingsskegel van granaatkartetsen van 10 en 15 cm
            1889-09-19 nr. 77overzicht van het materieel bij de ziekeninrichtingen
            1889-09-20 nr. 2rapport van de commissie belast met het samenstellen van een ontwerpplan tot verbetering van de paardenrassen in Nederland
            1889-09-20 nr. 31overeenkomst met het waterschap van de Oude IJssel te Terborg betreffende het gebruiken van militaire landsgrond enz. ten behoeve van de verbetering van de Oude IJssel
            1889-09-20 nr. 37maatregelen ten behoeve van de veiligheid van het terrein nabij de schietbaan in het fort Vossegat bij Utrecht
            1889-09-20 nr. 50opbouw binnen verboden kringen in de gemeente Giessen
            1889-09-20 nr. 8onteigening van grond voor het maken van werker ten behoeve van de vestingbouw in de Haarlemmermeerpolder
            1889-09-20 nr. 85verbouwing van een gedeelte van een rijksgebouw aan de Kalvermarkt te 's Gravenhage tot bergplaats van archieven
            1889-09-20 nr. 88afwerking van het fort bij Hoek van Holland
            1889-09-20 nr. 9plannen van verboden kringen
            1889-09-21 nr. 101aankoop van gronden in de Haarlemmermeerpolder
            1889-09-24 nr. 31sterktestaten van vrijwillig dienend en militieplichtig personeel in de landmacht per 1 september 1889
            1889-09-24 nr. 32aanbesteding voor de fourage over de jaren 1889 1890
            1889-09-24 nr. 35plaatsing van Marechaussee te Noorbeek tot bestrijding van bedelarij en landloperij bij de Belgische grens
            1889-09-24 nr. 51gebruik van militaire grond door de gemeente Geertruidenberg
            1889-09-24 nr. 61contract voor het maken van een fort in de Zuiderzee aan het Pampus
            1889-09-24 nr. 63ontwerp voorschrift voor het schermen met de degen ten behoeve van het wapen der cavalerie
            1889-09-24 nr. 73ruiling van gebouwen en gronden met de gemeente Zutphen
            1889-09-24 nr. 75aankoop van grond ten behoeve van het maken van werken in de Haarlemmermeerpolder
            1889-09-27 nr. 28voorzieningen aan de Oostzeedijk te Neuzen na bijna overstroming van de Zaamslagpolder
            1889-09-28 nr. 84wijziging kapokjassen 1889
            1889-09-28 nr. 86gewijzigde uitrusting infanterist 1889
            1889-09-30 nr. 2algemeen reglement voor het vervoer op de spoorwegen
            1889-09-30 nr. 9staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-10-02 nr. 34uitreiking van de bronzen medaille vanwege een menslievende daad
            1889-10-03 nr. 23vergunning tot het plaatsen van een stoommachine te Deventer.
            1889-10-03 nr. 47het maken van zandbeddingen voor de kazerne voor het korps genietroepen
            1889-10-03 nr. 48contract voor het aanbrengen van Katon dellingen op het fort bij IJmuiden
            1889-10-03 nr. 49contract voor het verrichten van baggerwerk tot onderhoud van de Oud Heijningse haven bij het fort De Ruijter
            1889-10-03 nr. 9contracten voor leveringen aan de legerplaatsen te Zeist en Laren

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-10-04 nr. 29praktische oefeningen van het korps genietroepen over 1888
            1889-10-04 nr. 33uitzending van officieren naar een militaire tentoonstelling in Parijs
            1889-10-04 nr. 41schietoefeningen in de legerplaats bij Zeist in 1889
            1889-10-04 nr. 52overeenkomst met polder Rugge
            1889-10-04 nr. 58aanleg oorlogstelegraafverbindingen 1889
            1889-10-05 nr. 61proeven met de koperen buskruitkisten
            1889-10-07 nr. 49regeling van het militair vervoer over de spoorwegen
            1889-10-08 nr. 40uitbreiding der locatiteit voor schermonderwijs te Deventer
            1889-10-08 nr. 42ontwerp voor het maken van een buskruit magazijn bij de wagenloodsen te Woerden
            1889-10-08 nr. 43aanleg van een spoorweg van Rotterdam naar Hoek van Holland binnen verboden kringen
            1889-10-09 nr. 59onderzoek naar de verdediging van het fort De Ruijter
            1889-10-09 nr. 96voorstel tot het bouwen op verschillende plaatsen van bergingen voor buskruit in de stellingen van Amsterdam
            1889-10-10 nr. 39onteigening van gronden voor de bouw van een fort aan de Winkel
            1889-10-10 nr. 46gewijzigde uitrusting van de infanterist
            1889-10-11 nr. 24examenverslag ter verkrijging van den rang van 2e luitenant magazijnmeester der artillerie
            1889-10-12 nr. 23verslagen over gebreken aan de geweren M 71/88
            1889-10-14 nr. 24verslagen en rapporten betreffende de voorbereidende praktische cursus der militaire school
            1889-10-14 nr. 31verslagen betreffende de toestand der kardoezen
            1889-10-14 nr. 43opheffing van het militair hospitaal te Hoorn

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-10-14 nr. 97staten van gevonniste militairen
            1889-10-15 nr. 47aanbesteding voor de bouw van een loods bij het magazijn geneesmiddelen te Amsterdam
            1889-10-15 nr. 48richtlijn voor de nummering van de gewijzigde uitrusting van de infanterist
            1889-10-15 nr. 88statuten Nederlandse Bond van Oud onderofficieren
            1889-10-16 nr. 102uitkomsten der schietoefeningen bij de korpsen van het leger en de schutterijen in 1888 1889
            1889-10-16 nr. 33inrichting van lokaliteit tot verpleging van lijders aan besmettelijke ziekten te Muiden
            1889-10-17 nr. 35begroting der genie over de jaren 1890 1891

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-10-19 nr. 142driemaandelijkse verslagen omtrent het onderwijs
            1889-10-19 nr. 65herhalingsoefeningen van de miliciens der lichtingen 1885, 1886 en 1887 van de 2e div. infanterie
            1889-10-19 nr. 68beproeving van Maxim en Nordenfelt mitrailleursaffuiten
            1889-10-19 nr. 72verslag van het examen tot toelating als cadet aan de Koninklijke Militaire Academie in het jaar 1889
            1889-10-19 nr. 74handleiding bij het lijntekenen
            1889-10-19 nr. 89aankoop van grond t.b.v het maken van werken in de Haarlemmermeer
            1889-10-21 nr. 52aankoop van grond voor het maken van werken in de Haarlemmermeerpolder
            1889-10-21 nr. 53vergroten wachterswoning Huisduinen
            1889-10-22 nr. 26voorschrift betreffende de dienst bij het remontedepot
            1889-10-23 nr. 55aankoop van grond ten behoeve van werken in de Haarlemmermeerpolder
            1889-10-23 nr. 56aankoop van grond in de Haarlemmermeerpolder
            1889-10-24 nr. 62verslag betreffende de in 1889 gehouden toelatingsexamens voor de artilleriecursus
            1889-10-25 nr. 36onderzoek betreffende de vervaardiging van geweervet
            1889-10-25 nr. 39proefneming met laarzen
            1889-10-26 nr. 45herziening handleiding tot de pontonniersdienst
            1889-10-26 nr. 64aankoop van grond nodig voor het maken van een fort bij de Kudelstaart
            1889-10-29 nr. 65contract voor het maken van betondekkingen op het fort te Hoek van Holland
            1889-10-31 nr. 52beproeving van Belliet
            1889-10-31 nr. 6garnizoens verordeningen in 1890
            1889-11-01 nr. 20verslag omtrent de bestaande schijfinrichting op de schietbaan te Overveen in verband met de aan te brengen verbeteringen
            1889-11-01 nr. 25rapport omtrent de bevindingen bij het schieten met granaatkartetsen
            1889-11-01 nr. 50resultaten van gedane proeven met rookvrij buskruit
            1889-11-02 nr. 41aanmaak van kardoes zakken
            1889-11-06 nr. 21bepakkingslijst voor de kost tot geweermakersgereedschappen
            1889-11-06 nr. 27rapport betreffende de korporaals volontair van de artillerie cursus compagnie van 20 Juli tot 15 september 1889
            1889-11-06 nr. 38aankoop van een terrein voor het station voor de afstandmeting bij fort De Ruijter
            1889-11-07 nr. 32wijziging van schietgaten op het fort IJmuiden en van de richtmiddelen der kanonnen op de pantserforten
            1889-11-08 nr. 43instructies voor de voorstellen tot wijziging van de employe's bij het rijksmagazijn van militaire kleding en uitrusting
            1889-11-09 nr. 35wijziging geweermakers gereedschapskisten

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-11-09 nr. 52onteigening van gronden voor het bouwen van een fort bij Kudelstaart
            1889-11-09 nr. 95wijziging hoofdstuk VIII instructie inventaris
            1889-11-11 nr. 11contract voor het maken van een loods te Amsterdam
            1889-11-11 nr. 47organisatie met betrekking tot het wapen der Koninklijke Marechaussee
            1889-11-12 nr. 19militaire bijstand tegen smokkelarij van vee in de provincie Limburg
            1889-11-14 nr. 10ruiling van grond te Weesp
            1889-11-14 nr. 53aankoop van grond ten behoeve van de vestingbouw in de Haarlemmermeerpolder
            1889-11-16 nr. 38beproeving van gewapende uitleggers
            1889-11-16 nr. 79voorstel voor militaire bijstand in Limburg voor het tegengaan van smokkelarij van vee
            1889-11-18 nr. 24wijziging in het voorschrift omtrent de behandeling en het gebruik van de gewijzigde uitrusting der infanterie
            1889-11-18 nr. 34aankoop van grond voor het maken van werken ten behoeve van de vestingbouw in de Haarlemmermeerpolder
            1889-11-18 nr. 35aankoop van grond voor het maken van werken ten behoeve van de vestingbouw in de Haarlemmermeerpolder
            1889-11-19 nr. 80beproeving van beddingen van bereid hout
            1889-11-20 nr. 31opbouw van een militaire slachterij te Utrecht
            1889-11-20 nr. 41onderzoek van een geweer van 8 mm met repeteer inrichting
            1889-11-20 nr. 43contract voor het maken van een bad en zweminrichting te Naarden
            1889-11-21 nr. 86beproeving van de afstandsmeter "Le Cyre"
            1889-11-21 nr. 99staten van gevonniste militairen
            1889-11-23 nr. 40aankoop van grond voor het maken van werken ten behoeve van de vestingbouw in de Haarlemmermeerpolder
            1889-11-25 nr. 36wijze van aanvraag voor militaire bijstand
            1889-11-26 nr. 39aankoop van gronden ten behoeve van werken in de Haarlemmermeerpolder
            1889-11-26 nr. 40contract voor levering van hijskranen ten behoeve van het magazijn voor geneesmiddelen te Amsterdam
            1889-11-27 nr. 106onderzoek naar de oorzaak van ontijdig springen van granaatkartetsen bij de kanonnen van 12 cm, etc.
            1889-11-28 nr. 11aanbesteding voor het doen van voorzieningen aan het fort bij Pannerden
            1889-11-28 nr. 22beproeving van geweren en patronen bij kamer schietoefeningen
            1889-11-28 nr. 27aankoop van grond voor het maken van werken ten behoeve van de vestingbouw in de Haarlemmermeerpolder
            1889-11-29 nr. 26aankoop van grond tot het maken van een inlaatsluis ten noorden van het fort bij Kudelstaart
            1889-11-29 nr. 35jaarverslag betreffende het toezicht op de bewaarplaatsen van buskruit
            1889-11-30 nr. 36aankoop van gronden ten behoeve van de werken in de Haarlemmermeerpolder

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1889-12-04 nr. 69wijziging van de schietgaten der kustbatterij op het fort IJmuiden
            1889-12-09 nr. 26algemene bepalingen tot het maken van een inlaatsluis voor de polder Hoofland
            1889-12-09 nr. 53ontwerp voor het bouwen van een keurkamer naast de bestaande raadskamer in het militaire hospitaal te Utrecht
            1889-12-10 nr. 22onderzoek van een universeel instrument van Bohne voor waterpassing, afstands , helling , hoogte en hoekmeting, tevens kompas
            1889-12-10 nr. 29algemeen jaarverslag van het fonds ter aanmoediging van de gewapende dienst in de Nederlanden
            1889-12-10 nr. 38uitslag van proeven met herhaald verschoten stalen bussen tot granaatkartetsen
            1889-12-10 nr. 43onteigening van grond voor het maken van een fort aan de Winkel
            1889-12-10 nr. 44contract voor het maken van doelen voor schietproeven te Schoorl
            1889-12-11 nr. 39nota van toelichting betreffende het maken van inlaatduikers aan de Starnmeerpolder
            1889-12-12 nr. 35rapport betreffende een inspectie in de militaire hospitalen te Deventer en Doesburg
            1889-12-14 nr. 17veiligheidsmaatregelen in artillerie parken
            1889-12-14 nr. 35regels voor de hantering van een zakje voor het verbandpakje
            1889-12-20 nr. 24contract voor de levering van karabijnen ten behoeve van de stapelmagazijnen
            1889-12-23 nr. 30proefneming met katoenen tentdoek
            1889-12-23 nr. 66halfjaarlijkse instructierapporten der cavalerie
            1889-12-28 nr. 13staten van gevonniste militairen
            1889-12-28 nr. 14oefeningen van het bij de Normaal Schietschool gedetacheerde personeel
            1889-12-31 nr. 75militaire bijstand in de provincie Limburg tegen smokkelerij van vee
            1889-12-31 nr. 92vrijwillige oefeningen in de wapenhandel
            1889-12-31 nr. 93verslag van de afloop der lichting van 1889

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1890-01-02 nr. 44onderzoek naar de veiligheid van de schietbanen te Maastricht
            1890-01-02 nr. 52het maken van een fort in de Botshol
            1890-01-02 nr. 53onteigening van grond voor het maken van een fort aan de Winkel
            1890-01-04 nr. 1gewijzigde bewapening en uitrusting van den infanterist
            1890-01-04 nr. 9ontwerp voor het maken van gebouwen voor de afstandsmeting voor kustbatterijen
            1890-01-08 nr. 10rapport omtrent de heftoestellen op de forten op de Harssens bij IJmuiden en aan Hoek van Holland
            1890-01-09 nr. 32aanleg van een gemeenschapsweg tussen Uithoorn en Kudelstraat
            1890-01-13 nr. 46aankoop van grond ten behoeve van het maken van werken voor de vestingbouw in de Haarlemmermeerpolder
            1890-01-16 nr. 83samenstelling van de commissie tot aankoop van paarden in geval van mobilisatie
            1890-01-17 nr. 50aankoop van grond ten behoeve van het maken van een fort bij Kudelstaart
            1890-01-20 nr. 73staten van gevonniste militairen
            1890-01-22 nr. 50ontwerp voor het maken van een inlaatsluis voor de Eilandpolder
            1890-01-22 nr. 67bepalingen omtrent de verdeling van vindingslonen voor projectielen enz.
            1890-01-23 nr. 86wijziging model puntalen voor genietroepen
            1890-01-24 nr. 45overdracht van gronden te Venlo
            1890-01-25 nr. 76wijziging in het handboek voor onderofficieren en korporaals der niet bereden artillerie
            1890-01-27 nr. 45beproeving van plaatijzer voor de metalen onderbouw van een pantserkoepel van het fort in de Zuiderzee aan het Pampus
            1890-01-27 nr. 69overdracht van grond te Neuzen
            1890-01-28 nr. 10beproeving van draagbaar spoorwegmatrieel
            1890-01-30 nr. 53beproeving van een gewijzigd quadrant Bode voor vestinggeschut
            1890-02-01 nr. 39staten van gevonniste militairen
            1890-02-04 nr. 3samenstelling van de commissie tot aankoop van paarden in het buitenland
            1890-02-06 nr. 30verbeteringen in het schoolboek voor lager militair onderwijs, 1e stukje
            1890-02-08 nr. 39contract voor het maken van gebouwen voor de afstandsmeting voor kustbatterijen
            1890-02-08 nr. 41aanbesteding voor werken vallend onder het derde genie commandement te Breda
            1890-02-08 nr. 45ontwerp akte voor het bouwen van een station voor de afstandsmeting bij het fort De Ruijter

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1890-02-12 nr. 112jaarverslag omtrent de toestand van de afdeling der Krijgsschool en van de intendance cursus 1889
            1890-02-12 nr. 33schietregels voor indirect granaatkartetsvuur
            1890-02-13 nr. 77schietproeven voor de keuring van buskruit 6 10
            1890-02-14 nr. 82beproeving van draagbaar spoorwegmaterieel
            1890-02-15 nr. 40bouwen van een smederij met beslagloods nabij de kazerne Kortestal op het Nonnenveld te Breda
            1890-02-15 nr. 5aankoop van grond ten behoeve van werken in de Haarlemmermeerpolder
            1890-02-15 nr. 54rapport omtrent de controle van schootstafels door de commissie van proefneming
            1890-02-17 nr. 16diverse koopakten van gronden ten behoeve van het bouwen van een fort bij Kudelstaart
            1890-02-18 nr. 29beproeving met mitrailleurs
            1890-02-18 nr. 6onteigening van grond tot het krijgen van gronden voor de aanleg van een inlaatsluis voor de Eilandspolder
            1890-02-20 nr. 38aankoop van grond voor het bouwen van een fort in de Botshol
            1890-02-20 nr. 53verslagen betreffende de indeling der lichting 1889
            1890-02-22 nr. 22inlaatsluizen voor de 2e en 3e bedijking van het Groot Waterschap de Ronde Veenen
            1890-02-22 nr. 23aankoop van grond voor het maken van een inlaatsluis ten noorden van het fort bij Kudelstaart
            1890-02-22 nr. 97halfjaarlijkse instructie rapporten der infanterie
            1890-02-25 nr. 51aankoop van grond voor het maken van vestingswerken in de Haarlemmermeerpolder
            1890-02-26 nr. 2staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1890-02-26 nr. 56inlaatsluis voor den polder Blokland
            1890-02-27 nr. 11aanbesteding tot het bouwen van een militaire slachterij c.a. op het terrein Damlust te Utrecht
            1890-02-28 nr. 55proeven met geburnetteerd en niet geburnetteerd brughout
            1890-02-28 nr. 58ruiling van gronden en gebouwen te Zutphen
            1890-03-04 nr. 44aankoop van grond ten behoeve van het maken van werken voor de vestingbouw in de Haarlemmermeerpolder
            1890-03-06 nr. 68wijziging der wapenkisten tot lopen van klein kaliber geweren
            1890-03-08 nr. 82aankoop van grond voor het maken van een inlaatsluis in de Beemsterringdijk
            1890-03-10 nr. 38militaire bijstand te Driel
            1890-03-10 nr. 40jaarverslag van de topografische inrichtingen over 1889
            1890-03-11 nr. 47wijziging van geweer maken gereedschapskisten
            1890-03-11 nr. 52aanbesteding voor het bouwen van een loods bij de kazerne te Haarlem
            1890-03-11 nr. 81gewijzigde uitrusting van de infanterist
            1890-03-12 nr. 31wijziging in het algemeen reglement voor het vervoeren met de spoorwegen
            1890-03-12 nr. 37jaarverslag van de Koninklijke Militaire Academie 1889
            1890-03-13 nr. 59aankoop van grond ten behoeve van de bouw van een fort aan de Winkel
            1890-03-14 nr. 115verslag omtrent de geneeskundige dienst der landmacht over het jaar 1889
            1890-03-14 nr. 68schietoefeningen op een sleepschijf met een oefenkanon van 3.7 cm
            1890-03-15 nr. 30aanbesteding voor de bouw van gebouwen voor afstandsmeting te Hellevoetssluis
            1890-03-15 nr. 38militaire bijstand in Driel
            1890-03-17 nr. 50bestek voor bouw van een kantine voor onderofficieren en manschappen te Zutphen
            1890-03-18 nr. 44aankoop van grond ten behoeve van de vestingbouw in de Haarlemmermeerpolder
            1890-03-19 nr. 61contract voor de bouw van een werkplaats voor geweermakers te Breda
            1890-03-19 nr. 62contract voor de bouw van een bergplaats voor infanteriepatronen te Breda
            1890-03-19 nr. 63contract voor de bouw van een droogloods te Bergen op Zoom
            1890-03-19 nr. 66militaire bijstand te Enschede
            1890-03-24 nr. 26ontwerp en voorwaarden voor het maken van schietbanen in het fort op de Biltstraat te Utrecht
            1890-03-24 nr. 31jaarverslag postduivendienst 1889

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1890-03-24 nr. 41beproeving van het toestel voor het geven van indirecte richting
            1890-03-24 nr. 72nota over het opbergen van buskruit en munitie in de stelling van Amsterdam
            1890-03-26 nr. 71overzicht voorstellen inzake de rangschikking van militiekader
            1890-03-27 nr. 50aankoop van grond ten behoeve van het maken van een inlaatsluis in de Eilandspolder
            1890-03-27 nr. 72staten van gevonniste militairen
            1890-03-28 nr. 25militaire bijstand te Stadskanaal en Musselkanaal
            1890-03-29 nr. 89militaire bijstand te Valthermond en Eerste Exloërmond
            1890-04-01 nr. 52contract voor de bouw van een militaire slachterij te Damlust
            1890-04-02 nr. 31aanbesteding tot het maken van inundatiemiddelen bij Spaarndam
            1890-04-05 nr. 31militaire bijstand te Nieuw Buinen
            1890-04-05 nr. 37jaarverslag van het Algemeen Depot van Discipline over 1889
            1890-04-05 nr. 57onteigening van gronden ten behoeve van het maken van een fort aan de Winkel
            1890-04-08 nr. 3militaire bijstand te Nieuw Amsterdam
            1890-04-08 nr. 54schietproeven te Durgerdam en Diemerdam
            1890-04-08 nr. 73contract voor bouw van arrestlokalen bij de politiewacht in de kazerne de IJzendoorn te Zutphen
            1890-04-10 nr. 77aanbesteding tot het bouwen van een loods, een gymlokaal en een wachthuis te Den Haag
            1890-04-11 nr. 132aankoop van grond ten behoeve van het maken van een fort bij Kudelstaart
            1890-04-12 nr. 29opgaven van mutatiën in de stamboeken van geschut der bereden artillerie

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1890-04-12 nr. 89algemeen verslag betreffende de artillerie cursus en de inrichtingen van militair onderwijs bij de infanterie over 1889
            1890-04-14 nr. 34gewijzigde herdruk van hoofdstuk VI van de instructie inventaris
            1890-04-14 nr. 49wijziging kennisgeving van besmettelijke ziekten door commandanten
            1890-04-15 nr. 49opmerkingen e.d. betreffende een nieuwe handleiding tot de kennis der reglementen der militair geneeskundigen
            1890-04-19 nr. 54wijzigingen in de kazernestaten van 1890
            1890-04-19 nr. 70wijziging van de voorwaarden van de buskruitfabriek "de Krijgsman" te Muiden
            1890-04-21 nr. 14militaire bijstand te Beeststerzwaag
            1890-04-21 nr. 41verslag omtrent de samenstelling der schootstafels voor het schieten van granaten met diverse ladingen
            1890-04-22 nr. 59overeenkomst voor bouw van stations voor het meten van afstanden bij de kustforten te Hellevoetssluis en Willemstad
            1890-04-23 nr. 69aankoop grond ten behoeve van het maken van werken voor de vestingbouw in de Haarlemmermeerpolder
            1890-04-24 nr. 107aanhouding en bepaling verlof miliciëns 1889 als gevolg van onlusten in de oostelijke en noordelijke provincie
            1890-04-24 nr. 38militaire bijstand te Gorredijk
            1890-04-24 nr. 53invloed van het geneeskundig onderzoek op de resultaten van de koloniale werving
            1890-04-24 nr. 64onteigening van gronden voor vestingbouw in de Haarlemmermeerpolder
            1890-04-24 nr. 76maken van vijf schietbanen op de Leusderberg te Amersfoort
            1890-04-25 nr. 110instructies voor de inspecteur, commandant der vesting artillerie, commandant der bereden artillerie en de directeur der artillerie inrichtingen
            1890-04-25 nr. 32contract voor bouw meetstations van de vesting Hellevoetsluis
            1890-04-26 nr. 23contract voor het aanbrengen van voorzieningen aan de kazerne "Het Huis Waliën" te Zutphen
            1890-04-26 nr. 40aanbesteding voor bouw van een kantine en het maken van een ijzeren hek op stenen voet te Zutphen
            1890-04-28 nr. 126herdruk van hoofdstuk VI der instructie inventaris
            1890-04-28 nr. 51rapport over de militaire bijstand ter wering van de smokkelarij in de grensstreek van Limburg
            1890-04-28 nr. 68aanbesteding voor het maken van batterijen aan de Zuiderzee bij Durgerdam en bij Diemerdam
            1890-04-28 nr. 98inspectierapport betreffende de voertuigen en paardetuigen opgelegd in de magazijnen der geneeskundige dienst te Amsterdam, Utrecht en Dordrecht
            1890-04-29 nr. 43beproeving van een geschutstand samengesteld uit twee pontons
            1890-04-30 nr. 47aankoop grond voor het fort Botshol

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1890-05-01 nr. 35gewijzigde leidraad tot het theoretische onderwijs van de soldaat bij de infanterie
            1890-05-02 nr. 59opstelling en beproeving van een kanon van 8 cm br. op de kazemataffuit op het fort bij IJmuiden
            1890-05-02 nr. 68onderzoek van militieplichtigen, geoefend in de wapenhandel bij het korps Koninklijke scherpschutters te Rotterdam
            1890-05-02 nr. 88staten van gevonniste militairen
            1890-05-05 nr. 80aankoop van grond nodig voor de bouw van een patronenmagazijn te Leiden
            1890-05-05 nr. 92contract voor het maken van een inlaatsluis in de zuidelijke ringdijk te Beemster
            1890-05-05 nr. 93contract voor het maken van zandophogingen enz. voor het fort bij Kudelstraat
            1890-05-06 nr. 57contract voor de levering van een kanon 24 cm L/35
            1890-05-06 nr. 58beproeving voor het bevestigen van losse raden no 4 en no 15 op de voorraadaffuit en voorwagen met riemen
            1890-05-07 nr. 107beproeving van nieuwe schootstafels voor het schieten van granaten en ijzeren en stalen granaatkartetsen
            1890-05-07 nr. 86aanbesteding voor de uitbreiding van het remontedepot in de legerplaats te Milligen
            1890-05-08 nr. 39beproeving van gewijzigde singels
            1890-05-09 nr. 126aanbesteding tot het maken van een dubbele schutssluis, een gedeelte Haperdijk enz. in de Haarlemmermeerpolder nabij Aalsmeer
            1890-05-10 nr. 56proefneming met veldflessen, met verschillende stof bekleed
            1890-05-10 nr. 63aanleg drie schietbanen bij het fort Kijkduin
            1890-05-10 nr. 79aanbesteding voor de bouw van een inlaatsluis Groot Mijdrecht
            1890-05-12 nr. 44aankoop van grond voor het maken van een inlaatsluis voor Groot Mijdrecht
            1890-05-13 nr. 28algemeen verslag over 1889 betreffende de inrichtingen
            1890-05-13 nr. 50contract voor het maken van een inlaatsluis voor de Eilandspolder

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1890-05-13 nr. 77jaarlijks onderzoek naar verlofgangers van de militie ter land
            1890-05-16 nr. 46verbetering van het fort bij Pannerden
            1890-05-16 nr. 99rekening en verantwoording van het fonds voor onderofficieren enz. over het jaar 1889
            1890-05-20 nr. 100gewijzigde uitrusting van de infanterist
            1890-05-22 nr. 105aanbesteding voor het bouwen van een scherm en gymnastiekzaal en een wachthuis bij de Alexander kazerne
            1890-05-24 nr. 1staten van gevonniste militairen
            1890-05-24 nr. 123jaarverslag over de in 1889 bij de Artillerie Schietschool gehouden oefeningen
            1890-05-27 nr. 43praktische oefeningen en instructiereizen voor officieren in 1890

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1890-05-27 nr. 51voorschrift voor de schermoefeningen bij de infanterie
            1890-05-29 nr. 66praktische oefeningen der instructie compagnie in 1889
            1890-05-29 nr. 67verloren geraken van exercitie patronen
            1890-05-30 nr. 148verslagen betreffende het rijkundig onderwijs in de winter van 1889/1890
            1890-05-30 nr. 149verslag van een zending naar Parijs
            1890-05-30 nr. 56beëindiging militaire bijstand te Enschede
            1890-05-30 nr. 83onteigening van grond voor het maken van werken ten behoeve van de vestingbouw in de Haarlemmermeerpolder
            1890-05-31 nr. 42proeven met gietijzeren en stalen granaat kartetsen, geschoten uit getrokken bronzen mortieren van 15 cm
            1890-06-02 nr. 62contract voor het bouwen van een kantine te Zutphen
            1890-06-04 nr. 119aanleg grindweg tussen Elburg Epe
            1890-06-05 nr. 20vestiging van een remontedepot op het terrein van het voormalig Rijksgesticht te Ommerschans
            1890-06-12 nr. 51beproeving van kartetsen voor kustgeschut
            1890-06-13 nr. 59uitkomsten van schietproeven met vuurmonden
            1890-06-16 nr. 4staten van gevonniste militairen
            1890-06-16 nr. 41boekwerk betreffende granaatbeproevingen, met foto's
            1890-06-20 nr. 98jaarverslag van de legerplaats bij Oldebroek
            1890-06-21 nr. 46overzicht oefeningen en proeven bij de artillerie schietschool
            1890-06-24 nr. 9jaarverslag over de verrichtingen van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie over 1889

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1890-06-25 nr. 113contract voor het bouwen van een smederij te Breda
            1890-06-25 nr. 15contract voor het bouwen van vier stallen voor elk 35 paarden
            1890-06-28 nr. 132herhalingsoefeningen van de lichting van 1885
            1890-07-02 nr. 23contract voor het maken van een inlaatsluis voor Groot Mijdrecht
            1890-07-02 nr. 25aanbesteding voor het maken van 17 schietbanen in het fort op de Biltstraat te Utrecht
            1890-07-02 nr. 27wijziging van ransels
            1890-07-03 nr. 20aankoop van grond ten behoeve van het maken van een fort in de polder Botshol
            1890-07-03 nr. 21aankoop van grond voor het maken van een fort bij Kudelstaart
            1890-07-03 nr. 22aankoop van grond voor het maken van een inlaatsluis te Eilandpolder
            1890-07-04 nr. 116aanbesteding voor het bouwen van een munitiemagazijn te 's Gravenhage
            1890-07-04 nr. 130inspectie over de klein kaliber geweren bij de schutterij
            1890-07-04 nr. 134aankoop van grond nodig voor de bouw van een patronenmagazijn te Oegstgeest
            1890-07-04 nr. 17onteigening grond voor de inlaatsluizen in de polders Blokland en Hofland, gemeente Mijdrecht
            1890-07-08 nr. 15beproeving met gewapende leggers
            1890-07-09 nr. 3rekeningen van uitgaven betreffende de dienst van 1888

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1890-07-10 nr. 116het bouwen van een munitiemagazijn op het proefveld bij 's Gravenhage
            1890-07-10 nr. 47verantwoordingsstaten van wapenen en ledergoed der schutterijen over 1889
            1890-07-14 nr. 63inspectie over de geweren klein kaliber bij de dienstdoende schutterijen in 1889
            1890-07-15 nr. 65beproeving met rookvrij buskruit
            1890-07-16 nr. 86aanbesteding voor het maken van twee buskruit magazijnen in de vesting Willemstad
            1890-07-17 nr. 43inspectierapport over de Koninklijke Militaire Academie in 1890
            1890-07-17 nr. 55contract voor het maken van een dubbele schutsluis in de Haarlemmermeerpolder
            1890-07-17 nr. 56nota's en tekeningen voor de gedekte gemeenschapsweg Uithoorn Kudelstaart
            1890-07-18 nr. 32te houden oefeningen van de 2e divisie infanterie in 1891
            1890-07-19 nr. 49aankoop van grond voor het maken van werken ten behoeve van de vestingbouw in de Haarlemmermeerpolder
            1890-07-22 nr. 44contract voor het bouwen van een patronenmagazijn te Leiden
            1890-07-22 nr. 45aankoop van grond voor het maken van een uitlaatsluis ten noorden van het fort bij Kudelstaart
            1890-07-23 nr. 105aanbesteding tot het verbeteren van het fort Pannerden te Nijmegen
            1890-07-23 nr. 64wijziging van formatie van het Nederlands Indische leger

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1890-07-24 nr. 5aankoop van weiland en dijk te Fijnaart
            1890-07-24 nr. 50verslagen van militaire bijstand te Drielen Enschede
            1890-07-24 nr. 51militaire bijstand in de noordelijke provinciën
            1890-07-24 nr. 58wijziging van het VIIIe hoofdstuk van de staatsbegroting voor het jaar 1889
            1890-07-24 nr. 73proefneming van het meten van aanvangsnelheden met de stalen kanon van 24 cm L/25 no. 1 te Den Helder
            1890-07-24 nr. 77telegrafische verbinding van het fort in de Zuiderzee aan de Pampus
            1890-07-28 nr. 48ruiling van gronden en gebouwen enz. te Zutphen
            1890-07-28 nr. 67aankoop van grond voor een inlaatsluis voor de 3e bedijking Mijdrechtsche droogmakerij
            1890-07-29 nr. 61staten van gevonniste militairen
            1890-07-31 nr. 36wijziging van het VIIIe hoofdstuk van de staatsbegroting voor 1889
            1890-07-31 nr. 89jaarverslag 1888/1889 van het officieren schietgezelschap te 's Gravenhage
            1890-08-01 nr. 61eindexamen verslag van de 1e afdeling der Krijgsschool en aan de Koninklijke Militaire Academie in 1890
            1890-08-01 nr. 73aankoop van grond voor het fort in de polder Botshol
            1890-08-04 nr. 109subsidie aan de militaire sportvereniging te 's Gravenhage
            1890-08-04 nr. 88wijziging van een model ziekenrapport voor de veterinaire dienst
            1890-08-06 nr. 41verslagen van de toestand van kardoezen
            1890-08-06 nr. 42beproeving met rookvrije buskruit
            1890-08-07 nr. 46inspectierapport betreffende een oefening van de veldcompagnie der genietroepen
            1890-08-07 nr. 75het bouwen van een bewaarplaats van dynamiet in de voormalige linie van Helpman bij Groningen
            1890-08-07 nr. 85contract voor het maken van schietbanen in het fort op de Biltstraat te Utrecht
            1890-08-08 nr. 52opheffing van de hoofdcursus te 's Hertogenbosch en van de vaste examen commissie

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1890-08-09 nr. 57wijziging in de vredesorganisatie van het leger
            1890-08-09 nr. 63vrijwillige oefeningen der wapenhandel gedurende het tijdvak van 1 oktober 1889 tot en met 20 april 1890
            1890-08-09 nr. 78jaarverslag van 1889 artillerie inrichtingen
            1890-08-12 nr. 99aanmaak van kardoeszakken van 15 m
            1890-08-13 nr. 79jaarlijks onderzoek van scherpe patronen van het oudste jaartal van aanmaak
            1890-08-14 nr. 91onteigening gronden te Mijdrecht ten behoeve van inlaatsluizen
            1890-08-15 nr. 85contract voor het bouwen van een munitiemagazijn in de nabijheid van het parkeerterrein der veldartillerie te 's Gravenhage
            1890-08-16 nr. 103rapport van een zending naar België
            1890-08-19 nr. 24aanleg van schietbanen nabij het fort Kijkduin
            1890-08-22 nr. 51inrichten van de Zuidelijke schietbaan in de voormalige linie van Helpman bij Groningen tot 2 banen
            1890-08-26 nr. 46verkoop van grond voor het maken van een inlaatduiker aan de Starnmeerpolder
            1890-08-30 nr. 1dienstongeval met dodelijke afloop bij het doen van losse schoten met een kanon van 8 cm
            1890-08-30 nr. 110staten van gevonniste militairen
            1890-08-30 nr. 114bouw van een geweermakerswerkplaats te Naarden
            1890-08-30 nr. 45wijziging van het model vetlaarzen
            1890-08-30 nr. 98voorschrift voor de schermoefeningen bij de infanterie

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1890-09-03 nr. 12het bijwonen van proeven van geschutkoepels te Le Cruisot, met foto
            1890-09-05 nr. 40onderzoek naar een geschikte patroon met verminderde lading
            1890-09-05 nr. 43contract voor het maken van twee buskruitmagazijnen in de vesting Willemstad
            1890-09-06 nr. 45benoeming en tot lid en plaatsvervangend lid van de Raad van bijstand van de Koninklijke Militaire Academie
            1890-09-09 nr. 77schietoefeningen in de legerplaats bij Zeist in 1890

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1890-09-12 nr. 65wijziging van het model van het schoeisel
            1890-09-13 nr. 31onderzoek van vuurpijlen en sterren
            1890-09-16 nr. 35bijdrage tot het regeringsverslag over de staat van het onderwijs over 1889 1890
            1890-09-17 nr. 15aankoop van grond voor het maken van een fort in de polder Botshol
            1890-09-17 nr. 64wijziging reglement der inwendige dienst der genietroepen
            1890-09-17 nr. 84staten van gevonniste militairen
            1890-09-18 nr. 44wijziging van voorwaarden van aanbesteding etc.
            1890-09-20 nr. 71wijzigingen in het voorschrift betreffende de wapenen en schietoefeningen bij infanterie enz.
            1890-09-22 nr. 56aankoop grond ten behoeve van de inlaatsluis voor de 2e bedijking der Mijdrechtse Droogmakerij te Uithoorn
            1890-09-24 nr. 50militaire bijstand te 't Bildt
            1890-09-24 nr. 70aankoop van grond ten behoeve van het maken van werken voor de vestingbouw in de Haarlemmermeerpolder
            1890-09-24 nr. 79jaarverslagen van verenigingen tot ontwikkeling van militieplichtigen te Amsterdam en Rotterdam
            1890-09-24 nr. 94aanbesteding tot het maken van een slaperdijk in de Haarlemmermeerpolder
            1890-10-01 nr. 30jaarverslag van de Nederlandse Bond van Oud onderofficieren
            1890-10-06 nr. 103inspectie rapporten betreffende militaire hospitalen te Haarlem en Naarden
            1890-10-06 nr. 86inspectie bij het 4e en het 7e infanterie regiment
            1890-10-09 nr. 100contract voor het maken van een zandophoging voor een fort bij Marken Binnen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1890-10-10 nr. 56wijziging in de bepakking van munitievoorwagens en voorraadaffuiten
            1890-10-13 nr. 65beproeving van een pantseraffuit zonder terugloop, systeem Gruson bewapend met twee kanonnen van 15 cm Krupp L/25 te Tangerhütte
            1890-10-13 nr. 8verslagen betreffende de uitgaven over dienstjaar 1888 van het VIIIe hoofdstuk der staatsbegroting
            1890-10-14 nr. 76beëindiging militaire bijstand te Bildt
            1890-10-14 nr. 77militaire bijstand te Vaals
            1890-10-15 nr. 124militaire bijstand in de noordelijke provinciën
            1890-10-15 nr. 61verslag der commissie tot het afnemen van het toelatingsexamen tot de artilleriecursus en de voorbereide praktische cursus der militaire school
            1890-10-16 nr. 22aankoop van grond voor de bouw van een fort aan de Winkel
            1890-10-16 nr. 23aankoop van grond voor de bouw van een fort in de polder Boltshol
            1890-10-17 nr. 34onteigening van gronden voor het maken van een gedekte gemeenschapsweg tussen Uithoorn en Kudelstaart
            1890-10-18 nr. 28aankoop van grond voor het maken van een inlaatsluis voor de derde bedijking van de Mijdrechtse droogmakerij
            1890-10-22 nr. 3staten van gevonniste militairen
            1890-10-23 nr. 20gebruik van ontsmettingsovens
            1890-10-23 nr. 49aankoop van grond voor het maken van een afstandsmeetstation in de vesting Willemstad
            1890-10-24 nr. 87beknopt verslag omtrent het gebruik en de werking van de veldpers voor het drukken van geschriften
            1890-10-24 nr. 96benoeming tot lid van de commissie van toezicht op het middelbaar onderwijs te Delft
            1890-10-24 nr. 98benoeming van leden der herkeuringscommissie inzake fourage voor 1890/1891
            1890-10-27 nr. 85beproeving van rookvrij Nobel buskruit voor geschut
            1890-10-27 nr. 91aankoop grond voor het maken van een slaperdijk door de Haarlemmermeerpolder

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1890-10-28 nr. 76verzameling van de uitkomsten van schietoefeningen bij de schutterijen in 1889/1890
            1890-10-29 nr. 69contract voor het maken van een slaperdijk in de Haarlemmermeerpolder
            1890-10-29 nr. 71aankoop van grond voor het maken van inlaatsluizen in de polders Hofland en Blokland
            1890-10-30 nr. 71verslag van het examen tot toelating als cadet aan de Koninklijke Militaire Academie in het jaar 1890
            1890-10-30 nr. 78benoeming tot lid in een Commissie van Onderwijs
            1890-10-31 nr. 94beproeving van kubus buskruit 6 10 (kubieke korrels)
            1890-11-01 nr. 43benoeming van een lid der vaste herkeuringscommissie van fourage
            1890-11-04 nr. 65oprichting van een koloniale reserve
            1890-11-04 nr. 80beproeving van het Norderfelt mitrailleur
            1890-11-04 nr. 86overeenkomst betreffende het bouwen van een garnizoenskledingmagazijn te 's Gravenhage
            1890-11-06 nr. 85beproeving van springmiddelen o.a. van schietkatoen en dynamiet
            1890-11-06 nr. 86ontwerp bestek voor de bouw van een buskruitmagazijn met wachterswoning, toegangsbrug enz. aan de Slochterbrug te Amsterdam
            1890-11-08 nr. 39keuringsverslagen gietijzeren koepelbeplatingen voor fort Pampus

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1890-11-17 nr. 61verslag betreffende de van 1 05 t/m 30 september 1890 gehouden theoretische en praktische oefeningen in de wapenhandel
            1890-11-18 nr. 37oefeningen van het 7e regiment infanterie in het kamp bij Laren in 1890
            1890-11-19 nr. 2regeling landbouwkundig onderwijs aan officieren van de intendance cursus
            1890-11-19 nr. 51aanbesteding voor bouw van een munitiemagazijn op de vlakte van Waalsdorp
            1890-11-19 nr. 64onderzoek van cilinders voor gasdrukmeting bij keuring van buskruit
            1890-11-20 nr. 46wijziging van het voorschrift betreffende de wapen en schietoefeningen bij de cavalerie
            1890-11-20 nr. 48wijzigingen in de voorschriften op de velddienst van het Nederlandse leger en betreffende de behandeling en het gebruik van de gewijzigde uitrusting der infanterie
            1890-11-22 nr. 2staten van gevonniste militairen
            1890-11-22 nr. 31onteigening van grond voor het maken van het fort aan de Winkel
            1890-11-24 nr. 33oefeningen betreffende de vernieling van ijzeren spoorwegbruggen op 28 juli 1890, met foto's
            1890-11-24 nr. 57beproeving van telemicrofonen tot het overbrengen van seinen bij kustbatterijen langs telefonische weg en bij schietoefeningen met vestinggeschut
            1890-11-25 nr. 1bevel dat tijdens de begrafenis van Zijne Majesteit Koning Willem III bij het uitrukken der troepen geen muziek zal worden gemaakt
            1890-11-25 nr. 21verslag en overzicht van de in 1890 gehouden oefeningen op Rijksduivenstations te Utrecht, Pannerden en IJmuiden
            1890-11-25 nr. 7proclamatie betreffende de komst tot de Troon van Koningin Wilhelmina en de aanvaarding van het regentschap over het Koninkrijk door Koningin weduwe Emma
            1890-11-28 nr. 27keurings verslag betreffende de navolgende pantsergietingen aan het Grusonwerk te Buckau
            1890-11-28 nr. 31programma betreffende het vervoer van het lijk van Zijne Majesteit Koning Willem III van het paleis Het Loo naar 's Gravenhage
            1890-11-28 nr. 37gewijzigde uitrusting van ransel van het kader en de vrijwilligers van het 6e regiment der infanterie
            1890-11-28 nr. 71programma betreffende de dragers van het lijk van Zijne Majesteit Koning Willem III inzake de overbrenging van het station van de staatsspoorweg naar het Paleis Noordeinde te 's Gravenhage
            1890-11-29 nr. 33programma betreffende het vervoer van het lijk van Zijne Majesteit de Koning van Paleis Het Loo naar 's Gravenhage
            1890-11-29 nr. 34huldebetoon aan wijlen Zijne Majesteit Koning Willem III door een deputatie van het cadettenkorps van het Koninklijke Militaire Academie
            1890-11-29 nr. 48wijziging van het voorschrift betreffende de dienst bij het remontedepot
            1890-11-29 nr. 69overbrenging en de ter aarde bestelling van wijlen Zijne Majesteit Koning Willem III
            1890-12-01 nr. 1bepalingen voor de landmacht met betrekking tot de begrafenis van het lijk van Zijne Majesteit Koning Willem III
            1890-12-01 nr. 2regeling saluutschoten bij de begrafenis van wijlen Zijne Majesteit Koning Willem III
            1890-12-01 nr. 9kleding van de troepen, dienstdoende bij de begrafenis van wijlen Zijne Majesteit Koning Willem III
            1890-12-02 nr. 18overeenkomst met de gemeente Edam, betreffende de inrichting van de pompsluis voor militaire doelen
            1890-12-02 nr. 22oefeningen van de dienstdoende schutterijen gedurende de winter van 1889 1890
            1890-12-03 nr. 18jaarverslag van het fonds ter aanmoediging en ondersteuning van de gewapende dienst in Nederland
            1890-12-03 nr. 24koopakte voor inlaatduikers Naardermeer en Zuiderplas
            1890-12-03 nr. 71voorschriften geldende tijdens en naar aanleiding van overbrenging van het lijk van Zijne Majesteit Koning Willem III
            1890-12-05 nr. 68aanbesteding voor het bouwen van een garnizoensmagazijn voor kleding te 's Gravenhage

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1890-12-08 nr. 53dankbetuiging namens Hare Majesteit de Koningin weduwe Regentes
            1890-12-09 nr. 19officieren instructies uit het leger omtrent praktische oefening van schutterijen
            1890-12-09 nr. 25beproeving van geweren van verkleind kaliber
            1890-12-10 nr. 44contract voor een telegrafische verbinding van het fort aan het Pampus
            1890-12-10 nr. 47herziening van het voorschrift betreffende de wapenen en schietoefeningen bij de cavalerie
            1890-12-10 nr. 51pensioenuitkering aan een soldaat die als gevolg van mishandeling tijdens zijn militaire dienst lichaamsgebreken kreeg
            1890-12-10 nr. 59ontploffing badketel in de pontonnierskazerne te Dordrecht
            1890-12-10 nr. 66beproeving van rookvrij Nobel buskruit
            1890-12-10 nr. 72onteigening van gronden ten behoeve van de aanleg van een gemeenschapsweg Uithoorn Kudelstaart
            1890-12-10 nr. 77regeling der pensioenen van de mindere geëmployeerden enz. werkzaam bij de inrichtingen van 's Rijks zee en landmacht
            1890-12-10 nr. 82voorschriften betreffende het wassen van nachtlegergoederen
            1890-12-11 nr. 26aankoop van grond voor het maken van een fort in de Botshol
            1890-12-11 nr. 32beproeving van schijfmaterieel voor gevechtsschieten
            1890-12-12 nr. 9jaarlijkse verantwoording van wapenen met toebehoren en munitie
            1890-12-13 nr. 56proef met stalen bussen van 15 cm
            1890-12-15 nr. 11rectificatie koopakte van waterschap De Ruigenhil
            1890-12-15 nr. 59aankoop van grond voor het maken van een fort in Botshol
            1890-12-18 nr. 43beproeving van snelvurende kanonnen
            1890-12-18 nr. 64bescheiden betreffende het overlijden, de overbrenging van het lijk en de begrafenis van Zijne Majesteit Koning Willem III
            1890-12-19 nr. 10verslag van de afloop der lichting over 1890
            1890-12-19 nr. 11beproeving van een geweer van klein kaliber
            1890-12-19 nr. 50beproeving van geweren van klein kaliber
            1890-12-20 nr. 1onteigening van gronden ten behoeve van de vestingbouw
            1890-12-20 nr. 95ontwerp overeenkomst betreffende telefonische verbindingen in de garnizoenen
            1890-12-23 nr. 22regeling van de pensioens (gagements) vooruitzichten van de militairen beneden den rang van officier bij de Koloniale Reserve
            1890-12-23 nr. 30erewachten aan het Paleis Het Loo
            1890-12-24 nr. 42prijsbepaling voor het jaar 1891 van militaire kledings en uitrustingsstukken
            1890-12-27 nr. 108gebruik van genie karabijnen bij de bewapening van het korps pontonniers
            1890-12-27 nr. 75proeven met al dan niet behandeld brughout
            1890-12-29 nr. 46rapport betreffende de inspectie over de militaire hospitalen te Arnhem, Kampen, Doesburg en Deventer inzake het administratief beheer
            1890-12-29 nr. 62regeling verstrekking van koffie aan wachten

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1890-12-29 nr. 68circulaire betreffende de verstrekking van koffie aan de schildwachten in verband met de koude 's nachts
            1890-12-29 nr. 91interpretatie van de wet van 2 juni 1875, betreffende berging van munitie
            1890-12-31 nr. 117reglement betreffende werklieden werkzaam bij de artillerie inrichtingen
            1890-12-31 nr. 122inrichting van het departement van Oorlog
            1890-12-31 nr. 19aanbesteding voor het bouwen van een munitiemagazijn op de vlakte van Waalsdorp
            1890-12-31 nr. 20aanbesteding voor het maken van een inlaatsluis ten noorden van het fort bij Kudelstaart
            1890-12-31 nr. 22aanbesteding voor het bouwen van een garnizoensmagazijn van kleding te 's Gravenhage
            1890-12-31 nr. 23aanbesteding omtrent het maken van inlaatsluizen voor der derde en tweede bedijking der Mijdrechtse droogmakerij
            1890-12-31 nr. 24aanbesteding voor het bouwen van een kustbatterij bij Diederdam
            1890-12-31 nr. 7aanleg telefoon verbindingen in de garnizoenen
            1890-12-31 nr. 82verhoging van de grondslag voor pensioen
            1890-12-31 nr. 83aanbesteding voor inlaatduikers Starnmeer en Oosterwouderpolders
            1891-01-02 nr. 32herziening van het voorschrift betreffende de wapenen en de schietoefeningen bij de cavalerie
            1891-01-02 nr. 7staten van gevonniste militairen
            1891-01-03 nr. 20concessie aanleg paardentrambaan van Groningen naar Zuidlaren
            1891-01-03 nr. 44benoeming van leden voor de krijgsraad
            1891-01-05 nr. 78praktische oefening van het gedetacheerde personeel der bezettingsbataljons
            1891-01-05 nr. 80mede van toepassing verklaren van art. 4 van het reglement op den inwendige dienst der infanterie betreffende indiening van verzoekschriften op den inwendige dienst der cavalerie
            1891-01-05 nr. 89oprichting van een buskruitmagazijn te Nieuwendam
            1891-01-07 nr. 23wijzigingen in de voorschrift op de inwendige dienst der Koninklijke Militaire Academie
            1891-01-07 nr. 46wijziging van een proces verbaal van overdracht van grond aan de gemeente Vlissingen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-01-07 nr. 49praktische oefeningen van het korps genietroepen over 1889
            1891-01-07 nr. 54voorstellen tot wijzigingen van artikel 44 van het reglement voor het vervoer op de gewone spoorwegen van ontplofbare en licht ontvlambare stoffen per spoortrein
            1891-01-07 nr. 67beproeving van lage schoenen zonder sporen voor de cavalerie
            1891-01-08 nr. 63toestemming tot oprichting van de Vereniging Delftsche Studentenweerbaarheid te Delft
            1891-01-08 nr. 78dodelijke verwondingen van een Marechaussee bij de arrestatie van een misdadiger te Klimmen
            1891-01-09 nr. 3jaarverslag van het officieren schietgezelschap van de dienstdoende schutterij te 's Gravenhage over 1889/1890
            1891-01-09 nr. 9theoretische en praktische oefeningen der infanterie in december 1890
            1891-01-10 nr. 48overeenkomst betreffende het bouwen van een garnizoensmagazijn van kleding te 's Gravenhage
            1891-01-10 nr. 81proef met nieuwe model bitstangen bij de cavalerie
            1891-01-10 nr. 85dienstongeval met dodelijke afloop tijdens een mars van Den Haag naar Leiden ongeveer ten hoogte van de scheiding van Rijnland en Delfland
            1891-01-12 nr. 52ontslag van een lid van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie
            1891-01-12 nr. 53regeling van de overneming van op reform gestelde paarden
            1891-01-12 nr. 67regeling betreffende de verpleging van krankzinnige militairen voor rijksrekening
            1891-01-14 nr. 32instelling van een zelfstandige commissie van officieren van het Indische leger inzake de beproeving van geweren klein kaliber
            1891-01-14 nr. 49algemeen verslag betreffende het onderwijs en de vorderingen van de leerlingen bij het korps rijdende artillerie over het 4e kwartaal 1890

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-01-15 nr. 52concessie aanleg stoomtramweg Sloten Bennebroek
            1891-01-15 nr. 66herdruk van een gewijzigde instructie inventaris
            1891-01-17 nr. 56plannen voor uitbreiden van de kazernering te 's Hertogenbosch
            1891-01-17 nr. 84voorschrift tot het mogelijk maken van geneeskundig onderzoek naar gebreken en fysieke geschiktheid bij aspiranten
            1891-01-19 nr. 63geneeskundige behandeling door specialisten op kosten van het Rijk
            1891-01-21 nr. 58nieuwe regeling van de gymnastiek en schermcursussen bij de Normaal Schietschool
            1891-01-21 nr. 59intrekking voorschrift tot vervaardiging van kaarten
            1891-01-21 nr. 67aanbrengen lantaarns aan militaire voertuigen
            1891-01-21 nr. 73ontwerp besluit betreffende vergoeding wegens gemis van geneeskundige verzorging van paarden behorende tot de Koninklijke Marechaussee
            1891-01-21 nr. 76jaarverslag van de IIe afdeling der Krijgsschool en van de intendance cursus over 1890
            1891-01-24 nr. 101verzameling van de uitkomsten der schietoefeningen van dienstdoende schutterijen in 1890
            1891-01-24 nr. 112springproeven bij het korps pontonniers
            1891-01-24 nr. 140maatregelen bij dreigend gevaar van doorbraak of hoge vloed
            1891-01-24 nr. 83numerieke opgaven betreffende de geoefendheid in het lezen en schrijven van de in 1890 ingelijfde milicien
            1891-01-27 nr. 2staten van gevonniste militairen
            1891-01-30 nr. 43wijziging van de wet van 26 05 1849 (Stb. no. 24) inzake vervreemding, verpanding en belening van militaire pensioenen
            1891-01-30 nr. 50invoering schermgeweren bij de infanterie
            1891-01-30 nr. 9oefeningen van het gedetacheerd personeel van de Normaal Schietschool van 1 05 tot 31 juli en van 1 augustus tot 31 oktober 1890
            1891-01-31 nr. 50rekening en verantwoording van de direktie der weduwen en wezenkas over 1889
            1891-01-31 nr. 69plannen voor oprichting van een militaire slachterij
            1891-02-02 nr. 10verlening van militaire bijstand te Ravestein
            1891-02-04 nr. 17vergunning bouw sluis bij het fort Kudelstaart
            1891-02-05 nr. 107oefeningen gehouden bij de instructiecompagnie
            1891-02-07 nr. 18proefnemingen met schermgeweren
            1891-02-07 nr. 34oprichting van een munitiemagazijn op de vlakte van Waalsdorp
            1891-02-09 nr. 4staten van gevonniste militairen
            1891-02-09 nr. 41begroting van uitgaven voor de Hogere Krijgsschool over 1892 en volgende jaren met een nota van toelichting
            1891-02-10 nr. 37conservatieproeven met belliet
            1891-02-10 nr. 44wijziging aanvraagformulier tot toelating voor het examen voor cadet bij de Koninklijke Militaire Academie
            1891-02-10 nr. 49halfjaarlijkse instructie rapporten van de cavalerie
            1891-02-11 nr. 41aanwijzen van leden in de commissie voor onderzoek drinkwater in de forten der Nieuw Hollandsche Waterlinie
            1891-02-13 nr. 19invoering en beproeving van gewapende uitleggers

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-02-13 nr. 74grensregeling van het Alexanderveld c.a. te 's Gravenhage
            1891-02-13 nr. 78voorzieningen aan het fort bij Hoek van Holland
            1891-02-14 nr. 46aanbesteding voor het maken van inundatieduikers in de Waarder , Veer , en Zuiderpolder te Haarlemmerliede
            1891-02-14 nr. 56wijziging van het Indisch gagement reglement
            1891-02-14 nr. 57wijzigingen in de verordeningen betreffende de militaire pensioenen en gagementen voor Nederlands Indië
            1891-02-16 nr. 24keuring van pantsergietingen bestemd voor het fort op het Pampus
            1891-02-16 nr. 41geschil over de oprichting van een bewaarplaats van dynamiet en schietkatoen te Venlo
            1891-02-16 nr. 42ontijdig springen van granaatkartetsen gedurende de oefeningen in het jaar 1890 in de legerplaats bij Oldebroek
            1891-02-16 nr. 43geschil over de oprichting van bewaarplaatsen van gevulde patrooncaissons en van patronen
            1891-02-18 nr. 82gewijzigd ontwerp stortsteenkade in de Zuiderzee rondom het vuurtoren eiland bij Durgerdam
            1891-02-21 nr. 22aankoop van grond benodigd voor het maken van een inlaatsluis in de 2e bedijking der Mijdrechtse droogmakerijen
            1891-02-21 nr. 23aankoop van grond, benodigd voor het maken van inlaatsluizen in de polders Hofland en Blokland
            1891-02-23 nr. 58opdracht tot aanmaak van granaten volgens gewijzigd ontwerp
            1891-02-23 nr. 78gewijzigde uitrusting van de infanterist
            1891-02-23 nr. 92teruggave van grond aan de gemeente Zutphen
            1891-02-24 nr. 107aanbestedingen betreffende het bouwen en herstellen van diverse militaire gebouwen te Utrecht en Zeist
            1891-02-24 nr. 108aanbesteding voor het bouwen van een magazijn voor munitie te Leiden
            1891-02-24 nr. 109aanbesteding voor het bouwen van een woning voor een adjudant officier te Geertruidenberg
            1891-02-24 nr. 111diverse aanbestedingen bij de legerplaatsen Oldenbroek, Kampen, Doesburg, Amersfoort en Arnhem
            1891-02-25 nr. 1voordracht tot vaststelling KB inzake de bepaling van de militielichting van 1891
            1891-02-25 nr. 111reglement betreffende de werklieden bij rijksinrichtingen
            1891-02-25 nr. 3voorbereiding vaststelling K.B. inzake beschikbaarstelling van gelden op de begrotingen (IIIe hoofdstuk en vestingstelsel) voor dienstjaar 1891
            1891-02-25 nr. 69aanbesteding voor het bouwen van een smederij met beslagloods bij de Berewoudkazerne te 's Hertogenbosch
            1891-02-27 nr. 21eventuele wijziging van de statuten van de Nederlandsche Bond van Oud onderofficieren
            1891-02-28 nr. 135circulaire militaire gezondheidscommissie
            1891-02-28 nr. 38aanbesteding voor het bouwen van een loods voor het regiment infanterie bij de kazerne te Amersfoort
            1891-02-28 nr. 47beknopt verslag van de verrichtingen met betrekking tot de oplossing van het geweervraagstuk van 14 januari tot 15 februari 1891
            1891-03-02 nr. 17aankoop van grond benodigd voor het maken van een fort in de polder de Botshol
            1891-03-03 nr. 66staten van gevonniste militairen
            1891-03-04 nr. 4voorlopig voorschrift omtrent de uitrusting voor gewapende uitleggers
            1891-03-04 nr. 56jaarverslag van de Koninklijke Militaire Academie
            1891-03-06 nr. 39voorschrift tot het houden van veldmanoeuvres
            1891-03-06 nr. 56verslag van de commissie van proefneming omtrent de invloed op de trefkant van dwarsliggers bij de bedding voor de mortier van 10 cm
            1891-03-06 nr. 62aanbesteding voor het bouwen van een loods te Breda

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-03-06 nr. 67aanbesteding voor het bouwen van een gymnastiek en schermzaal op het terrein achter het militair hospitaal te Leiden
            1891-03-07 nr. 101verstrekking van een geweer met patronen en uitrustingstukken aan de Britse regering
            1891-03-07 nr. 2regeling van de beschikbaarheidstelling op de begrotingen van 1891
            1891-03-09 nr. 20beproeving van snelvurende kanonnen voor de bewapening van de forten en coupôlen à eclipse van de Belgische verdediging
            1891-03-09 nr. 50aanmaak van geschut van 10 cm
            1891-03-09 nr. 53uitbreiding van de inrichting tot bewaring van ontplofbare stoffen te Deventer
            1891-03-09 nr. 58nummering van wapens, kleding en uitrusting
            1891-03-09 nr. 64onderzoek naar de wetenschappelijke en praktische waarde van enige filter soorten
            1891-03-10 nr. 62wijzigingen in de regeling van de bezoldiging van geëmployeerden en werklieden
            1891-03-14 nr. 25verslag omtrent de geneeskundige dienst van de landmacht over 1890
            1891-03-14 nr. 37wijzigingen in de bepakking van de munitie voorwagens van 8 cm st.
            1891-03-14 nr. 41gewijzigde uitrusting van de infanterist
            1891-03-14 nr. 86toestemming tot oprichting van een scherpschuttersvereniging te Breda
            1891-03-16 nr. 97aanbesteding voor het maken van een gebouw bestemd voor bureel en woning te Zutphen
            1891-03-20 nr. 47onteigening van gronden voor het maken van een bedekte gemeenschapsweg tussen Uithoorn en Kudelstaart
            1891-03-21 nr. 32onteigening van grond voor het maken van een fort in den Botshol in de gemeente Abcoude Proostdij
            1891-03-21 nr. 82ontwerp tot wijziging van de ontwerp overeenkomst betreffende het huren van schiet en oefeningsterreinen
            1891-03-23 nr. 34voortgezette beproeving van beddingen van bereid hout
            1891-03-23 nr. 80verslag van de commissie tot beproeving van het ontwerp tot regeling der indirecte richting en de waarneming in haar gehele omvang
            1891-03-24 nr. 76bouw van een wachterswoning bij de batterij onder Brakel
            1891-03-25 nr. 108verslag van de verrichtingen met betrekking tot de oplossing van het geweervraagstuk van 15 02 tot 15 maart 1891
            1891-03-25 nr. 84aankoop van grond nodig voor het maken van een gedekte gemeenschapsweg tussen Uithoorn en Kudelstaart
            1891-03-25 nr. 85aankoop van percelen in het fort Loevenstein
            1891-03-25 nr. 99jaarverslag van de topografische inrichting over 1890

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-03-26 nr. 130gewijzigde uitrusting van de infanterist
            1891-03-26 nr. 46wijzigingen in infanterie reglementen
            1891-03-26 nr. 80bouwen van gasfabriek te Woerden
            1891-03-28 nr. 11oprichting van een buskruitmagazijn te Nieuwendam
            1891-03-28 nr. 57staten van gevonniste militairen
            1891-03-28 nr. 86contract voor beschikbaarstelling van vaartuigen enz. bij mobilisatie
            1891-03-28 nr. 90bouw van een privaat voor onderofficieren en een vuilnisbak bij de Willemskazerne te Gorinchem
            1891-03-31 nr. 103indeling der lichting der militie voor het jaar 1891
            1891-03-31 nr. 105aanbesteding voor het uitbreiden van de kazernering te 's Hertogenbosch
            1891-03-31 nr. 44concept regeling voor het gebruik van ontsmettingslokalen te IJmuiden en Hoek van Holland
            1891-03-31 nr. 46beproeving van schoenen met geïmpregneerde zolen bij het regiment grenadiers en jagers te Amsterdam
            1891-04-01 nr. 47wijzigingen in het cavaleriereglement
            1891-04-02 nr. 117ontwerp barak voor besmettelijke zieken te Amersfoort
            1891-04-03 nr. 54voorschriften voor de zomeroefeningen na het korps genietroepen
            1891-04-04 nr. 96aanbesteding tot het bouwen van een keukengebouw voor de artillerie bij de kazerne Oranje Nassau te Amsterdam
            1891-04-06 nr. 58bouw wachterswoning bij de Batterij onder Brakel
            1891-04-06 nr. 59verbeteren van de landingsplaats voor torpedomateriaal te Hellevoetsluis
            1891-04-06 nr. 60bouw veranda's langs de nieuwe soldatenkantine in Oldenbroek
            1891-04-06 nr. 61bouw tweede onderaardse waterreservoir in de legerplaats bij Oldebroek

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-04-06 nr. 113oproep lichting voor de nationale militie voor 1891 (art. 125 militiewet)
            1891-04-06 nr. 80overeenkomst betreffende het bestraten van de toegangsweg naar de legerplaats bij Zeist
            1891-04-07 nr. 55instructie rapporten van de korpsen infanterie
            1891-04-07 nr. 60onderzoek van het drinkwater bij de Koninklijke Militaire Academie te Breda
            1891-04-09 nr. 58goedkeuring van voorstellen tot het ontwerp inzake een lichte rechte sabel voor de cavalerie
            1891-04-09 nr. 64aanbesteding tot het bouwen van een gebouw tot verpleging van lijders aan besmettelijke ziekten nabij het hospitaal te Groningen
            1891-04-10 nr. 24indeling der militielichting van 1891
            1891-04-10 nr. 37voorstellen tot het houden van praktische oefeningen van de artillerie in 1891
            1891-04-10 nr. 39ontwerp voorschrift betreffende de africhting van het artillerie trekpaard
            1891-04-13 nr. 121het maken van inlaatduikers in de Waarder , Veer en Zuiderpolder te Haarlemmerliede
            1891-04-13 nr. 37regeling der positie van personen in volontair militaire betrekkingen
            1891-04-15 nr. 64verslagen omtrent den gang van het onderwijs en de vorderingen van de volontairs der instructie compagnie en van de instructie batterij
            1891-04-17 nr. 75algemeen verslag betreffende de toestand der inrichtingen van militair onderwijs bij het wapen der infanterie op 31 december 1890
            1891-04-18 nr. 59algemeen verslag betreffende de toestand van de artilleriecursus op 31 december 1890
            1891-04-18 nr. 60nadere verbeteringen en aanvullingen van het bijvoegsel op de handleiding voor officieren
            1891-04-20 nr. 51maken van steenglooiingen op gedeelten van de oost en westzeedijken te Neuzen
            1891-04-21 nr. 83wijziging van de schooltafels voor kanonnen
            1891-04-21 nr. 86ontwerp tot regeling van de indirecte richting en de waarneming in haar gehele omvang
            1891-04-21 nr. 87praktische oefeningen van de cadetten van het 3e en 4e studiejaar in 1891
            1891-04-21 nr. 89tenue van militairen bij overbrenging naar de gevangenis
            1891-04-21 nr. 98goedkeuring gewijzigde schets van de ontwerpen kazemat affuit voor de Gardner mitrailleurs
            1891-04-22 nr. 81praktische oefeningen van het korps genietroepen in de legerplaats bij Zeist
            1891-04-23 nr. 20onteigening gronden voor het maken van werken ten behoeve van den vestingbouw in de Haarlemmermeerpolder
            1891-04-23 nr. 48oorlogsorganisatie van het leger

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-04-23 nr. 60aanbesteding voor het bouwen van een munitiemagazijn te Utrecht
            1891-04-23 nr. 62contract voor het bouwen van een loods bij de kazerne voor een regiment infanterie te Amersfoort
            1891-04-23 nr. 98wijziging van de rations levensmiddelen van de volontairs der instructie compagnie
            1891-04-25 nr. 33aanbesteding tot het bouwen van een gymnastiek en schermzaal achter het militair hospitaal te Leiden
            1891-04-27 nr. 53opruiming van wrakken in de buitenmond van de doorgraving van de Hoek van Holland
            1891-04-29 nr. 60wijzigingen in het reglement op de exercities van de veld en rijdende artillerie
            1891-04-29 nr. 61voorstellen aangaande de wijzigingen in de instructie voor het Rijkspostduivenstation te IJmuiden
            1891-04-29 nr. 69wijziging in de algemene regeling bij het doen van losse schoten uit het geschut
            1891-04-29 nr. 76ijsopruiming in het Noordzeekanaal in de maand januari 1891
            1891-05-02 nr. 8oprichting van een buskruitmagazijn te Nieuwendam
            1891-05-04 nr. 14staten van gevonniste militairen
            1891-05-04 nr. 27overeenkomst met de besturen van de gemeente Elburg en Oldebroek met betrekking tot de verleende subsidie voor een weg
            1891-05-04 nr. 43onderzoek naar de bedrevenheid van de scholieren bij het korps genietroepen over het schooljaar 1890 1891
            1891-05-04 nr. 44wijziging van het heftoestel in het fort te Hoek van Holland
            1891-05-04 nr. 5oefeningen bij de Artillerie Schietschool in 1890
            1891-05-04 nr. 55wijziging in het reglement op de eerbewijzen en saluten voor Harer Majesteit Schepen van Oorlog
            1891-05-04 nr. 78bouw van een woning voor een adjudant onderofficier te Geertruidenberg
            1891-05-05 nr. 2staten van gevonniste militairen
            1891-05-06 nr. 69nasporingen en studies op het gebied van de Nederlandse krijgsgeschiedenis
            1891-05-06 nr. 91nota van wijziging van het ontwerp van wet tot regeling van de krijgsdienst (militiewet)
            1891-05-08 nr. 56ontwerp instructie betreffende de munitieaanvulling van de infanterie
            1891-05-09 nr. 56het maken van een gebouw, bestemd tot detachementsbureel en woning voor een gehuwd opperwachtmeester te Zutphen
            1891-05-11 nr. 23aanleg schietbanen in het fort op de Biltstraat te Utrecht
            1891-05-11 nr. 26het bouwen van een loods voor patrooncaissons nabij de schietbaan te Leeuwarden
            1891-05-12 nr. 15het maken van een slapersdijk in de Haarlemmermeerpolder (3e gedeelte)

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-05-13 nr. 130ontwerp regeling van de hoofdcursus
            1891-05-14 nr. 89proeven met de herstelde mitrailleur Nordenfelt
            1891-05-15 nr. 61teruggave van grond aan de gemeente Zutphen
            1891-05-15 nr. 62inrichten van de kazerne te Nijmegen
            1891-05-16 nr. 59jaarlijks onderzoek over de verlofgangers van de militie te land
            1891-05-19 nr. 38uitvindingen van kanon en granaat van Graydon

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-05-19 nr. 109voorschrift betreffende de wijze, waarop het schriftelijk gedeelte van examens moet worden afgenomen
            1891-05-19 nr. 122beproeving van samengeperst paardenvoeder
            1891-05-20 nr. 17verslag betreffende de administratieve dienst over 1890 in de legerplaats bij Oldebroek
            1891-05-20 nr. 57ontwerp bestek en voorwaarden betreffende het maken van een gedekte gemeenschapsweg, tevens inundatiekering tussen Uithoorn en Kudelstaart
            1891-05-23 nr. 133rapport betreffende inrichting van gesloten goederenwagons voor het vervoer van manschappen door de Permanent Militaire Spoorwegcommissie
            1891-05-23 nr. 38beproeving van geweren van verkleind kaliber
            1891-05-23 nr. 58mijnwerk nabij het station Meerssen door een detachement der genietroepen
            1891-05-27 nr. 4staten van gevonniste militairen
            1891-05-28 nr. 14gedragsregels voor schildwachten zowel bij oefeningen te velde als in de vestingoorlog
            1891-05-28 nr. 24onderzoek aan het materiaal der koppenthof G.K.F. geleverd door Krupp en van dat afkomstig van de Koppen der Y.G.
            1891-05-28 nr. 5rapport betreffende een zending naar Berlijn ter bijwoning van het de Internationaal Geneeskundig Congres
            1891-05-29 nr. 7halfjaarlijkse instructie rapporten der cavalerie
            1891-05-30 nr. 109verkoop grond nabij het fort aan de Klop
            1891-05-30 nr. 63gewijzigde uitrusting betreffende de ransel
            1891-06-02 nr. 98verslag betreffende de toestand van het wapen der genie over 1890
            1891-06-04 nr. 106opgave van nadere verbeteringen enz. van het bijvoegsel op de handleiding voor officieren van wapening enz.
            1891-06-04 nr. 108wijzigingen in artillerie reglement op de exercities der veld en rijdende artillerie
            1891-06-04 nr. 5voorschriften betreffende het nummeren van wapenen enz. bij het wapen der infanterie
            1891-06-05 nr. 54wijzigingen in het reglement op de exerties van de vesting artillerie
            1891-06-05 nr. 66het bouwen van een munitiemagazijn te Utrecht
            1891-06-06 nr. 104staten van woonplaatsen van ingelijfden bij de militie te land
            1891-06-06 nr. 44onteigening van gronden voor het maken van een gedekte gemeenschapsweg tussen Uithoorn en Kudelstaart
            1891-06-06 nr. 47contract voor het maken van een gebouw tot verpleging van lijders aan besmettelijke ziekten nabij het hospitaal te Groningen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-06-08 nr. 35voorschrift betreffende de wijze waarop het schriftelijk gedeelte van examens moeten worden afgenomen
            1891-06-08 nr. 36verslagen van de theoretische oefeningen met officieren van de dienstdoende schutterijen in de winter 1890/1891
            1891-06-09 nr. 29verzekering van werklieden tegen ongelukken
            1891-06-10 nr. 35proeven bij het Grusonwerk
            1891-06-10 nr. 38rapporten betreffende de voortgang van grote werken in de geniecommandementen in mei 1891
            1891-06-10 nr. 67verslagen van de toestand der verenigingen ter bevordering van 's lands weerbaarheid
            1891-06-11 nr. 127wijziging van de aan te leggen kade en bestaande kade in den Rossumse Overlaat
            1891-06-11 nr. 129ruiling van gronden en gebouwen met de gemeente Zutphen
            1891-06-11 nr. 131schietproef met gedroogd en ongedroogd buskruit in een kanon van 24 cm
            1891-06-15 nr. 46beknopt voorschrift voor de regeling van de oefeningen bij de regimenten vesting artillerie
            1891-06-15 nr. 57onderzoek naar een eventuele aanleg van schiet en oefeningsterreinen te Assen
            1891-06-15 nr. 89beproeving van een wijziging aangebracht aan het sluitstuk van het snelvurend kanon Maxim Nordenfelt
            1891-06-16 nr. 108aanbesteding voor het bouwen van een buskruitmagazijn met wachterswoning, toegangsbrug, enz. aan de Slochterbrug
            1891-06-16 nr. 114regelingen en voorwaarden betreffende de verzorging van krankzinnige militairen
            1891-06-16 nr. 39inspectie van de geweren m.71 bij de dienstdoende schutterijen
            1891-06-16 nr. 73overname van het gebouw aan de Kalvermarkt te 's Gravenhage
            1891-06-16 nr. 93onteigening van grond ten behoeve van de bouw van een buskruitmagazijn in de Vensterpolder
            1891-06-17 nr. 2algemene regelen betreffende de gang van zaken bij het departement van Oorlog

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-06-18 nr. 42rekeningen en verantwoordingen van het fonds voor onderofficieren enz. over het jaar 1890

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-06-19 nr. 13praktische oefeningen van het korps genietroepen over 1890
            1891-06-19 nr. 31wijziging in de voorwaarden voor de wederoprichting van de buskruitfabriek 'De Krijgsman' te Muiden
            1891-06-20 nr. 60oprichting van een buskruitmagazijn in de Venserpolder
            1891-06-20 nr. 62maken van een brug bij de gevangenis te Vlissingen
            1891-06-22 nr. 58hengstenkeuring in Gelderland in het kader van de inlandse paarden fokkerij
            1891-06-23 nr. 15schetsen van de gebouwen ten behoeve van de afstandsmeting te Hellevoetsluis
            1891-06-23 nr. 37aanhangsel op het reglement op de exercities der Veld en Rijdende Artillerie scholen te paard Batterijschool 1e gedeelte
            1891-06-23 nr. 39verslag van de commissie tot bevordering der paardenfokkerij in Gelderland over 1891
            1891-06-23 nr. 40rapport van de commissie tot aankoop van paarden in Engeland en Ierland na afloop van de eerste reis in 1891
            1891-06-23 nr. 77opgaven van af te geven saluutschoten en verdere eerbewijzen in verband met de komst van de keizer en keizerin van Duitsland
            1891-06-25 nr. 15organisatie van het koloniaal werfdepot
            1891-06-25 nr. 81rapporten betreffende de oefeningen enz. der korpsen infanterie gedurende het winterseisoen 1890 1981

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-06-25 nr. 93jaarlijkse onderzoek der oudste scherpe patronen
            1891-06-27 nr. 20inspectie geweren klein kaliber bij de schutterijen in 1890
            1891-06-27 nr. 49opmerkingen omtrent het kazerneleven naar aanleiding van de behandeling van het wetsontwerp tot regeling van de krijgsdienst in de Tweede Kamer der Staten Generaal
            1891-06-29 nr. 102schietproeven met tijdschokbuizen
            1891-06-30 nr. 101voorschrift betreffende voeding in tijd van vrede
            1891-06-30 nr. 134jaarverslagen der artillerie inrichtingen
            1891-06-30 nr. 19regeling van de organisatie van het kamp bij Laren
            1891-07-04 nr. 131ontwerp aanwijzing omtrent de inrichting en het gebruik van de mitrailleur M 90 en ontwerp reglement voor zijn bediening
            1891-07-04 nr. 39het bijwonen van een internationaal congres over hygine en demografie te Londen
            1891-07-04 nr. 41verslag van de verrichtingen van de Permanente Spoorwegcommissie gedurende 1890
            1891-07-06 nr. 58staten van gevonniste militairen
            1891-07-07 nr. 3jaarverslag van het Algemeen Depot van Discipline in 1890
            1891-07-07 nr. 39overzicht van de formaties en de vechtwijze van de infanterie en de cavalerie
            1891-07-07 nr. 63verslagen betreffende de indeling van de lichting in 1890

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-07-08 nr. 100oefeningen der 1ste en de 2de divisie infanterie in de legerplaats bij Zeist
            1891-07-08 nr. 101gecombineerde oefeningen in de Stelling van de monden der Maas en in het Haringvliet
            1891-07-09 nr. 44algemeen verslag betreffende het onderwijs en de vorderingen van de leerlingen over het 2e kwartaal 1891
            1891-07-10 nr. 100het bouwen van een militaire slachterij te Breda
            1891-07-10 nr. 61onteigening van grond ten behoeve van zoetwater vijvers in de Zaandammerpolder
            1891-07-11 nr. 100oprichting van een bewaarplaats van scherpe patronen te Zwolle
            1891-07-11 nr. 68springproeven van granaten van 15 cm
            1891-07-11 nr. 72nieuw soort beddingen voor het vestinggeschut
            1891-07-11 nr. 80wijzigingen in het algemeen reglement voor het vervoer van ontplofbare stoffen langs spoorwegen
            1891-07-14 nr. 49verstrekkingen voor de dienstjaren 1890 en 1891
            1891-07-15 nr. 46inspectierapporten Marechaussee
            1891-07-15 nr. 50het bouwen van een smederij met beslagloods bij de Berewoud kazerne van de Marechaussee te 's Hertogenbosch
            1891-07-15 nr. 93onteigening van grond voor het maken van beplantingen ten behoeve van de vestingbouw in het fort Liede Spaarndam
            1891-07-16 nr. 32reglement op het toekennen van bijdragen op premies uit de subsidie gesteld ter verbetering van de paarderassen in de provincie Zeeland
            1891-07-18 nr. 82onderzoek van Nobelbuskruit
            1891-07-21 nr. 65vrijwillige praktische en theoretische oefeningen van de infanterie

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-07-22 nr. 50verslag van de verrichtingen met betrekking tot de oplossing van het geweervraagstuk van 15 juni 15 juli 1891
            1891-07-24 nr. 19gewijzigde voorwaarden concessie locaalspoorweg Sittard Heerlen Herzogenrath
            1891-07-25 nr. 106ontwerpbestek voor het bouwen van een buskruit magazijn, een wachterswoning, een brug, een ophoging en een aanlegsteiger te Amsterdam
            1891-07-25 nr. 64vaststelling voorschrift voor de inwendige dienst bij de reconvalescenten compagnie van de koloniale reserve
            1891-07-27 nr. 30aankoop van grond binnen het fort Loevestein
            1891-07-27 nr. 31aankoop van grond benodigd voor het maken van een gedekte gemeenschapsweg (tevens inundatiekering) tussen Uithoorn en Kudelstaart
            1891-07-27 nr. 4staten van gevonniste militairen
            1891-07-27 nr. 95wijziging in de voorwaarden van levering van verduurzaamde levensmiddelen
            1891-07-28 nr. 101wijziging van het VIIIste hoofdstuk der staatsbegroting voor het dienstjaar 1890
            1891-07-30 nr. 116vergunning voor een brug buiten om en bevestigd aan de gevangenentoren te Vlissingen
            1891-07-31 nr. 117wijziging van werktuigen tot het uitwisselen van de bewapening van het fort aan het Pampus
            1891-07-31 nr. 19overzicht van de verrichtingen van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie over 1890
            1891-08-01 nr. 106ontruiming van het patronenmagazijn en de oprichting van een nieuw magazijn voor munitie te Arnhem
            1891-08-01 nr. 111wijziging van het leerplan voor de leerlingen van de hoofdcursus
            1891-08-01 nr. 17verslag van een bezoek aan de militaire tentoonstelling te Londen
            1891-08-01 nr. 54viering van de verjaardag van de Koningin in de legerplaats bij Zeist
            1891-08-01 nr. 82ontwerpbestek voor het maken van een gedeelte van de stortsteenkade in de Zuiderzee
            1891-08-03 nr. 38beproeving van kubus buskruit (6 10)
            1891-08-03 nr. 4ontbinding der Staatscommissie benoemd bij Koninklijk Besluit van 23 maart 1890 nr. 28 inzake samenwerking van Land en Zeemacht
            1891-08-03 nr. 91wijziging van de handleiding voor het verantwoorden, opleggen en onderhouden van artillerie materieel
            1891-08-05 nr. 149aanbesteding voor het ophogen van de weg door het dorp Kwadijk
            1891-08-05 nr. 151aanbesteding voor het maken van een loods bij het fort Kudelstaart
            1891-08-06 nr. 92reglementen voor de garnizoensdienst betreffende gedragsregels voor schildwachten tijdens oefeningen te velde en in oorlog
            1891-08-07 nr. 117wijziging van de geweren en patronen voor kamer schietoefeningen bij de vesting artillerie enz.
            1891-08-07 nr. 118vaststellingen van de bepalingen ten aanzien van de oefeningen in 1891 van de 1e en 2e Divisie
            1891-08-07 nr. 89aankoop grond nodig voor het maken van een gedekten gemeenschapsweg tussen Uithoorn en Kudelstaart
            1891-08-07 nr. 96gecombineerde oefeningen in de Stelling van de monden van de Maas en van het Haringvliet
            1891-08-10 nr. 114proefnemingen met de nieuwe uitrusting voor de niet geweerdragenden bij de infanterie
            1891-08-10 nr. 173ontwerp overeenkomst inzake overdracht van een stuk grond te Alkmaar
            1891-08-11 nr. 30aankoop van grond bestemd voor kazernebouw te Assen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-08-13 nr. 89ontwerpen van wet tot beschikbaarstelling van gelden wegens door het departement van Oorlog gedane verstrekkingen
            1891-08-15 nr. 104opgave van wijzigingen in het handboek voor onderofficieren en korporaals der niet bereden artillerie
            1891-08-17 nr. 51voorschriften betreffende de instructie batterij en de instructie compagnie
            1891-08-18 nr. 39oprichting van een bewaarplaats voor dynamiet en voor schietkatoen te Venlo
            1891-08-18 nr. 59aanmaak kazernemat affuiten van 8 cm Br voor het fort bij Hoek van Holland
            1891-08-19 nr. 49aanbesteding voor het maken van een slaperdijk in de Haarlemmermeerpolder (3e gedeelte)
            1891-08-19 nr. 50voorstellen voor de verpleging van de troepen bij de manoeuvres der 1e en 2e divisies infanterie
            1891-08-20 nr. 103algemeen verslag betreffende de voltooiing van het vestingstelsel
            1891-08-20 nr. 29aankoop van grond voor de gemeenschapsweg tussen Uithoorn en Kudelstaart
            1891-08-22 nr. 1aftreden en aantreden van een Minister van Oorlog
            1891-08-22 nr. 2eervol ontslag en benoeming van een Minister van Oorlog
            1891-08-22 nr. 3delegatie van het tekenen van stukken
            1891-08-22 nr. 62proeven met een oefenkanon
            1891-08-25 nr. 2aanmaak van mitrailleurs voor de grachtverdediging van het fort aan het Pampus
            1891-08-25 nr. 23proefnemingen met ontplofbaar vuurkoord
            1891-08-25 nr. 25verslag omtrent de in 1891 te Breda afgenomen eindexamens van de officieren aan de 1ste afdeling der Krijgsschool en van de cadetten der Koninklijke Militaire Academie
            1891-08-25 nr. 32ontwerp bestek betreffende het bouwen van een buskruitmagazijn met toegangsweg in der Venserpolder
            1891-08-26 nr. 70ontwerp akte voor het maken van een inlaatsluis voor de bedijking der Mijdrechtse Droogmakerij
            1891-08-27 nr. 75bijdrage tot het regeringsverslag over de staat van het onderwijs in Nederland over 1890/1891
            1891-08-27 nr. 81onteigening van grond voor het maken van beplantingen ten behoeve van de vestingbouw in het front Liede Spaarndam
            1891-08-27 nr. 89beproeving van geweren en patronen gevuld met 2.5 Gr. Kobelkruit
            1891-08-28 nr. 3staten van gevonniste militairen
            1891-08-29 nr. 10aankoop van grond gelegen in de Zuiderlegmeerpolder, gemeente Uithoorn

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-09-02 nr. 91oefeningstocht met gewapende uitleggers gehouden in april 1891
            1891-09-03 nr. 52verleende militaire bijstand tot beëindiging van ongeregeldheden te 's Hertogenbosch
            1891-09-03 nr. 56benoeming tot lid van de openbare gezondheidscommissie van A.A.J. Quanjer
            1891-09-04 nr. 52verslag van de gezant te Rome betreffende het springen van een buskruitmagazijn te Rome
            1891-09-05 nr. 30rapport van de commissie benoemd door de minister van Oorlog tot onderzoek van de mogelijke of waarschijnlijke oorzaken voor het springen van het buskruitmagazijn te Rome
            1891-09-07 nr. 71verslag betreffende het zoeken van een geschikt exercitieterrein voor cavalerie garnizoenen te Venlo en Roermond
            1891-09-08 nr. 57Kazemat affuiten van 8 cm Bz voor het fort bij Hoek van Holland
            1891-09-08 nr. 60vervaardigen van turf uit veenslik
            1891-09-08 nr. 71vernieling van een ijzeren spoorwegbrug op het oefeningsterrein bij het station de Bildt
            1891-09-09 nr. 27rapport van een commissie betreffende het onderzoek naar de veiligheid van de schietbaan fort "De Pol" te Zutphen
            1891-09-10 nr. 89aanbesteding voor het bouwen van 2 loodsen ten behoeve van Decauville materieel
            1891-09-10 nr. 9situatielijsten van dienstdoende en rustende schutterijen
            1891-09-12 nr. 74maatregelen voor uitbreiding van deelname aan vrijwillige oefeningen in de wapenhandel en voor het brengen van meer eenheid in de toepassing der regeling

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-09-12 nr. 82ontwerp reglement van politie voor de gekanaliseerde Kromme Rijn
            1891-09-15 nr. 64het maken van een loods bij het fort Kudelstaart
            1891-09-16 nr. 37staten van gevonniste militairen
            1891-09-16 nr. 55oefeningen van de gymnasiasten enz. in het kamp bij Laren
            1891-09-16 nr. 70proefneming met kledingstukken van waterdicht laken
            1891-09-17 nr. 23wetsontwerp tot verhoging en wijziging van het VIIIe hoofdstuk van de staatsbegroting van het dienstjaar 1890
            1891-09-17 nr. 24wetsontwerpen betreffende de beschikbaarstelling van gelden voor 1890/1891 door het departement van oorlog voor gedane verstrekkingen
            1891-09-19 nr. 117bewapening van het korps pontonniers met karabijnen
            1891-09-22 nr. 92aanleggen oorlogstelegraaf verbindingen in de Hollandse Waterlinie
            1891-09-23 nr. 58rapport over de onveiligheid van de schietbaan fort 'De Pol' te Zutphen
            1891-09-24 nr. 56plan tot samenstellen van staatregels betreffende samenstelling van een detachement die gebouwen, archieven en materiaal moet redden
            1891-09-24 nr. 71verbetering van de schietbaan te Gorinchem
            1891-09-25 nr. 9aankoop van grond te Weesperkarspel
            1891-09-26 nr. 46staken van schietoefeningen in het fort in de Biltstraat te Utrecht in verband met de onveiligheid
            1891-09-30 nr. 62behandeling van voorstellen tot wijzigingen in het kazerneleven
            1891-10-01 nr. 45voorschrift tot regeling van het landbouwkundig onderwijs
            1891-10-01 nr. 58beproeving van geweren van verkleind kaliber
            1891-10-05 nr. 30interpretatie van bepalingen van de wet van 18 juli 1890 (Stb. 109) betreffende pensioenen
            1891-10-05 nr. 33bepalingen ten aanzien van de verzending van mortieren
            1891-10-07 nr. 9verslagen betreffende de uitgaven over het dienstjaar 1889: 1e van het VIIIe hoofdstuk der staatsbegroting 2e van de begroting van uitgaven ten behoeve van de voltooiing van het vestingstelsel
            1891-10-08 nr. 34uitbreiding van de kazernering te 's Hertogenbosch
            1891-10-08 nr. 88beschikbaarstelling van sleepboten bij mobilisatie
            1891-10-08 nr. 92bouw slaperdijk in de Haarlemmermeerpolder
            1891-10-08 nr. 93bouw loodsen te Utrecht
            1891-10-12 nr. 81onteigening van gronden voor het maken van een inlaatsluis in de 1e bedijking van de Mijdrechtsche droogmakerij
            1891-10-12 nr. 83onteigening van grond voor het maken van beplantingen ten behoeve van de vestingbouw in het fort Liede Spaarndam
            1891-10-13 nr. 42contract betreffende het maken van een slaperdijk in de Haarlemmermeerpolder
            1891-10-16 nr. 18voorschrift voor de Hogere Krijgsschool

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-10-16 nr. 19voorschrift tot regeling van het landbouwkundig onderwijs aan leerlingen van de Hogere Krijgsschool
            1891-10-16 nr. 21overgangsmaatregelen in verband met het in werking treden van de Hogere Krijgsschool
            1891-10-16 nr. 40aanbesteding voor het maken van een loods bij het fort aan de Mijdrechtse Zuwe bezuiden Uithoorn
            1891-10-19 nr. 70overgangsmaatregel voor het beheer over de garnizoensmagazijnen en de militaire bakkerijen te Nijmegen en te Grave
            1891-10-19 nr. 81contract voor het maken van een veranda in de tuin van het gebouw voor de hoofdcursus te Kampen
            1891-10-21 nr. 28verslag der Permanente Militaire Spoorwegcommissie, over verrichtingen gedurende het tijdvak van 1 januari 1891 30 juni 1891
            1891-10-22 nr. 9verslag en jaarverslag van de Nederlandse Bond van Oud onderofficieren
            1891-10-23 nr. 71begrotingsstukken betreffende de dienst der genie voor 1892
            1891-10-26 nr. 45overeenkomst met de gemeente Deventer betreffende het maken van een zwemplaats voor paarden
            1891-10-27 nr. 2staten der kazernes, stallen en verdere gebouwen zomede de oefeningsterreinen tot militair gebruik per september 1889
            1891-10-27 nr. 84aankoop van grond te Utrecht
            1891-10-28 nr. 34ontwerp voor het maken van een smederij te Brielle
            1891-10-28 nr. 37verkoop van grond te Neuzen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-10-28 nr. 67verslag betreffende de toestand van het kamp bij Laren
            1891-10-29 nr. 59verslag over het heersen van een besmettelijke ziekte
            1891-10-30 nr. 6overdracht van gebouwen bij het fort Prins Frederik aan de artillerie
            1891-10-30 nr. 60verslag legeroefeningen in 1891 in Zwitserland
            1891-11-02 nr. 16bepalingen ten aanzien van de kazernering van troepen in geval van mobilisatie
            1891-11-02 nr. 21ontwerp voorschrift op de inwendige dienst bij de Hogere Krijgsschool
            1891-11-02 nr. 25ontwerp besluit betreffende wijziging van het voorschrift betreffende de instelling enz. van de militaire ziekeninrichtingen
            1891-11-02 nr. 35bepalingen ten aanzien van eerste oefeningstijd voor de ingelijfden bij de militie te land der lichting 1892
            1891-11-02 nr. 58memorie van toelichting behorende bij het ontwerp van wet houdende voorziening ter tijdelijke versterking van de nationale militie
            1891-11-02 nr. 74proef met een ziekenwagen waarvan de uitrusting was vermeerderd met een brancarddrager
            1891-11-02 nr. 99verslag en onderzoek naar de oorzaak van de brand uitgebroken in de artillerie stallen op de Gasthuisvelden te Breda
            1891-11-04 nr. 25aankoop van grond voor het maken van beplantingen ten behoeve van de vestingbouw in het fort Liede Spaarnedam
            1891-11-07 nr. 89voorstellen tot het verbeteren van vesting werken van Brielle en Hellevoetsluis
            1891-11-09 nr. 59zundgat inrichting aan kanonnen van 10 cm
            1891-11-09 nr. 61bouw militaire slachterij te Breda
            1891-11-09 nr. 64aankoop van grond nodig voor het maken van beplantingen ten behoeve van de vestingbouw in het fort Liede Spaarnedam
            1891-11-09 nr. 65wijzigingen in het voorschrift omtrent de inrichting en het beheer van militaire bakkerijen
            1891-11-09 nr. 97schietbanen in de voormalige linie van Helpman te Groningen
            1891-11-10 nr. 18verslag herkeuring van affuiten voor het kanon van 24 cm l/35 bestemd voor het fort Pampus
            1891-11-10 nr. 31machtiging voor het indienen van ontwerp overeenkomsten met de betrokken besturen voor de onteigeningsprocedure van een damsluis in de Drecht
            1891-11-10 nr. 40aanleg van zandlichamen in de stelling van Amsterdam
            1891-11-10 nr. 41onteigening van gronden voor het maken van een damsluis in de Angstel
            1891-11-13 nr. 18voorwaarden voor het verlenen van een vergunning ten behoeve van een paardentramweg tussen Haarlem en Beverwijk
            1891-11-13 nr. 50meten van gasdrukken in de lengte der ziel van een kanon van 10 cm
            1891-11-13 nr. 51onderzoek van schietbanen in het fort aan de Biltstraat te Utrecht
            1891-11-14 nr. 23uitvoering van wet betreffende het Militaire Onderwijs
            1891-11-14 nr. 94maatregelen in geval van brand in of nabij de landsgebouwen te 's Gravenhage
            1891-11-16 nr. 40aankoop grond voor het bouwen van een buskruitmagazijn in de Grote IJ Polder te Sloten
            1891-11-16 nr. 59bouwen van een magazijn voor de munitie van het korps rijdende artillerie te Arnhem

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-11-17 nr. 33wijziging in de Akte van oprichting der N.V. de Gezamenlijke Buskruitmakers van Noord Holland, Utrecht en Zeeland te Nieuwer-Amstel
            1891-11-19 nr. 29ontwerp bestek betreffende het bouwen van een dynamietmagazijn te Sint Michel bij Venlo
            1891-11-19 nr. 75inspectie rapport van het hospitaal te Gouda
            1891-11-20 nr. 20onteigening van gronden voor het maken van een inlaatsluis te Mijdrecht
            1891-11-23 nr. 52beknopt verslag van de verrichtingen met betrekking tot de oplossing van het geweervraagstuk van 15 oktober 15 november 1891
            1891-11-23 nr. 58beknopt verslag betreffende de toestand van het wapen der Artillerie
            1891-11-24 nr. 41voorschrift betreffende het inschrijven, verzenden enz. van de beoordelingslijsten van de officieren van het leger
            1891-11-24 nr. 44het bouwen van een magazijn voor de munitie van 2 batterijen veldartillerie te Amersfoort
            1891-11-24 nr. 51vrijwillige oefeningen in de wapenhandel
            1891-11-24 nr. 52verkoop van sterke drank in de militaire kantines
            1891-11-25 nr. 69uitkomsten van schietoefeningen bij de korpsen van het leger
            1891-11-26 nr. 41onteigening van grond voor het maken van een damsluis in de Angstel
            1891-11-26 nr. 59overdracht grond te Alkmaar behoudens nadere goedkeuring bij de wet
            1891-11-28 nr. 68verslag van de internationale electro technische tentoonstelling in Frankfurt am Main

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-12-01 nr. 26verslag van het landbouwkundig onderwijs, gegeven aan de officieren van de intendance cursus
            1891-12-01 nr. 41het maken van damsluizen bij Kwakel en Thamerhuis en het maken van een loods bij Kwakel
            1891-12-01 nr. 42het maken van een loods bij het fort aan de Mijdrechtse Zuwe bezuiden Uithoorn
            1891-12-01 nr. 43onteigening van grond voor het maken van beplanting ten behoeve van de vestingbouw in het fort Liede Spaarnedam
            1891-12-03 nr. 39jaarverslag van het Fonds ter aanmoediging en ondersteuning van de gewapenden dienst in de Nederlanden
            1891-12-03 nr. 55het maken van telegrafische en telefonische verbindingen tussen verdedigingswerken en posten in de Nieuwe Hollandse Waterlinie
            1891-12-03 nr. 64beproeving van de handleiding betreffende het overbrengen van berichten en optisch seinen bij de vestingartillerie
            1891-12-05 nr. 11aanbesteding voor het bouwen van een buskruitmagazijn met een wachterswoning in de Grote IJ Polder bij Amsterdam
            1891-12-05 nr. 9oefeningstocht met gewapende uitleggers in de stelling van Amsterdam
            1891-12-07 nr. 45verantwoording van aanwezige wapenen met toebehoren, munitie en gereedschappen bij de Normaal Schietschool
            1891-12-08 nr. 23onteigening voor het maken van een inlaatsluis in de 1e bedijking der Mijdrechtse droogmakerij
            1891-12-08 nr. 24onteigening van grond voor het maken van een damsluis in de Angstel
            1891-12-10 nr. 35herbesteding betreffende het maken van een slaperdijk in de Haarlemmermeerpolder
            1891-12-11 nr. 56verkoop van grond te Vught
            1891-12-12 nr. 24ontwerp koopakte betreffende grond nodig voor het maken van een gedekte gemeenschapsweg tussen Uithoorn en Kudelstaart
            1891-12-12 nr. 60overeenkomst met het bestuur van het waterschap de 1e Bedijking der Mijdrechtse droogmakerijen betreffende de bouw van een inlaatsluis
            1891-12-12 nr. 67voorlopige regeling betreffende toezicht op de schietbanen in het fort op de Biltstraat bij Utrecht
            1891-12-14 nr. 34ontheffing uit de funktie van lid en secretaris van de commissie tot samenstelling van een leidraad voor het schieten met vestinggeschut en benoeming van een ander lid en secretaris
            1891-12-15 nr. 79maken van privaten in woningen voor gehuwden te Hellevoetsluis
            1891-12-16 nr. 43bepalingen ten behoeve van militaire wielrijders
            1891-12-16 nr. 96staten van gevonniste militairen
            1891-12-18 nr. 107verslag betreffende de bijwoning van het 6e Internationale Congres voor Hygiëne en Demografie
            1891-12-22 nr. 57rapport inzake de beproeving van de brancard drager

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1891-12-22 nr. 58beknopt verslag van de verrichtingen met betrekking tot de oplossing van het geweervraagstuk van 15 11 tot 15 12 1891
            1891-12-23 nr. 23overdracht van een smederij met beslagloods aan de plaatselijke commandant te 's Hertogenbosch
            1891-12-23 nr. 56het bouwen van een militaire slachterij te Breda
            1891-12-24 nr. 52verslag van de lichting voor de nationale militie in het jaar 1891
            1891-12-24 nr. 63herziening van de reglementen voor de veld en rijdende artillerie
            1891-12-28 nr. 53ontwerp bestek betreffende het bouwen van een munitiemagazijn te Leiden
            1891-12-28 nr. 60halfjaarlijkse instructierapporten der infanterie
            1891-12-28 nr. 62beproeving van draagzadels
            1891-12-30 nr. 16beknopt verslag betreffende de in het jaar 1891 gehouden najaarsmanoeuvres
            1891-12-30 nr. 18het bouwen van een buskruitmagazijn met toegangsweg in de Hensenpolder
            1891-12-31 nr. 126staten van gevonniste militairen
            1891-12-31 nr. 37contract voor het bouwen van een militaire slachterij
            1891-12-31 nr. 38contract voor het bouwen van een buskruitmagazijn met wachterswoning in de Grote IJ polder bij Amsterdam
            1891-12-31 nr. 40opheffing van het Permanente Technisch Comité voor Artillerie en Genie zaken
            1891-12-31 nr. 42wijzigingen in het voorschrift betreffende de Normaal schietschool
            1891-12-31 nr. 60contract voor pantserkoepels voor het fort aan het Pampus
            1892-01-05 nr. 91verslag van het officieren schietgezelschap der dienstdoende schutterij te 's Gravenhage over 1890/1891
            1892-01-06 nr. 102proeven met granaten gevuld met schietkatoen en belliet
            1892-01-06 nr. 93beproeving met belliet
            1892-01-11 nr. 37wijziging van verschillende reglementen enz. voortvloeiende uit het vervallen der handgrepen van het schouderen en het vellen van het geweer
            1892-01-11 nr. 44vaststellen van een nieuw model zadels voor het wapen der cavalerie
            1892-01-11 nr. 93bepalingen ten aanzien van hulpverlening aan de postdienst door militairen
            1892-01-12 nr. 38oprichting van een kantine in eigen beheer in de legerplaats bij Zeist
            1892-01-12 nr. 55aankoop van grond nodig voor het maken van een damsluis in de Angstel
            1892-01-14 nr. 20onteigening van gronden voor het maken van een uitlaatsluis in de 1e bedijking van de Mijdrechtse droogmakerij
            1892-01-15 nr. 32inspectie rapport betreffende de toestand der divisies Koninklijke Marechaussee
            1892-01-15 nr. 80aankoop van grond nodig voor het maken van beplantingen ten behoeve van de vestingbouw in het front Liede Spaarnedam
            1892-01-16 nr. 19bepaling van het militie contingent voor 1892
            1892-01-16 nr. 22verslag van de toestand van de Koninklijke Militaire Academie in 1891
            1892-01-16 nr. 31aanleg zoetwatervijvers
            1892-01-18 nr. 12vaststellen regels voor het beheer van het Weduwen en Weezenfonds voor burgerlijke ambtenaren
            1892-01-18 nr. 33het houden van toezicht door officieren in de kazernes
            1892-01-19 nr. 46verslag betreffende het kamperen van de 1e Divisie infanterie
            1892-01-19 nr. 68onderzoek naar de toestand van de schietbanen te Vlissingen
            1892-01-20 nr. 56verslag betreffende de doelmatigheid van het inzetten van een stoomboot tussen het fort aan het Pampus en de vesting Muiden

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-01-21 nr. 46aanbestedingen betreffende het bouwen van fornuizen in de kazernes te Arnhem, Doesburg, Leeuwarden en Nijmegen, een paardenstal te Oldebroek, een artillerieloods te Arnhem, een kantine te Venlo
            1892-01-21 nr. 58beproeving van de afstandmeter "Sprenger" te IJmuiden
            1892-01-22 nr. 51aanbesteding voor het maken van een geweermakerswerkplaats etc. ten behoeve van de vesting artillerie te Naarden
            1892-01-23 nr. 18ontwerp overeenkomst inzake het bouwen van een Cadettenschool te Alkmaar
            1892-01-23 nr. 22oefeningen der infanterie in de vestingoorlog te Den Helder
            1892-01-23 nr. 31ontwerp overeenkomst inzake de beschikbaarstelling van sleepboten bij mobilisatie
            1892-01-25 nr. 27halfjaarlijkse instructie rapporten der infanterie
            1892-01-25 nr. 59aanbestedingen voor het maken van een brug te Geertruidenberg, quarantainezaal te Breda, buitenmanege te Bergen op Zoom, steenglooingen te Terneuzen, zwemplaats te Willemstad, vergroting van een wapenmagazijn te Breda
            1892-01-25 nr. 65numerieke opgaven betreffende de geoefendheid in het lezen en schrijven van de in 1891 ingelijfde miliciëns
            1892-01-27 nr. 39beproeving van een geweer van verkleind kaliber
            1892-01-29 nr. 22benoeming van leden in de commissie voor den aankoop van paarden in Engeland en in Ierland in 1892
            1892-01-29 nr. 30onteigening van gronden voor het maken van een damsluis in den Angstel in de gemeente Abcoude Baambrugge
            1892-01-29 nr. 36verslag betreffende de verrichtingen met betrekking tot de oplossing van het geweervraagstuk van 15 maart 15 april 1891
            1892-01-29 nr. 40eervol ontslag van leden van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie
            1892-01-30 nr. 18proeven met geweren, buskruit en patroontassen
            1892-01-30 nr. 47wijziging van afsluiten van 15 cm L/24
            1892-01-30 nr. 54vestingbegroting dienst 1892
            1892-01-30 nr. 58bouw wapenmagazijn voor 4 veldbataljons te Amersfoort
            1892-01-30 nr. 73invoering van een gewijzigde bepakkingswijze bij de rijdende artillerie

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-02-01 nr. 28oefeningen van het gedetacheerde personeel gedurende de cursussen van 1 april tot 15 juli, van 1 05 tot 15 augustus en van 16 juli tot 31 oktober
            1892-02-02 nr. 32aanbesteding voor het maken van privaten in diverse kazernes
            1892-02-03 nr. 92opgave van in gebruik zijnde stoomwerktuigen enz.
            1892-02-05 nr. 44proeven inzake de vervaardiging van rookvrij kruit
            1892-02-08 nr. 100verslag betreffende de voorwaarden van de buskruitfabriek "de Krijgsman" te Muiden
            1892-02-08 nr. 55herdruk boekwerk "Neerlands Leger"
            1892-02-09 nr. 27eervol ontslag uit de commissie voor de bibliotheek van het departement van Oorlog
            1892-02-09 nr. 29toepassing van het reglement voor de geneeskundige dienst in tijd van vrede
            1892-02-11 nr. 38batterijen te Katham Janhagel hoek en Uitdam
            1892-02-12 nr. 71staten van gevonniste militairen
            1892-02-13 nr. 21het bouwen van duivenhokken in het fort Erfprins, het vaststellen van een bijzondere instructie voor het Rijks postduivenstation te Den Helder en een instructie voor de postduivendienst aan boord van schepen
            1892-02-13 nr. 27proeven met Belliet
            1892-02-13 nr. 45vaststelling van het kostuum van de directeur der topografische dienst
            1892-02-15 nr. 31aankoop van grond nodig voor het verbeteren aan het kazerne terrein te Utrecht
            1892-02-17 nr. 25regelen voor officieren bij de Hogere Krijgsschool
            1892-02-20 nr. 33regeling van onderwijs voor Indische cadetten
            1892-02-22 nr. 51staat betreffende het door elke provincie te dragen aandeel in de lichting der nationale militie van 1892
            1892-02-23 nr. 68onteigening van gronden voor het maken van een damsluis in de Angstel
            1892-02-24 nr. 56verkoop van rijksgrond te Naarden
            1892-02-25 nr. 38wijzigingen in het reglement op de exercities van de vesting artillerie; eerste gedeelte, het geschut
            1892-02-26 nr. 24invoering van het seinmethode Vreede, afkomstig van de zeemacht, bij de landmacht
            1892-02-26 nr. 55schietoefeningen in de legerplaats bij Zeist van 8 05 tot 16 juni 1891

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-02-26 nr. 58voorzieningen aan militaire gebouwen in de 1e, 2e en 3e militaire afdeling
            1892-02-26 nr. 60opmerkingen naar aanleiding van schietoefeningen van de infanterie
            1892-02-27 nr. 20proces verbaal van overdracht en overname van de archieven onder berusting van de majoor der artillerie
            1892-02-27 nr. 67aanpassing van de lengtemaat bij de vestingartillerie en het korps pontonniers
            1892-02-29 nr. 37aanbesteding voor het maken van gebouwen ten behoeve van de afstandmeting voor kustbatterijen in de positie van Willemstad
            1892-03-01 nr. 38wijziging in de reglementen op den inwendige dienst der infanterie en cavalerie
            1892-03-02 nr. 68verslag betreffende de geneeskundige dienst van de landmacht over het jaar 1891
            1892-03-05 nr. 40voorschrift tot het houden van veldmanoeuvres
            1892-03-08 nr. 2rapport omtrent een bezoek aan de electriciteitstentoonstelling te Frankfort aan de Main
            1892-03-09 nr. 49wijzigingen in de organisatie van het Algemeen Depot van Discipline
            1892-03-09 nr. 64voorschrift betreffende het afnemen van examens aan het Koninklijke Militaire Academie
            1892-03-09 nr. 66herziening van het voorschrift op het tirailleren
            1892-03-10 nr. 44organisatie van het wapen der Artillerie
            1892-03-10 nr. 45organisatie van de Generale Staf
            1892-03-11 nr. 51wijziging algemene regelen betreffende de gang van zaken bij het departement van Oorlog
            1892-03-11 nr. 52wijzigingsvoorstellen van een Koninklijk Besluit met betrekking tot een nadere regeling van traktementen
            1892-03-11 nr. 79contract betreffende het bouwen van een Cadettenschool te Alkmaar (1e gedeelte)
            1892-03-12 nr. 48jaarverslag van het Algemeen Depot van Discipline over 1891
            1892-03-12 nr. 66overeenkomst wegens het maken van een damsluis in de Angstel
            1892-03-12 nr. 68aankoop grond voor de bouw van een inlaatsluis in de 1e bedijking van de Mijdrechtse Droogmakerij
            1892-03-15 nr. 5staten van gevonniste militairen
            1892-03-16 nr. 13het maken van steenglooiingen op gedeelten van de Oost en Westzeedijken te Neuzen
            1892-03-16 nr. 14het maken van een buitenmanege te Bergen op Zoom
            1892-03-16 nr. 29het maken van een geweermakerswerkplaats ten behoeve van de vesting artillerie te Naarden
            1892-03-16 nr. 54wijzigingen en aanvullingen in het voorschrift op de verstrekking en de verantwoording van munities tot draagbare vuurwapens
            1892-03-16 nr. 70vaststelling bureautijd bij het departement van Oorlog
            1892-03-18 nr. 18inrichting voor de vervaardiging van rookzwakbuskruit
            1892-03-21 nr. 14verslagen van een zending naar de tentoonstelling te Leipzig

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-03-21 nr. 26uitbreiding van de kazernering te 's Hertogenbosch
            1892-03-21 nr. 78militaire bijstand betreffende de bewaking van een boerderij te Appingedam in verband met besmettelijke veeziekte
            1892-03-22 nr. 102contract voor het bouwen van een stal in de legerplaats bij Oldebroek
            1892-03-22 nr. 53het bewaren van het beroepsgeheim door officieren van gezondheid
            1892-03-22 nr. 61verslagen inzake de indeling van de lichting van 1892
            1892-03-22 nr. 93contract voor het bouwen van een loods in het artillerie park te Arnhem
            1892-03-22 nr. 94contract voor het bouwen van een wapenmagazijn voor 4 veldbataljons te Arnhem
            1892-03-23 nr. 45ontwerp voorschrift voor de zomeroefeningen van het korps genietroepen in het algemeen
            1892-03-23 nr. 46het bouwen van loodsen tot opberging van artillerie materieel bij de batterijen aan de Vischmarkt en het Wierhoofd
            1892-03-23 nr. 60opheffing van het Permanent Technisch Comité voor Artillerie en Geniezaken
            1892-03-24 nr. 19militaire bijstand betreffende de bewaking van een boerderij te Appingedam in verband met een besmettelijke veeziekte
            1892-03-24 nr. 25aanbesteding voor het bouwen van een kazerne te Assen voor 2 bataljons infanterie
            1892-03-26 nr. 34uitvoering der wet betreffende het militair onderwijs inzake de cursus
            1892-03-26 nr. 53bepalingen betreffende de inrichting en de inzending van de algemene overzichten met betrekking tot de bezette wachten in de garnizoenen
            1892-03-28 nr. 66aanbesteding voor het maken van een gebouw tot mangel en sorteerkamer bij de Koninklijke Militaire Academie te Breda
            1892-03-29 nr. 58verkoop rijksgrond te Naarden
            1892-03-29 nr. 62aanbesteding voor het maken van een uitlaatsluis voor de 1e bedijking der Mijdrechtse droogmakerij

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-04-01 nr. 27het verlenen van militaire bijstand bij ongeregeldheden te Breda
            1892-04-02 nr. 84verslag van het korps genietroepen 1891
            1892-04-05 nr. 143ontwerp programma tot oefening van personeel van de vesting artillerie als bezettingstroepen
            1892-04-05 nr. 167praktische oefeningen der artillerie
            1892-04-05 nr. 37wijzigingen in de kazerneringsstaten
            1892-04-05 nr. 96wijzigingen van het Regelement op de exercities der infanterie
            1892-04-06 nr. 78aanleg schietbaan te Deventer
            1892-04-07 nr. 74verleggen schietbaan no. 1 in de legerplaats bij Vught
            1892-04-08 nr. 43maatregelen ten aanzien van de inlijving van militieplichtigen uit gemeenten waar een besmettelijke ziekte epidemisch heerst
            1892-04-11 nr. 16proeven met geweren van verkleind kaliber
            1892-04-11 nr. 71voorschriften voor proefnemingen met bomvrije samenstellingen door de korpsen genie en artillerietroepen
            1892-04-11 nr. 73ontwerp KB tot vaststelling van een bijzonder reglement van politie voor het gekanaliseerde gedeelte van de Kromme Rijn, ter aanvulling van het algemeen reglement
            1892-04-11 nr. 85jaarverslag van de oefeningen der Artillerie Schietschool over 1891
            1892-04-11 nr. 87herziening instructie inventaris
            1892-04-11 nr. 99staten van gevonniste militairen
            1892-04-12 nr. 97plaatsen badinrichting te Doesburg
            1892-04-14 nr. 37verslag van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie
            1892-04-14 nr. 64bepaling ten aanzien van blijvend gedeelte der lichting van 1891 bij de onbereden korpsen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-04-14 nr. 65ontwerp Koninklijk Besluit tot wijziging van de reis en verblijfkosten voor officieren der Koninklijke Marechaussee
            1892-04-19 nr. 50aanbesteding voor het maken van een gebouw ten behoeve van de aanmaak van materieel voor de dienst in Nederlands Indië bij de pyrotechnische werkplaatsen te Delft
            1892-04-20 nr. 17aankoop van grond voor het bouwen van een wapenmagazijn te 's Gravenhage
            1892-04-21 nr. 38rapport van de Raad van State (afdeling Geschillen van Bestuur) inzake pensioenreclame
            1892-04-22 nr. 41ontwerp overeenkomst inzake de overdracht van gronden en gebouwen aan de gemeente Zutphen
            1892-04-22 nr. 72verslag van de gezondheidstoestand van legerpaarden
            1892-04-23 nr. 112onteigening van grond voor het maken van forten aan Den Ham, bij Krommeniedijk en bewesten de hofstede Veldhuis
            1892-04-23 nr. 134regeling der instructie bij de korpsen infanterie
            1892-04-23 nr. 95verslag van de Algemene Rekenkamer over 1891
            1892-04-23 nr. 99verslag van het korps genietroepen over 1891
            1892-04-25 nr. 14staten van gevonniste militairen
            1892-04-25 nr. 40verslag van het bezoek aan de internationale electro technische tentoonstelling te Frankfurt am Main
            1892-04-25 nr. 82wijziging in de samenstelling van de commissie voor het geweervraagstuk
            1892-04-26 nr. 97jaarlijks onderzoek over de verlofgangers der militie ter land
            1892-04-27 nr. 103overdracht van een kazernegebouw te Maastricht aan het Domeinbestuur
            1892-04-27 nr. 104aanbesteding voor het bouwen van privaten bij het hospitaal te Gorinchem
            1892-04-27 nr. 110aankoop van militaire rijksgrond te Maastricht
            1892-04-27 nr. 113wijziging der zakboekjes van de milicien verlofgangers
            1892-04-28 nr. 49het maken van gebouwen ten behoeve van de afstandsmeting voor kustbatterijen bij Willemstad
            1892-04-30 nr. 14staatsbegroting voor 1891
            1892-04-30 nr. 15staatsbegroting voor 1892
            1892-04-30 nr. 17gebreken aan scherpe patronen en geweren 71/88
            1892-04-30 nr. 88de bouw van een schijvenhuisje voor dienstdoende schutterij te Groningen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-05-02 nr. 56het bouwen van loodsen voor de berging van artillerie materieel bij de batterijen
            1892-05-02 nr. 57onteigening van grond voor het maken van forten in de Zuidwijkermeerpolder en aan de Sint Aagtendijk
            1892-05-03 nr. 39ontwerp betreffende de voltooiing van het fort aan het Pampus
            1892-05-03 nr. 77ontwerp bestek betreffende het bouwen van een kazerne te Assen
            1892-05-05 nr. 41ijsopruimingen op de grote rivieren in 1891
            1892-05-06 nr. 110het maken van een inlaatsluis voor de 1e bedijking van de Mijdrechtse droogmakerij
            1892-05-06 nr. 19onteigening van grond ten behoeve van vestingbouw in de gemeente Haarlemmerliede en Spaarnewoude
            1892-05-07 nr. 58voorschriften op het inzenden van officiers kaderlijsten
            1892-05-07 nr. 72het verbeteren van schietbanen te Maastricht inzake schietoefeningen van de Normaal Schietschool
            1892-05-09 nr. 99voorschrift betreffende de wapen en schietoefeningen bij de infanterie
            1892-05-11 nr. 37verboden kringen van de batterijen aan de Overeindschen Weg in het eerstaanwezendschap Utrecht
            1892-05-11 nr. 68overdracht van functiën en archieven
            1892-05-12 nr. 13onteigening van grond voor het maken van beplantingen in het fort Liede Spaarndam
            1892-05-14 nr. 48contract voor het maken van een inlaatsluis voor Groot Mijdrecht nabij het Fort Waver Amstel
            1892-05-14 nr. 67het maken van een gebouw tot mangel en sorteerkamer c.a. bij de Koninklijke Militaire Academie te Breda
            1892-05-14 nr. 69maken van bergplaats voor munitie in het fort aan de Biltstraat te Utrecht
            1892-05-14 nr. 70aanbesteding voor het maken van een gebouw tot verpleging van lijders aan besmettelijke ziekten bij de Koninklijke Militaire Academie te Breda
            1892-05-14 nr. 75onteigening van gronden te Amsterdam voor militaire doeleinden
            1892-05-14 nr. 78verslagen van de toestand der verenigingen ter bevordering van 's Lands weerbaarheid
            1892-05-14 nr. 82aanbesteding voor het bouwen van een Cadettenschool te Alkmaar (2e gedeelte)
            1892-05-16 nr. 51ontwerp bestek en voorwaarden betreffende het maken van een drijvende badinrichting in de Nieuwe IJssel te Doesburg

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-05-16 nr. 69voorschriften met betrekking tot scherpe patronen (in het bezit van de troepen), naar aanleiding van dodelijke verwonding van een sergeant, waarvan verslag
            1892-05-17 nr. 32voorschriften voor praktische oefeningen van het korps genietroepen in de legerplaats bij Zeist
            1892-05-17 nr. 42ontwerp overeenkomst inzake het opleggen van een toldeurkeringen voor de schutsluis te Oosthuizen
            1892-05-17 nr. 9ontwerp akte inzake aankoop van grond ten behoeve van het maken van een inlaatsluis in de 1e bedijking der Mijdrechtsche droogmakerij
            1892-05-18 nr. 59verslagen omtrent het rijkundig onderwijs in de winter van 1891 1892
            1892-05-18 nr. 90overdracht kazernegebouw te Maastricht
            1892-05-19 nr. 60ontwerp bestek betreffende het maken van een gebouw ten behoeve van de aanmaak van materieel voor de dienst in Nederlands Indië
            1892-05-20 nr. 101goedkeuring van kanon van 15 cm
            1892-05-20 nr. 112instructies betreffende de organisatie van het personeel en regeling van de dienst bij de magazijnen van militaire kleding en uitrusting
            1892-05-20 nr. 55staat van beschikbare voorwerpen aanwezig in het archief van de opzichter van fortificaties te Grave
            1892-05-21 nr. 118programma reglement van de nationale schietwedstrijd in 1892
            1892-05-21 nr. 17proces verbaal van overdracht van archief
            1892-05-21 nr. 59voorschrift betreffende de wapen en schietoefeningen bij de infanterie
            1892-05-23 nr. 100kazernebouw te Assen
            1892-05-23 nr. 102wijziging van mantelzakken
            1892-05-23 nr. 7onderzoek naar het terrein bestemd voor een schietbaan voor de dienstdoende schutterij te Tiel
            1892-05-23 nr. 92wijziging van de karabijnen voor kamerschietoefeningen
            1892-05-24 nr. 5goedgekeurde gedrukte bestekken betreffende het onderhoud van de kazernegebouwen te Utrecht en op de legerplaats bij Zeist
            1892-05-24 nr. 99onderzoek van heetwaterovens in de militaire bakkerij te Arnhem
            1892-05-27 nr. 105voorschrift betreffende dienstreizen van manschappen der nationale militie
            1892-05-27 nr. 40ontwerp van wet betreffende overeenkomst wegens ruiling van terreinen en gebouwen met de gemeente Zutphen
            1892-05-30 nr. 142jaarverslag betreffende de inrichting van de militie
            1892-05-30 nr. 148voorschrift betreffende de wapen en schietoefeningen bij de infanterie
            1892-05-31 nr. 17oefeningen met het kader der schutterijen
            1892-05-31 nr. 21beschikbaarstellen van paarden en personeel voor feestelijkheden te Utrecht
            1892-05-31 nr. 65verslag van de Koninklijke Vereeniging van Gepensioneerde Officieren van het Nederlandsche Leger

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-06-02 nr. 124aanbesteding betreffende het maken van een Cadettenschool te Alkmaar
            1892-06-03 nr. 106herziening van de regeling van het militair vervoer over de spoorwegen
            1892-06-03 nr. 111ontwerp voorschrift betreffende het schieten met de revolver
            1892-06-03 nr. 121aanbesteding voor het maken van een loods bij het fort in de Botshol
            1892-06-04 nr. 40benodigde fondsen bij mobilisatie van het leger
            1892-06-04 nr. 51proeven met veldlantaarns
            1892-06-04 nr. 58onderzoek naar de bruikbaarheid van de micro telefoon
            1892-06-04 nr. 9bouw Cadettenschool te Alkmaar
            1892-06-07 nr. 148wijziging van zakboekjes van miliciens verlofgangers
            1892-06-07 nr. 45proefneming met geweren voor kamerschietoefeningen bij het regiment grenadiers en jagers
            1892-06-13 nr. 42ontwerp besluit tot vaststelling van een bijzonder reglement van politie voor het gekanaliseerd gedeelte van de Kromme Rijn
            1892-06-13 nr. 56beproeving van tijdschokbuizen
            1892-06-14 nr. 101kazernebouw Assen
            1892-06-15 nr. 109ontwerp voor een munitieberging te Arnhem
            1892-06-17 nr. 42praktische oefeningen van het korps genietroepen over 1891

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-06-17 nr. 102verstrekking van geel glas bij de lantaarns en van een gele vlag bij iedere munitiewagen der infanterie
            1892-06-17 nr. 112contract voor het aanbrengen van een stoomverwarming in het hoofdgebouw van de Koninklijke Militaire Academie te Breda
            1892-06-17 nr. 115onteigening van grond voor het maken van een damsluis in de Angstel
            1892-06-17 nr. 116openstelling van een gedeelte van de gedekte weg Uithoorn Kudelstaart voor openbaar verkeer
            1892-06-20 nr. 101uniform bij de zeemacht
            1892-06-20 nr. 24overdracht buskruitmagazijnen te Willemstad en van gebouwen voor de afstandsmeting op de forten De Ruyter en Prins Frederik
            1892-06-20 nr. 85het inrichten van een schietterrein en het bouwen van een kazerne voor twee bataljons infanterie te Assen
            1892-06-20 nr. 89het maken van een gebouwtje ten behoeve van de aanmaak voor materieel voor de dienst in Nederlands Indië bij de pyrotechnische werkplaats te Delft
            1892-06-20 nr. 90onteigening van grond voor het maken van forten aan Den Ham bij Krommeniedijk en bewesten de hofstede Veldhuis
            1892-06-23 nr. 55bekendmaking voorlopig verslag vastgesteld door de commissie van rapporteurs uit de Tweede Kamer der Staten Generaal betreffende ontwerp wet tot nadere wijziging der wet van 14 september 1866 houdende bepalingen betreffende inkwartieringen en het onderhoud van het krijgsvolk
            1892-06-23 nr. 74aanleg brug over de IJssel bij Westervoort
            1892-06-24 nr. 56bepalingen ten aanzien van contracten betreffende leveringen
            1892-06-24 nr. 67invoeren van nieuwe uniformkleding voor militaire rijders
            1892-06-25 nr. 124subsidieverlening een en verslag van het fonds tot ondersteuning van weduwen en wezen van vrijwillig dienende militairen beneden de rang van officier
            1892-06-25 nr. 55wijziging in de samenstelling van de organisatie van de koloniale reserve
            1892-06-25 nr. 65beproeving van paardebeschermers
            1892-06-25 nr. 82overzicht van de tegenwoordige regeling der opkomst met spoed van miliciens verlofgangers, voor zover de burgemeesters daarbij zijn betrokken of de kennis daarvan voor hen van belang kan zijn
            1892-06-27 nr. 66aanbesteding voor het maken van een stal en waterputten in de legerplaats bij Rijen
            1892-06-29 nr. 100staten bevattende de numerieke sterkte der schutterijen
            1892-06-29 nr. 105inspectieverslag over de geweren nr. 71 bij de dienstdoende schutterijen
            1892-06-29 nr. 84onteigening van grond voor het maken van forten in de Zuidwijkermeerpolder en aan de St. Aagtendijk
            1892-06-30 nr. 5staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-07-01 nr. 118afzien van betaling voor verbetering van de schipbrug bij Doesburg in verband met toekomstige overdracht van de brug
            1892-07-01 nr. 45ontwerp bestek betreffende het bouwen van een Cadettenschool te Alkmaar
            1892-07-04 nr. 167praktische oefeningen in het jaar 1891 van de dienstdoende schutterijen
            1892-07-05 nr. 72algemeen verslag over het jaar 1891 betreffende rekening en verantwoording van het fonds voor onderofficieren enz.
            1892-07-06 nr. 35inspectie verslag van geweren met toebehoren in gebruik bij de dienstdoende schutterijen
            1892-07-09 nr. 86regeling der positie van de militairen die naar Indië worden uitgezonden en die naar Nederland terugkerende weder in de koloniale reserve worden opgenomen
            1892-07-11 nr. 34verslag van het onderwijs en de vorderingen van de leerlingen in de verschillende vakken bij de instructie compagnie
            1892-07-11 nr. 66vermindering en opheffing van wachtposten bij gevangenissen, huizen van bewaring enz.
            1892-07-12 nr. 61het maken van een kustbatterij op het vuurtoreneiland bij Durgerdam
            1892-07-12 nr. 99voorstellen betreffende de oefeningen der infanterie in 1892
            1892-07-13 nr. 125vrijwillige oefeningen in de wapenhandel gedurende de cursus 1891 1892
            1892-07-13 nr. 126oefeningen in de stelling van Amsterdam
            1892-07-13 nr. 20algemeen verslag omtrent het onderwijs en de vorderingen der leerlingen in de verschillende vakken der instructie batterij
            1892-07-13 nr. 98inspectie rapporten der divisies Koninklijke Marechaussee
            1892-07-14 nr. 41onteigening van grond voor het maken van forten in de Zuidwijkermeerpolder en aan de St. Aagtendijk
            1892-07-15 nr. 33wijzigingen en aanvullingen van bepalingen van het Koninklijk Besluit van 30 december 1890, nr. 23, betreffende de artillerie inrichtingen
            1892-07-15 nr. 39het bouwen van een wachterswoning bij het fort Tienhoven onder beheer der genie te Naarden

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-07-15 nr. 95verslag voor beproeving van losse patronen met rookzwak buskruit
            1892-07-15 nr. 98contract voor het maken van zandwegen en het aanbrengen van zand in verdedigingswerken, onder beheer der genie te Utrecht
            1892-07-15 nr. 99contract voor het maken van een loods bij het fort in de Botshol
            1892-07-16 nr. 105jaarverslagen van de artillerie inrichtingen
            1892-07-16 nr. 79oprichting van de buskruitfabriek 'De Krijgsman' te Muiden
            1892-07-19 nr. 27winter instructierapporten van de infanterie
            1892-07-20 nr. 89schietwedstrijd van de Nederlandse Schutterij Kaderbond in 1892
            1892-07-23 nr. 150verslag betreffende het verdrinken van een milicien
            1892-07-23 nr. 62schietoefeningen van het 4 de regiment vestiging artillerie in 1891
            1892-07-23 nr. 84aanbesteding voor het bouwen van een stal in de legerplaats bij Rijen
            1892-07-26 nr. 62afwijking van de regeling betreffende korting op de soldij van een militaire apothekersbediende
            1892-07-26 nr. 83interpretatie van de regeling betreffende het verstrekken van buitengewone voedingsmiddelen aan zieke militairen
            1892-07-27 nr. 31plan en voorwaarden voor de vervaardiging van diverse buskruitsoorten
            1892-07-27 nr. 5bijwoning van grote najaars manoeuvres in Frankrijk
            1892-07-28 nr. 46aanbesteding voor het bouwen van een Cadettenschool te Alkmaar
            1892-07-28 nr. 57beproeving van rookzwak buskruit
            1892-07-28 nr. 59beproeving van winterbeslag voor paarden
            1892-07-28 nr. 62aanleg van zoetwatervijvers in de Zaandammerpolder
            1892-07-28 nr. 64aanbesteding voor het maken van een loods bij het fort nabij Aalsmeer
            1892-07-30 nr. 138jaarlijks onderzoek der scherpe patronen van het oudste jaartal van aanmaak

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-08-01 nr. 14proef met gewijzigde draagzadels, draagbokken en munitie kisten
            1892-08-03 nr. 46militaire bijstand te Kaatsheuvel
            1892-08-03 nr. 53het maken van een gebouw te Groningen voor lijders aan besmettelijke ziekten
            1892-08-05 nr. 38wijziging van het reglement voor de werklieden en leerlingen bij de artillerie inrichtingen
            1892-08-05 nr. 40ontwerp wijziging van het fort bij Westervoort, in verband met de bouw van een brug over de IJssel
            1892-08-05 nr. 47uitbreiden van de vergunning voor het roken in het openbaar door militairen
            1892-08-06 nr. 82voorschrift betreffende de inrichting en de behandeling van het geweer van 6,5 mm
            1892-08-06 nr. 85voorschrift betreffende de hoofdcursus voor cadetten
            1892-08-08 nr. 146onteigening van grond voor het maken van een damsluis in de Drecht
            1892-08-08 nr. 148ontwerp bestek voor het maken van een damsluis in de Angstel
            1892-08-10 nr. 101rapport van de proeven te Schoorl op 27 juli 1892 met op een gemetseld gewelf aangebrachte granaten
            1892-08-10 nr. 104aanbesteding voor het bouwen van een magazijn voor de wapens, de ransels en het ledergoed van het regiment grenadiers en jagers te 's Gravenhage
            1892-08-10 nr. 74staten van gevonniste militairen
            1892-08-10 nr. 82ontwerp van een "leidraad voor de dienst bij het hoofdkwartier van de veldtroepen en bij staven van gecombineerde troepenafdelingen te velde
            1892-08-13 nr. 32rapporten over de voortgang der grote werken in de geniecommandementen, maand juni 1892
            1892-08-13 nr. 81verslag van de commissie tot bevordering der paardenfokkerij in Gelderland over het jaar 1891
            1892-08-16 nr. 23wijzigingen betreffende hoofdstuk VI van de intructie inventaris
            1892-08-17 nr. 59voorstellen betreffende de verplegingsoefeningen in de stelling van Amsterdam
            1892-08-18 nr. 22aanvulling van verbeteringen in de handleiding voor de officieren van wapening etc.
            1892-08-18 nr. 42ontwerp bestek betreffende het bouwen van een wachterswoning bij het fort Tienhoven
            1892-08-18 nr. 75verslag betreffende de omstandigheden, waaronder een kanon is gescheurd met betrekking tot rookzwak buskruit
            1892-08-19 nr. 59voorschrift omtrent de Inrichting en de behandeling van het geweer van 65 mm
            1892-08-19 nr. 80algemeen verslag betreffende de voltooiing van het vestingstelsel
            1892-08-19 nr. 81koopakte in verband met het maken van een damsluis in de Angstel
            1892-08-23 nr. 81ontwerp voorschrift voor den hoofdcursus

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-08-24 nr. 80aanbesteding voor het bouwen van een kazerne voor 2 bataljons infanterie te Assen
            1892-08-25 nr. 39bijzonder reglement van politie voor de gekanaliseerde Kromme Rijn
            1892-08-25 nr. 81beproeving van rookzwak Nobel buskruit korrel grootte 5x5x2.5 mm
            1892-08-26 nr. 81herziening van de reglementen voor de vesting artillerie
            1892-08-27 nr. 120onderzoek van bakovens in bomvrije gebouwen in 1892
            1892-08-27 nr. 5bijzonder reglement van politie voor de gekanaliseerde Kromme Rijn
            1892-08-27 nr. 51militaire bijstand bij quarantaine maatregelen in Hoek van Holland
            1892-08-27 nr. 55ontwerp bestek voor het maken van een loods enz. bij het fort nabij Aalsmeer
            1892-08-27 nr. 57onteigening van grond voor het maken van forten bij Krommeniedijk
            1892-08-27 nr. 58contract voor het maken van een vuurtoreneiland bij Durgerdam in de Zuiderzee
            1892-08-27 nr. 59ontwerp bestek voor het bouwen van een Cadettenschool te Alkmaar
            1892-08-29 nr. 78aankoop van grond nodig voor het maken van een loods bij het werk op de Noorddijk te Voorne
            1892-08-29 nr. 81maatregelen te nemen bij het ontstaan van Aziatische cholera

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-08-30 nr. 79verslag van de staat van het militair onderwijs over de jaren 1891 1892
            1892-08-30 nr. 84ontwerp bestek voor het maken van een gebouw voor verpleging van lijders aan besmettelijke ziekten te Breda
            1892-09-02 nr. 62regeling betreffende de eerste oefeningstijd voor de ingelijfden bij de militie te land der lichting van 1893
            1892-09-02 nr. 64voorlopig ontwerp van een schutsluis te Terneuzen
            1892-09-05 nr. 39voorlopige keuring van de vorstelijke koepel
            1892-09-05 nr. 46wijzigingen in de instructie inventaris
            1892-09-05 nr. 5voorzorgsmaatregtelen tegen cholera
            1892-09-07 nr. 50buitengewone maatregelen tot afwending der Aziatische cholera
            1892-09-08 nr. 26bekleding van de schietgaten in het fort op de Biltstraat te Utrecht
            1892-09-08 nr. 32oefeningen op de heide bij Laren met leerlingen van het gymnasium te Amsterdam
            1892-09-08 nr. 34onderzoek van scheepstimmerwerven die geschikt zijn tot het inrichten van dekschuiten tot gewapende uitleggers
            1892-09-08 nr. 73buitengewone maatregelen tot afwending van de Aziatische cholera en tot wering van de uitbreiding en gevolgen hiervan
            1892-09-10 nr. 4staten van gevonniste militairen
            1892-09-10 nr. 90onteigening van grond voor het maken van forten in den Zuiderwijkermeerpolder en aan de St. Aagtendijk
            1892-09-12 nr. 39overdracht van grond in de Haarlemmermeerpolder
            1892-09-15 nr. 111reglement op het beheer en het onderhoud van de draagbare wapens in gebruik bij de korpsen van het leger
            1892-09-16 nr. 33verslag van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie over het 1e halfjaar 1892
            1892-09-19 nr. 17internationale beproeving van granaatkartetsen
            1892-09-19 nr. 19oefeningstocht met gewapende uitleggers in de stelling van Amsterdam
            1892-09-19 nr. 23het maken van inundatiesluizen in het Noord Westelijk front van de stelling van Amsterdam
            1892-09-19 nr. 24akte van taxatie betreffende de overdracht van het arsenaal te Amsterdam aan de gemeente
            1892-09-19 nr. 26aanbesteding voor het bouwen van woningen voor gehuwden op het terrein aan de Atjehstraat te 's Gravenhage

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-09-19 nr. 34ontwerp betreffende de nieuwe uitrusting van de infanterist, met foto's
            1892-09-19 nr. 36voorschrift voor de handelswijze ten aanzien van de manschappen van de militie te land die dadelijk na hun inlijving bij de korpsen tot 1e oefening in dienst worden gesteld
            1892-09-19 nr. 64onteigening van grond voor het maken van een damsluis in de Drecht en een inlaatsluis voor de polder Blokland
            1892-09-19 nr. 66onteigening van grond voor het maken van een damsluis in de Drecht en een inlaatsluis voor de polder Blokland
            1892-09-24 nr. 46overgangsmaatregelen in verband met de regeling voor de hoofdcursus
            1892-09-24 nr. 47reglement voor de hoofdcursus
            1892-09-24 nr. 64verlenen van verlof voor verloving in verband met het voorkomen van Aziatische cholera
            1892-09-24 nr. 69verlenen van verlof voor verloving in verband met het voorkomen van Aziatische cholera
            1892-09-28 nr. 37detachering uitgezet als hulpMarechaussee ter voorkoming van de verspreiding van besmettelijke veeziekte
            1892-09-29 nr. 50voorzieningen aan de forten De Ruijter en Hellevoetsluis
            1892-09-30 nr. 80verbetering van de afwatering der vesting Muiden
            1892-09-30 nr. 86verslagen betreffende het 8ste Hoofdstuk der staatsbegroting en de begroting van uitgaven ten behoeve van de voltooiing van het vestingstelsel over het dienstjaar 1890
            1892-10-01 nr. 69wijziging van de leidraad voor de militaire leden van de militieraden
            1892-10-03 nr. 103proeven met snelvurende kanonnen
            1892-10-03 nr. 121proeven met snelvurende kanonnen
            1892-10-03 nr. 122voordracht voor een Koninklijk Besluit inzake de oprichting van een patronen magazijn te Assen
            1892-10-03 nr. 129wijzigen van het voorschrift op het vervaardigen van tekeningen voor de dienst genie
            1892-10-04 nr. 105wijziging van de voorschriften betreffende de briefwisseling en rapporten over dienstzaken
            1892-10-04 nr. 106voorschriften voor archiefvorming en archiefbeheer voor de autoriteiten der landmacht
            1892-10-05 nr. 27voorzieningen in verband met choleragevaar
            1892-10-05 nr. 42verslagen omtrent de indeling en graad van geoefendheid van militieplichtigen die hebben deelgenomen aan vrijwillige oefeningen in de wapenhandel
            1892-10-06 nr. 34reglement voor de hoofdcursus
            1892-10-06 nr. 35vaststelling van een voorschrift voor de hoofdcursus
            1892-10-06 nr. 36vaststelling van traktementen, toelagen etc. op de grondslag van de bepalingen van het reglement voor de hoofdcursus
            1892-10-06 nr. 37overgangsbepalingen in verband met de regeling van de hoofdcursus

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-10-06 nr. 39voorschrift voor de cursussen bij het wapen der infanterie
            1892-10-06 nr. 40vaststellen van toelagen van leraren en verdere kosten voor het onderwijs op de cursussen bij het wapen der infanterie
            1892-10-06 nr. 41overgangsmaatregelen betreffende de cursussen bij het wapen der infanterie
            1892-10-06 nr. 50aanschaf van een afstandmeter te Hoek van Holland
            1892-10-06 nr. 55regelen met betrekking tot verlenen van hulp door militair personeel bij besmettelijke ziekte
            1892-10-08 nr. 101wijziging van de voorschrift tot uitvoering van het reglement van administratie
            1892-10-08 nr. 63beproeving van tele microfonen bij Oldebroek
            1892-10-08 nr. 65verslag van een zending naar Seraing tot het bijwonen van proeven, genomen door de firma Cockerill, met een snelvuur kanon van 57 mm
            1892-10-10 nr. 75voorlopige beproeving van rookzwak buskruit afkomstig uit de kruitfabriek te Wetteren
            1892-10-10 nr. 78ontwerp bestek betreffende het maken van loodsen bij de werken op de Noorddijk en op de Penscherdijk
            1892-10-11 nr. 35verhoging en wijziging van het VIIIste Hoofdstuk van de staatsbegroting van het dienstjaar 1891
            1892-10-15 nr. 78leefregels voor de soldaat in tijd van cholera
            1892-10-15 nr. 94maatregelen tegen besmettelijke ziekten
            1892-10-18 nr. 25wijzigingen van torpedo materieel
            1892-10-20 nr. 54maatregelen tegen besmettelijke veeziekten
            1892-10-21 nr. 48staten van gevonniste militairen
            1892-10-21 nr. 70buitengewone uitgaven voor de dienst der genie over 1893 voor verschillende werkzaamheden
            1892-10-24 nr. 50dienstverhouding bij de militaire geneeskundige dienst
            1892-10-25 nr. 88verslag van de kapitein van Voorst tot Voorst inzake gymnastiek
            1892-10-26 nr. 59verslag van eindexamen hoofdcursus 1892
            1892-10-26 nr. 71voordracht tot het bepalen van de lichting van 1893
            1892-10-27 nr. 64begraven van lijken van militairen van de zeemacht

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-10-28 nr. 23oefeningstocht met gewapende uitleggers
            1892-10-28 nr. 69ontwerp voorschrift voor de revolver
            1892-10-29 nr. 1militaire bijstand te Apeldoorn
            1892-10-29 nr. 56beproeving brancarddrager "de Mooy"
            1892-10-29 nr. 87verslag van het landbouwkundig onderwijs aan de officieren van de intendance cursus 1892
            1892-10-31 nr. 101vrijwillige oefeningen in de wapenhandel
            1892-10-31 nr. 106staten van gevonniste militairen
            1892-10-31 nr. 32verslag inzake bezoek aan de electriciteitstentoonstelling te Frankfort aan de Main
            1892-11-01 nr. 31ontslag van een lid van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie
            1892-11-01 nr. 32rapport over verleende militaire bijstand betreffende de handhaving van de openbare orde in de gemeente Alkemade
            1892-11-02 nr. 62het heffen van voorzorgsmaatregelen ingeval een cholera epedemie uitbreekt
            1892-11-02 nr. 64onderzoek naar de middelen tot verhoging van de veiligheid van de schietbanen in het fort aan de Biltstraat te Utrecht
            1892-11-02 nr. 76ontwerp voorschrift op de inwendige dienst bij de hoofdcursus der infanterie
            1892-11-04 nr. 75ontwerp koopakte van grond, nodig voor het maken van een damsluis in de Drecht en de inlaatsluis voor de polder Blokland
            1892-11-05 nr. 56voorzorgsmaatregelen bij cholera te 's Hertogenbosch
            1892-11-11 nr. 9vrijwillige oefeningen in de wapenhandel
            1892-11-12 nr. 56het bouwen van een magazijn voor de wapenen, de ransels en het ledergoed van het regiment grenadiers en jagers te 's Gravenhage
            1892-11-12 nr. 57het maken van gebouwen voor het rijkspostduivenstation te Den Helder
            1892-11-12 nr. 58het bouwen van woningen voor gehuwden op het terrein aan de Atjehstraat te '_ Gravenhage
            1892-11-17 nr. 7verzameling van de uitkomsten der schietoefeningen bij de korpsen van het leger en enige dienstdoende schutterijen
            1892-11-18 nr. 59onteigening van grond voor het maken van een Damsluis in de Drecht en een inlaatsluis voor de polder Blokland
            1892-11-18 nr. 69wijziging van het "voorschrift op den Pioniersarbeid voor infanterie"
            1892-11-19 nr. 71rekening en verantwoording van de directie van de weduwen en wezenkas voor de officieren van de landmacht, over het jaar 1891
            1892-11-21 nr. 36manuscript van hoofdstuk XX van het handboek voor onderofficieren en korporaals der niet bereden artillerie
            1892-11-22 nr. 104wijziging van het reglement voor de scholen bij het korps genietroepen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-11-24 nr. 26overeenkomsten met betrekking tot de damsluis in de Drecht en inlaatsluis voor de polder Blokland
            1892-11-26 nr. 36benoeming van een lid van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie
            1892-11-29 nr. 15wijziging in de regeling van de werkzaamheden in artillerie commandementen
            1892-11-29 nr. 16instructies voor de commandant van de vesting artillerie en voor de commandant der bereden artillerie
            1892-11-30 nr. 103indeling van de lichting van 1893
            1892-11-30 nr. 90beproeven van een micro telefoon
            1892-12-01 nr. 20rapport inzake vrijwillige oefeningen in de wapenhandel
            1892-12-01 nr. 26regeling van sluitstukken
            1892-12-01 nr. 29kappen van houtgewas op de Vughtsche Heide door het 2e Regiment Infanterie
            1892-12-01 nr. 30verslag inzake enige proeven met electrisch licht, genomen op het fort in de Zuiderzee aan het Pampus
            1892-12-02 nr. 43militaire bijstand in Oude Pekela bij ongeregeldheden ten gevolge van een werkstaking
            1892-12-07 nr. 89verslagen betreffende de indeling der lichting van 1892
            1892-12-12 nr. 42beproeving van losse patronen met rookzwak buskruit
            1892-12-13 nr. 80voorlopig verslag betreffende hoofdstuk VIII van de staatsbegroting voor het dienstjaar 1893
            1892-12-14 nr. 2staten van gevonniste militairen
            1892-12-15 nr. 28verslag betreffende de op 28 en 29 januari 1892 gehouden inspectie over de hoofdcursus
            1892-12-16 nr. 23verpleging van aan cholera lijdende vrouwen en kinderen van gehuwde militairen
            1892-12-16 nr. 29wijziging van de voorschriften betreffende de dienstverbintenissen bij het Wapen der Koninklijke Marechaussee
            1892-12-17 nr. 26inspectie voor zover het administratief beheer in het militair hospitaal te Nijmegen
            1892-12-17 nr. 3militaire bijstand betreffende de handhaving van de openbare orde in Oude Pekela
            1892-12-17 nr. 41rapport betreffende detachementen, uitgezet in verband met het heersen van een besmettelijke veeziekte
            1892-12-19 nr. 46militaire bijstand tot handhaving van de openbare orde in Winschoten en omstreken
            1892-12-19 nr. 49instructie betreffende de werving voor het korps Mariniers bij de aanname van recruten
            1892-12-19 nr. 60het bouwen van een patronen bergplaats op de exercitiebatterij achter de kazerne Oranje Nassau te Amsterdam
            1892-12-19 nr. 86oefeningen van het personeel bij de Normaal Schietschool
            1892-12-21 nr. 43beproeving van losse patronen met rookzwak buskruit
            1892-12-22 nr. 46herdruk van diverse reglementen
            1892-12-22 nr. 60maken van een schroefstoomvaartuig voor het fort aan het Pampus
            1892-12-23 nr. 14jaarverslag van het fonds ter aanmoediging en ondersteuning van de gewapende dienst in de Nederlanden
            1892-12-23 nr. 6militaire bijstand in de provincie Groningen
            1892-12-23 nr. 61beproeven van patroon brancards

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1892-12-24 nr. 103eindkeuring van het pantsermaterieel op het fort in de Zuiderzee aan het Pampus
            1892-12-24 nr. 82oprichting korps pantserfort artillerie
            1892-12-27 nr. 30onveiligheid van het schietterrein op de Vughter Heide
            1892-12-27 nr. 31optreden van Marechaussee in de provincie Groningen
            1892-12-27 nr. 37oprichting loods voor gevulde patroon caissons te Assen
            1892-12-27 nr. 38vaststelling vindingslonen voor projectielen
            1892-12-27 nr. 40beproeving van schietregels van de vesting artillerie
            1892-12-27 nr. 43verkrijgen van terreinen nabij het voormalig Rijksgesticht Ommerschans
            1892-12-29 nr. 14voorstel tot opstelling van een afstandsmeter op het fort Kijkduin
            1892-12-29 nr. 18vaststellen van een contingent voor Oost Indië voor 1893
            1892-12-29 nr. 38militaire bijstand in de noordelijke provinciën tot handhaving van de openbare orde
            1892-12-29 nr. 39militaire bijstand bij ongeregeldheden in de provincie Groningen
            1892-12-29 nr. 49oefeningen van dienstdoende schutterijen in de zomer van 1892
            1892-12-30 nr. 39ontwerp reglement voor de Cadettenschool
            1892-12-30 nr. 47wijziging der voorschriften betreffende dienstverbintenissen bij het wapen der Koninklijke Marechaussee
            1892-12-30 nr. 6verslag betreffende inrichting van militair onderwijs over het cursusjaar 1891 1892
            1892-12-31 nr. 38beproeving van patroonbrancards
            1892-12-31 nr. 48contract voor het maken van een botter ten dienste van het fort in de Zuiderzee van het Pampus
            1892-12-31 nr. 49contract voor het maken van een damsluis in de Angstel
            1892-12-31 nr. 50contract voor het maken van een fort in de Zuiderzee aan het Pampus (3e gedeelte)
            1892-12-31 nr. 52contract voor het maken op nader aan te wijzen plaatsen in de stelling van Amsterdam opstellen van drie verplaatsbare loodsen
            1892-12-31 nr. 53contract voor het maken van een stoomvaartuig ten dienste van het fort in de Zuiderzee aan het Pampus
            1892-12-31 nr. 88militaire bijstand in de noordelijke provincies

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-01-02 nr. 68voorschrift betreffende het bruineren van geweren van m 71/88
            1893-01-02 nr. 76verkoop van militaire rijksgrond te Vught
            1893-01-03 nr. 39jaarverslag van het officieren schietgezelschap der dienstdoende schutterij te 's Gravenhage
            1893-01-03 nr. 41militaire bijstand betreffende de handhaving van de openbare orde in Winschoten en omstreken
            1893-01-04 nr. 39militaire bijstand bij ongeregeldheden te Sappemeer
            1893-01-04 nr. 47benoeming van commandanten in de artillerie en genie commandementen
            1893-01-05 nr. 39militaire bijstand bij ongeregeldheden te Wageningen
            1893-01-06 nr. 51verslag betreffende de Koninklijke Militaire Academie over het jaar 1892
            1893-01-07 nr. 50wijziging van de voorschriften betreffende de revolver (en de daarmee te houden schietoefeningen)
            1893-01-09 nr. 1militaire bijstand betreffende de handhaving van de openbare orde in Sappemeer
            1893-01-09 nr. 30aankoop van grond betreffende de bouw van een damsluis in de Angstel
            1893-01-09 nr. 47verslag betreffende de detachering van personeel der bezettingsbataljon bij het korps genietroepen in 1892
            1893-01-10 nr. 31inspectie rapporten over de militaire hospitalen
            1893-01-10 nr. 64verslagen van verleende militaire bijstand in de noordelijke provincies
            1893-01-14 nr. 23inspectierapport, gehouden over de voertuigen en paardetuigen, opgelegd in de magazijnen voor de geneeskundige dienst te Amsterdam, Utrecht en Dordrecht
            1893-01-14 nr. 39wijzigingen en aanvullingen VI van de instructie inventaris
            1893-01-16 nr. 53voorstellen voor hogere vorming van de officier
            1893-01-17 nr. 64verslag van de bijwoning van de beproeving met het St. snelvuurkanon van 15 cm hf 45 te Creusot (Frankrijk)
            1893-01-18 nr. 30statistiek van scheepvaartbeweging
            1893-01-18 nr. 91droogmaking Westeinderplassen, kosten van een fort en sluis t.l.v. de vestingbegroting
            1893-01-18 nr. 92indeling van de lichting 1893
            1893-01-20 nr. 28benoeming tot lid en voorzitter van de commissie voor de aankoop van paarden in Engeland en Ierland in het jaar 1893 alsmede verslagen van aankoop van paarden
            1893-01-21 nr. 41algemeen verslag omtrent den gang van het onderwijs en de vorderingen der leerlingen
            1893-01-21 nr. 43inspectie over de administratie der militiare Hospitalen te Maastricht, Vlissingen, Middelburg en Venlo
            1893-01-21 nr. 6voorzorgsmaatregelen bij cholera
            1893-01-23 nr. 67onteigening van gronden voor het op hoogte brengen van de Zuider Maatweg tot een inundatiescheiding
            1893-01-23 nr. 68onteigening van gronden voor het maken van een verbindingswal in de Zuidwijkermeerpolder
            1893-01-24 nr. 64verslag betreffende een zending naar Brussel naar aanleiding van de aanschaffing van repeteer geweren van verkleind kaliber
            1893-01-25 nr. 3proeven omtrent het schieten met het geweer zonder bajonet

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-01-27 nr. 19numerieke opgaven betreffende de geoefendheid in het lezen en schrijven van de in 1892 ingelijfde miliciens
            1893-01-27 nr. 59militaire bijstand in de noordelijke provincies
            1893-01-30 nr. 53overdracht en overname van militaire zandgrond behorende tot Luneg V der legerplaats bij Vught
            1893-01-30 nr. 57militaire bijstand in de provincie Groningen
            1893-01-30 nr. 9ruiling van gronden en gebouwen te Zutphen
            1893-01-31 nr. 29voorschriften betreffende de keuring en de eventuele vordering van paarden
            1893-02-01 nr. 2vaststelling van dekkleding en uitrusting bij de Cadettenschool
            1893-02-03 nr. 10cholera lijdende vrouwen en kinderen van gehuwde militiaren
            1893-02-04 nr. 31militaire bijstand in de noordelijke provincies
            1893-02-04 nr. 33militaire bijstand in de noordelijke provincies
            1893-02-08 nr. 37leidraad voor de levering van materialen, voorwerpen en behoeften
            1893-02-08 nr. 79staten van gevonniste militairen
            1893-02-11 nr. 65voorschriften voor inruiling weekrapporten met betrekking tot militaire bijstand in de noordelijke provincies
            1893-02-14 nr. 25beknopt verslag van vrijwillige oefeningen in de wapenhandel
            1893-02-14 nr. 31wijzigingen in de samenstelling van het personeel der artillerie inrichting
            1893-02-14 nr. 38aanbesteding voor het maken van een damsluis in de Drecht en van inlaatsluizen voor de polders Blokland en Hofland

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-02-16 nr. 7verhoging van het 8ste hfst. der staatsbegroting en van uitgaven ten behoeve van de voltooiing van het vestingstelsel, voor 't dienstjaar 1892
            1893-02-18 nr. 56verslagen omtrent het toezicht in de kazerne
            1893-02-18 nr. 73aanbesteding voor diverse gebouwen te Bergen op Zoom, Brielle en Breda
            1893-02-18 nr. 74aanbesteding van het maken twee woningen te Hoek van Holland, een loods te IJmuiden en verbeteringen aan kazernegebouwen te Amsterdam
            1893-02-18 nr. 75aanbesteding voor het maken van drie schietbanen aan de oost zijde van de vesting Gorinchem
            1893-02-18 nr. 79fabricage van rookzwak buskruit
            1893-02-20 nr. 39beproeving van een karabijn van verkleind kaliber
            1893-02-20 nr. 43aanbesteding van verbeteringswerken te Arnhem, Deventer, Groningen, Leeuwarden, Maastricht en Venlo
            1893-02-21 nr. 41jaarverslag der Topografische Inrichting over 1892
            1893-02-21 nr. 44regeling van de oplegging van het artillerie materieel van het veldleger
            1893-02-21 nr. 51bouw van Cadettenschool te Haarlem
            1893-02-23 nr. 40wijziging van het reglement voor de Hogere Krijgsschool
            1893-02-23 nr. 53levering van affuiten
            1893-02-24 nr. 78aanbesteding voor het maken van schietbanen te Vlissingen
            1893-02-27 nr. 118herdruk leidraad voor de dienst bij het hoofdkwartier van het veldleger en bij de staven van gecombineerde troepen afdeling te velde

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-03-02 nr. 45voorschrift voor het verstrekken van detachementen tot het doen van seinschoten bij buitengewone riviercorrespondentie
            1893-03-02 nr. 46richtmiddelen voor de kanonnen van roem te Pannerden
            1893-03-02 nr. 51bouw van een damsluis in het zijkanaal A bij het fort Velzen
            1893-03-02 nr. 57onderzoek van drinkwater
            1893-03-03 nr. 49proeven met al en niet geburretteerd brughout
            1893-03-06 nr. 123aankoop van grond voor het maken van een fort te Uitgeest
            1893-03-06 nr. 30voorschiften ten aanzien van huisvesting en voeding van krijgsvolk die militaire bijstand verlenen buiten hun eigen garnizoenen
            1893-03-07 nr. 38militaire bijstand in de noordelijke provincies
            1893-03-07 nr. 65oprichting van een buskruitmagazijn in de polder Oostzaan onder de gemeente Zaandam
            1893-03-08 nr. 32opleiding van leden ANWB tot militair wielrijder
            1893-03-08 nr. 33organisatie van het wapen der Artillerie
            1893-03-09 nr. 50aanleg schipbrug over Broekhuiser Water
            1893-03-10 nr. 49de instelling van commissies voor het uitbrengen van verslag inzake de officieren die in 1892 hun studie bij de Hogere Krijgsschool hebben voltooid
            1893-03-11 nr. 105wijziging van de statuten van de weerbaarheidsverenigingen
            1893-03-11 nr. 121onderzoek naar de bruikbaarheid van de schietbaan der dienstdoende schutterij te Dordrecht voor de te houden schietoefeningen met karabijnen door het korps pontonniers
            1893-03-11 nr. 94ontwerp programma voor een oefeningstocht met gewapende uitleggers door de companieën vesting artillerie
            1893-03-13 nr. 37het bouwen van een loods voor pioniersgereedschappen te Amerfoort

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-03-13 nr. 60voorschriften betreffende de normaalschietschool
            1893-03-14 nr. 114staten van gevonniste militairen
            1893-03-14 nr. 52verslag van een mijnwerk uitgevoerd bij Meersen
            1893-03-15 nr. 69ontwerp tot regeling der indirecte richtingen der waarneming in haar gehele omvang
            1893-03-15 nr. 72ontwerp voorschrift voor de zomeroefeningen van het korps genietroepen
            1893-03-16 nr. 60militaire bijstand in de noordelijke provincies
            1893-03-17 nr. 63verslag van een dienstreis naar Walsrode, Kiel en Berlijn
            1893-03-18 nr. 38wijzigingen van het voorschrift op het tirailleren
            1893-03-18 nr. 58aanbesteding voor het bouwen van een Cadettenschool te Alkmaar (5e gedeelte)
            1893-03-20 nr. 53oprichting van een buskruitmagazijn in de polder Oostzaan
            1893-03-21 nr. 44onderzoek naar de toestand van de scherpe patronen
            1893-03-23 nr. 38aanbesteding voor het bouwen van een Cadettenschool te Alkmaar (6e gedeelte)
            1893-03-24 nr. 95rapporten betreffende scherpbeslag
            1893-03-27 nr. 54het maken van een vredesprivaat bij de kazerne Promers te Naarden
            1893-03-27 nr. 55het maken van een loods bij het fort IJmuiden tot berging van gedeponeerde goederen
            1893-03-27 nr. 56het bouwen van 2 woningen voor gehuwde militairen, het maken van een ijzeren gebouwtje tot oplegging van nat schietkatoen, enz. aan de Hoek van Holland
            1893-03-28 nr. 81wijzigingen van het voorschrift betreffende het beheer van militaire bakkerijen
            1893-03-28 nr. 83voorschrift voor de regeling van de oefeningen bij de regiment vesting artillerie
            1893-03-30 nr. 104aanbesteding voor het bouwen van 2 quarantaine stallen in de legerplaats bij Milligen en het bouwen van een schermzaal voor de cavalerie op het terrein achter de kazerne te Deventer

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-03-30 nr. 109onteigenen van gronden voor het maken van werken ten behoeve van de vestingbouw aan de St. Aagtendijk
            1893-03-30 nr. 119verslag van het veeartsenijkundig staatstoezicht betreffende de gezondheidstoestand van de legerpaarden in het algemeen
            1893-04-01 nr. 100het aanbrengen van privaten en gootstenen c.a. ten dienste der gehuwden in de kazerne bij de voormalige Roermondsche Poort, groote en kleine blok te Venlo
            1893-04-01 nr. 102het inrichten van de 1e verdieping van het arsenaal te Deventer tot magazijn van gedeponeerde kleding en het bouwen van een loods tot berging van genie materiaal
            1893-04-01 nr. 89verslag omtrent de geneeskundige dienst der landmacht over het jaar 1892
            1893-04-01 nr. 97het bouwen van een waterplaats bij de kazerne Den Doele te Brielle
            1893-04-05 nr. 116verslag van de afloop der lichting van 1892
            1893-04-05 nr. 77wijziging van het reglement voor de Hogere Krijgsschool
            1893-04-06 nr. 44ontwerpbestek en voorwaarden betreffende de aanleg van 3 schietbanen bij de vesting te Gorinchem
            1893-04-06 nr. 45bestek en voorwaarden betreffende het maken van een damsluis in de Drecht en van inlaatsluizen voor de polders Blokland en Hofland
            1893-04-06 nr. 52militaire bijstand in de noordelijke provinciën
            1893-04-06 nr. 70beproeving van tijdschokbuizen
            1893-04-06 nr. 79wijzigingen in de leidraad voor de dienst bij het hoofdkwartier van het veldleger
            1893-04-07 nr. 103(5de gedeelte) ontwerp bestek betreffende het bouwen van een Cadettenschool te Alkmaar
            1893-04-07 nr. 98ontwerp bestek betreffende het bouwen van een cantine, een reinigingslokaal en een muur langs het terrein op het Nonnenveld te Breda
            1893-04-08 nr. 32herdruk Regeling van het militair vervoer over de spoorwegen
            1893-04-08 nr. 33verslag van het korps genietroepen over 1892
            1893-04-10 nr. 86onteigening van enige gronden gelegen in de gemeente Heemskerk voor het verhogen van de Zuider Maatweg tot vorming van een inundatiescheiding
            1893-04-10 nr. 90maken van een inlaatsluis ten noorden van het fort bij Kudelstaart
            1893-04-11 nr. 44het maken van schietbanen in het reduit van het gesloopte Middelkroonwerk te Vlissingen
            1893-04-12 nr. 119overeenkomst met de gemeente Arnhem inzake de bouw v.e. munitiemagazijn, wachthuis en loods op de Galgenberg bij Arnhem
            1893-04-13 nr. 3staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-04-13 nr. 51praktische oefeningen voor de artilleriecursus in 1893
            1893-04-13 nr. 7kleding van het militair personeel bij de Cadettenschool
            1893-04-13 nr. 97proeven met mitrailleurs m. 90
            1893-04-14 nr. 17het bouwen van de Cadettenschool te Alkmaar
            1893-04-14 nr. 8jaarverslag van het Algemeen Depot van Discipline over 1892
            1893-04-17 nr. 118ontwerp voorschriften voor de zomeroefeningen van het korps genietroepen in de legerplaats bij Zeist
            1893-04-17 nr. 49wijziging in de regeling inzake de openbare kennisgeving betreffende opkomst met spoed van miliciens verlofgangers
            1893-04-19 nr. 26wijzigingen aan de afstandsmeters met verticale basis
            1893-04-20 nr. 44maandrapport van de commissie van proefneming, maart 1893
            1893-04-22 nr. 8bepalingen betreffende de toelating van oorlogsschepen van vreemde mogendheden in havens en binnenwateren
            1893-04-25 nr. 1overgangsmaatregelen voor de Koninklijke Militaire Academie in verband met de oprichting der Cadettenschool in 1893
            1893-04-25 nr. 2ontwerp voorschrift voor de Cadettenschool
            1893-04-25 nr. 26instructie voor het overdragen en overnemen van de magazijnen der artillerie
            1893-04-25 nr. 3ontwerp regeling van de aan het vast personeel der Cadettenschool toe te kennen traktementen, daggelden enz.
            1893-04-25 nr. 62ontwerp van wet betreffende de beschikbaarstelling van gelden, wegens door het departement van Oorlog gedane verstrekkingen voor 1893
            1893-04-25 nr. 69onteigening van grond voor het maken van een verbindingswal in de Zuidwijkermeerpolder enz.
            1893-04-25 nr. 84maken van een inlaatsluis voor de bedijking der Mijdrechtse droogmakerij
            1893-04-25 nr. 9praktische oefeningen der cadetten in 1893
            1893-04-26 nr. 42aankoop van grond voor het maken van een damsluis in de Drecht en een inlaatsluis voor de polder Blokland
            1893-04-26 nr. 71afvaardiging van personeel naar het XI de internationaal geneeskundig congres te Rome
            1893-04-28 nr. 94jaarverslag Artillerie Schietschool over 1882

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-04-28 nr. 101ontwerp akte van overeenkomst betreffende de verlaging van de spoorweg Beverwijk Uitgeest
            1893-04-28 nr. 106bepalingen betreffende het cavaleriezadel en het overige paardetuig voor de officieren
            1893-04-29 nr. 87voorschriften betreffende het militair brandweer reddingsdetachement
            1893-05-01 nr. 44proeven met schieten met bajonet op het geweer
            1893-05-01 nr. 62vrijwillige oefeningen in de wapenhandel (cursus 1892 1893)
            1893-05-01 nr. 68instructies in verband met bepalingen betreffende de toelating van oorlogsschepen van vreemde mogendheden in 's Rijks zeegaten, havens en binnenwateren
            1893-05-02 nr. 57inspectie over de geweren M 71 bij de dienstdoende schutterij

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-05-03 nr. 71aankoop van grond nodig voor het maken van een fort in de Zuidwijkermeerpolder
            1893-05-03 nr. 93vanging van de woning boven de Waterpoort te Gorinchem
            1893-05-04 nr. 76ontwerp voorschrift voor de Cadettenschool
            1893-05-04 nr. 93onderzoek omtrent de gemiddelde springafstand eener op 0 getempeerde granaatkartets van 8 cm
            1893-05-05 nr. 101onderzoek, ingesteld naar de gemiddelde waarde van de ballistische coëfficient van het projectiel van 8 cm st.
            1893-05-05 nr. 102wijziging mortierstukken
            1893-05-05 nr. 127begrotingen dienstjaar 1893
            1893-05-10 nr. 106contract voor het bouwen van een schermzaal voor de cavalerie op het terrein achter de kazerne te Deventer
            1893-05-12 nr. 1staten van gevonniste militairen
            1893-05-12 nr. 112voorschrift voor de Cadettenschool
            1893-05-12 nr. 115voorschrift betreffende het afnemen van schriftelijke examens
            1893-05-12 nr. 96aankoop van grond voor het maken van een fort aan Den Ham
            1893-05-13 nr. 71jaarverslag omtrent de toestand van het wapen der Artillerie over 1892
            1893-05-18 nr. 65het bouwen van een keuken voor de oppassers en een ziekenstal bij de Koninklijke Militaire Academie
            1893-05-19 nr. 61ontwerp voorschrift op de inwendige dienst bij de hoofdcursus

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-05-20 nr. 44inspectie van geweren ten behoeve van de dienstdoende schutterijen in Noord brabant, Gelderland, Zuid Holland, Zeeland en Friesland
            1893-05-20 nr. 81onteigening van gronden in de gemeente Heemskerk
            1893-05-23 nr. 117contract voor het bouwen van twee quarantaine stallen in de legerplaats bij Milligen
            1893-05-23 nr. 118aankoop van grond nodig voor het maken van een fort bij Veldhuis en voor het maken van een waterkerende kade als voortzetting van de op te hogen Zuider Maatweg
            1893-05-26 nr. 22verslagen van het bijwonen van de beproeving van pantserkoepels in Frankrijk en België
            1893-05-26 nr. 5verslag van de Permanente Militaire Spoorwegcommissie voor het 2e kwartaal 1892
            1893-05-29 nr. 74leidraad voor de beproeving van karabijnen
            1893-06-02 nr. 24reglement op het verlenen van toegang toe het bezichtigen van 's Rijks vestingwerken, kazernes enz.
            1893-06-05 nr. 146beproeving op grote schaal van het geweer van 6,5 mm
            1893-06-06 nr. 55onteigening van grond voor het maken van werken ten behoeve van de vestingsbouw aan de St Aagtendijk

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-06-08 nr. 30vaststelling van de regeling van het beheer over het artillerie materieel van het veldleger
            1893-06-08 nr. 5staten van gevonniste militairen
            1893-06-08 nr. 64regeling toezicht over detachementen suppletietroepen
            1893-06-09 nr. 103rapport maar aanleiding van het ingesteld onderzoek naar het buskruit
            1893-06-09 nr. 107proef met een andere wijze van besturing van het van het paard
            1893-06-09 nr. 113aankoop van grond nodig voor het maken van een fort aan Den Ham
            1893-06-10 nr. 49verslagen betreffende rijkundig onderricht aan officieren in de cursus 1892 1893
            1893-06-12 nr. 110jaarverslag van het fonds tot ondersteuning der weduwen en wezen van vrijwillig dienende militairen beneden den rang van officier
            1893-06-15 nr. 15verslagen van officieren van het leger, belast met de leiding van schutterij oefeningen, winter 1892 1893
            1893-06-20 nr. 86oprichting van een centraal scheikundig staatslaboratorium
            1893-06-22 nr. 70aankoop van gronden voor het maken van een fort bij Krommendijk
            1893-06-22 nr. 71aankoop van gronden voor het maken van een fort aan Krommendijk
            1893-06-22 nr. 72aanbesteding voor het maken van een damsluis met inlaatkokers in Zijkanaal A
            1893-06-23 nr. 49oprichting van een munitiemagazijn te Arnhem
            1893-06-23 nr. 50voorschrift betreffende het onderhoud en de behandeling van de geweren tot kamerschietoefeningen CM 91
            1893-06-24 nr. 110invoering van een nieuw model cavalerietabel
            1893-06-24 nr. 125wijzigingen en aanvullingen bij het voorschrift ten aanzien van de oproeping, opkomst en vertrek bij de militie
            1893-06-24 nr. 98bepalingen ten aanzien van de keuring van paarden
            1893-06-27 nr. 62beproeving te Den Helder van het 2de ontwerp leidraad voor het schieten met kustgeschut uit open batterijen
            1893-06-28 nr. 63instructie betreffende de bepalingen aangaande de toelating van vreemde oorlogsschepen in 's Rijks zeegaten, havens en binnenwateren
            1893-06-28 nr. 76rijproef met ponton en schraagwagens
            1893-06-28 nr. 9staat van de kazernes, stallen en verdere gebouwen, zomede van de oefeningsterreinen tot militair gebruik
            1893-06-30 nr. 84beproeving met uit veenslik vervaardigde geperste turf
            1893-06-30 nr. 91aanleg van schietbanen op de Setersche Heide te Breda

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-07-03 nr. 163voorschrift op de inwendige dienst bij de hoofdcursus
            1893-07-03 nr. 84voorstellen voor oefeningen van de divisie infanterie in 1893
            1893-07-04 nr. 113jaarverslagen van weerbaarheids verenigingen
            1893-07-04 nr. 67staten van gevonniste militairen
            1893-07-04 nr. 97onderzoek der scherpe patronen
            1893-07-06 nr. 58onteigening gronden voor het maken van forten in de Zuidwijkermeerpolder aan de St. Aagtendijk
            1893-07-07 nr. 111algemeen verslag betreffende het onderwijs en de vorderingen van de leerlingen
            1893-07-11 nr. 55algemeen verslag betreffende het onderwijs en de vorderingen van de leerlingen
            1893-07-11 nr. 58beknopt jaarverslag van de artillerie inrichtingen over 1892
            1893-07-11 nr. 59instructies betreffende toelating van vreemde oorlogsschepen
            1893-07-13 nr. 117herziening reglementen voor de veld en rijdende artillerie

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-07-15 nr. 24situatie lijsten van schutterijen
            1893-07-19 nr. 111inspectierapporten over de administratie van de militaire hospitalen te Bergen op Zoom, Middelburg, Vlissingen, Utrecht, Leeuwarden, Breda en Groningen
            1893-07-19 nr. 59voorschriften betreffende het verlenen van bijstand en hulp door militairen en het inzenden van rapporten dienaangaande
            1893-07-20 nr. 101staten van gevonniste militairen
            1893-07-21 nr. 35aankoop van grond voor het maken van een fort aan Den Ham en bewesten de hofstede Veldhuis

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-07-24 nr. 77gebreken aan kanonnen van 10 cm
            1893-07-24 nr. 79havenverbetering te Brielle
            1893-07-25 nr. 34wijziging van de sabelkoppel voor de cavalerie
            1893-07-26 nr. 74instructies voor de commandant ter bezetting van het fort aan de Hoek van Holland en het fort bij IJmuiden in verband met de bepalingen betreffende de toelating van vreemde oorlogsschepen in 's Rijks zeegaten, havens en binnenwateren
            1893-07-26 nr. 93het maken van een damsluis met inlaatkokers in zijkanaal A
            1893-07-27 nr. 99onteigening van gronden betreffende het maken van werken voor de vestingbouw aan de St. Aagtendijk
            1893-07-28 nr. 32onteigening van grond voor het ophogen van de Zuider Maatweg tot vorming van een inundatie scheiding in de stelling van Amsterdam
            1893-07-28 nr. 33onteigening voor het maken van een verbindingswal in de Zuidwijkermeerpolder en het verbreden van een gedeelte van de ringsloot
            1893-07-28 nr. 98overdracht gedeelte Zuider Maatweg onder de gemeente Heemskerk
            1893-07-29 nr. 107beproeving van St. schermen en potjes op de drie typen van gewapende uitleggers
            1893-07-29 nr. 117proeven met rookzwak manoeuvre buskruit voor het kanon van 8 cm st.
            1893-07-29 nr. 118het maken van een munitiemagazijn met wachtlokaal op de Galgenberg nabij Arnhem
            1893-07-31 nr. 151aanbesteding voor het bouwen van een buskruit magazijn met wachterswoning in de polder Oostzaan
            1893-07-31 nr. 8verslag betreffende de in 1893 te Breda afgelegde eindexamens van de Krijgsschool en de Koninklijke Militaire Academie
            1893-08-01 nr. 25aanleg van schietbaan te Schoonhoven
            1893-08-01 nr. 62ontwerp proces verbaal betreffende overdracht rijksgrond te Zwollerkerspel aan waterstaat
            1893-08-01 nr. 9militaire bijstand bij het inzamelen van tienden te Dongen
            1893-08-04 nr. 123rekening en verantwoording van het fonds voor onderofficieren enz. over het jaar 1892
            1893-08-05 nr. 114instructies betreffende de onbezoldigde rijksveldwachters
            1893-08-05 nr. 17verslag betreffende de opleiding van burgerhoefsmeden

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-08-07 nr. 122uniformverandering
            1893-08-08 nr. 31gymnastiekonderwijs in het leger
            1893-08-09 nr. 24ruiling van gronden en gebouwen te Zutphen
            1893-08-09 nr. 54regeling van het in Indië af te nemen toelatingsexamen tot de hoofdcursus
            1893-08-11 nr. 59militaire bijstand bij het inzamelen van tienden te Dongen
            1893-08-16 nr. 81militaire bijstand betreffende de handhaving van de openbare orde te Haarlem
            1893-08-17 nr. 77akte van overdracht betreffende een huis met erf ter vervanging van de woning boven de Waterpoort te Gorinchem
            1893-08-17 nr. 81het maken van een plan voor bebouwing van staatsgrond aan de Hoek van Holland tussen de Krimsloot en Berghoven
            1893-08-17 nr. 82inspectie rapporten betreffende diverse uitrustingsstukken
            1893-08-18 nr. 111het maken van een Norton pijpwel op de binnenplaats van de militaire bakkerij te 's Gravenhage
            1893-08-21 nr. 54vergelijkende proefneming met de compagnies en bataljonsraderbaar en te dragen brancards
            1893-08-22 nr. 99algemeen verslag betreffende de voltooiing van het vestingstelsel
            1893-08-23 nr. 14toestemming voor aanleg van stoomtramweg van Veghel over St. Oedenrode en Eindhoven naar de Belgische grens bij Reuzel
            1893-08-23 nr. 37opslagplaats voor springstof bij Dirks Admiraal
            1893-08-23 nr. 57gepantserde opstelling voor een afstandsmeter op het fort bij IJmuiden
            1893-08-25 nr. 102beproeving van een kijkvizier van een geweer
            1893-08-25 nr. 118beproeving van een ijzeren vestingbok door de vestingartillerie
            1893-08-29 nr. 46beproeving van een snelvuurkanon van 5,7 vm L/30 voorzien van slaghamersluitstuk
            1893-08-29 nr. 63verhoging en wijziging van het VIIIste Hoofdstuk der staatsbegroting voor het dienstjaar 1892
            1893-08-30 nr. 91staten van gevonniste militairen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-09-01 nr. 64onteigening van grond voor het maken van werken te behoeve van de vestingbouw, aan de St. Aagtendijk
            1893-09-02 nr. 32reglement ter bevordering van de paardenfokkerij in de provincie Zuid Holland
            1893-09-02 nr. 39beproeving van verschillende slagtoestellen voor het kanon van 8 cm bij gebruik van rookzwak buskruit
            1893-09-06 nr. 64wijziging van de regelingen van troepenverplaatsingen
            1893-09-06 nr. 80aankoop van grond voor het fort bij Nigtevecht
            1893-09-07 nr. 34overdracht en overname van de Waterpoort, een gedeelte van de militaire landsgrond buiten die poort en een gedeelte van het Tolbastion der vesting Gorinchem
            1893-09-09 nr. 42bouw buskruitmagazijn met wachterswoning in de polder Oostzaan
            1893-09-12 nr. 23proeven met torpedo Sinus Edison
            1893-09-12 nr. 46beproeving van geemailleerde veldflessen en broodzakken
            1893-09-14 nr. 4bijdrage tot het regeringsverslag over de staat van het onderwijs in Nederland over 1892 1893
            1893-09-14 nr. 60bepalingen betreffende wurgen en inpakken van scherpe patronen no. 11
            1893-09-16 nr. 37verslag betreffende het personeel dat gedurende de eerste schietcursus bij de Normaal Schietschool gedetacheerd geweest is
            1893-09-16 nr. 41beproeving van een Wettslamp bestemd voor stationair licht

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-09-16 nr. 109voorschrift op de inwendige dienst bij de hoofdcursus
            1893-09-18 nr. 40bepalingen ten aanzien van de keuring van paarden
            1893-09-18 nr. 57bepaling van het militie contingent voor 1894
            1893-09-19 nr. 53ontwerp overeenkomst betreffende ruiling van grond te 's Hertogenbosch
            1893-09-21 nr. 1tekst uitgesproken door Koningin Regentes Emma bij de uitreiking van nieuwe vaandels en standaards aan de regimenten der infanterie en cavalerie
            1893-09-27 nr. 114jaarverslag van de artillerie inrichtingen
            1893-09-27 nr. 116beproeving van snelvuurkanonnen
            1893-09-27 nr. 33overeenkomst met de gemeente Zutphen betreffende aankoop van grond
            1893-09-27 nr. 7verslag der Permanente Militaire Spoorwegcommissie over het eerste halfjaar van 1893
            1893-09-28 nr. 93aankoop van grond te Assendelft, Beverwijk en Heemskerk en Wijk aan Zee en Duin, nodig voor het maken van een inundatiescheiding in de stelling van Amsterdam
            1893-09-28 nr. 94invoering gebruik nieuw model van broekdraagbanden
            1893-10-02 nr. 33overdracht van een rijksgebouw te Breda aan de Domeinen
            1893-10-03 nr. 10besluit ten aanzien van eerste oefeningentijd voor de ingelijfden bij de militie ter land der lichting van 1894
            1893-10-03 nr. 100wijzigingen en aanvullingen van het voorschrift betreffende de wapen en schietoefeningen bij de infanterie
            1893-10-03 nr. 25ontwerp voorschrift op de inwendige dienst voor de Cadettenschool
            1893-10-03 nr. 30ontwerp toestel tot het nabootsen van springpunten van granaatkartetsen
            1893-10-03 nr. 33grensregeling van terreinen aan de Hoek van Holland
            1893-10-03 nr. 34koop akte voor de aankoop van grond voor het als verbindingswal inrichten van een gedeelte van de St. Aagtendijk
            1893-10-03 nr. 88beproeving van buskruit 6 10
            1893-10-04 nr. 71vergraven van staatsgrond ter bepaling van grenssloten en de bermen daarlangs binnen de verboden kringen aan de Hoek van Holland
            1893-10-04 nr. 72aankoop van grond nodig voor de verhoging en het maken van een inundatie scheiding voor de Zuider Maatwet
            1893-10-04 nr. 73aankoop van grond nodig voor het als verbindingswal inrichten van een gedeelte van de St. Aagtendijk
            1893-10-04 nr. 95staten van gevonniste militairen
            1893-10-05 nr. 58proeven met brisante springladingen bij het vestinggeschut
            1893-10-06 nr. 101herziening van de reglementen voor de vesting artillerie
            1893-10-07 nr. 52onderzoek naar de toestand van het materieel voor brugvernieling
            1893-10-11 nr. 46ontwerp akte tot aankoop van grond nodig voor het maken van een fort bij het Nigtevegt
            1893-10-12 nr. 40aankoop van grond nodig voor het maken van werken aan de St. Aagtendijk
            1893-10-13 nr. 43levering van affuiten van 15 en 10 cm
            1893-10-13 nr. 44berging van artilleriematerieel

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-10-16 nr. 64beproeving van geweren van 6,5 cm
            1893-10-16 nr. 84ontwerp akte voor de aankoop van grond nodig voor het ophogen van de Zuider Straatweg
            1893-10-19 nr. 8versterking van de Marechaussee in het Arrondissement Winschoten en Uithuizen
            1893-10-20 nr. 29aankoop van gronden ten behoeve van het maken van een buskruitmagazijn in de polder Oostzaan
            1893-10-20 nr. 39inspectierapporten betreffende de militaire hospitalen te Nijmegen, Maastricht, Venlo en Gorinchem in verband met de gehouden inspectie over het administratief beheer
            1893-10-20 nr. 49verslagen betreffende de begrotingen voor 1891
            1893-10-20 nr. 60ontwerp akte voor de aankoop van grond nodig voor het maken van werken aan de St. Aagtensdijk
            1893-10-24 nr. 10voorschrift houdende maatregelen in geval van brand betreffende het redden van archieven en materieel in of nabij de gebouwen van het departement van Oorlog
            1893-10-24 nr. 11voorlopige verslag van de Normaal Schietschool betreffende de schietuitkomsten van de ter invoering voorgestelde geweren van 6,5 mm kaliber
            1893-10-24 nr. 57aankoop van grond nodig voor het maken van werken aan de St. Aagtendijk
            1893-10-24 nr. 59verslag van een zending naar verschillende rookzwak kruitfabrieken
            1893-10-24 nr. 77voordracht tot het bepalen van de lichting van 1894
            1893-10-24 nr. 78oorlogsorganisatie van het leger
            1893-10-24 nr. 9voorschriften betreffende het militaire brandweer reddingsdetachement

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-10-24 nr. 79wijziging in de regeling van het militair vervoer over de spoorwegen
            1893-10-24 nr. 80machtiging tot aanbesteding voor het maken van aardwerken voor het fort bij Veldhuis
            1893-10-25 nr. 49contract betreffende het maken van een gebouw, bevattende scherm en gymnastieklokaal, en het maken van woningen voor gehuwden te Zutphen
            1893-10-26 nr. 104wijzigingen en aanvullingen van het reglement voor beheer en onderhoud van de draagbare wapenen in gebruik bij de korpsen van het leger enz.
            1893-10-26 nr. 97wijzigingen in de regeling van het militair vervoer over de spoorwegen
            1893-10-27 nr. 77wijziging van het voorschrift voor de Cadettenschool
            1893-10-27 nr. 90aanbesteding voor het maken van schietbanen op de Seterse Heide te Breda
            1893-10-27 nr. 91aankoop van gronden voor het maken van werken aan de St. Aagtendijk
            1893-10-28 nr. 77betreffende het wijzigen en maken van aardwerken voor het fort bij Aalsmeer
            1893-10-28 nr. 81contract voor het bouwen van een militaire slachterij te Kampen
            1893-10-31 nr. 19beproeving van veldlantaarns
            1893-10-31 nr. 75wijziging van het reglement omtrent aanwending van spoorwegen enz. en van de instructie voor de Permanente Militaire Spoorwegcommissie
            1893-11-01 nr. 70ijsopruiming op de grote rivieren in 1893
            1893-11-01 nr. 71akte voor aankoop van grond nodig voor het maken van werken aan de St. Aagtendijk
            1893-11-01 nr. 72aanbesteding voor het wijzigen en maken van aardwerken voor het fort Nigtevecht
            1893-11-06 nr. 65wijziging van transportwagen voor het rijden van de bok met drie naast elkander gespannen paarden
            1893-11-07 nr. 39vesting begroting dienst 1894
            1893-11-07 nr. 48verslag van Franse manoeuvres in 1893 door de luitenant kolonel J.C. van Schermbeek
            1893-11-07 nr. 55verslag van het lichten en weer inlaten van de binnenschotbalk kering van de inundatiesluis in de Noorder Lingedijk nabij Asperen

          • VerbaalkenmerkInhoudsomschrijving
            1893-11-07 nr. 60staten van gevonniste militairen
            1893-11-08 nr. 74ontwerp overeenkomst inzake de beschikbaarstelling van stoomboten bij eventuele mobilisatie
            1893-11-08 nr. 80beproeving van legering van manschappen in het fort Hoek van Holland
            1893-11-08 nr. 91beproeving inzake de aanvoer en aanvulling van munitie bij de infanterie
            1893-11-10 nr. 35militaire hulp bij het opsporen van een misdrijf
            1893-11-11 nr. 69verslag wegens proef inzake het openhouden van fortgrachten bij vorst, door watermanoeuvres (!)
            1893-11-13 nr. 57wijziging van instructies der verschillende eenheden van de artillerie
            1893-11-14 nr. 54posten van de inkwartiering van de troepen ter handhaving van de openbare orde in de provincie Groningen
            1893-11-16 nr. 36onteigening van grond voor het maken van een inundatiekade vanaf de dam langs Krommeniedijk tot de Nauernasche Vaart
            1893-11-16 nr. 7paardenkeuringen in de provincies Groningen, Friesland en Drenthe
            1893-11-21 nr. 2verslag betreffende het eindexamen bij de hoofdcursus over 1893