Terug naar zoekresultaten

1.05.10.01 Inventaris van het digitaal duplicaat van het archief van de Gouvernementssecretarie der Kolonie Suriname, (1684) 1722-1828

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaal

Archief

Titel

1.05.10.01
Inventaris van het digitaal duplicaat van het archief van de Gouvernementssecretarie der Kolonie Suriname, (1684) 1722-1828

Auteur

R. Bijlsma

Versie

02-05-2021

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1917 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Digitaal Duplicaat: Oud Archief Suriname: Gouvernementssecretarie
Gouvernementssecretarie Suriname tot 1828 [digitaal duplicaat]

Periodisering

archiefvorming: 1722-1828
oudste stuk - jongste stuk: 1684-1828

Archiefbloknummer

DD123

Omvang

888 inventarisnummer(s)

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het
Nederlands

Archiefdienst

Nationaal Archief

De originelen bevinden zich in

Nationaal Archief van Suriname, Paramaribo

Archiefvormers

Gouverneur en Raden van Suriname Gouverneur-Generaal en Raden van Suriname Gouverneur-Generaal van Suriname Texier, Bernard, (r. Provisioneel Bewind van Suriname Commissaris-Generaal van Suriname Engelse Gouverneur van Suriname Bureau van het Militair Commandement van Suriname, 1684-1722, 1722-1802, 1722-1802, 1779-1783), 1802-1803, 1803-1804, 1804-1816, 1823-1828

Samenvatting van de inhoud van het archief

Dit archief is onderverdeeld in drie delen, te weten stukken van de Gouvernementssecretarie tot 1816, stukken van de periode 1816-1828 en stukken van het bureau van het militair commandement uit de periode 1823-1828.
Het eerste deel bevat uitgebreide correspondentie over de periode 1728-1816 met de directeuren der Sociëteit van Suriname en sedert juni 1796 met het Comité tot de Zaken van de Koloniën en Bezittingen op de kust van Guinea en in Amerika, inclusief registers en bijlagen. Verder zijn er militaire monsterrollen, betaallijsten en sterktestaten en ingekomen rekesten met beschikkingen. Dit archief bevat tevens een reeks gouvernementsjournalen (1728-1816), notulen van het Hof van Politie en Criminele Justitie (1722 - 1812), alsmede bij dit Hof ingekomen brieven van diverse autoriteiten.
Het tweede deel bevat een reeks van gouvernementsjournalen(1816-1828), ingekomen rekesten met resoluties en correspondentie met het Departement van Koloniën.
Het derde deel, inzake het Militair Commandement, bevat stukken betreffende de schutterij, gecondemneerde personen, monsterrollen en soldijbetalingen.
NIET RAADPLEEGBAAR IVM RESTAURATIE

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Met het octrooi van 23 september 1682 deden de Staten-Generaal de kolonie in handen van de bewindhebbers van de West-Indische Compagnie vallen. Volgens art. XVII van dit octrooi zou aan de gouverneur het hoogste gezag in de kolonie competeren; art. XX voegde daaraan de beperking toe dat, alhoewel de gouverneur in alle zaken zo politiek als militair het opperste gezag toekwam, hij evenwel gehouden was in zaken van enig belang te samen met de Politieke Raad een beslissing te nemen.
Ten gevolge van de overeenkomst, op 21 mei 1683 aangegaan tussen de West-Indische Compagnie, de stad Amsterdam en Cornelis van Aerssen van Sommelsdijck tot oprichting van de Sociëteit van Suriname, kwam de gouverneur van Suriname in dienst van deze Sociëteit te staan.
Behalve zijn aanstelling als gouverneur kreeg de landvoogd van de Staten-Generaal en de Sociëteit tevens commissie als militair gezaghebber. De bevoegdheid van de gouverneur vinden wij nader uitgewerkt in de instructie, die de Sociëteit bij het optreden van iedere nieuwe titularis placht vast te stellen; dienaangaande is o.a. te raadplegen de Instructie met Particuliere Memorie, in 1742 de gouverneur Mauricius bij zijn vertrek naar Suriname meegegeven (aanwezig in inv.nr. 221, bijlagen 4 en 5) en verder hetgeen wordt medegedeeld in Hartsinck, Beschrijving van Guyana, II, pagina 872 en in de Geschiedenis der Kolonie van Suriname, door een gezelschap van geleerde Joodsche Mannen aldaar, II, pagina 23.
Reeds tijdens het gouverneurschap van Carel de Cheusses (1728-1734) werd voor de landvoogd in de missiven van directeuren der sociëteit de titel 'Gouverneur-Generaal' gebruikt. Deze term komt ook voor in de resolutie van directeuren van 11 september 1737, bij welke Gerard van de Schepper tot gouverneur werd aangesteld.
Gedurende de bezetting van Suriname door de Engelsen in de jaren 1799-1802 bleef de gouverneur-generaal in functie. Bij de overname van de kolonie voor de Bataafse republiek in december 1802 trad ter vervanging van de gouverneur-generaal een provisioneel bewind op; dit voorlopig bestuur werd in december 1803 vervangen door een commissaris-generaal. Tijdens het Engelse bestuurstijdperk 1804-1816 bleef het ambt van gouverneur bestaan.
Naamlijsten van de gouverneurs van Suriname met de data van hun bestuur zijn te vinden in: Geschiedenis der Kolonie van Suriname, door een gezelschap van geleerde Joodsche mannen aldaar (Amsterdam 1791); Van Sypesteyn, Beschrijving van Suriname ('s-Gravenhage 1854); Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië ('s-Gravenhage-Leiden 1914-1917).
Geschiedenis van het archiefbeheer
De tak van dienst, die onder de gouverneurs werkzaam was en hun archief in bewaring had droeg de naam van Gouvernementssecretarie; (de omschrijving 'boeken, documenten enz. berustende ter Gouvernementssecretarie' treffen wij in de archiefstukken aan, wanneer van het gouverneursarchief sprake is.)
Tot de voorschriften, welke de directeuren van de Sociëteit voor een optredende gouverneur vaststelden, behoorde de opdracht om het archief van zijn voorganger over te nemen. Zulks geschiedde o.a. in 1737 bij de bestuursaanvaarding van de gouverneur Van de Schepper. De particuliere Instructie of Memorie voor Mauricius van 30 mei 1742 hield in art. 1 het voorschrift in om van de gewezen gouverneur Van de Schepper tegen ontvangbewijs over te nemen diens papieren en documenten betreffende 'het gouvernement of de oeconomie der Sociëteit' mitsgaders de boeken, charters en papieren, aan gouverneur Van de Schepper uit de boedel van diens voorganger Raye overgegaan; kopie van het ontvangbewijs zou aan directeuren van de Sociëteit moeten worden gezonden.
Ter voldoening aan deze opdracht zond Mauricius bij missive van 5 december 1742 aan directeuren een 'Inventaris van de Secreete papieren, documenten en chartres, zowel concernerend het Gouvernement als specterend de Secretarie, op 6 November 1737 door Gouverneur Van de Schepper overgenomen', en een dergelijke inventaris (evenwel zonder bijvoeging van de term 'secreete') van stukken, door hem zelf op 4 december 1742 overgenomen.
Niet zozeer op de secrete stukken als wel op de bescheiden, welke bewaard werden ter Gouvernementssecretarie, heeft betrekking de 'Inventaris van 't Gouvernementssecretarie in de Colonie Suriname anno 1771'; deze inventarisatie geschiedde ingevolge de opdracht, aan gouverneur Jan Nepveu bij particuliere memorie gegeven, om de papieren van zijn voorganger Wigbold Crommelin over te nemen en te doen ordenen. Nepveu meldt over deze ordening aan directeuren (bijlage 440a tot missive van 26 oktober 1771 in inv.nr. 90): 'De papieren, van de heer Oud-Gouverneur Crommelin overgenomen, zijn nu alle in order ingebonden en de boeken genommerd volgens Inventaris, zijnde dienvolgens alle in een vertrek op een van de bovekamers van 't gouvernement gerangeert'.
De inventaris van 1771 noemt de verschillende soorten van archiefstukken op en geeft bovendien bij elke serie een stuksgewijze beschrijving van de delen, welke de serie vormen. Bij deze inventaris sluiten dan de latere inventarissen aan, die men bij elke gouverneurswisseling opmaakte. Zij zijn evenwel minder uitvoerig, daar zij slechts het aantal delen opnoemen waaruit elke serie bestaat. In het archief van de Gouvernementssecretarie zijn aanwezig de minuten, in dat van directeuren van de Sociëteit ( Kortheidshalve heb ik steeds deze benaming gebruikt. De gebruikelijke titel van 'Directeuren van de Geoctroyeerde Sociëteit van Suriname' werd bij besluit van 4 juni 1778 vervangen door 'Directeuren en Regeerders van de Colonie Suriname' en, voor de briefwisseling met de Staten-Generaal, door 'Directeuren van de Colonie Suriname'. ) de kopieën van de inventarissen, opgemaakt bij het overlijden van Jan Nepveu 27 februari 1779, bij het aftreden van gouverneur-generaal Beeldsnijder Matroos 27 december 1784, en bij het vertrek met verlof van gouverneur-generaal Wichers 12 juni 1790. Bovendien berust in het archief van de Raad der Amerikaansche Koloniën en Bezittingen een kopie-inventaris van de Gouvernementssecretarie, samengesteld 10 december 1803 bij de vervanging van het provisioneel bewind in Suriname, terwijl in het archief van het Departement van Koophandel en Koloniën bewaard wordt een kopie-inventaris, opgemaakt 27 februari 1816 bij gelegenheid van de overname van de kolonie door het Nederlandse bestuur. Nog komt een opgave van de tot de Gouvernementssecretarie behorende stukken voor op een 'Inventaris van alle boeken, papieren, charters en documenten, tot de Gouvernements-Archieven behoorende', circa 1839 te Paramaribo opgemaakt; deze inventaris geeft o.a. ook een beschrijving van het archief van het in 1828 opgeheven Hof van Politie en Criminele Justitie. Laatstelijk geordend werd het archief van de Gouvernementssecretarie, voor zoverre het gedeelte vóór 1828 aangaat, na de inventarisatie door mr. A. Telting bij zijn bezoek aan de kolonie in 1899, waarvan het verslag met een lijst van de oude administratieve archieven van de kolonie Suriname wordt aangetroffen in de Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven (VROA) 1900.
De inventaris van 1771 wijst uit dat reeds destijds van het archief uit het tijdperk, voorafgaande aan het bestuur van de in 1742 in functie getreden gouverneur Mauricius, slechts een gering gedeelte bewaard was gebleven. Een tweede lacune valt op te merken voor het Engelse bestuurstijdperk; de stukken uit deze periode zijn evenwel niet verloren gegaan, maar in 1816 door de aftredende Engelse landvoogd Bonham meegenomen. Wolbers in zijn Geschiedenis van Suriname pagina 596 deelt mede dat Bonham daartoe overging 'to prevent the Dutch gaining any information as to our correspondence with certain persons in Suriname';
De verwerving van het archief
Het archief is bij Koninklijk Besluit of ministeriële beschikking overgebracht.

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
De stukken, in deze inventaris beschreven, vormen het archief van de gouverneurs die vóór het herstel van het Nederlands bestuur over Suriname in 1816 in de kolonie gefungeerd hebben.
In het archief van de Gouvernementssecretarie zijn geen stukken bewaard gebleven uit de periode voorafgaande aan het octrooi van 23 september 1682.
Verantwoording van de bewerking
Bij mijn inventarisatie heb ik, op aanwijzing van de inventaris van 1771 en de daarbij aansluitende jongere inventarissen, tot het archief van de Gouvernementssecretarie teruggebracht enkele stukken die bij de ordening van het jaar 1899 bij het archief van het Hof van Politie waren beschreven.
Deze inventaris is een samenvoeging van de volgende inventarissen:
Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven (VROA) 1917, bijlage IX (inv.nrs. 1-612)
Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven (VROA) 1927, bijlage II (inv.nrs. 613- 765)
Inventaris van archief, overgebracht in 1930 (inv.nrs. 766-795).
De beschrijvingen zijn nu per rubriek bij elkaar gezet. Dat heeft tot gevolg dat de nummering niet meer opeenvolgend is. In de concordantie is te vinden op welke pagina de inventarisnummers te vinden zijn.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Andere toegang
Op de oudste Gouverneursjournalen (inventarisnummers 1-2) is een digitale index beschikbaar (oud nr. 1.05.19.02).
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Digitaal Duplicaat: Oud Archief Suriname: Gouvernementssecretarie, nummer toegang 1.05.10.01, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Gouvernementssecretarie Suriname tot 1828 [digitaal duplicaat], 1.05.10.01, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn in kopievorm beschikbaar
Afgescheiden archiefmateriaal
Bij de overbrenging van de Surinaamse archieven naar het moederland in 1916 zijn in de kolonie achtergebleven de oudtijds tot het gouverneursarchief behorende warrands of uitgiftebrieven van gronden door het gouvernement, met de daarbij behorende kaarten; deze stukken zijn thans in gebruik bij de administratie van de domeinen in Suriname (zie 1.11.06.05).
De bescheiden uit het Engelse tijdperk berusten thans op H.M. State Papers Office te Londen.
Verwante archieven
Wegens de onvolledigheid en de gebrekkige toestand waarin vele stukken in het archief van de Gouvernementssecretarie verkeren kan het raadzaam zijn bij onderzoekingen kennis te nemen van de archieven van de besturen in het moederland, met welke de gouverneurs van Suriname in geregelde briefwisseling hebben gestaan, te weten directeuren van de Sociëteit van Suriname (1.05.03) en, voor de periode na 1795, het Comité tot de Zaken van de Koloniën en Bezittingen op de kust van Guinea en in Amerika (2.01.28.01), en de Raad der Amerikaansche Koloniën en Bezittingen (2.01.28.02).
Vooral het archief van de Sociëteit levert een gewenste aanvulling tot het archief van de Gouvernementssecretarie, doordat het de volgende series bevat:
  1. Register van uitgaande brieven naar Suriname. 1683-1779.
  2. Brieven met bijlagen uit Suriname. 1683-1794.
  3. Gouverneursjournalen van Suriname. 1742-1795.
Verder kunnen ook geraadpleegd worden de Microfilms Uitgiftebrieven van Gronden te Suriname, 1743-1824 (1.11.06.05)

Archiefbestanddelen