Criminaliteit, bendes en ramkraken zijn van alle tijden. Eind 18e eeuw maakt de Grote Nederlandse Bende de Nederlanden onveilig. De historische roman De gebroeders B. van Steffie van den Oord, grotendeels gebaseerd op archiefstukken van het Hof van Holland, vertelt over de criminele tweeling Jan en Frans Bosbeeck.
Grote Nederlandse Bende
De Vlaamse broers Bosbeeck gelden als hoofdaanvoerders van de Grote Nederlandse Bende. Ze overvallen ’s nachts boeren, handelaars, bankiers en bedrijven waarbij grote sommen geld en kostbaarheden worden buitgemaakt. Geweld wordt bij de roofpartijen niet geschuwd. Vaak gebruiken de bendeleden een gevelde boomstam om een deur open te rammen. De broers behoren tot de meeste gezochte misdadigers van hun tijd.
Stukken in archief Hof van Holland
De gebroeders B. lopen uiteindelijk tegen de lamp en worden gearresteerd. Jan Bosbeeck weet nog te ontsnappen maar komt in Duitsland in de gevangenis terecht. Zijn broer komt in de Haagse gevangenpoort terecht en eindigt aan de galg. In het archief van het Hof van Holland dat het Nationaal Archief bewaart, zitten in dikke dossiers processtukken en talloze verzamelde documenten over de broers, hun bendegenoten en hun vrouwen. Bijvoorbeeld brieven, doopbewijs, paspoorten, kwitanties, signalementen, rapporten van inbraken, ontsnappingen, verklaringen, aanklachten, verhoren en veroordelingen. De schrijfster van het boek De gebroeders B. heeft aan de hand van deze archiefstukken een gedetailleerd, spannend en meeslepend verhaal over de broers kunnen vertellen.
Het verhaal
Jan en Frans Bosbeeck opereren meestal onafhankelijk van elkaar. Ze beschikken ieder over verschillende rovers, helpers en informanten. In telkens wisselende samenstellingen plegen ze tientallen diefstallen en roofovervallen, zelfs tot ver over de grens. De tweeling, afkomstig uit een arme Antwerpse familie, is rijk geworden door de misdaad. Naast geld zijn ze ook op zoek naar aanzien en respect. Ze pronken met hun dure kleding en gestolen geld en weten door te dringen tot de hogere sociale kringen. Zo trouwt Jan Bosbeeck, onder de valse naam Jan Bosman, met de dochter van een respectabele Bosschenaar. Hun liefdesbrieven en trouwakte zitten ook in het dossier. Broer Frans begint met zijn gestolen geld een zeepfabriek op een landgoed vlakbij Den Bosch. Het zeeprecept en het contract voor de fabriek zijn ook te vinden in het archief van het Hof van Holland. Met het boek komt deze geschiedenis uit het archief van het Hof van Holland weer tot leven.
Nationaal Archief
- Hof van Holland 3.03.01.01, inv.nrs. 5594, 5597, 5600, 5669
- Zoekhulp over het Hof van Holland
- Florike Egmond, Banditisme in de Franse tijd : profiel van de Grote Nederlandse Bende : 1790-1799 (Amsterdam 1986) 204 D 47
- Steffie van Oord, De Gebroeders B. (Amsterdam, 2019)
