Aletta Jacobs, de eerste vrouwelijke Nederlandse arts en voorvechtster van het vrouwenkiesrecht, sterft op 10 augustus 1929.
Verzoek aan minister Thorbecke
Als kind weet Aletta Jacobs (1854-1929) al precies wat ze wil: net als haar vader en haar broer Julius arts worden. Maar in de 19e eeuw mogen vrouwen nog niet studeren. Daarom stuurt ze een brief aan minister van Binnenlandse Zaken, Johan Thorbecke, waarin ze vraagt om ontheffing van het toelatingsexamen en toestemming om te mogen beginnen met de medicijnenstudie. Thorbecke antwoordt binnen een week, maar schrijft wel terug aan haar vader. Hij vraagt hem of hij het met zijn dochter eens is. Als dit het geval blijkt te zijn geeft Thorbecke toestemming om alvast met de studie medicijnen te beginnen. Pas als ze haar propedeuse zou halen is het nodig om vrijstelling voor het toelatingsexamen te verkrijgen.
Eerste vrouwelijke arts
Met de toestemming van Thorbecke kan Aletta zich op 20 april 1871 door rector Rosenstein, laten inschrijven in het Album Academicum van de Rijksuniversiteit Groningen. De ontheffing van het toelatingsexamen wordt haar een jaar later door Thorbecke, net voor hij sterft, verleend. Aletta is niet de eerste vrouw die aan een universiteit studeert, Anna Maria van Schurman is haar twee eeuwen eerder voorgegaan, zij volgt in Utrecht colleges achter een gordijntje maar mag geen examens afleggen. Aletta wel en zij wordt in april 1878 de eerste vrouwelijke arts in Nederland. Het is aan Aletta Jacobs te danken dat academisch onderwijs voor vrouwen toegankelijk wordt.
Vrouwenkiesrecht
Aletta promoveert een jaar later tot doctor in de geneeskunde en werkt vervolgens 25 jaar als huisarts in Amsterdam. Ze houdt zich daarnaast intensief bezig met de strijd voor het vrouwenkiesrecht. In 1894 richt ze samen met Wilhelmina Drucker de ‘Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht’ op. Het is een lange strijd; pas in 1919 krijgen vrouwen actief kiesrecht. In 1922 mogen ze bij de Tweede Kamerverkiezingen voor het eerst naar de stembus.
Meer weten over Aletta Jacobs?
In de tentoonstelling Wie ben ik, wie was jij? in het Nationaal Archief is Aletta een van de hoofdpersonen. Met een tablet in je hand chat je met haar of een van de andere historische personen als George Maduro, Aquasie Boachi, Tula of Cornelia van Nijenroode. Je ontdekt zo dat gelijke behandeling en gelijke rechten niet vanzelfsprekend zijn. Wat doe je als je als kind wordt weggegeven en opgroeit in een ver land? Wat als je wilt studeren, maar je mag niet omdat je vrouw bent? Heb je iets te kiezen als je in slavernij wordt geboren? Ook vind je hier archiefstukken zoals de brief van Aletta aan minister Thorbecke.
De tentoonstelling, onlangs genomineerd voor de Museum Educatieprijs 2019, is elke dag, behalve maandag geopend.
Nationaal Archief
2.04.08, Archief ministerie Binnenlandse Zaken: Afdeling Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, 1848-1876, inv. nr. 663B
2.04.26.02 Archief ministerie Binnenlandse Zaken: Kabinetsarchief, inv.nr. 159B
M. Bosch, Een onwrikbaar geloof in onrechtvaardigheid Aletta Jacobs 1854-1929, bibliotheek Nationaal Archief 165 A37
I. de Wilde, Aletta Jacobs in Groningen, bibliotheek Nationaal Archief 38 A39
