Op 31 augustus start het jubileumjaar 75 jaar vrijheid met de herdenking van de Slag om de Schelde die in het najaar van 1944 plaatsvond.
Slag om de Schelde
De relatief onbekende Slag om de Schelde is een van de zwaarste militaire operaties tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op 4 september wordt Antwerpen bevrijd. Maar de oevers van de Schelde worden nog door de Duitsers beheerst. Hierdoor is de Antwerpse haven niet bereikbaar voor de aanvoer van troepen, materieel en voorraden. Hitler roept na de val van Antwerpen het Zeeuwse Walcheren uit tot Festung die met alle middelen verdedigd moet worden. De geallieerden gaan over tot de aanval om de Westerschelde te bevrijden. In het najaar van 1944 zijn Zeeuws-Vlaanderen, Zuid-Beveland en Walcheren het toneel van zware gevechten.
De prijs is hoog
Op 11 september bombarderen de geallieerden de haven van het Zeeuws-Vlaamse Breskens om vluchtende NSB’ers en Duitsers de pas af te snijden. De prijs is hoog: het kost 200 inwoners van Breskens en bijna 100 Duitsers het leven. Er is een veelvoud aan gewonden. Honderden gebouwen worden verwoest. In september slagen de geallieerden erin binnen zes dagen Oost-Zeeuws-Vlaanderen te bevrijden.
Verwoestende strijd
De geallieerden besluiten in oktober Walcheren onder water te zetten om de Duitse positie te verzwakken en bombarderen daarvoor dijken en sluizen. West-Zeeuws-Vlaanderen en Zuid-Beveland worden nog in oktober bevrijd. Bij het bunkercomplex in het Walcherse Dishoek, dat de Duitsers nog als laatste in handen hebben, levert een Britse commando-eenheid haar bloedigste strijd ooit. Veel militairen komen daarbij om het leven. Op 8 november 1944 is Zeeland, met uitzondering van Schouwen-Duiveland, bevrijd. Zeeland komt ernstig gehavend uit de strijd: honderden doden en gewonden door bombardementen, verwoeste dorpen en steden, onder water gezet land en overal liggen mijnen. Op 28 november 1944 varen de eerste geallieerde schepen de haven van Antwerpen binnen.
Bevrijding
In 1944 is het grootste deel van Zuid-Nederland bevrijd. Koningin Wilhelmina zet in maart 1945 weer voet op Nederlandse bodem en bezoekt het bevrijde deel van Nederland. Ze maakt in Zeeland gebruik van een amfibievoertuig omdat grote delen van de provincie dan nog onder water staan.
Het zou toch nog tot in mei 1945 duren voor heel Nederland bevrijd is en de wederopbouw overal kan beginnen. Voor Nederlands-Indië is de Tweede Wereldoorlog pas op 15 augustus 1945 voorbij. Direct daarna begint de onafhankelijkheidsstrijd van Indonesië.
De oorlog die bleef
Ook na de Tweede Wereldoorlog blijft de oorlog voor veel mensen van grote invloed en betekenis. Vanaf 21 februari 2020 laat het Nationaal Archief met de nieuwe tentoonstelling De oorlog die bleef de nasleep van de oorlog zien. Aan de hand van documenten en foto’s, worden persoonlijke verhalen verteld over de berechting van (vermeende) collaborateurs, mensen die terugkeerden uit de concentratiekampen, de identificatie van omgebrachte personen en over hoe de naoorlogse periode voor mensen uit Nederlands-Indië werd beleefd. Het Nationaal Archief bewaart zo’n negen kilometer aan oorlogsarchieven.
