Deze database is ontstaan door het Project Historische Database Suriname
Het idee van de HDS was ontwikkeld door Amrit consultancy in Den Haag en het Instituut voor Maatschappij Wetenschappelijk Onderzoek (IMWO) in Paramaribo, in samenwerking met het Nationaal Archief.
Het project HDS was een open samenwerkingsverband, waaraan diverse organisaties en personen konden meewerken. Voorwaarde voor medewerking was dat men digitale bestanden voor publicatie op het internet ter beschikking stelde die historische persoons- en familiegegevens bevatten uit archiefbronnen die de Surinaamse bevolking betroffen.
Bij Koloniaal Suriname (dat naast de index Suriname: Boeroes, bestaat uit de index Koloniaal Suriname: Gereformeerden) is samengewerkt door het Nationaal Archief in Den Haag met individuele onderzoekers in Nederland en Suriname, die hun archiefmateriaal (vooral) in het Nationaal Archief hebben gevonden.
Wie voor welke database aan HDS heeft meegewerkt staat vermeld in het onderdeel 'Colofon' van de desbetreffende database.
Het uiteindelijke streven van de samenwerking was de totstandkoming van een geheel van databases dat 'persoonsgebonden informatie' aanbood met betrekking tot alle Surinaamse bevolkingsgroepen. Het beeld dat ons voor ogen staat is dat ieder die genealogisch onderzoek doet naar een Surinaamse voorouder de basisgegevens in principe kan verkrijgen via raadpleging van databases op het internet. Tot het project behoorde het samenstellen van databases over contractarbeiders ('Arbeid op Contract', te vinden in de indexen Hindostaanse immigranten in Suriname, Chinese immigranten in Suriname en Javaanse immigranten in Suriname), over de voormalige slavenbevolking ('Vrij in Suriname', te vinden in de indexen Suriname: stadsslaven en Suriname: manumissies) en over Europese kolonisten ('Koloniaal Suriname', te vinden in de indexen Suriname: Boeroes en Koloniaal Suriname: Gereformeerden).
Wat was de functie van de Surinaamse databases?
Voor genealogen die onderzoek doen naar 'Nederlandse' families zijn velerlei hoogwaardige historische bronnen binnen handbereik. Men reist simpel naar een archiefinstelling in de buurt, vindt daar keurig bijgehouden, goed bewaard gebleven en goed toegankelijke burgerlijke standgegevens en kon deze gratis raadplegen. Wie meer wilde weten en bijvoorbeeld geïnteresseerd was in de plaats van herkomst van een familielid of -tak kon de auto of de trein nemen en op locatie naar believen verder neuzen en rondkijken. Dit alles geldt niet voor de vele mensen in Nederland en daarbuiten, die (deels) uit Suriname stammen.
In de eerste plaats had de Surinaamse genealoog te kampen met een grote achterstand. Veel informatie was niet in Nederland maar uitsluitend in archiefbestanden 'overzee' aanwezig. Die afstand kon vanuit Nederland alleen worden overbrugd in het kader van een vakantie. De Surinaamse archieven verkeerden bovendien in slechte staat en de collecties waren nauwelijks toegankelijk gemaakt. Voor zover informatie over Surinaamse voorouders wél in Nederland (vooral in het Nationaal Archief) was terug te vinden, zitten relevante gegevens vaak 'verstopt' in archiefbestanden die met een heel ander doel zijn aangelegd dan registratie van persoonsgegevens. Men moest als Surinaamse genealoog een ervaren historisch onderzoeker zijn en/of over veel vrije tijd beschikken om in Nederlandse archieven te kunnen vinden wat een Nederlandse genealoog in een handomdraai aantreft. Digitalisering brengt de bron naar de gebruiker in plaats van dat de gebruiker naar de bron moet gaan. Internet is het aangewezen medium om dit te realiseren.
In de tweede plaats was de Surinaamse genealoog - als immigrant of kind van immigranten - vaak niet alleen op zoek naar informatie over zijn of haar voorouders omdat dat zo'n leuke hobby is maar ook omdat deze gegevens de ontbrekende stukjes vormen van een puzzel die veel ingewikkelder was: waar kom ik vandaan, waar hoor ik bij en wat voor betekenis moet ik aan mijn (culturele en etnische) herkomst geven. Genealogisch onderzoek had meer het karakter van een persoonlijke speurtocht naar de eigen 'roots'. Familieverhalen gaven vaak weinig informatie en de 'officiële' geschiedenis is dikwijls te weinig herkenbaar. Wie zich in zijn roots wil verdiepen, is zodoende in hoofdzaak op archiefbronnen aangewezen. Dus deze moesten dan ook zoveel mogelijk voor iedereen ter beschikking worden gesteld.
In de derde plaats konden databases van het Project Historische Database Suriname worden gezien als een middel om historische informatie te behouden. De informatie die uit Surinaamse archiefbronnen afkomstig was, blijft (digitaal) bewaard, ook al zijn de oorspronkelijke papieren bronnen in Suriname intussen vergaan. Ook voorkomt digitalisering dat voor het opzoeken van informatie telkens de oorspronkelijke bronnen moeten worden geraadpleegd, waardoor deze verder achteruit zouden gaan.
In de vierde plaats ontsloten de databases bronnen voor wetenschappers die de (Surinaamse) geschiedenis wilden bestuderen. De informatie in de databases was niet alleen voor onderzoek naar individuele voorouders van belang, maar ook voor wetenschappelijk historisch onderzoek. Door digitalisering waren nieuwe studies mogelijk. Statistische analyses konden een schat aan kwantitatieve historische informatie verschaffen. Op die manier wilde het Project Historische Database dus ook de beoefening van de geschiedenis van de 'gewone mensen' in Suriname stimuleren.
Totstandkoming van de database
Beide tabellen (Boeroes 1845-1853 en Afstammelingen 1950) zijn in 2000-2001 samengesteld door de Utrechtse historicus drs. Okke ten Hove, op basis van bestaande wetenschappelijke publicaties, in verband met zijn onderzoek naar de herkomst van Surinaamse familienamen.
Beide digitale producten heeft Ten Hove ter beschikking gesteld aan het Nationaal Archief, met het oog op publicatie op het internet in het kader van de Historische Database Suriname.
Tabel Boeroes 1845-1853
De gegevens zijn overgenomen uit de in 1937 verschenen dissertatie van mw. E.F. Verkade-Cartier van Dissel, 'De mogelijkheid van Landbouw-kolonisatie voor blanken in Suriname'.
De gegevens waren door mevrouw Verkade-Cartier van Dissel verzameld in het bureau bevolkingsregistratie te Paramaribo en diverse gemeentearchieven in Nederland.
Tabel Afstammelingen 1950
De gegevens heeft Ten Hove ontleend aan een in 1980 verschenen publicatie van de sociaal-geograaf Joh. Gemmink, De Europeesche landbouwkolonisatie in Suriname; 'The Dutch Rural Settlers in Surinam, 1845-1950'. Socio-Demografische Studiën Publicatie IV. Zuidwolde.
Gemmink heeft op zijn beurt zijn gegevens gevonden in de registers van de Surinaamse volkstelling van 1950 en de (eerdere) Surinaamse bevolkingsadministratie.
Accountability:
KDV architect
Naarstraat 9, Paramaribo, Surinam
tel. (597) 494593
email: info@kdv.sr.com
Dankwoord
Het Nationaal Archief in Den Haag is drs. Okke ten Hove, historicus te Utrecht, bijzonder erkentelijk dat hij de database Boeroes 1845 en de database Afstammelingen, samengesteld ten behoeve van zijn historisch onderzoek naar Surinaamse familienamen, eigener beweging aan het Nationaal Archief ter beschikking heeft gesteld ten behoeve van deze publicatie op het internet. Ook komt onze dank toe aan de heer C. ten Hove, die het technische aspect van de database heeft verzorgd.
Drs. Ten Hove en het Nationaal Archief betuigen zich schatplichtig jegens de overleden auteurs van de gedegen publicaties en studies die de basis hebben gelegd voor de database, te weten mevrouw E.F. Verkade-Cartier van Dissel en de heer J. Gemmink - alsook jegens het CBG, dat de collectie Gemmink beheert en aan het publiek ter beschikking stelt.
Van grote waarde is ook geweest de medewerking van dr. W. Hoogbergen van het Centrum voor Latijns-Amerikaanse Studies van de Universiteit Utrecht, die toelichtende teksten bij de database heeft verzorgd.
Ten slotte wil het Nationaal Archief dank zeggen aan pater Joop Vernooij, die zo vriendelijk was om ons vanuit Suriname van beeldmateriaal over de boeroes te voorzien.
Drs. Okke ten Hove heeft te kennen gegeven dat het een ieder vrij staat de databases te gebruiken voor niet-commerciële en culturele doeleinden. Het gebruik voor commerciële doeleinden is niet toegestaan zonder voorafgaande toestemming van de auteur. Bij overname van gegevens uit de database gaarne de herkomst vermelden.
Publicaties:
Het belangrijkste boek dat over de boeroes is verschenen, is nog altijd de dissertatie:
E.F.Verkade-Cartier van Dissel, 1937: De mogelijkheid van landbouw-kolonisatie voor blanken in Suriname. Amsterdam, H.J. Paris
Het boek is in de meeste universiteitsbibliotheken aanwezig en kan bij elke Openbare Bibliotheek aangevraagd worden. Helaas ontbreken bij sommige exemplaren de losbladige bijlagen. Laat dit controleren voordat u het boek laat opsturen.
Het proefschrift van mevrouw Verkade is het verslag van een onderzoek naar de geschiktheid van een tropische omgeving voor Europese boeren. De titel van het boek geeft haar bedoeling goed weer. Bij kolonisatie moeten we dus hier niet denken aan het tot kolonie maken van een bepaald gebied, waarbij slaven of contractarbeiders het zware werk verrichten. Immers, een dergelijke kolonie was Suriname al. Onder een Europese landbouwkolonisatie in de tropen verstaat zij een systeem waarbij vrije boeren vanuit Europa naar de tropen migreren om zich daar als boer te vestigen. Zij wilde dus met name een uitspraak doen of blanken in de tropen in staat zijn te overleven en - specifieker - lichamelijk werk te verrichten. Dit soort kolonisaties was in Suriname een aantal keren gepoogd en steeds mislukt.
Andere literatuur
Ter gelegenheid van het 150-jarig jubileum van de boerenkolonisatie verschenen in 1995 vier titels. Genoemde werken baseren zich op de publicatie van Verkade (1937) en oudere literatuur (zie onder), maar bevatten tevens nieuwe informatie, die ook voor genealogen interessant is:
- Barneveld, J. van & Dr. A. J. de Jong, 1995:
De lotgevallen van Nederlandse boeren als kolonisten in Suriname. Verslag van een merkwaardig experiment aan de Saramacca in Suriname met Nederlandse boeren en arbeiders voornamelijk afkomstig uit de provincies Utrecht, Gelderland en Overijssel. Veenendaal & Voorthuizen (Uitgave Historische Vereniging Oudheidkamer Rhenen en Omstreken) - Jong, C. de, 1996:
De Nederlandse boeren in Suriname 1845-1995. Eigen uitgave ter herdenking van de vestiging der Nederlandse boeren 150 jaar geleden. Pretoria - Loor, André & Erwin W. van Brussel, 1995:
150 jaar boerenkolonisatie in Suriname 1845- 20 juni - 1995. Paramaribo (uitgave Comité Herdenking 150 jaar boerenkolonisatie in Suriname) - Silfhout van Ravenswaay C. van, 1995:
Van Ravenswaay en Rabenswaay: geschiedenis en fragment genealogie van 150 jaar boerenkolonisatie in Suriname.(zonder plaats)
Oudere werken over de boerenkolonisatie
Een (wat verouderde) bibliografie over dit onderwerp is:
- Alvares, Th., 1957: Kolonisatie en immigratie in Suriname. Bibliografie. 's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek
In haar dissertatie gaat Verkade met name in hoofdstuk 2 uitgebreid in op de geschiedenis van de boerenkolonisatie over de periode 1845-1853. Per hoofdstuk is een bibliografie opgenomen, waarvan die van hoofdstuk 2 voor wat betreft de geschiedenis van de Surinaamse boeroes de belangrijkste is.
Voor wie wat oudere bronnen wil lezen die ook door Verkade zijn gebruikt, volgt hieronder een lijstje.
- Amerinus Senior, 1873:
Emigratie van Nederlanders naar onze overzeesche bezittingen. Meer bepaald naar Suriname. Erven B. van der Kamp - Halberstadt, A, 1870:
Kolonisatie van Europeanen te Suriname; opheffing van het pauperisme, ontwikkeling van handel en industrie.Leiden - Hoekstra, C., 1903:
'De Hollandsche boeren in Suriname.' Neerlandia VII (9/10) - Muller, J. & C. Hoeksta, 1896:
1845 - 21 juni - 1895. Het vijftigjarig jubilé der Boeren in Suriname. Paramaribo - Pyttersen, H.Tz., 1896:
Europeesche kolonisatie in Suriname, een geschiedkundige schets. 's-Gravenhage - Pyttersen, Tj., 1927/28:
'Europeesche kolonisatie in Suriname.' West-Indische Gids 9, 192-198 - Raders, R.E, Baron van, 1860:
Geschiedkundige aantekeningen rakende proeven van Europeesche kolonisatie in Suriname. 's-Gravenhage - Tijdeman. F.W.L., 1855:
'Iets omtrent de kolonisatie te Voorzorg aan de Saramacca in het jaar 1845.' Het Pantheon, 97-121. Tiel - De vestiging van Nederlandsche kolonisten in Suriname herdacht:
1845 - 21 juni 1920. 1920, Paramaribo (uitgave ter herdenking van het 75-jarig jubileum van de Neder-landse kolonisten in Suriname)
De boeken van Gemmink
De sociaal-geograaf Joh. Gemmink heeft met betrekking tot de Surinaamse boeroes de gegevens uit de Surinaamse volkstelling van 1950 bewerkt en aan dit onderzoek een aantal publicaties gewijd. Dit zijn de belangrijkste werken op basis van zijn gegevens:
- Gemmink, J., 1970:
Copulatie-patronen bij raciale- en cultureele assimilatie. Socio-Demografische Studiën Publicatie II. Utrecht - Gemmink, J, 1971:
Een Nederlandsch kolonisten-geslacht in Suriname 1805-1950. Socio-Demografische Studiën Publicatie III. Utrecht - Gemmink, J, 1980:
De Europeesche landbouwkolonisatie in Suriname; The Dutch Rural Settlers in Surinam, 1845-1950. Socio-Demografische Studiën Publicatie IV. Zuidwolde
Recente publicaties
Een onderzoek naar de tyfusepidemie te Voorzorg:
- Vries, R.R.P. de,
'De geschiedenis der geneeskunde; de epidemie te Voorzorg.' Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 122 (47) 1978.
Op een aardig onderzoek naar de contacten tussen boeroes en 'andere' Surinamers, gebaseerd op uitgebreide interviews, studeerde Anke Welten in 1996 af aan de Erasmus Universiteit. Het onderzoek bewerkte zij tot een mooi overzichtsartikel:
- Welten, A., 1998:
'Geen bakra's maar boeroes; Nederlandse Boerenkolonisten en hun Surinaamse nakomelingen.' Oso, Tijdschrift voor Surinaamse Taalkunde, Letterkunde, Cultuur en Geschiedenis 17 (2), 181-198
In 1997 deed Marieke Duindam antropologisch onderzoek naar de etnische identiteitsbeleving en partnerkeuze van de boeroes:
- Duindam, M., 1997:
Bewegen en beminnen over etnische grenzen. Etnische identiteitsbeleving en partnerkeuze van de afstammelingen van de Nederlandse boerenkolonisten in Suriname. Doctoraalscriptie Culturele Antropologie, Universiteit Amsterdam
Naar de archieven
Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV)
Het KITLV te Leiden beschikt over het persoonlijk archief van A. van den Brandhof, een van de drie dominees die beschouwd kunnen worden als de stichters van de landbouwkolonie. Van dit archief is een inventaris beschikbaar:
- Hamburger-Wolterbeek Muller, drs. A.A. (samensteller),
Inventaris van de papieren afkomstig van A. van den Brandhof, stichter van de Nederlandse boerenkolonie in Suriname. Leiden, Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde, 1980
(code inventaris: AH/LMT).
In deze inventaris bevindt zich een index op persoonsnamen. Daar vinden we veel namen terug die ook in deze databank voorkomen. Let op! Dit is alleen maar een index op de namen die in de inventaris voorkomen. In de originele stukken zijn natuurlijk nog veel meer persoonsgegevens over de boerenkolonisatie te vinden. In de index komen de volgende namen voor van personen uit de landbouwkolonisatie: Acenino, Betting, Brandhof, Copijn, van den Grampel, de Jong, Luttenberg, Ouburg, van Raay-van Reeden en van Tamminga.
Nationaal Archief (NA)
In het NA zijn verspreid in diverse archieven van de centrale overheid originele stukken over de boerenkolonisatie te vinden. De volgende archieven komen als eerste voor onderzoek in aanmerking:
- Archief van de Gouverneur-Generaal der Nederlandse West-Indische Bezittingen, 1828-1845 (toegang 1.05.08.01)
- Archief van het Ministerie van Koloniën 1813-1849 (toegang 2.10.01)
- Archief van het Ministerie van Koloniën 1850-1900 (toegang 2.10.02)
Rechten voorbehouden. De indexrecords uit deze Nadere Toegang zijn niet beschikbaar onder een Creative Commons licentie of CC0 verklaring.
