Om een memorie van successie te vinden, moet u weten waar en wanneer iemand is overleden.
Het Nationaal Archief bewaart de memories die in de periode 1806 tot en met 1927 in de Provincie Zuid-Holland zijn opgemaakt.
Stap 1: zoek uit in welke plaats de persoon die u zoekt is overleden;
Stap 2: zoek in bijlage zes van het archief Memories van Successie ZH (3.06.05) op onder welk belastingkantoor deze plaats valt in de periode waarin de persoon die u zoekt is gestorven;
Stap 3: schrijf de inventarisnummers op die u vindt achter de periode;
Stap 4: als u met ctrl-f door de pdf-versie van de archieftoegang zoekt naar één van de opgeschreven inventarisnummers dan vindt u een korte beschrijving van het betreffende inventarisnummer;
Stap 5: kies aan de hand van de beschrijvingen van de opgeschreven inventarisnummers het inventarisnummer dat u nodig heeft en reserveer dat nummer. U kunt het inventarisnummer inzien op de studiezaal van het Nationaal Archief;
Stap 6: in de inventarisnummers vindt u steeds de memories, op volgorde van sterfdatum, per (alfabetisch geordende) gemeente bij elkaar Kunt u de memorie niet vinden? Kijkt u dan of de meer gedetailleerde ordeningssystematiek, vermeld in de inleiding van de archief Memories van Successie ZH (3.06.05).
Dikwijls is er vóór de memories van een bepaalde periode, een serie verklaringen van onvermogen opgenomen. Deze worden aangeduid met de afkortingen VVO of CVO. Vindt u een dergelijke verklaring op naam van de persoon die u zoekt? Over het algemeen zal er van deze persoon dan geen memorie van successie zijn opgemaakt.
Stap 1: zoek uit in welke plaats de persoon die u zoekt is overleden;
Stap 2: zoek in Bijlage 6 van het archief Memories van Successie ZH (3.06.05) op onder welk belastingkantoor deze plaats valt in de periode waarin de persoon die u zoekt is gestorven;
Stap 3: zoek de tafel V-bis op van het juiste kantoor. Een tafel V-bis is een alfabetische register van overledenen met verwijzingen naar de memories.
De Tafel V-bis van de diverse kantoren zijn te vinden in de volgende inventarisnummers:
- Alphen: 2451-2468 en 7071-7078
- Brielle: 2535-2544 en 7079-7081
- Delft: 2753-2778 en 7082-7089
- Dordrecht: 2965-2985 en 7090-7095
- Gorinchem: 3181-3191 en 7096-7098
- Gouda: 3413-3444 en 7099-7105
- Den Haag: 3897-3943
- Leiden: 4239-4264 en 7140-7144
- Noordwijk: 4432-4443 en 7145-7148
- Oud-Beijerland: 4561-4577 en 7149-7151
- Rotterdam: 4727-4829 en 7152-7202
- Schiedam: 5089-5106
- Sliedrecht/Papendrecht: 5293-5308 en 7203-7206
- Sommelsdijk/Middelharnis/Dirksland: 5415-5423 en 7207-7209
- IJsselmonde: 5741-5743
Stap 4: vraag de tafel V-bis aan van de periode waarin het overlijden valt. Hierin vindt u of er een memorie aanwezig is van de door u gezochte persoon. Wanneer er in kolom tien bij de door u gezochte naam geen datum maar een ‘O’ staat aangegeven, dan is er geen memorie. De O staat voor onvermogend. Wanneer er wél een memorie is, dan vindt u een datum en een memorienummer (kolom 2). Schrijf het memorienummer op;
Stap 5: zoek in de archief Memories van Successie ZH (3.06.05) bij het juiste belastingkantoor het opgeschreven memorienummer op en noteer het inventarisnummer dat hierbij hoort. Dit inventarisnummer reserveert u om het vervolgens in de studiezaal van het Nationaal Archief in te kunnen zien;
Stap 6: u gaat in het inventarisnummer op zoek naar de juiste memorie. Soms staan er meerdere nummers op de memorie. Vóór het memorienummer dat u nodig heeft staat meestal ‘register nr. 4’.
- Een memorie vermeldt de namen van de erfgenamen en degenen aan wie iets is nagelaten, bijvoorbeeld in de vorm van een legaat of donatie. Daarbij staat wat de verwantschap tussen hen en de overledene is. Verwanten worden met naam, toenaam, beroep, functie en verblijfplaats genoemd.
- Uit iedere memorie blijkt of er een testament of huwelijkscontract was. Van deze testamenten en huwelijkscontracten is aangegeven wanneer en door welke notaris deze zijn opgemaakt. Als het gaat om een notaris in een Zuid-Hollandse gemeente in de periode vóór 1916, dan kan het notarieel archief bij het Nationaal Archief aanwezig zijn. Bekijk hiervoor het archievenoverzicht.
- Een memorie bevat een opsomming van de nagelaten onroerende goederen. Aard, grootte en ligging en waarde van ieder goed worden vermeld. Gedetailleerde gegevens over verdere bezittingen zijn alleen opgegeven wanneer er successierecht over moest worden betaald. Dat was het geval als de erfenis, na aftrek van schulden, meer dan 300 gulden waard was. Vóór 1878 hoefde men geen belasting te betalen als er alleen erfgenamen in rechte lijn waren (kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen). Vanaf 1878 moesten ook de erfgenamen in rechte lijn successierecht betalen, maar alleen als de erfenis, na aftrek van schulden, meer dan 1000 gulden bedroeg. Het aantal memories met een gedetailleerde beschrijving van de erfenis is dus vanaf 1878 een flink stuk groter dan daarvoor.
- Niet van elke overledene is een memorie van successie opgemaakt.
Wanneer de overledene niet in het bezit was van onroerend goed, of de erfenis minder dan 300 gulden waard was, dan werd er geen memorie opgemaakt. Dit gebeurde vaak ook niet als er alleen erfgenamen waren in rechte lijn. Zij hoefden tot 1858 immers geen successierecht te betalen. Vanaf 1878 moesten ook de erfgenamen in rechte lijn successierecht betalen, maar alleen als de erfenis, na aftrek van schulden, meer dan 1000 gulden bedroeg. Na 1878 vindt u dus ook memories van successie van overledenen, die alleen erfgenamen in rechte lijn hadden.
- De erflater, waarvan u de memorie van successie zoekt, woonde niet in Zuid-Holland.
Het Nationaal Archief heeft alleen de memories van successie uit de provincie Zuid-Holland. Neemt u voor memories van successie uit andere provincies contact op met het regionale archief.
- De memorie van successie die u zoekt is opgemaakt na 1927
De memories van successie van na 1927 worden elders bewaard. U kunt uw verzoek om inzage richten aan:
Belastingdienst/kantoor Eindhoven/Erfbelasting
Postbus 4660
5601 ER Eindhoven
In uw schriftelijk inzageverzoek moet u aangeven wat de reden voor de inzage is, waarnaar u precies op zoek bent en voor wie het nodig is. Vervolgens beoordeelt de Belastingdienst uw verzoek en stelt u op de hoogte van de uitkomst.
Wilt u meer weten over memories van successie? Lees dan het artikel De memories van successie. Een veelbelovende bron voor veelsoortig onderzoek van Nick Bos in Spiegel Historiael, jaargang 24, 1989, bladzijdes 120-126. Bibliotheek Nationaal Archief: V 1023.
Ook de inleiding van archief Memories van Successie ZH (3.06.05) geeft veel aanvullende informatie.
