Bijzondere rechtspleging na de Tweede Wereldoorlog
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog werden ongeveer 425.000 personen verdacht van collaboratie, zoals economische samenwerking met de Duitsers, NSB-lidmaatschap, verraad, of het in dienst gaan bij het Duitse leger.
Deze personen werden strafrechtelijk onderzocht binnen de bijzondere rechtspleging. Lang niet elke onderzochte persoon werd veroordeeld of bestraft, maar van veel personen zijn dossiers opgesteld. Deze dossiers zijn verzameld in het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR). Het Nationaal Archief bewaart dit archief.
Het CABR is nu nog beperkt openbaar, maar in januari 2025 wordt het hele archief openbaar. Vanaf dat moment kunt u zelf onderzoek doen in het archief. Een deel van de dossiers uit het archief komt dan ook online.
De dossiers die nog niet online staan, kunt u in de studiezaal van het Nationaal Archief inzien. Vanaf januari 2025 kunt u een afspraak maken om die dossiers te komen bekijken.
Het CABR rond 1960
Zelf zoeken in het CABR vanaf januari 2025
Om het onderzoek in het CABR makkelijker te maken is een paar jaar geleden het project Oorlog voor de Rechter gestart.
Binnen dit project wordt het hele CABR gedigitaliseerd, volledig doorzoekbaar gemaakt, van uitleg voorzien en online geplaatst. De eerste dossiers staan vanaf januari 2025 op de site van het Nationaal Archief, én op de website van Oorlog voor de Rechter. Alleen de dossiers van overleden personen worden online gezet en doorzoekbaar gemaakt.
Het digitaliseren van het CABR duurt tot eind 2027. Daarom staan begin 2025 nog niet alle dossiers online.
Bekijk voor de motivatie om het CABR openbaar en digitaal beschikbaar te maken de pagina Op weg naar een openbaar en online CABR.
Vragen?
Voor vragen over het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) kunt u contact opnemen met een projectmedewerker van Oorlog voor de Rechter,
- per telefoon (0800-0064) van dinsdag tot en met vrijdag tussen 13.00 en 17.00 uur;
- via de CABR-chat van dinsdag tot en met vrijdag tussen 13.00 en 16.30 uur;
- of vul het CABR-contactformulier in via onderstaande knop.
Wat komt er in januari 2025 online?
In januari 2025 komt een database online met alle verdachten van wie bekend is dat ze zijn overleden. Tegelijkertijd komen de dossiers online van verdachten die voor een rechtbank of tribunaal moesten verschijnen. Ook de dossiers van verdachten die in beroep gingen tegen een uitspraak (cassatie) komen dan online.
Vanaf juni 2025 tot in 2027 komen de dossiers online van verdachten die niet voor een rechtbank verschenen maar wel strafmaatregelen kregen opgelegd, én dossiers van de personen die niet zijn veroordeeld. Totdat deze dossiers online staan, zijn ze in onze studiezaal te bekijken.
Dossiers van personen die mogelijk nog in leven zijn komen niet online.
Eerste zittingsdag Tribunaal 's-Hertogenbosch
Het CABR: een verdachtenarchief én een slachtofferarchief
Het CABR is een archief met dossiers van verdachten van collaboratie. Maar in de CABR-dossiers staat ook veel informatie over (Joodse) slachtoffers, verzetsstrijders en over gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog. Het CABR is daarom naast een verdachtenarchief ook te beschouwen als een slachtofferarchief.
De dossiers uit het CABR worden volledig doorzoekbaar gemaakt. Hierdoor is het mogelijk om vanaf januari 2025 in de dossiers te zoeken naar deze personen en gebeurtenissen.
Doet u onderzoek naar slachtoffers en verzetslieden? Bekijk dan ook de themapagina over de Tweede Wereldoorlog.
Meer over collaboratie bij het Nationaal Archief
Bekijk een van de volgende pagina's:
Zoekhulpen over collaboratie:
Zoeken naar CABR-dossiers begin jaren zestig
