Met ruim 300.000 kaarten en tekeningen is het Nationaal Archief een ware schatkamer voor historisch onderzoek. Collectiespecialist cartografie Ron Guleij van het Nationaal Archief toont in Het Grote Kaartenboek de mooiste en meest iconische kaarten uit de collectie. Een daarvan is de kaart van de Drie Schieën. Deze kleurrijke kaart is ooit gebruikt in een juridisch proces.
De Drie Schieën in beeld
Het Grote kaartenboek bevat zes thema’s: water, grond, navigatie, rechtspraak en grenzen, militair en overzee. In het hoofdstuk over rechtspraak komt onder andere de kaart van de Drie Schieën aan bod. Deze kaart geeft een beeld van het landschap tussen Delfshaven, Overschie en Schiebroek aan de Rotterdamse en Delftse Schie. De maker van de kaart is onbekend. Het doek is gemaakt in de eerste helft van de 16e eeuw met olieverf op linnen met een formaat van 66 x 97 cm. Ron Guleij ging zelf op pad om te kijken wat er van deze bijzondere kaart nog terug te vinden is in het huidige landschap. Bekijk het filmpje over de kaart van de Drie Schieën dat is opgenomen op drie verschillende locaties in Rotterdam.
Rechtspraak; proceskaarten
Kaarten spelen een rol in juridische procedures. Partijen die met elkaar in conflict waren, lieten een kaart maken om de rechters te overtuigen van hun gelijk. We spreken dan van ‘proceskaarten’. Het kon bijvoorbeeld gaan om een grensgeschil, de loop van een rivier of de grootte van een stuk land. Maar ook oude rechten rondom visserij of handel waren onderwerp van rechtszaken. Het gebruik van kaarten als bewijsstuk kwam op aan het einde van de middeleeuwen.
De oudste kaarten in de collectie van het Nationaal Archief zijn gemaakt in verband met juridische kwesties en dateren uit het midden van de 15e tot het begin van de 16e eeuw. Proceskaarten gaven nogal eens een vertekend beeld: alleen de zaken in het eigen belang werden aangegeven. Omwille van het proces werden de zaken soms vertekend weergegeven op de verschillende kaarten van de procederende partijen.
Het Grote Kaartenboek
Het Grote Kaartenboek – Vijf eeuwen cartografie is uitgegeven door WBooks en te verkrijgen in de boekhandel en in de winkel van het Nationaal Archief. Het boek bevat 384 pagina’s met circa 384 beelden. De verkooprijs is € 49,95.
