Op 15 mei verklaart Paus Franciscus de Nederlandse hoogleraar en priester Titus Brandsma heilig. Wie was Titus Brandsma? In een van de persoonsdossiers van de Oorlogsgravenstichting is veel over hem te vinden.
Oorlogsgravenstichting
De Oorlogsgravenstichting verzamelde zoveel mogelijk gegevens van Nederlanders die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen, met het doel hen een graf te kunnen geven. Onder hen is Titus Brandsma. In het dossier vinden we zijn persoonsgegevens en de mededeling van zijn broer Hendrik dat “Het lijk van mijn broeder is verbrand. Overleden op 26 juli 1942 in Dachau”. Een graf heeft Brandsma niet. Naast persoonsgegevens bevinden zich in het dossier krantenknipsels over de inwijding van de Titus Brandsmakapel en zijn zaligverklaring, en twee publicaties.
Titus Brandsma
Brandsma is in 1881 in de Friese buurtschap Ugoklooster geboren als Anno Sjoerd Brandsma. Bij zijn intrede in de Karmelietenorde neemt hij de naam Titus aan. Het is ook de voornaam van zijn vader. Hij is niet alleen in de kerk maar ook daarbuiten actief. Hij studeert filosofie en theologie en wordt hoogleraar aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Hij zet zich in voor katholiek onderwijs en de katholieke pers en is adviseur van de Katholieke Journalistenvereniging. In de jaren dertig neemt hij stelling tegen het nationaalsocialisme en de Duitse Jodenvervolging, hij schrijft in 1935: “Wat er nu tegen de joden gedaan wordt, is een daad van lafheid”. Hij waarschuwt in artikelen, lezingen en publicaties voor de gevaren van het nationaalsocialisme. In 1936 is hij enige tijd lid van het landelijk Comité van Waakzaamheid van anti-nationaalsocialistische intellectuelen.
Tweede Wereldoorlog
De Duitse bezetter stelt in 1941 het opnemen van NSB-advertenties in de pers verplicht. Eind 1941 schrijft Brandsma in een brief gericht aan de katholieke pers dat zij “inzake de NSB-advertenties niet mogen toegeven als zij hun katholieke identiteit willen behouden”. In januari 1942 gaat hij langs bij alle katholieke redacties om de brief toe te lichten. De Duitsers zien in hem een gevaarlijke tegenstander en arresteren hem. Op last van de Gestapo schrijft hij in zijn Scheveningse gevangeniscel een verweerschrift dat in zijn dossier van de Oorlogsgravenstichting is opgenomen: Het laatste geschrift van Prof. Dr. Titus Brandsma. Hierin beantwoordt hij de vraag waarom het Nederlandse volk en met name het katholieke volksdeel zich verzet tegen de NSB.
Getuigenissen
Via kamp Amersfoort komt Brandsma uiteindelijk in concentratiekamp Dachau terecht. Ondanks alle ontberingen en martelingen blijft Brandsma vriendelijk met oog voor het leed van anderen. Hij komt in juli 1942 in Dachau om het leven. In de jaren vijftig start de procedure tot zijn zaligverklaring. De getuigenissen van zijn medegevangenen spreken van een bijzonder hartelijke, dappere, behulpzame en opgewekte man. Ze prijzen de onverstoorbare levensblijheid en de bovennatuurlijke offermoed waarmee Brandsma zijn ‘kruisje’ droeg. Troostend en biddend weet hij het leed dragelijk te maken. Postuum krijgt hij het Verzetsherdenkingskruis.
In 1985 wordt Brandsma zalig verklaard en na de erkenning van een wonder volgt nu zijn heiligverklaring.
Nationaal Archief
2.19.255.01 Persoonsdossiers Oorlogsgravenstichting, inv.nr. 19680A
