Op donderdag 20 februari opende Marjan Hammersma, secretaris-generaal van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de tentoonstelling De oorlog die bleef – de nasleep van de Tweede Wereldoorlog in het Nationaal Archief. Tijdens de opening gaf performer Leon Giesen een impressie van zijn voorstelling Het lot van Loterijman, een ontroerend verhaal dat zich afspeelt in de laatste twee weken van de Tweede Wereldoorlog.
Tentoonstelling De oorlog die bleef
In 2020 is het 75 jaar geleden dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Het Nationaal Archief bewaart met zo’n 9 kilometer documenten de grootste collectie oorlogsarchieven van Nederland. In de tentoonstelling De oorlog die bleef laat het Nationaal Archief de uitdagingen zien waar Nederland voor komt te staan na de Tweede Wereldoorlog. Aan de hand van documenten en foto’s worden persoonlijke geschiedenissen verteld over de berechting van collaborateurs en oorlogsmisdadigers, van mensen die terugkeerden uit de vernietigings- en concentratiekampen, de identificatie van omgebrachte personen. En over de situatie in Nederlands-Indië, waar na de capitulatie een nieuwe periode van hevig geweld en grote onzekerheid aanbreekt. Ondanks de vrede bleef de oorlog.
Nasleep van de oorlog
Bij binnenkomst stapt de bezoeker af op een gordijn vol beelden van de bevrijding, kleurig en vrolijk. Met een stap door het gordijn heen bevindt men zich in een andere wereld, de nasleep van de Tweede Wereldoorlog die voor velen alles behalve feestelijk was. De tentoonstelling is verdeeld in vier thema’s die een dwarsdoorsnede geven van de belangrijkste oorlogsarchieven die het Nationaal Archief bewaart.
Levensverhalen
Bij elk thema staat een aantal personen centraal. Zo komt de bezoeker bij het thema Berecht meer te weten over het proces tegen de journalist Max Blokzijl, en bij het thema Vermoord en vermist over de geschiedenis van de Arubaans-Nederlandse verzetsstrijder Boy Ecury. De kille ontvangst van David Simons en zijn gezin in Den Haag na terugkeer uit concentratiekampen staat centraal bij het thema Beroofd. De berechting van Japanse oorlogsmisdadigers en de nasleep van de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië komt aan bod bij het thema Ontheemd aan de hand van de geschiedenis van bestuursambtenaar Henry d’Ancona. Veel van deze levensverhalen kunnen vanuit meerdere perspectieven worden bekeken. Want wat na de oorlog zwart-wit leek, blijkt vandaag de dag soms toch grijs gebied te zijn.
Interviews
De oorlog die bleef gaat ook over het onderzoek dat iedere dag op de studiezaal wordt gedaan naar oorlogsgeschiedenis. In de tentoonstelling zijn interviews te zien met mensen die in het archief op zoek gingen naar wat er in de oorlog met hun familie is gebeurd.
Canon van Nederland
Vanaf de opening van de tentoonstelling De oorlog die bleef is het Nationaal Archief aangesloten bij de Canon van Nederland. Het bijna vier kilometer lange Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) wordt toegevoegd aan het venster Tweede Wereldoorlog van de Canon. Na de Tweede Wereldoorlog ondergingen ruim 300.000 Nederlanders de zogeheten bijzondere rechtspleging. Zij werden beschuldigd van samenwerking met de Duitse bezetter, verraad, NSB-lidmaatschap of het in dienst treden bij het Duitse leger. Van al deze mensen is een dossier aanwezig in het CABR. Het betreft zowel mensen die tot een zware straf zijn veroordeeld, als mensen van wie is gebleken dat de verdenking ongegrond was.
De oorlog die bleef
Bij de tentoonstelling organiseert het Nationaal Archief verschillende activiteiten, waaronder een avond met de voorstelling Het lot van de Loterijman van Leon Giesen.
De tentoonstelling is vanaf 21 februari 2020 tot en met 20 juni 2021 te bezoeken.
Nationaal Archief, Prins Willem-Alexanderhof 20, Den Haag, direct naast Den Haag Centraal
Nationaalarchief.nl/WOII
