Op donderdag 21 januari opent Ingrid van Engelshoven, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) digitaal de nieuwe installatie Opstand & Vrijheid in het Nationaal Archief. Het verhaal van de Tachtigjarige Oorlog in de Nederlanden wordt hier permanent verteld, onder andere aan de hand van het Plakkaat van Verlatinge uit 1581. Maar ook andere opstanden uit de geschiedenis van Nederland en de voormalige koloniën, krijgen een plek in de installatie. Opstand & Vrijheid is tot stand gekomen in opdracht van de minister van OCW en is zeven dagen per week gratis te bezichtigen.
Opstanden in perspectief
Opstand & vrijheid bestaat uit drie onderdelen, waarin het verhaal van een opstand in context wordt gepresenteerd. Ook is er aandacht voor de invloed van deze opstanden voor het Nederland van vandaag de dag. In korte interviews geven drie experts, Nancy Jouwe, Joris Oddens en Judith Pollmann, hun visie op de betekenis van de gebeurtenissen.
In het permanente onderdeel van de installatie staat het verhaal over de Tachtigjarige Oorlog, een belangrijke opstand uit de geschiedenis van Nederland, centraal. Onder andere het Plakkaat van Verlatinge (1581) en de Unie van Utrecht (1579) zijn hier te zien. Daarnaast zijn documenten te zien over de opstand van slaafgemaakten in Berbice in 1763 en over de Bataafse Revolutie aan het einde van de 18e eeuw.
Tachtigjarige Oorlog (1568-1648)
Naast documenten die belangrijke momenten in de geschiedenis van de Tachtigjarige Oorlog vormen, wil de nieuwe installatie ook andere aspecten van deze strijd laten zien. Want het beeld van de Tachtigjarige Oorlog als een eensgezinde strijd tegen de Spaanse koning Filips en voor vrijheid en onafhankelijkheid is inmiddels achterhaald. Zeker in de beginjaren van de opstand is de strijd veel meer een burgeroorlog, waarin de inwoners van de Nederlanden vaak lijnrecht tegenover elkaar staan. Ook is de uiteindelijke uitkomst van de jarenlange oorlog, een onafhankelijke republiek, niet vanaf het begin het doel dat de opstandelingen voor ogen hebben.
Opstand op de plantages in Berbice (1763)
In februari van het jaar 1763 komen slaafgemaakten in de Nederlandse kolonie Berbice, ten westen van Suriname, in opstand. De Afrikaan Kofi wordt de leider van de beweging. Al snel gaat hij in onderhandeling met Wolfert Simon van Hoogenheim, de gouverneur van Berbice. De correspondentie van Kofi met de Nederlandse bestuurder is bewaard gebleven in de collectie van het Nationaal Archief. Dat is uniek, omdat stemmen van slaafgemaakten meestal juist niet in archieven terecht zijn gekomen.
Bataafse Revolutie (1795)
In de 18e eeuw groeit de onvrede onder een deel van de inwoners van de Republiek der Verenigde Nederlanden over de organisatie van het landsbestuur en de macht van de stadhouder. Zij noemen zichzelf patriotten en richten zich steeds meer tegen de positie van stadhouder Willem V. De patriotten krijgen hulp van het Franse leger en Willem V vlucht naar Engeland. Op 20 januari 1795 wordt de nieuwe Bataafse Republiek uitgeroepen. Vrijheid en gelijkheid zijn de basis voor de Staatsregeling die in 1798 tot stand komt; het is de eerste grondwet van Nederland. Maar wat betekenen deze woorden in de praktijk? Onder aanvoering van Johanna van Haren probeert een aantal vrouwen hun politieke rechten op te eisen.
Opstand & Vrijheid is zeven dagen per week gratis te bezichtigen zodra het Nationaal Archief weer geopend is.
Bureau Kaleido Collective
Het bureau Kaleido Collective is verantwoordelijk voor het ontwerp, de bouw en de ontwikkeling van de multimedia van de installatie en het ontwerp van de campagne van Opstand & Vrijheid.
Fysiek bezoek nog niet mogelijk
Als gevolg van de lockdown is het Nationaal Archief gesloten tot en met 2 maart. Daardoor is er helaas geen mogelijkheid tot het fysiek bekijken en fotograferen van de installatie.
