Op donderdag 2 januari 2025 opent het Nationaal Archief de deuren voor de jaarlijkse Openbaarheidsdag. Ook dit jaar worden weer tienduizenden archiefstukken openbaar die bijdragen aan een beter begrip van de geschiedenis. Zoals ieder jaar heeft een groep onderzoekers de inventarissen doorzocht op interessante stukken, op basis van actuele vragen en ontwikkelingen.
Al op 1 januari 2025 komt het materiaal vrij. Veel gaat over de jaren direct na de oorlog. Wat gebeurde er tijdens de nadagen van Nederlands-Indië en het begin van de Republiek Indonesië? Hoe werd aangekeken tegen de verzetsstrijders na 5 mei 1945, in het licht van de opkomende Koude Oorlog?
Oorlog en nasleep
De bevrijding van Nederland op 5 mei 1945 en van Nederlands-Indië op 15 augustus van dat jaar, betekende allerminst het einde van de oorlog. Toen de Duitse nederlaag zich aftekende, vroegen andere vraagstukken aandacht. Wat te doen met de wederopbouw, het toekomstige herstel van het gezag in Nederlands-Indië als Japan verslagen zou zijn? En hoe af te rekenen met degenen die collaboreerden met de bezetter?
De vrede na de ‘hete oorlog’ tegen het fascisme, liep naadloos over in de Koude Oorlog tegen het communisme. De nieuwe vijand in het oosten veranderde de visie op bijvoorbeeld de leden van het communistische verzet en wat de staat moest doen om die vijand te weerstaan.
Onafhankelijk van Nederland
Nederland probeerde de vooroorlogse status quo te herstellen. De inlichtingendossiers van de Netherlands Forces Intelligence Service (Nefis) geven meer informatie over de bezetting en het einde van de Nederlandse overheersing in voormalig Nederlands-Indië.
Bijna 50 jaar geleden ontwikkelde het kabinet in Den Haag Operatie Zwarte Tulp, voor het geval zich anti-Nederlandse activiteiten zouden ontwikkelen voorafgaand aan de onafhankelijkheid van Suriname. In 2025 viert Suriname vijftig jaar onafhankelijkheid.
Voor de volledige vrijvallijst: Vrijvallijst Openbaarheidsdag 2025 | Nationaal Archief
Bekijk ook een selectie van onderwerpen in archiefstukken die openbaar worden.
