3.17.11.03 Inventaris van het archief van de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Gouda en omstreken: Secretariaatsarchief, 1922-1997

De oorsprong van de Kamer van Koophandel wordt gevonden in Frankrijk. De eerste Kamer van Koophandel in Nederland werd naar Frans model in 1803 opgericht in Rotterdam. Na de Franse overheersing werden in Nederland vijf van dergelijke Kamers gesticht te weten de Kamers in Rotterdam, Amsterdam, Middelburg en Vlissingen en Dordrecht. In 1815 werd door Koning Willem I bij Koninklijk Besluit het bestaansrecht van de Kamers van Koophandel en Fabrieken vastgelegd. In de loop van de 19e eeuw nam het aantal Kamers gestaag toe. De Kamer van Koophandel Gouda en omstreken is opgericht in 1816.

Op 9 november 1851 (Stb. 142) werd bij Koninklijk Besluit het nieuwe reglement op de Kamers van Koophandel en Fabrieken afgekondigd en werden de verschillende lokale regelingen vervangen door een landelijke regeling. Volgens de algemene bepalingen van dit reglement worden de Kamers beschouwd als de wettelijke organen voor handel en nijverheid. Bij Koninklijk Besluit van 4 mei 1896 werd het reglement vervangen.

De gevolgen van de Eerste Wereldoorlog wezen de overheid op de noodzaak het economisch verkeer beter te kunnen sturen. Door middel van de Handelsregisterwet uit 1918 kreeg de overheid de bevoegdheid tot registratie van het bedrijfsleven. Deze registratie werd een taak van de Kamers. Deze nieuwe organisatie werd vastgelegd in de Wet op de Kamers van Koophandel (1920, Stb. 152) die in werking trad op 15 maart 1921. Het gehele nationale bedrijfsleven was er vertegenwoordigd. Het aantal Kamers werd beperkt tot 36 en het uitgangspunt was een regionale indeling.

De Kamers bestonden uit twee afdelingen, een voor het kleinbedrijf en een voor het grootbedrijf. De Kamers waren verplicht jaarlijks een verslag aan de Minister van Economische Zaken uit te brengen over de verrichtte werkzaamheden en de toestand van de handel en nijverheid in hun district.

Met ingang van 1 april 1942, werden de Kamers gereorganiseerd door de Duitse bezetter. De regionale indeling maakte plaats voor een provinciale indeling. In iedere provincie kwam een Kamer van Koophandel, die kon bestaan uit meerdere kantoren. Gouda werd een kantoor van de Kamer van Koophandel en fabrieken voor Zuid-Holland. De indeling binnen de Kamers veranderde.

De afdelingen Groot- en Kleinbedrijf werden opgevolgd door afdelingen voor handel, verkeer, industrie en ambacht. Bij de Kamers werd een Raad van Bijstand benoemd die de secretaris van de kamer moest assisteren.

Bij de Wet op de Kamers van Koophandel en Fabrieken van 21 augustus 1950 (Stb. K 367) werden de provinciale Kamers en plaatselijke kantoren opgeheven en kregen de Kamers hun zelfstandigheid van vòòr de oorlog terug. De wet trad in werking op 1 januari 1951. Het kantoor Gouda werd weer Kamer van Koophandel en fabrieken voor Gouda en omstreken. Het ambtsgebied van de Kamer omvatte 29 gemeenten.

De binding tussen het kiezen van leden en het ingeschreven staan in het Handelsregister verviel. In 1950 benoemde de Minister van Economische Zaken de leden van de Kamers op voordracht van die Kamers zelf. Daarna gold tot 1963 een systeem van coöptatie: leden kozen leden, waarbij de kandidaten werden voorgedragen door het bestuur van de Kamer na daarover representatieve regionale organisaties, aangewezen door de Sociaal Economische Raad (SER), gehoord. Bij de Wet op de Kamers van Koophandel en Fabrieken van 27 juni 1963 (Stb. 286) kwam het benoemingsrecht te liggen bij de regionale organisaties zelf. De SER bepaalde na overleg met de Kamers welke organisaties dit moesten zijn. De jaren 1960-1975 kunnen algemeen worden beschouwd als een periode waarin gezocht werd naar een gewestelijke bestuursstructuur.

[aanvulling 2016] In het kader van deze discussie over bestuurlijke schaalvergroting, werd ook in de kring van de Kamers van Koophandel gepraat over het feit of de indeling in districten met elk een eigen Kamer nog steeds doelmatig was. In een gezamenlijk rapport dat de Kamers uitbrachten zagen ze hun beleidsterrein uitgebreid met een sociale invalshoek, omdat er toch een duidelijke relatie bestaat met de economische belangenbehartiging. De SER adviseerde nogal verdeeld over het standpunt van de Kamers. Dit, en de onduidelijkheid over de algemene bestuurlijke wijzigingen, zorgden er voor dat de Staatssecretaris voor Economische Zaken pas eind 1980 het Wetsontwerp tot wijziging van de Wet van 1963 kon indienen. Op 30 december 1983 leidde dit tot een definitieve wijziging van de wet. De Kamers bleven echter bevorderaars van de regionale economische belangen. De Kamers bleven echter bevorderaars van de regionale economische belangen. Algemeen kan gezegd worden dat de taak van de Kamers is: "Het bevorderen van de belangen van handel en nijverheid". Dit neemt echter niet weg dat ook aan de individuele ondernemer informatie en hulp wordt geboden. Veel adviezen worden door de Kamer ongevraagd verstrekt aan o.a. ministers, Tweede of Eerste Kamer en provinciale of gemeentelijke overheden. Verder ook aan instanties als de Nederlandse Spoorwegen en de PTT over tarieven, dienstregelingen, enz. Daarnaast worden ook gevraagde adviezen gegeven aan bijvoorbeeld Gedeputeerde Staten en gemeenten over allerlei verordeningen die met het economisch leven te maken hebben. Verder hebben de Kamers een taak bij de uitvoering van enkele wetten. Deze taken zijn vaak opgedragen aan commissies uit de Kamers of aan de secretariaten. Op 1 januari 1998 is de Kamer van Koophandel Gouda gefuseerd met de Kamers van Koophandel Rotterdam en Dordrecht. Deze Organisatie ging verder onder de naam Kamer van Koophandel Rotterdam.

De tijd waarin het archief is gevormd bestaat uit de periode 1922-1979. Door een illegale vernietiging van dossiers, bestaat het bewaard gebleven archief, na schoning, nog uit 8 archiefdozen ofwel 1 meter. In ieder geval ontbreken de meeste notulen van na 1950 en diverse jaarverslagen van de kamer. Ook ontbreken diverse jaarrekeningen en begrotingen en de meeste dossiers over de beëdigde makelaars en de dossiers over de verkiezingen van de leden der kamer.

[Aanvulling 2016] De tijd waarin het archief is gevormd bestaat uit de periode 1980-1997. Door een illegale vernietiging van dossiers, ontbreken in ieder geval veel notulen en diverse jaarverslagen van de kamer. Ook ontbreken diverse jaarrekeningen en begrotingen en de dossiers over de verkiezingen van de leden der kamer.

Overbrenging van een overheidsarchief

Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

1. Creëer een account of log in.
2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Kamer van Koophandel en fabrieken voor Gouda en Omstreken: Secretariaatsarchief, nummer toegang 3.17.11.03, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, KvK Gouda / Secretariaat, 3.17.11.03, inv.nr. ...

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar