2.08.112 Inventaris van het archief van het Directoraat-Generaal Belastingdienst van het Ministerie van Financiën, inclusief bescheiden van het Directoraat-Generaal Fiscale Zaken, de Directie Bestuursondersteuning Belastingdienst en de Directie Rechtstoepassingsbeleid, (1925) 1975-2008

Aan de minister van Financiën is, in de meest ruime zin, de taak opgedragen het beleidsterrein t.a.v. de samenstelling van inkomsten en uitgaven van de Nederlandse overheid vorm te geven en uit te voeren. Meer gespecificeerd is deze taak onder te verdelen in drie deelgebieden:

1. Het begrotings- (en rekenings-) beleid (ook wel aangeduid als comptabiliteitsbeleid). Dit houdt de verantwoordelijkheid in voor het algemene financiële beleid en het doelmatig beheer van het geld van de overheid. Het is een grensoverschrijdende taak, die naast alle andere ministeries ook de lagere overheden als provincies en gemeenten aangaat. Financiën vervult hierbij een coördinerende rol.
2. Het monetaire beleid. Dit betreft de gang van zaken rond geld en kapitaal in het belang van een gezonde economische ontwikkeling van ons land. Onder deze taak valt bijvoorbeeld het toezicht op het bank- en verzekeringswezen. Evenals de hierna genoemde taak is dit een vaktaak van de minister van Financiën.
3. Het fiscale beleid (belastingen). Dit beleid betreft het terrein van het heffen van de belastingen voor primair zoveel als mogelijk de dekking van de uitgaven.

Belastingheffing kan ook de volgende functies hebben:

• proberen een meer evenredige inkomensverdeling te bewerkstelligen;
• het bevorderen van bepaalde activiteiten door begunstigende belastingmaatregelen.

Vanaf 1950 is het fiscale beleidsterrein bij Financiën gesplitst in een tak voor het opzetten van beleid en wetgeving en een tak die zich bezighoudt met de uitvoering daarvan.

Directoraat-Generaal Belastingdienst (DGBel)

Periode vóór 1975

Direct na de oorlog werden twee eenmalige vermogensheffingen doorgevoerd, resp. de vermogensaanwasbelasting 1946 en de vermogensheffing ineens 1947. Deze heffingen over tegoeden die meestal vanwege de geldzuivering geblokkeerd waren, hadden een tweeledige functie. Allereerst werden daardoor oorlogsvermogens van collaborateurs en zwarthandelaren weg belast en -gezuiverd.

Ten tweede werd een belangrijk deel van de tijdens de bezetting sterk opgelopen geld hoeveelheid omgezet van een potentieel dat hyperinflatie zou kunnen veroorzaken, tot een potentieel dat kon worden ingezet voor de wederopbouw. De jaren vijftig en zestig werden gekenmerkt door de grote herzieningsoperaties. De in de oorlog snel ingevoerde wetten kenden de nodige haken en ogen. De wetten moesten logischer van opzet en beter uitvoerbaar worden. Een aantal kommissies die voor vele belastingwetten standaardiserende en vereenvoudigingsvoorstellen deden, volgden elkaar in deze jaren op. Zo kwam in 1959 de Algemene Wet Rijksbelastingen (AWR) tot stand die de heffing van de meeste rijksbelastingen op gelijke leest schoeit.

De Loonbelasting 1940 werd in 1960 vernieuwd, de Inkomstenbelasting 1941 in 1964, de vooroorlogse vermogensbelasting in 1964, en de Vennootschapsbelasting 1941 in 1969. Deze herzieningsoperatie spiegelde zich binnen het Ministerie af in de reorganisatie van de Administratie der Rijksbelasting in 1950 waarbij een uitsplitsing naar beleid, het Directoraat Fiscale Zaken, en uitvoering, het Directoraat der Belastingen, werd doorgevoerd. De onderhandelingen aangaande de opstelling en sluiting van belastingverdragen werd in deze periode weer volop ter hand genomen. In 1970 werd de zgn. "wiebeltaks" ingevoerd, een maatregel die het mogelijk maakte de diverse belastingtarieven afhankelijk van de conjunctuur bij te stellen. Daarnaast moesten ten gevolge van internationale samenwerkingsverbanden aanpassingen van de wetgeving doorgevoerd worden. Met name door de totstandkoming van de Benelux en de ontwikkeling van EGKS, EEG, EG naar EU. Dit had in het bijzonder gevolgen voor de Omzetbelasting (btw 1969) en de Vennootschapsbelasting. Vanaf 1969 wordt in Europees verband gestreefd naar harmonisatie van wetgeving. Dat betekent dat Nederlandse wetgeving steeds meer ondergeschikt wordt aan internationale richtlijnen en verdragen.

In 1946 heette het directoraat-generaal nog de Administratie der Belastingen, bestaande uit acht afdelingen (Personeel, Organisatie, Directe Belastingen, Indirecte Belastingen, Invoerrechten, Accijnzen, Comptabiliteit en Domeinen), de Rijksbelasting-academie en de Commissie van advies in Beurszaken. Vanaf eind jaren ’50 veranderde dit in het Directoraat der Belastingen, bestaande uit vier afdelingen (Algemene en Juridische Zaken, Personeel, Organisatie en Indirecte belastingen) en drie directies (Directe belastingen, Douane en verbruiksbelastingen en Kadaster en hypotheken). In 1971 werd de organisatie het Directoraat-Generaal der Belastingen, bestaande uit twee afdelingen (Algemene en Juridische Zaken en Indirecte belastingen) en vier directies (Personeel, Organisatie, Directe belastingen, Douane en verbruiksbelastingen) waarna in 1975 laatstgenoemde directie werd gesplitst in twee directies (Douane en Verbruiksbelastingen).

Na de grote belastingherziening kwam in de jaren zeventig, tachtig en negentig de nadruk op zaken als fraudebestrijding en belastingvoorzieningen (-faciliteiten) te liggen. Het maatschappelijk en economisch functioneren en disfunctioneren van belastingen (met name de fraude(gevoeligheid)) werd studieobject van een aantal werkgroepen.

Vanaf 2001 wordt de naam Directoraat-Generaal Belastingdienst. DGBel bestaat dan uit de Interne Accountantsdienst Belastingen (IAB) en de vier directies Bestuursondersteuning Belastingdienst (BOB), Personeels- en Arbeidsvoorwaardenbeleid Belastingdienst (PAB), Bedrijfsvoering en Beleid Klantbehandeling Belastingdienst (BBKB) en Rechtstoepassingsbeleid Belastingdienst (RTB). In de periode 2002-2003 reorganiseert het directoraat-generaal.

De Belastingdienst blijft gehandhaafd (tot 2010 onder DGBel) en er komt een indeling naar teams: Team Innovatie en Ontwikkeling, Team Personeel, Team Juridische Zaken, Team Bedrijfsvoering, Team Cassatie, Team Ondersteuning Managementteam, Team Ondernemingen, Team Internationaal, Team Particulieren en Formeel Recht, Team Handhavingsbeleid, Team Douane en Milieu en Team Ondersteuning en Faciliteiten. In 2004 wordt de Interne Accountantsdienst Belastingen opgeheven en kwamen de taken van deze dienst onder de Auditdienst Financiën te vallen. Daarnaast wordt de dienst Belastingdienst/Toeslagen gestart. In september 2007 is het Team Douane en Milieu opgeheven. De douanetaken van dit team zijn per gelijke datum verdeeld over de teams Handhavingsbeleid, Ondernemingen en Internationaal. De milieutaken gaan naar het Team Ondernemingen.

In 2008 wordt het Team ICT-Regie en Architectuur ingesteld n.a.v. structurele ICT-problematiek bij de Belastingdienst. Besloten is om sturing op de ICT-organisatie van de Belastingdienst rechtstreeks vanuit het directoraat-generaal Belastingdienst vorm en inhoud te geven. In 2010 wordt het team omgevormd in de Afdeling IT-Beleid van Belastingdienst. De afdeling is in 2012 opgegaan in het Cluster IV-Beleid. In 2010 zijn de documentatie- en informatievoorzieningsfunctie van het Team Ondersteuning en Faciliteiten opgegaan in het Team IV-Beleid. Dit team is in 2012 opgegaan in het Cluster IV-Beleid. Tevens zijn in 2010 de landelijke douanekantoren onder de verantwoordelijkheid komen te staan van het Landelijk Kantoor Douane, is het Belastingdienst Landelijk Kantoor Belastingregio's ingesteld in het kader van versterking centrale sturing van de diverse belastingregio’s en start het Team Internationaal Belastingrecht, dat in 2012 opgevolgd wordt door het Cluster Fiscaliteit. Vanaf 2012 is DGBel ingedeeld naar clusters: Cluster Uitvoeringsbeleid, Cluster Fiscaliteit, Cluster Bedrijf en Cluster Informatie Voorzieningenbeleid.

Het managementteam van DGBel is verantwoordelijk voor aansturen van de organisatieonderdelen die de kerntaken (primair proces) van de Belastingdienst uitvoeren (Douane, Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD), Toeslagen, Particulieren, Midden- en Kleinbedrijf, Grote Ondernemingen, Centrale Administratieve processen, Klantinteractie en Services, Informatievoorziening) en de aansturing van het directoraat-generaal zelf. Het managementteam coördineert de werkzaamheden van de groepsraad. Verder onderhoudt het managementteam de dagelijkse contacten met belangrijke gesprekspartners van de Belastingdienst.

Directoraat-Generaal Fiscale Zaken (DGFZ)

De belangrijkste taak van het DGFZ is het voorbereiden van beslissingen inzake het algemene fiscale beleid en de voorbereiding van de fiscale wetgeving. Het jaarlijks opstellen van het belastingplan is hiervan het bekendste voorbeeld. Daarnaast behoren de voorbereiding van belastingverdragen, het overleg over internationale fiscale regelingen en de uitvoering van deze verdragen tot het werkterrein van DGFZ.

In de jaren ’50 van de vorige eeuw viel de Directeur-Generaal voor Fiscale Zaken onder het Directoraat-Generaal Rijksbegroting. Vanaf 1960 werd DGFZ een zelfstandig directoraat onder de naam Directoraat Fiscale Zaken in algemene dienst. In de periode 1971-1972 veranderde de naam in Directoraat-Generaal Fiscale Zaken in algemene dienst. Vanaf 1973 draagt DGFZ de huidige naam.

Directie Bestuursondersteuning Belastingdienst (BOB)

BOB viel in de periode 2000-2002 onder DGBel en was verantwoordelijk voor

• Het adviseren van de dienstverlening en politieke leiding ten behoeve van de Belastingdienst;
• Het geven van algemeen juridisch advies;
• Het behandelen van kabinetszaken;
• Het voorbereiden van de uitvoering van internationale gegevensuitwisseling;
• Het doen van beleidscontrol;
• Het uitvoeren van internationale taken van algemene aard (internationale bijstand, uitwisselingsprogramma's, bezoeken en activiteiten in het kader van CIAT, OESO en IOTA);
• Het uitvoeren PIOFACH-taken en interne bedrijfsvoering van het directoraat-generaal (hier vallen de taken van het Bedrijfsbureau onder).

Van BOB zijn er in de gangbare overheidsorganisatiebeschrijvingen (Actorenregister, Staatsalmanak) geen taakvoorgangers gevonden. BOB is in 2002 opgegaan in Team Juridische Zaken, Team Internationaal, Ondersteuning Managementteam en Team Ondersteuning en Faciliteiten in verband met de reorganisatie van DGBel in de periode 2002/2003.

Directie Rechtstoepassingsbeleid Belastingdienst (RTB)

RTB viel in de periode 2000-2002 onder DGBel en was verantwoordelijk voor

• De fiscaal-juridische advisering richting dienstverlening en politieke leiding (inclusief fiscaal-juridische toets van voorgenomen wetgeving);
• Het voorbereiden van uitvoeringsbeleid t.a.v. fiscale douane- en invorderingswetgeving;
• Het doen van beleidscontrol;
• Het behandelen van cassatiezaken.

Omdat in het te bewerken archiefbestand van RTB ook stukken zijn aangetroffen van vóór de periode 2000-2002, zijn in dit beslisdocument gegevens opgenomen van de taakvoorgangers van RTB. Vermoedelijk heeft de directie genoemde stukken in de loop van haar (korte) bestaan overgedragen gekregen c.q. bijeengebracht. Het gaat om de volgende taakvoorgangers:

Directie Douane aangelegenheden

• Het ontwikkelen, voorbereiden en formuleren van beleid inzake de uitvoering van wetgeving en internationale regelingen betreffende de in- en uitvoer van goederen en de grensbewaking;
• Het verzorgen van de afstemmingsprocessen in het relatienetwerk van Financiën en haar relevante omgeving.

Directie Directe Belastingen (DB)

• Het voorbereiden, ontwikkelen, implementeren en evalueren van fiscaal uitvoeringsbeleid;
• Het bevorderen van eenheid van beleid en uitvoering in de Belastingdienst;
• Het adviseren van de bewindspersonen van Financiën over in het politieke proces spelende fiscale kwesties.

In 2002 is deze directie overgegaan in de Directie Bedrijfsvoering en Beleid Klantbehandeling (BBKB) en RTB.

Directie Verbruiksbelastingen (VB)

• Het voeren van het beleid inzake de uitvoering van de wetgeving en internationale regelingen betreffende de omzetbelasting, belasting van motorrijtuigen, accijnzen, verbruiksbelasting alcoholische dranken, verbruiksbelastingen op milieugrondslag;
• Het uitvoeren van de wetgeving op het notarisambt en de Natuurschoonwet 1928;
• Het coördineren van de eindverantwoordelijkheid /controle Eigen Middelen/BTW.

VB heeft in 1990 de Directie Indirecte Belastingen (IB) opgenomen als een afdeling. De taken van IB waren:

• Rechten van successie, van schenking, van overgang en belastingen van rechtsverkeer, met uitzondering van de wetgeving op deze gebieden;
• Uitvoering van de wetgeving op het notarisambt en de Natuurschoonwet van 1928 voor zover het Ministerie van Financiën daarbij betrokken is.

In 2002 is VB overgegaan in de Directie Bedrijfsvoering en Beleid Klantbehandeling (BBKB) en RTB.

Directie Algemene Fiscale Zaken (AFZ)

• Het ontwikkelen van beleid inzake de uitvoering van de wetgeving en internationale regelingen betreffende de Algemene wet rijksbelastingen, de Douanewetgeving, in het bijzonder wat betreft de formele en strafrechtelijke bepalingen, de Invorderingswet, de Wet op de internationale bijstandsverlening bij de heffing van belastingen en de internationale regelgeving inzake wederzijdse bijstand bij heffing en invordering en douane, alsmede van andere, met genoemde wet- en regelgeving samenhang vertonende wet- en regelgeving voor zover de uitvoering daarvan is opgedragen aan de Minister van Financiën onderscheidenlijk de Belastingdienst;
• Het ontwikkelen van het beleid inzake de toepassing van het civiele recht, de WOB en de Wet Nationale ombudsman, het strafrecht inclusief de internationale rechtshulp en de privacy-wetgeving door het Directoraat-Generaal der Belastingen en de Belastingdienst;
• Het adviseren in en behandelen van zaken van algemene (fiscale) aard waaronder het verlenen van bijstand aan de (plv) directeur-generaal der Belastingen.

De RTB is in 2002 opgesplitst in Team Cassatie, Team Handhavingsbeleid en Team Douane en Milieu in verband met de algehele reorganisatie van DGBel in de periode 2002/2003.

Archief van de directies Personeels- en Arbeidsvoorwaardenbeleid Belastingdienst (PAB) en Bedrijfsvoering en Beleid Klantbehandeling Belastingdienst (BBKB) zijn reeds bewerkt onder Doc-Direkt projectnummer 20130133 Personeel en Organisatie Belastingdienst.

Tot 2011 voerde het ministerie het eigen beheer op de hierboven genoemde papieren archieven. Vanwege de verbouwing van het pand waarin het ministerie is gehuisvest zijn in 2007 de genoemde archieven verhuisd naar depots van de Belastingdienst in Apeldoorn. Het ministerie hield hiervan wel de administratie bij. Vanaf 2011 zijn de genoemde archieven op twee locaties in beheer bij Doc-Direkt te Apeldoorn.

Het archief is in 2024 door Minister van Financiën overgebracht naar het Nationaal Archief, krachtens artikel 12 van de Archiefwet 1995

Het archief bevat stukken over het fiscale beleid en de uitvoering, advisering en wijziging van de belastingwetten. Er zijn onder meer besluiten en adviezen over de werking van de directe belastingen en indirecte belastingen. Daarnaast zijn er stukken met betrekking tot het voeren van overleg met de ondernemingsraden en de Bijzondere Commissie, vergaderstukken van het Belastingmuseum en het archief van de Projectgroep Structuur en Strategie (PSS). De PSS had als taak de structuur van de belastingdienst en de maatschappelijke ontwikkelingen en de gevolgen voor de belastingdienst in kaart te brengen om de belastingdienst in de toekomst beter aan te laten sluiten op de veranderingen in de maatschappij

Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van kwetsbare of slechte materiële staat.

Voor dit archief is geen andere toegang beschikbaar.

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

1. Creëer een account of log in.
2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Financiën, Directoraat-Generaal Belastingdienst, nummer toegang 2.08.112, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, Fin / DG Belastingdienst, 2.08.112, inv.nr. ...

Niet van toepassing

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

De voorloper van het directoraat-generaal Belastingdienst, het directoraat-generaal Administratie der Belastingen is te vinden bij het Nationaal Archief te Den Haag onder inventarisnummer 2.08.69