Terug naar zoekresultaten

2.06.190 Inventaris van het archief van de Hoofdafdeling Economische Verdedigingsvoorbereiding van het Ministerie van Economische Zaken, (1937) 1960-1990 (1995)

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaalBijlagen

Archief

Titel

2.06.190
Inventaris van het archief van de Hoofdafdeling Economische Verdedigingsvoorbereiding van het Ministerie van Economische Zaken, (1937) 1960-1990 (1995)

Auteur

Doc-Direkt

Versie

05-01-2022

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
2019 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Ministerie van Economische Zaken: Hoofdafdeling Economische Verdedigingsvoorbereiding
EZ / Economische Verdedigingsvoorbereiding

Periodisering

archiefvorming: 1960-1990
oudste stuk - jongste stuk: 1937-1995

Archiefbloknummer

E44

Omvang

; 926 inventarisnummer(s) 12,00 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief, Den Haag

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Ministerie van Economische Zaken

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief bevat de neerslag van het beleid van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat inzake de hoofdafdeling Economische Verdedigingsvoorbereiding. Deze dossiers bevatten onderwerpen als aardoliespreidingsplannen, voorbereiding distributie, economische commissarissen, bescherming gas- en energiebedrijven, reservering gebouwen, noodzetel, verdedigingsvoorbereiding vitale bedrijven, oprichten rijksbureaus en oefeningen met Defensie.
Het archief sluit aan op 2.13.68.06 Inventaris van archiefbescheiden betreffende de Economische en Industriële Verdedigingsvoorbereiding, (1925) 1936-1940 (1942) (Nationaal Archief).
Een gedeelte van het bestand was al in 1992 bewerkt. Aangezien de grondslag, waarop de te bewaren stukken zijn geselecteerd, inmiddels is vervallen door de vaststelling van de selectielijsten, zijn de stukken uit dit blok opnieuw geselecteerd op te bewaren of te vernietigen.
Sommige dossiers in deze inventaris bevatten documenten van de NAVO/NATO. Deze zijn achteraan in de inventaris in de rubriek A.2.3. NATO/NAVO stukken geplaatst met een kruisverwijzing naar het inventaris nummer van het oorspronkelijke dossier waar deze stukken aangetroffen zijn. Na overbrenging draagt het Nationaal Archief zorg voor de vereiste informatiebeveiliging en de uitvoering van de derubricering.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Economische verdedigingsvoorbereiding houdt in, dat een land zodanige voorzorgsmaatregelen treft om ten tijde van een crisis (een natuurramp of een oorlog)
  1. voldoende voorraden (voedsel en (militaire) middelen) aanwezig te hebben en houden,
  2. de industrie te laten draaien,
  3. transport(middelen)/distributie te hebben c.q. te regelen,
  4. over financiële middelen (om de industrie dan wel de import van goederen te financieren) te beschikken
om potentiële tekorten in de voorraden zo lang mogelijk tegen te gaan en in de levensbehoeften te kunnen voorzien. De voorzorgsmaatregelen uiten zich in het opstellen van wetten en regelingen, het opstellen van draaiboeken en het houden van oefeningen.
Dat in de tijd vóór de Tweede Wereldoorlog een vorm van economische verdedigingsvoorbereiding met het oog op een naderende oorlog noodzakelijk werd geacht, is beschreven in het boek De economische verdediging van Nederland, van W.K.H. Feuillettau de Bruyn uit 1939. Hierin wordt met name lering getrokken uit de gemaakte fouten en problemen die bij de oorlogvoerende landen optraden bij het in stand houden van de voorzieningen tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Ten behoeve van de economische verdedigingsvoorbereiding werd al in 1937 het Bureau Economische Verdedigingsvoorbereiding ingesteld, vallend onder de Afdeeling Nijverheid van de Directie van Handel en Nijverheid, met als taken:
  • Behandeling van de tot het terrein van de Directie van Handel en Nijverheid behorende vraagstukken, verband houdende met de voorbereiding der economische verdediging;
  • Contact met de Generale Staf en met het Regeringscommissariaat van Defensie voor de Industriële Verdedigingsvoorbereiding.
Op 30 juni 1939 bereikten acht herziene noodwetten het Staatsblad. Zij vormden de onmisbare juridische grondslag voor het te voeren voorzieningsbeleid gedurende en na de oorlog:
  1. Distributiewet
  2. Wet medewerking verdedigingsvoorbereiding
  3. Algemene vorderingswet
  4. Bodemproduktiewet
  5. Prijsopdrijvings- en hamsterwet
  6. Zeeschepenvorderingswet
  7. Wet behoud scheepsruimte
  8. Zee- en luchtvaartverzekeringswet
In 1940 werd de naamgeving van het bureau veranderd in Bureau Economische Verdediging en richtten de taken zich ook meer op economische verdediging dan op de voorbereiding.
Tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog was er geen apart bureau of aparte afdeling die zich bezighield met economische verdedigingsvoorbereiding. Wel werd in 1951 het Commissariaat Militaire Productie (toen onder de naam Afdeling Militaire Voorziening) opgericht, dat tot taak had de behandeling van economische aspecten van militaire aangelegenheden.
Na de Tweede Wereldoorlog werd de economische verdedigingstaak van het ministerie van Economische Zaken als volgt gedefinieerd: 'De voorbereiding van maatregelen, welke zijn gericht op enerzijds een zo groot mogelijke inspanning op economisch gebied ter directe of indirecte ondersteuning van de militaire oorlogvoering en anderzijds op het handhaven van een zo hoog mogelijk voorzieningspeil van de burgerbevolking'.
Vanaf 1953 viel een taakvoorganger van de EVV, de Afdeling Economische Defensie Aangelegenheden, onder de Hoofdafdeling Algemene Vraagstukken, die tot taak had de bestudering en coördinatie van de behandeling van algemeen economische vraagstukken op langere termijn, voor zover deze van invloed kunnen zijn op het door het Directoraat-Generaal voor Handel en Nijverheid te voeren beleid. In 1955 veranderde deze afdeling in Economische Defensie, maar pas vanaf 1958 was voor de eerste maal sprake van één organisatie die belast was met de hierboven genoemde taak van het ministerie. Economische Defensie was voortgekomen uit de samensmelting van twee tot en met 1957 gescheiden optredende afdelingen, die beiden vielen onder het Directoraat-Generaal voor Handel en Nijverheid. De ene (onder verschillende namen waarin meestal het woord "distributie" voorkwam) was verantwoordelijk voor de voorbereiding van de distributie en de andere (met namen als "economische defensie" of "militaire voorziening") was belast met NAVO-zaken en het bedrijfsleven.
De Hoofdafdeling Economische Verdedigingsvoorbereiding (EVV) werd voor het eerst officieel onder deze naam bekend in 1960. Zij bestond toen als hoofdafdeling onder de Directie Industrie (later Directie Verwerkende Industrie en Handel) van het Directoraat-Generaal voor Handel en Nijverheid en bleef dit tot 1963. In 1964 viel de hoofdafdeling rechtstreeks onder het Directoraat-Generaal.
Vanaf het ontstaan van het Commissariaat Militaire Productie (CMP) in 1951 heeft de Afdeling Economische Defensie en later de EVV met CMP van doen gehad. In 1951 raakte de afdeling Militaire Voorziening een gedeelte van haar taak en haar personeel kwijt aan CMP, terwijl er daarna voortdurend competentiekwesties rezen. In 1965 werd de gehele Hoofdafdeling EVV toegevoegd aan CMP, dat toen Commissariaat Militaire Produktie en Economische Verdedigingsvoorbereiding ging heten.
In 1967 veranderde het commissariaat in Commissariaat Militaire Produktie, Ruimtevaart en Economische Verdedigingsvoorbereiding. Tussen 1976 en 1985 heette het commissariaat weer Commissariaat Militaire Productie (CMP); vanaf 1986 werd de naam uitgebreid met Economische Verdedigingsvoorbereiding (CMPEV) en vanaf 1987 heette het commissariaat Militaire Produktie en Economische Verdedigingsvoorbereiding en Overheidsopdrachten (CMPO).
Vanaf 1965 had de EVV tot taak de behandeling van aangelegenheden op het gebied van de economische verdedigingsvoorbereiding en industriële NATO-aangelegenheden. In 1986 veranderde de taak in het voeren van beleid inzake de economische verdedigingsvoorbereiding.
Na 1990 is de hoofdafdeling niet meer als zodanig in de organisatie van het ministerie opgenomen en is de taak van economische verdedigingsvoorbereiding direct geschaard onder CMPO, dat vanaf 1992 van naam verandert in Commissariaat Militaire Productie en Crisisbeheersing (CMPC) en vanaf 1995 weer in Commissariaat Militaire Productie (CMP).
Functies en activiteiten
De Hoofdafdeling Economische Verdedigingsvoorbereiding had tot taak:
  • Behandeling van aangelegenheden op het gebied van de economische verdedigingsvoorbereiding (tot 1965);
  • Behandeling van aangelegenheden op het gebied van de economische verdedigingsvoorbereiding en industriële NATO-aangelegenheden (tot 1986);
  • Voeren van beleid inzake de economische verdedigingsvoorbereiding.
Geschiedenis van het archiefbeheer
Het archief staat sinds 2006 bij Doc-Direkt Winschoten in beheer. Het is verder niet bekend wat het voortraject voor 2006 is geweest.
Wel is het bestand met bloknummer 3800.320 al in 1992 bewerkt onder de naam Inventaris van het deelarchief van de afdeling Economische Verdedigings Voorbereiding en Taakvoorgangers (1947) 1950-1969. Deze vorige inventaris is als historisch gegroeide verzameling aangetroffen en verwerkt. Men borduurde voort op het gegeven "taakgebied" en niet op de voorgeschreven ordening naar organisatieonderdeel. Dit kwam mede door het vertrouwelijke karakter van de werkzaamheden van de afdeling. In het archief bevonden zich dossiers gevormd door beleidsambtenaren en dossiers gevormd door ambtenaren belast met het archiefbeheer. Er werden dossiers aangetroffen met en zonder code. Tot 1965 werd een afdelingscode gebruikt, daarna vond geleidelijke invoering plaats van de voorgeschreven huidige ministeriële code. Een exemplaar van de afdelingscode is niet aangetroffen.
De verwerving van het archief
Het archief is in 2019 door Ministerie van Economische Zaken overgebracht naar het Nationaal Archief, krachtens artikel 12 van de Archiefwet 1995

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
Het archief bevat de neerslag van het beleid van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat inzake de hoofdafdeling Economische Verdedigingsvoorbereiding. Deze dossiers bevatten onderwerpen als aardoliespreidingsplannen, voorbereiding distributie, economische commissarissen, bescherming gas- en energiebedrijven, reservering gebouwen, noodzetel, verdedigingsvoorbereiding vitale bedrijven, oprichten rijksbureaus en oefeningen met Defensie.
Het archief sluit aan op 2.13.68.06 Inventaris van archiefbescheiden betreffende de Economische en Industriële Verdedigingsvoorbereiding, (1925) 1936-1940 (1942) (Nationaal Archief).
Een gedeelte van het bestand was al in 1992 bewerkt. Aangezien de grondslag, waarop de te bewaren stukken zijn geselecteerd, inmiddels is vervallen door de vaststelling van de selectielijsten, zijn de stukken uit dit blok opnieuw geselecteerd op te bewaren of te vernietigen.
Daarnaast bevat het sommige stukken van de NAVO/NATO. Deze zijn verwijderd uit de dossiers en worden beoordeeld door de zorgdrager.
Selectie en vernietiging
Tijdens de bewerking door Doc-Direkt zijn ca. 20 meter archiefbescheiden verwijderd ter vernietiging. Voor de bewerking van het archief is gebruik gemaakt van de volgende selectielijsten:
  • [015] Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de Minister van Economische Zaken en de onder hem ressorterende actoren op het beleidsterrein Beheer van de Rijksbegroting over de periode vanaf 1945. Deze lijst is gepubliceerd in de Staatscourant van 11 september 2006 nr. 176, beschikkingsnr. C/S&A/06/1946;
  • [045] Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de Minister van Economische Zaken en de onder hem ressorterende actoren op het beleidsterrein Rijkshuisvesting over de periode vanaf 1945. Deze lijst is gepubliceerd in de Staatscourant van 26 juli 2007 nr. 142, beschikkingsnr. C/S&A/07/526;
  • [046] Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de Minister van Economische Zaken en de onder hem ressorterende actoren op het beleidsterrein Voorlichting van de rijksoverheid, over de periode vanaf 1945. Deze lijst is gepubliceerd in de Staatscourant van 14 juni 2007 nr. 112, beschikkingsnr. C/S&A/07/1164;
  • [072] Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de Minister van Economische Zaken als vakminister en de onder hem als vakminister ressorterende actoren op het deelbeleidsterrein arbeidsverhoudingen bij de overheid over de periode 1945-1995 (1997). Deze lijst is gepubliceerd in de Staatscourant van 17 oktober 2001 nr. 201, beschikkingsnr. R&B/OSA/2001/865;
  • [073] Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de Minister van Economische Zaken als vakminister en de onder hem als vakminister ressorterende actoren op het deelbeleidsterrein arbeidsvoorwaarden rijkspersoneel over de periode 1945-1996. Deze lijst is gepubliceerd in de Staatscourant van 17 oktober 2001 nr. 201, beschikkingsnr. R&B/OSA/2001/865;
  • [075] Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de Minister van Economische Zaken als vakminister en de onder hem als vakminister ressorterende actoren op het deelbeleidsterrein formatiebeleid, arbeidsmarktbeleid en personeelsontwikkeling en mobiliteit over de periode 1945-1996. Deze lijst is gepubliceerd in de Staatscourant van 17 oktober 2001 nr. 201, beschikkingsnr. R&B/OSA/2001/865;
  • [076] Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de Minister van Economische Zaken als vakminister en de onder hem als vakminister ressorterende actoren op het deelbeleidsterrein arbeidsomstandigheden bij de overheid over de periode 1945-1996. Deze lijst is gepubliceerd in de Staatscourant van 17 oktober 2001 nr. 201, beschikkingsnr. R&B/OSA/2001/865;
  • [077] Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de Minister van Economische Zaken als vakminister en de onder hem als vakminister ressorterende actoren op het deelbeleidsterrein personeelsinformatievoorziening en -administratie over de periode 1945-1996. Deze lijst is gepubliceerd in de Staatscourant van 17 oktober 2001 nr. 201, beschikkingsnr. R&B/OSA/2001/865;
  • [082] Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de Minister van Economische Zaken en de onder hem ressorterende actoren op het beleidsterrein Energiebeleid en over de periode vanaf 1945. Deze lijst is gepubliceerd in de Staatscourant van 13 januari 2006 nr. 10, beschikkingsnr. C/S&A/05/1425;
  • [083] Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de Minister van Economische Zaken en de onder hem ressorterende actoren op het beleidsterreinen Energie Delfstoffen over de periode vanaf 1945. Deze lijst is gepubliceerd in de Staatscourant van 13 januari 2006 nr. 10, beschikkingsnr. C/S&A/05/1425;
  • [092] Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de Minister van Economische Zaken en de onder hem ressorterende actoren op het beleidsterrein Overheidsinformatievoorziening over de periode 1945-1999. Deze lijst is gepubliceerd in de Staatscourant van 20 oktober 2003 nr. 202, beschikkingsnr. C/S/03/1692;
  • [108A] Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de Minister van Economische Zaken en de onder hem ressorterende actoren op het beleidsterrein Prijsbeleid, over de periode vanaf 1945. Deze lijst is gepubliceerd in de Staatscourant van 23 oktober 2007 nr. 205, beschikkingsnr. C/S&A/07/2410;
  • [143] Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de Minister van Economische Zaken en de onder hem ressorterende actoren op het beleidsterrein Organisatie van de Rijksoverheid over de periode 1945-1999. Deze lijst is gepubliceerd in de Staatscourant van 16 december 2005 nr. 245, beschikkingsnr. C/S&A/05/1199;
  • [150] Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de Minister van Economische Zaken en de onder hem ressorterende actoren op het beleidsterrein Regionaal en Ruimtelijk Economisch Beleid over de periode vanaf 1945. Deze lijst is gepubliceerd in de Staatscourant van 5 oktober 2007 nr. 193, beschikkingsnr. C/S&A/07/1891;
  • [155] Selectielijst voor de neerslag van de handelingen van de minister van Economische Zaken en de onder hem ressorterende actoren op het beleidsterrein Voedselvoorziening en agrarisch markt- en prijsbeleid (1934) 1945–2000. Deze lijst is gepubliceerd in de Staatscourant van 12 oktober 2007 nr. 198, beschikkingsnr. C/S&A/07/2281;
  • [168] Basisselectiedocument voor de Minister van Economische Zaken en de onder hem ressorterende actoren op het deelbeleidsterrein van personeelszaken, t.w. het personeelsdossier. Deze lijst is gepubliceerd in de Staatscourant van 20 november 2007 nr. 225, beschikkingsnr. C/S&A/07/1514
Aanvullingen
Voor dit archief worden geen aanvullingen verwacht
Verantwoording van de bewerking
Er is eerder in juni 1992 als een inventarisatie uitgevoerd door H.J.L van der Horst, Directie Intieme Zaken, Afdeling Algemene Secretarie, in juni 1992, waarbij gebruik is gemaakt van de Lijst van voor vernietiging in aanmerking komende stukken, welke behoren tot het archief van de minister van Economische Zaken en de daaronder ressorterende diensten; OKN 117.173 van 7 september 1965/MH 465/878 van 14 juni 1965, laatst gewijzigd en aangevuld bij besluit MMA/Ar U 2423 van 15 september 1987. Aangezien de grondslag, waarop de te bewaren stukken waren geselecteerd, inmiddels is vervallen door de vaststelling van de selectielijsten, zijn de dossiers uit deze inventaris opnieuw geselecteerd.
Alle stukken zijn van nietjes, plakband en overige hechtmiddelen ontdaan en verpakt in zuurvrije omslagen en zuurvrije archiefdozen. Ze zijn daarna genummerd volgens de inventaris. De omslagen en dozen zijn voorzien van etiketten. Van de te vernietigen stukken zijn vernietigingslijsten opgesteld en deze zijn aan het ministerie van Economische Zaken en Klimaat overgedragen.
Ordening van het archief
Het archief is chronologisch geordend op het onderwerp van de archiefbescheiden

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het Auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Andere toegang
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Economische Zaken: Hoofdafdeling Economische Verdedigingsvoorbereiding, nummer toegang 2.06.190, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, EZ / Economische Verdedigingsvoorbereiding, 2.06.190, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Bewaarplaats van originelen
Niet van toepassing
Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Afgescheiden archiefmateriaal
Niet van toepassing
Verwante archieven
  • 2.13.68.06 Archief betreffende de Economische en Industriële Verdedigingsvoorbereiding, (1925) 1936-1940 (1942);
  • 2.06.087 Centraal archief van het Ministerie van Economische Zaken, (1906) 1944-1965 (1975);
  • 2.06.001 Archief van de Directie van Handel en Nijverheid, (1815) 1905-1943 (1946);
  • 2.06.096 Archief van het Commissariaat voor de Militaire Productie, (1948) 1951-1994 (2001)

Bijlagen

Geen bijlagen

Archiefbestanddelen