2.05.451 Inventaris van het archief van de Nederlandse diplomatieke vertegenwoordiging in Guatemala, (1990) 2000-2009 (2013)

Guatemala is een Republiek. De staatsinrichting van Guatemala is gebaseerd op de Grondwet van 1986, waarin vervolgens een aantal wijzigingen is aangebracht in 1994. De Grondwet voorziet in scheiding van de uitvoerende, de wetgevende en de rechterlijke macht. De President is zowel Staatshoofd als regeringsleider. Hij wordt via algemene verkiezingen gekozen voor een termijn van vier jaar. Herverkiezing of verlenging van de ambtstermijn is strafbaar. De wetgevende macht berust bij het parlement dat 113 leden telt. Deze worden eveneens gekozen voor vier jaar. De besluiten van het parlement worden genomen met absolute meerderheid. In bepaalde gevallen is een tweederde meerderheid voorgeschreven. De ombudsman voor de mensenrechten, een instituut dat voortvloeit uit de Vredesakkoorden en waarin de Grondwet voorziet, wordt gekozen door en rapporteert aan het parlement. Het Hooggerechtshof bestaat uit tenminste zeven rechters. Zij worden door het parlement gekozen voor een periode van vijf jaar. Het Constitutionele Hof is bevoegd voor grondwettelijke aangelegenheden. Grondwetswijzigingen worden behandeld in het Parlement en behoeven goedkeuring via een referendum.

De Guatemalteekse samenleving wordt van oudsher gekenmerkt door grote economische en sociale ongelijkheid en door een invloedrijke positie van de strijdkrachten. De indiaanse bevolking, die meer dan de helft van de totale bevolking uitmaakt, bevindt zich nog steeds in een achterstandsituatie en is onderwerp van discriminatie. De mensenrechtensituatie is onverminderd complex. Op deelterreinen zijn positieve ontwikkelingen te constateren, maar de situatie blijft zorgwekkend. Overheidsmiddelen schieten tekort vanwege een te laag belastingniveau, dat maar langzaam wordt opgeschroefd. Daarnaast is de rechtsstaat zwak te noemen, waarbij bescherming van de overheid tegen geweld veelal ontbreekt. De overheid lijkt te falen bij een effectief opsporings- vervolgings- en sanctiebeleid. Straffeloosheid lijkt een maatstaf te vormen. Voor de actuele politieke situatie zie hoofdstuk geschiedenis.

Bron: https://www.landenweb.nl/guatemala/samenleving/

Het militaire gezag kreeg vanaf begin jaren ’80 van de vorige eeuw steeds meer te maken met verzet. Het links verzet verenigde zich in 1982 in de URNG ('Unidad Revolucionaria Nacional Guatemalteca'). De generaal-presidenten Lucas García en Rios Montt bestreden de guerrilla's met grof militair geweld. Verdachte indiaanse dorpen werden met de grond gelijk gemaakt, waarbij naar schatting 200.000 slachtoffers vielen. In 1983 werd Rios Montt door generaal Oscar Mejía Victores afgezet, waarna in 1986 via democratische verkiezingen burger-president Vinicio Cerezo werd gekozen. Deze werd in 1990 opgevolgd door President Jorge Serrano. Serrano dankte zijn overwinning voor een deel aan een besluit van het Constitutionele Hof dat generaal Rios Montt verhinderde aan de verkiezingen deel te nemen vanwege diens aandeel aan de coupe van 1982. In mei 1993 ontbond Serrano het parlement en het Hooggerechtshof in een poging alle macht aan zich te trekken. Dit stuitte op zoveel weerstand dat hij voor de rest van de termijn werd vervangen door de ombudsman voor de mensenrechten, Ramiro de León Carpio. Wezenlijke verbeteringen op het vlak van de mensenrechten kwamen ook onder deze regering niet tot stand. In 1996 versloeg Alvarado Arzú van de PAN-partij ('Partido de Avanzado Nacional') zijn tegenkandidaat Alfonso Portillo Cabrera van het FRG ('Frente Republicano Guatemalteco'). Ook toen verhinderde het Constitutionele Hof generaal Rios Montt deel te nemen aan de verkiezingen. Op 29 december 1996 werden tussen de PAN-regering en het URNG de Vredesakkoorden getekend, waarmee een einde aan de burgeroorlog kwam.

Het URNG werd in december 1998 gelegaliseerd als politieke partij. De VN (MINUGUA) en een aantal donorlanden, waaronder Nederland, ondersteunen de uitvoering van deze akkoorden.

Op 7 november 1999 vonden algemene verkiezingen plaats voor het presidentschap, het parlement en lagere overheden. In een tweede ronde in december behaalde de FRG-kandidaat Alfonso Portillo Cabrera de overwinning op PAN-kandidaat Berger. De regering Portillo trad in januari 2000 aan en beloofde onverkorte uitvoering van de Vredesakkoorden. Gebrek aan politieke steun hiervoor in het parlement, waarvan Rios Montt voorzitter was, heeft er in belangrijke mate toe geleid dat de uitvoering van dit beleidsvoornemen veel te wensen overliet.

In 2003 was de rol van President Portillo door zijn eigen partij FRG gemarginaliseerd. Op 9 november 2003 werd de eerste ronde van de presidentsverkiezingen gehouden, tegelijk met verkiezingen voor het parlement en lagere overheden. Rios Montt werd met 19% van de stemmen in de eerste ronde uitgeschakeld. De Presidentskandidaten Berger (34%) en Colom (26%) namen deel aan de tweede ronde voor de Presidentsverkiezingen op 28 december 2003. Berger won uiteindelijk met 54,13% van de stemmen. Colom sloeg het aanbod van Berger af om deel te nemen aan zijn regering af. Hij prefereert het voeren van constructieve en democratische oppositie.

Hoewel men op allerlei onregelmatigheden was voorbereid, verliepen de verkiezingen rustig op enkele incidenten tijdens de eerste ronde op het platteland na. De EU en de OAS hadden verkiezingswaarnemers naar Guatemala toegestuurd. Hun algemeen oordeel over het verloop van de verkiezingen was positief.

In 2007 werd Alvaro Colom de nieuwe president van Guatemala. De zakenman beloofde de strijd aan te binden met de armoede in Guatemala. In november 2011 won Otto Perez Molina van de rechtse patriottische partij de verkiezingen en werd hij president in januari 2012.

Bron: https://www.landenweb.nl/guatemala/geschiedenis/

Context:

In Guatemala vielen tijdens een tientallen jaren durende burgeroorlog naar schatting 200.000 slachtoffers, merendeels van indiaanse origine. In december 1996 werden de Vredesakkoorden ondertekend. In de periode daarna bevond het land zich nog steeds in een post-conflict situatie. De enorme problemen waarmee Guatemala kampte vergden steun van de internationale gemeenschap. De regeringen waren zwak, de politieke partijen waren meestal slecht georganiseerd, en de tegenkrachten oefenden aanzienlijke invloed uit. De regering zal door middel van politieke dialoog en concrete samenwerking voortdurend moeten worden aangespoord om op de ingeslagen weg verder te gaan.

De Nederlandse inzet is als volgt:

• Nederland versterkt het politieke karakter van het OS-programma in Guatemala en blijft werken volgens de invalshoeken goed bestuur, mensenrechten, vredesopbouw en milieu; er wordt een tweesporenbeleid gevoerd: zowel ondersteuning van civil society als versterken van democratische instituties;
• de uitvoering van de vredesakkoorden, respecteren van de mensenrechten en verantwoordelijkheid van de regering om samen met de civil society een stabiele samenleving op te bouwen, blijven de kern vormen van de Nederlandse samenwerking met Guatemala; het is daarbij essentieel dat de Guatemalteekse regering paal en perk stelt aan het toenemend geweld en aan de straffeloosheid;
• er wordt gewerkt aan een grotere complementariteit van het bilaterale programma van de overheid en dat van het Nederlands maatschappelijk middenveld; dat gebeurt op basis van een «’rights based approach»’, gekoppeld aan versterking van het vermogen van de meest gemarginaliseerde plattelandsbevolking om aan haar eigen bestaan vorm te geven en voor haar eigen rechten op te komen;
• de samenwerking binnen de Dialooggroep wordt voortgezet, evenals de politieke dialoog met de overheid.

Nederland en enige andere donoren steunen het project van de Fundación Antropológica Forense de Guatemala (FAF-G). FAF-G opent massagraven waar vermoedelijke slachtoffers van de burgeroorlog liggen, doet forensisch-medisch onderzoek om identiteit en doodsoorzaak vast te stellen en daarna rituele herbegrafenis van geïdentificeerde slachtoffers mogelijk te maken. Bij dit proces krijgen nabestaanden psychosociale begeleiding. Ook vindt juridische begeleiding plaats, teneinde strafzaken mogelijk te maken tegen hen die verantwoordelijk zijn voor verdwijningen en moorden.

Bron: Kamerstuk 29 653

Het Nederlands buitenlands beleid ten aanzien van Latijns-Amerika en de Cariben, gepubliceerd op 21 juni 2004

Vanaf 1989 werden de Nederlandse belangen in Guatemala behartigd door de ambassade te San José (Costa Rica). Daarvoor (vanaf 1972 sluiting ambassade Guatemala) werden de belangen behartigd door de ambassade te Mexico met gedurende een bepaalde periode een Tijdelijk zaakgelastigde te Guatemala.

In 1987 werd besloten de samenwerking met Guatemala te intensiveren als onderdeel van een regionaal ontwikkelingsprogramma. In juni 1988 arriveerde daartoe een Nederlandse deskundige in Guatemala met als opdracht het openen van een OS-kantoor, vallend onder de ambassade San José (Costa Rica) en het opzetten van een OS-programma. Uitgangspunt hierbij diende te zijn het ondersteunen van het nog prille democratiseringsproces. In 1989 kreeg het kantoor de status van Ambassade, onderhorig aan San José. In 1992 werd echter besloten de Ambassade te sluiten als gevolg van een bezuinigingsronde en de druk van de Tweede Kamer het aantal Nederlandse vertegenwoordigingen te beperken. Gezien het belang van het OS programma werd in 1993 opnieuw de status van OS kantoor voorgesteld aan de Guatemalteekse autoriteiten. Tijdens zijn bezoek aan den haag eind 1996 stelde de Guatemalteekse Minister van Planning de vraag of Nederland, nu de strijdende partijen in Guatemala op 29 december 1996 vrede te zullen sluiten en Nederland zijn samenwerking met Guatemala wellicht zou willen intensiveren, bereid zou zijn de status van het OS-kantoor te verhogen tot die van een diplomatieke vertegenwoordiging. Op 23 januari 1997 sprak de minister van Buitenlandse Zaken met de President van Guatemala. Hij zegde toe een ambassade in Guatemala te zullen heropenen en hiervoor een procedure te zullen opstarten.

Bij Koninklijk Besluit van 1 juli 1997, no. 97.003142 werd in de Republiek Guatemala met ingang van 1 augustus 1997 een Ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden gevestigd. Drs. A.H. Pieper werd tot tijdelijk zaakgelastigde benoemd.

De ambassade gaat dicht in juli 2013. Guatemala is, na juli 2013, evenals El Salvador en Honduras, onderdeel van het ressort van de Nederlandse ambassade te San José (Costa Rica).

Bij Koninklijk Besluit van 8 februari 2013, nr. 13.000216, wordt te Guatemala-Stad (de Republiek Guatemala) met ingang van 1 april 2013 een consulaat-generaal der Nederlanden opgericht.

Tijdelijk zaakgelastigde:

• 1997 - 2004: A.H. Pieper

Overzicht ambassadeurs:

• 1997 - 2004: A.H. Pieper
• 2004 - 2007: B.M. ten Tusscher
• 2007 - 2010: T. Kamper
• 2010 - 2013: J.J. van de Velde

De archieven van de buitenlandse posten van het ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ) werden geordend en geselecteerd conform instructies, opgesteld door de centrale archiefafdeling op het departement en neergelegd in een archiefinstructiebundel. De archiefinstructiebundel heeft in de loop der jaren grotere en kleinere revisies ondergaan. De belangrijkste was de introductie van de archiefinstructiebundel "Archiefzorg op de posten" in 1999. Deze archiefinstructie introduceerde een nieuwe primaire, hiërarchische ordening op trefwoord en verving de oude ordening op basis van de Archiefcode BZ, afgeleid van de Universele Decimale Code (UDC).

In 2014 is besloten om alle postenarchieven uit de periode 1975-2013 te bewerken. Het zogenaamde archiefblok "Postenarchieven" bestaat uit de volgende onderdelen:

• Archiefbescheiden over de periode 1975 – 1984, code-archief
• Archiefbescheiden over de periode 1985 – 1990, code-archief
• Archiefbescheiden over de periode 1990 – 2013.

De archiefbescheiden over de periode 1975-1984 zijn grotendeels rond 2005 overgedragen aan Nederland. Ook het archief over de periode 1985-1990 is later voor een belangrijk deel overgedragen aan Nederland. De archiefbescheiden over de periode vanaf 1990 zijn of worden voor aanvang van de archiefbewerking in zijn totaliteit overgedragen aan Nederland in het kader van actie "Papier Hier" (dit project is gericht op het afbouwen van de bestaande papieren archieven op departementen en posten). Met deze actie worden eveneens de nog niet aan Nederland overgedragen dossiers uit de periode voor 1990 meegenomen. De archieven waren tot aan de overdracht aan het NA in beheer bij Doc-Direkt.

In 2019 is het archief van de ambassade in Guatemala bewerkt door Doc-Direkt, locatie Rijswijk.

Het archief is in 2019 door Minister van Buitenlandse Zaken overgebracht naar het Nationaal Archief, krachtens artikel 12 van de Archiefwet 1995

Het archief bevat stukken over de organisatie en taken van de ambassade op het gebied van consulaire, culturele, economische en politieke zaken. Het archief bevat onder andere stukken over gedetineerdenzorg, mensenrechten, censuur en persvrijheid, politieke ontwikkelingen en de verhouding Kerk en Staat.

Het archief kent beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van kwetsbare of slechte materiële staat.

Voor dit archief is geen andere toegang beschikbaar

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

1. Creëer een account of log in.
2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Nederlandse diplomatieke vertegenwoordiging in Guatemala, nummer toegang 2.05.451, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, Ambassade Guatemala, 2.05.451, inv.nr. ...

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Archief van het Nederlandse Gezantschap, later de Ambassade in Guatemala, 1955-1974, toegangsnummer 2.05.181

Geen bijlagen