2.04.60 Inventaris van het archief van de Centrale Commissie voor de Filmkeuring, (1926) 1928-1977

Na veel overleg, tussen de confessionelen aan de ene en de liberalen en de socialisten aan de andere kant over deze omstreden kwestie, werd op 16 oktober 1925 het wetsontwerp van de Bioscoopwet met 57 tegen 41 stemmen in de Tweede Kamer aangenomen. De Eerste Kamer deed op 12 mei 1926 met 24 tegen 15 stemmen hetzelfde. De Bioscoopwet ofwel 'Wet tot bestrijding van de zedelijke en maatschappelijke gevaren van de bioscoop' verscheen op 14 mei in het Staatsblad.

Met deze wet werd de Centrale Commissie voor de Filmkeuring opgeheven.

De commissie bestond uit minstens 60 leden, die werden benoemd door de minister van Binnenlandse Zaken op advies van de huishoudelijke commissie, het dagelijks bestuur van de CCFK. De vertegenwoordigers van de voornaamste in Nederland voorkomende levens- en wereld-beschouwingen hadden zitting in de CCFK. De leden waren mensen die midden in het leven behoorden te staan. Tot hen behoorden dan ook geestelijken (r.k. of protestant), leden van de magistratuur (Openbaar Ministerie of rechters), leraren, hoofdonderwijzers, artsen, advocaten en zij die zich bezig hielden met de jeugd en diverse jeugdproblemen.

De centrale commissie kon handelen door:

• de algemene vergadering;
• de voorzitter;
• de huishoudelijke commissie;
• de commissie voor het reclamemateriaal;
• keuringscommissie;
• herkeuringscommissies;
• commissies met bijzondere last.

De algemene vergadering van de CCFK bestond uit een voorzitter, leden en een secretaris. Besluiten konden worden genomen, indien tenminste de helft van de leden aanwezig was. De werkwijze van de algemene vergadering was geregeld in het reglement van orde (zie inv.nrs. 136 en 142). Het fenomeen "algemene vergadering" geeft de indruk, dat zoals in het verenigingsleven, dit orgaan het hoogste is. In de praktijk bleek de beslissende macht te liggen bij de voorzitter en in mindere mate bij de huishoudelijke commissie.

De algemene voorzitter werd voor onbepaalde tijd benoemd door de Kroon. Hij werd bijgestaan door een secretaris, eveneens door de Kroon benoemd voor onbepaalde tijd. De huishoudelijke commissie, die werd samengesteld uit vier leden of adviserende leden van de commissie en onder presidium stond van de algemene voorzitter, had de leiding over de dagelijkse gang van zaken. In de huishoudelijke commissie werd het keuringsbeleid uitgestippeld. Besluiten werden genomen bij meerderheid van stemmen. De commissie met bijzondere last of de juridische adviescommissie was ingesteld ter bestudering van de wenselijkheid tot wijziging van de Bioscoopwet. De commissie voor het reclamemateriaal kon beslissingen nemen op de grond van advies van de plaatselijke commissies van toezicht.

Gedurende de oorlogsjaren kwam de uitvoering van de Bioscoopwet onder het departement van Volksvoorlichting en Kunsten te vallen en de CCFK veranderde in de Rijksfilmkeuring. Het aantal gekeurde films zeker speelfilms werd steeds geringer. Voornamelijk journaals werden vertoond. Op 22 augustus 1944 werd te Londen een Tijdelijke Filmkeuringscommissie ingesteld, ressorterende onder het ministerie van Binnenlandse Zaken. Deze commissie keurde te Londen alvast films voor vertoning na de oorlog. Vlak na de oorlog werd D. van Staveren benoemd tot voorzitter van de toenmalige Tijdelijke Filmkeurings Commissie. In deze periode liep de filmdistributie enige maanden via het "Supreme Headquarters Allied Expiditionary Force" (Shaef). Op 21 september 1945 werd de Centrale Commissie voor de Filmkeuring weer in ere hersteld.

De commissie begon op 1 maart 1928 met haar werkzaamheden. Tussen 1 maart en 1 september 1928 werden zogenaamde "overgangskaarten" afgegeven voor films, die voor de inwerkingtreding van de CCFK reeds toelaatbaar waren verklaard door de Gemeentelijke bioscoopcommissies van 's Gravenhage, Rotterdam en Amsterdam, met dien verstande dat de films na september alsnog tegen een aangepast tarief dienden te worden gekeurd. Er werd gekeurd door subcommissies van ieder vijf leden. In geval van herkeuring, die gevraagd kon worden door de algemene voorzitter, de minderheid der subcommissie of de belanghebbende, besloot een herkeuringscommissie van zeven leden onder presidium van de algemene voorzitter. In Nederland dienden alle films, die in het openbaar vertoond werden, vooraf te worden gekeurd door de CCFK. Men diende te keuren op het criterium "toelaatbaarheid" en niet op het pedagogisch criterium "geschiktheid". Bij de keuringen der films werd rekening gehouden met de in het eerste lid van artikel 16 der Bioscoopwet gestelde normen van openbare orde en goede zeden.

Bij toelating werden de volgende leeftijdsgrenzen gehanteerd:

• toegelaten voor personen van alle leeftijden (A categorie);
• toegelaten voor personen van 14 jaar en ouder (B categorie);
• toegelaten voor personen van 18 jaar en ouder (C categorie) of
• ontoelaatbaar verklaard.

In de jaren '70 vond een afname van ter keuring aangeboden films plaats. Het parlement en verschillende leden der Centrale Commissie pleitten voor afschaffing van de keuring voor volwassenen. De wet op de filmvertoning van 5 januari 1977 leidde tot afschaffing van de filmkeuring voor volwassenen en invoering van een nieuw systeem voor keuring van films voor jeugdigen. De Centrale Commissie werd op 5 juli 1977 opgeheven, waarna de Nederlandse Filmkeuring werd geïnstalleerd. Het filmkeuringsbeleid voor jeugdigen viel toen onder het ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk werk.

Omdat de administratie en personeels-bezetting van de CCFK klein was, kan er niet gesproken worden van een onderdeel dat met post- en archiefzaken belast was. Een medewerker was, part time, belast met archiefwerkzaamheden. Een archiefopleiding, registratuurplan of code voor postbehandeling was dan ook niet vereist. De bescheiden van de verschillende organen, voor zover zij hebben gefunctioneerd, zijn geborgen in het éne archief van de CCFK. Ook bleek voor de functionarissen het onderscheid tussen de diverse organen moeilijk te maken: soortgelijke stukken werden in de het ene geval door de voorzitter of secretaris namens de Centrale Commissie afgedaan, terwijl in een soortgelijk geval ondertekend werd namens de huishoudelijke commissie.

Het archief van de Centrale Commissie voor de Filmkeuring is door de Centrale Archief Selectiedienst bewerkt als uitvloeisel van het meerjarenconvenant afgesloten op 15 september 1995 tussen het ministerie van Binnenlandse Zaken en de Centrale Archief Selectiedienst.

Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.

Dat de eerste stukken dateren uit 1926 is niet zo verwonderlijk, daar dit het jaar was waarop de Bioscoopwet werd aangenomen. Voor aanvang van de inventarisatie kon het archief, dat al in lichte mate herordend was, in drie blokken onderscheiden worden:

1. de serie keuringsrapporten: deze rapporten zijn per jaar op volgorde van nummer geborgen;
2. het correspondentie-archief: per jaar werden de bescheiden met behulp van een alfabetisch-systematische rubriekenlijst naar onderwerp geborgen; helaas bleken veelvuldig fouten te zijn gemaakt in het consequent toekennen van rubrieken, terwijl ook veel stukken niet in het juiste jaar waren opgeborgen;
3. de jaarverslagen
4. de notulen.

Het archief bevat géén films. De gekeurde films zijn, na de keuring, weer teruggegeven aan degene die de keuring heeft aangevraagd.

Tot slot dient te worden opgemerkt, dat er geen archivalia uit de periode 1971-1977 zijn aangetroffen.

Het archief kent beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.

Een klein aantal stukken van dit archief is in een slechte materiële staat, wat tot gevolg heeft dat het niet aangevraagd kan worden.

Op de Filmkeuringsrapporten (inventarisnummers 460-1675) is een digitale index beschikbaar.

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

1. Creëer een account of log in.
2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Centrale Commissie voor de Filmkeuring, nummer toegang 2.04.60, inventarisnummer ...

VERKORT:
NL-HaNA, Cie. Filmkeuring, 2.04.60, inv.nr. ...

Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar

Mogelijk zijn de ontbrekende archiefbescheiden uit de periode 1971-1977 als referentiemateriaal overgegaan naar het ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk. Navraag bij de Nederlandse Filmkeuring heeft geen resultaat opgeleverd.

Het documentatiemateriaal en de door de filmmaatschappijen nooit meer opgevraagde coupures zijn overgebracht naar het Filmmuseum te Amsterdam.