Terug naar zoekresultaten

1.13.09 Inventaris van het archief van de familie van Nispen, 1289-1877

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Archief

Titel

1.13.09
Inventaris van het archief van de familie van Nispen, 1289-1877

Auteur

F.F.X. Cerutti

Versie

08-05-2021

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1939 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Collectie Van Nispen
Nispen, van

Periodisering

oudste stuk - jongste stuk: 1289-1877

Archiefbloknummer

1247

Omvang

; 125 inventarisnummer(s) 1,03 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Nispen, Familie van

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het grootste deel van het familiearchief is afkomstig van de Nassause Domeinraad (het bestuurscollege dat het beheer over de domeinen van de familie Oranje-Nassau uitoefende). Daarnaast bevat het archief stukken betreffende de heerlijkheid Bergen op Zoom, stukken betreffende de tienden in het buurtschap Orden en stukken betreffende 's-Hertogenbosch, Almkerk en goederen onder Heusden.

Archiefvorming

Geschiedenis van het archiefbeheer
De ongeveer honderd charters en stukken tellende collectie, die hierna wordt beschreven, is in den aanvang van 1939, aan het Rijksarchief in Noord-Brabant, vanwege de familie Van Nispen in bruikleen afgestaan. Over de herkomst was niets naders bekend; bij het voorlopig onderzoek der stukken, die in vier zonder ordeningsmotief gevormde pakketten, naar aanleiding waarvan zij waren genummerd, werden aangeboden, bleek echter spoedig, dat verreweg de meeste bescheiden afkomstig waren uit het Nassausch Domeinarchief en meer in het bijzonder uit het archief van den Raad en Rekenkamer te Breda.
Hoewel dit met het beheer der goederen van de Heeren van Breda belaste lichaam, in 1581 naar Holland werd overgebracht, bleven toch de meeste bescheiden, waaronder ook de titels, nog geruimen tijd te Breda berusten.
Wat betreft het tijdstip en het motief der onttrekking van deze stukken aan genoemd archief, moge dienen, dat zij alle nog werden aangetroffen bij de laatste controle, vanwege de domein-administratie op het einde der XVIIIe eeuw gehouden; minder zekere gegevens staan ons ten dienste ten opzichte van den terminus ad quem, doch de aandacht verdient, dat geen der stukken als zoodanig voorkomt in de uitgebreide verzameling afschriften, (w.o. ook uit het Domein-archief) betreffende het land van Breda, die door Mr. G.A. Kleijn, archivaris der gemeente Breda (gest.1867) omstreeks 1850 werd aangelegd. (G.A.Breda; Collectie Kleijn, nos 60 en 61). Het verlies der stukken valt derhalve met enigen grond te localiseren in de eerste helft der vorige eeuw, in welke tijd ook vele andere verliezen zijn geleden, o.a. de rentmeesters-rekeningen van Breda, die in 1798 nog vanaf de XIVe eeuw aanwezig waren.
Het betreft echter hier geen min of meer toevallig verlies, door den toenmaligen slechten staat der archieven veroorzaakt. Deze collectie is daarentegen opzettelijk gevormd, daar dit in beginsel bestaat uit stukken, met de Van Nispens in verband staande, namelijk titels van goederen, later op eenigerlei wijze aan den heer van Breda overgegaan, acten waarover zij als schepenen van Breda of Steenbergen hebben gestaan, alsmede de vrijwel volledige reeks van bescheiden betreffende de Van Nispensvaart te Roosendaal en hun tot de XIVe eeuw opklimmend leen aldaar; ten slotte echter ook stukken, die niet tot eenig familieverband kunnen worden gebracht.
Ten overvloede blijkt het verzamelmotief nog uit de bijzondere zorg aangewend voor de conservatie der vele Van Nispen-zegels waarvan sommigen met strookjes omwonden, of zelfs in daartoe opzettelijk aangebrachte kokertjes geborgen waren.
De verwerving van het archief
De rechtstitel is (nog) onbekend

Inhoud en structuur van het archief

Verantwoording van de bewerking
In Breda waren de meeste bescheiden geordend in een weinig systematisch gevormde groep laden, en per lade van nummers voorzien.
Daar de inventarisator deze nummers op de rugzijde der stukken plaatste, konden met behulp van den XVIIe eeuwschen inventaris, deze stukken worden gezet in de volgorde der oorspronkelijke laden. Daar de hier beschreven ordening, in afwachting van de definitieve plaatsing der stukken, immers slechts een voorlopige kon zijn, zijn de bescheiden gerangschikt naar deze tot voor kort nog geldende orde.
Tot een IIe en IIIe groep zijn gebracht een aantal stukken, die hetzij op grond van de dorsale teekens, die zij dragen, hetzij wegens hun inhoud, tot hetzelfde archief, met meerdere of mindere mate van waarschijnlijkheid, kunnen worden gebracht, doch bij summier onderzoek niet in den inventaris waren thuis te brengen, alsmede eenige stukken betreffende de heerlijkheid Bergen op Zoom.
Bovendien werden in een afzonderlijk pakket een aantal titels aangetroffen betreffende de tienden van de buurtschap Orden, in het kerspel Apeldoorn gelegen. Van de Ordermark is weinig bekend. Men vergelijke: Jhr. Mr. A.H.Martens van Sevenhoven, Marken in Gelderland (1925), 101. Wellicht zijn deze stukken eigendomsbewijzen voor een lid der familie Van Nispen, hoewel uit de titels, die niet jonger zijn dan de XVIIIe eeuw, niet valt op te maken of een hunner in het bezit is geweest van dit tiendrecht.
In 2 pakken bevonden zich voorts eenige processtukken over een hiervan geheel losstaande zaak, die tot de nos.117 en 118 gebracht zijn. Deze zijn in 1970 overgebracht naar Rijksarchief Gelderland.
Tenslotte is aan deze inventaris een concordans toegevoegd, die betrekking heeft op een indeling, die blijkbaar vroeger was aangebracht.
De ordening is tot stand gebracht in Juni en Juli 1939, onder toezicht van Mr. Smit.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Collectie Van Nispen, nummer toegang 1.13.09, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Nispen, van, 1.13.09, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Verwante archieven
Nassause Domeinraad: Raad en Rekenkamer te Breda, 1170-1580 (1582): Inventaris. Toegangnummer: 1.08.01, Nationaal Archief.

Bijlagen

Concordans
Afdeeling I
Oud Nieuw
No. 1 80
No. 2 57
No. 3 30
No. 4 75
No. 5 96
No. 6 48
No. 7 53
No. 8 38
No. 9 5
No. 10 3
No. 11 28
No. 12 66
No. 13 56
No. 14 24
No. 15 2
No. 16 40
No. 17 45
No. 18 82; 23
No. 19 72
No. 20 47
No. 21 83
No. 22 84; 16
No. 23 55; 86
No. 24 aberat
No. 25 41
No. 26 87
No. 27 42
No. 28 26; 85; 88; 90
Afdeeling II
Oud Nieuw
No. 1 31; 32; 74
No. 2 18
No. 3 49
No. 4 6
No. 5 69
No. 6 78
No. 7 76
No. 8 21
No. 9 62
No. 10 7
No. 11 71
No. 12 63; 65
No. 13 9
No. 14 10
No. 15 13
No. 16 79
No. 17 8
No. 18 11
No. 19 27
No. 20 64
No. 21 33
No. 22 35
No. 23 29
No. 24 17
No. 25 12
No. 26 39
No. 27 15
Afdeeling III
Oud Nieuw
No. 1 89
No. 2 59
No. 3 22
No. 4 61
No. 5 94
No. 6 95
No. 7 91
No. 8 77
No. 9 20
No. 10 1
No. 11 54
No. 12 14
No. 13 52
No. 14 119+122
No. 15 34
No. 16 46
No. 17 81
No. 18 67
No. 19 43
No. 20 123
No. 21 124
No. 22 97
Afdeeling IV
Oud Nieuw
No. 1 73
No. 2 58
No. 3 50
No. 4 68
No. 5 60
No. 6 51
No. 7 92
No. 8 4
No. 9 93
No. 10 19
No. 11 70
No. 12 35
No. 13 36
No. 14 37
No.15 44
No. 16 98
OudNieuwOudNieuwOudNieuwOudNieuw