Het Mondriaanfonds honoreerde de subsidieaanvragen van het Nationaal Archief om archieven over Engelandvaarders en Arbeidsinzet te digitaliseren en toegankelijk te maken voor onderzoek. Met dit goede nieuws gaan de projecten nu van start!
Project Engelandvaarders
Tijdens de Tweede Wereldoorlog proberen ongeveer 2000 Nederlanders Engeland te bereiken om van daaruit de strijd tegen de bezetter aan te gaan. De Politie Buitendienst en diens voorganger de Centrale Inlichtingendienst verhoren de Engelandvaarders, bij hun aankomst in Engeland. Met de verhoren worden de Engelandvaarders beoordeeld op hun betrouwbaarheid. Verder leggen de ondervragers de motivatie om naar Engeland te gaan, de route die Engelandvaarders hadden gevolgd en hun contacten in een verhoorrapport vast. Veel van de verhoorrapporten zijn in het Nationaal Archief bewaard gebleven, verspreid over verschillende archieven. We gaan de verhoren van Engelandvaarders opsporen om ze daarna te digitaliseren en doorzoekbaar te maken. We richten ons daarbij vooral op de persoonsgegevens van de Engelandvaarders, hun contacten en de routes die zij namen.
Ervaringen van Engelandvaarders
Met het project Engelandvaarders houden we de belevenissen en ervaringen van Engelandvaarders voor de toekomst levend. Voor sommige Engelandvaarders was een verhoor het laatste wat ze hebben achtergelaten, niet iedereen overleefde de Tweede Wereldoorlog. De gedigitaliseerde gegevens over Engelandvaarders helpen nabestaanden in hun zoektocht naar informatie over overleden familieleden die Engelandvaarder waren. De digitale data leveren veel informatie op, niet alleen voor nabestaanden maar natuurlijk ook voor historisch onderzoekers en andere geïnteresseerden. Met de gedigitaliseerde gegevens wordt onderzoek naar Engelandvaarders veel beter mogelijk. De data en verhoren worden AVG-proof op de websites van het Nationaal Archief, het Museum Engelandvaarders (partner en mede-initiatiefnemer van dit project) en het Netwerk Oorlogsbronnen (NOB) gezet. Het project loopt tot 2024 en de eerste gegevens zullen in de loop van 2023 beschikbaar komen. Tussendoor houden we u op de hoogte.
Project Arbeidsinzet
Het tweede project, dat we gaan starten gaat over de Arbeidsinzet. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn ongeveer 500.000 Nederlanders gedwongen in Duitsland tewerkgesteld. Het Nationaal Archief bewaart de collectie Arbeidsinzet van het Oorlogsarchief van het Nederlandse Rode Kruis. In deze moeilijk toegankelijke en kwetsbare collectie zitten de namen en gegevens over de tewerkstelling van 250.000 dwangarbeiders. We willen dit belangrijke archief over de arbeidsinzet nader toegankelijk maken door een groot gedeelte van dit 47 meter strekkende archief te digitaliseren en doorzoekbaar te maken.
Vrijwilligers
Bij het project Arbeidsinzet, dat we in samenwerking met het NOB uitvoeren, vragen we de hulp van vrijwilligers om zoveel mogelijk data uit gedigitaliseerde archieven te halen en in te voeren in een persoonsdatabase. We beginnen met archiefstukken van de arbeidsinzet in de Amerikaanse zone (westelijk Duitsland). Het project Arbeidsinzet loopt door tot en met 2023. De data komen uiteindelijk via de websites van het Nationaal Archief en het NOB beschikbaar voor een breed publiek. Natuurlijk met inachtneming van de AVG en de beperkingen op de openbaarheid.
Na de zomer starten we met de werving van vrijwilligers. Ook bij dit project houden we u tussentijds op de hoogte.
Oorlogsarchieven
Het Nationaal Archief bewaart veel archieven over de Tweede Wereldoorlog. Naast het Centrale Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR), hebben we sinds 2018 het Oorlogsarchief van het Rode Kruis, met ruim 40 deelcollecties, in huis. Ook bewaart het Nationaal Archief veel verspreide archieven met stukken over de Tweede Wereldoorlog. Deze archieven zijn vaak kwetsbaar door de slechte kwaliteit van het gebruikte papier. Daarnaast zijn ze vaak slecht toegankelijk. Om nabestaanden, onderzoekers en andere geïnteresseerden betere toegang tot deze archieven te kunnen geven, voert het Nationaal Archief het programma Verbeteren toegang en dienstverlening oorlogsarchieven uit. De projecten Engelandvaarders en Arbeidsinzet maken deel uit van dit programma.
