Het platform voor datajournalistiek Pointer maakte een tv-uitzending over de Verkaufsbücher, de vastgoedboeken van de Duitse bezetter die het Nationaal Archief bewaart. Hierin staan duizenden transacties van de (gedwongen) verkoop van Joods onroerend goed in Nederland.
Rooftransacties
Joodse Nederlanders moesten in 1941 hun vastgoed aanmelden bij de Niederländische Grundstücksverwaltung (NGV) zodat de bezetter precies kon zien welke panden eigendom waren van de Joodse gemeenschap. Zo’n 7.100 panden en stukken grond werden in de oorlog door de NGV onteigend terwijl de Joodse eigenaren ergens ondergedoken zaten of naar concentratiekampen waren afgevoerd. De NGV verkocht dit vastgoed vervolgens door aan ondernemers en vastgoedhandelaren.
Minutieuze administratie
De Duitsers hielden alles precies bij in zogeheten Verkaufsbücher die het Nationaal Archief bewaart. In de minutieuze administratie is precies te zien wie er “verkocht” en wie er kocht, wanneer, wat de prijs was, hoeveel belasting er werd betaald, welke notaris hieraan meewerkte en om welk adres het ging. Sinds kort is alle informatie hieruit gedigitaliseerd en openbaar gemaakt door het Nationaal Archief en het Kadaster. Door een koppeling van deze data aan de Basisregistratie Adressen & Gebouwen van het Kadaster is een (nieuwe) vertaling naar een hedendaagse kaart en de huidige WOZ-waarde gemaakt. Het maakt deze pijnlijke geschiedenis zichtbaar.
Online project geroofd Joods vastgoed
Pointer ging op zoek naar de verborgen verhalen achter deze data en deze relatief onbekende zwarte bladzijde uit onze geschiedenis. Zij spraken met families van nabestaanden, deden archiefonderzoek en reconstrueerden verhalen van toen. Ze maakten niet alleen een tv-uitzending over de Verkaufsbücher (Pointer, woensdagavond 27 mei, 21.10 uur NPO2) maar vertellen en visualiseren meerdere van deze verhalen online. Ook publiceerde Pointer een interactieve kaart waarop het destijds geroofd Joods vastgoed te vinden is.
Stuiveling Open Data Award
Pointer raakte geïnteresseerd in de Verkaufsbücher door de Stuiveling Open Data Award (SODA). Pointer won deze award met hun onderzoek naar zogenaamde “zorgcowboys”, dat inmiddels ook bekroond is met een Tegel. Maar project Verkaufsbücher kreeg een eervolle vermelding van SODA. Hiermee was Pointers interesse gewekt.
2.09.16 Nederlands Beheersinstituut, inv.nrs. 532.1-532.7, 536.1-536.10, Verkaufsbücher van de Niederlandische Grundstückverwaltung
Verkaufsbücher open data
