Op 1 januari 2025 wordt het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) openbaar en worden de eerste gescande documenten online gepubliceerd. Daarmee wordt een mijlpaal bereikt in een proces van jaren, waarin het Nationaal Archief (beheerder van het CABR) samen met het NIOD, het Huygens Instituut en de stichting WO2NET (verenigd in het consortium) in het project Oorlog voor de Rechter (OvdR) hebben onderzocht op welke wijze dit proces van openbaarmaking en online plaatsing zo goed mogelijk kan plaatsvinden. Met het afsluiten van een lang proces van onderzoek, discussie, afweging en besluitvorming, worden nu de belangrijkste onderzoeken en adviezen gepubliceerd.
Complex
Het CABR is niet alleen het grootste en meest geraadpleegde oorlogsarchief van Nederland, het is ook een oorlogsarchief dat beladen is: in het archief bevinden zich immers dossiers van personen die verdacht werden van collaboratie met de Duitse bezetter. Het online beschikbaar stellen van dit archief is daarmee een complexe zaak. Aan de ene kant is het van belang om aan het recht van de burger op informatie tegemoet te komen, aan de andere kant erkennen we dat het openbaar worden en online toegankelijk maken van dit archief gevoelig ligt en impact op nabestaanden kan hebben.
Maatschappelijk belang
Deze complexiteit was voor het consortium vanaf het begin aanleiding om zowel de juridische als ethische aspecten grondig te onderzoeken en te kijken naar de consequenties van deze beslissing voor de samenleving en afzonderlijke individuen. In haar afweging van het maatschappelijk belang dat gediend is met openstelling en beschikbaarstelling van informatie voor de burger en het belang van nabestaanden, heeft het consortium en het Nationaal Archief, de vele onderzoeken en adviezen in ogenschouw nemend, het maatschappelijk belang laten prevaleren.
Maatregelen
Het consortium is zich ervan bewust dat de privacy van personen van wie de namen in het archief worden genoemd en die nog in leven zijn in het geding is of kan zijn. Zij ziet ook dat nabestaanden zorg uiten dat zij te maken kunnen krijgen met vervelende reacties, denk aan stigmatisering of uitsluiting. Het consortium heeft in dit verband in overleg met belangenorganisaties een reeks aan passende maatregelen opgesteld. Daarmee komen zij tegemoet aan de zorgen van nabestaanden en geven hun instrumenten om onder meer informatie die herleidbaar is offline te laten zetten.
Conclusie
Alles overziend zijn binnen de mogelijkheden die wet- en regelgeving bieden uiterst zorgvuldige keuzes gemaakt in het proces richting openbaarmaking en online toegankelijkheid van het CABR per 1 januari 2025.
Lees meer op de webpagina Op weg naar een openbaar en online CABR.
