Donderdag 1 december vond op het Nationaal Archief de 19e Ketelaarlezing plaats. In een tweegesprek vertelde voormalig Archivaris van de Verenigde Staten David Ferriero over belangrijke gebeurtenissen in zijn loopbaan bij the National Archives and Records Administration (NARA) en zijn visie op archiveren. Het was een openhartige, interessante en interactieve bijeenkomst waarin Ferriero het belang van een open overheid in een democratie en de rol van de archivaris daarin sterk benadrukte.
Helden
Het gesprek startte met de strafzaak tegen voormalig president Trump voor het ontvreemden van archieven uit het Witte Huis. Het nieuws bracht wereldwijd een grote schok teweeg. Maar wierp ook nieuw licht op de rol van de archivaris en het belang van de rechtstaat; ook een overheid moet zich aan de wet houden. ‘It made archivists look like heroes', vertelde Ferriero glimlachend. De Archivaris heeft in dat soort situaties geen mandaat om in te grijpen. En kan slechts bemiddelen. ‘So I turned it over to the Department of Justice’. En gelukkig is een onderzoek gestart. Inmiddels is het grootste deel van het ontvreemde archief teruggekomen, maar ‘It’s not over yet.’
Open Government Initiative
De belangrijkste reden voor Ferriero om Archivaris van de VS te worden was het Open Government Initiative van toenmalig president Obama. En dat de NARA hierin een actieve rol zou hebben. Het initiatief is ‘an effort to create an unprecedented level of openness in Government.’ De drie pijlers ervan zijn transparantie, samenwerking en actieve betrokkenheid van het publiek. Ferriero vertaalde deze uitgangspunten naar de praktijk en zo ontstond het ‘Citizen Archivist program’. Een grootschalig vrijwilligersproject om archieven te taggen (labelen) en transcriberen (overschrijven). Het begon als een experiment. Maar door mond-tot-mondreclame en communicatie over het project en over de inzet van de vrijwilligers, werd het een groot succes. Ook in Nederland bestaan dergelijke initiatieven, antwoordde Afelonne Doek, algemene rijksarchivaris en algemeen directeur Nationaal Archief. Bijvoorbeeld het platform Transcribus, en de projecten Engelandvaarders en Arbeidsinzet. En ook hier ervaren we het enthousiasme en de toewijding van vrijwilligers.
Archieven hebben een stem!
De VS is een van de zeventig deelnemende landen aan de Open Government Partnership. Ferriero is overtuigd van de belangrijke bijdrage van archiefinstellingen aan deze internationale samenwerking. ’We have the records and if we are serious about open government, access to those records is really important.’ Het platform is voor Ferriero vooral een manier om te sparren met niet-archivarissen over informatie-/archiefonderwerpen zoals het gebruik van data. En dat archiefinstellingen een stem hebben in dit soort discussies.
Inclusieve beschrijvingen
De NARA is een (politiek-)neutrale organisatie, maar ook in de VS zijn de archieven zelf dat vaak niet, net zo min als de beschrijvingen. Om dit probleem te tackelen heeft the National Archives wederom de samenwerking gezocht met het publiek. Eerst met de Afro-Amerikaanse en daarna met de Puerto Ricaanse gemeenschap. Gezamenlijk hebben ze onderzoek gedaan naar het taalgebruik in archieven gerelateerd aan deze gemeenschappen. En de beschrijvingen van deze archieven inclusief gemaakt. ‘A very controversial project during the previous administration, as it was painted as changing the records, what the project was not at all about.’
Wat is nodig voor een modern archief?
Over deze vraag was Ferriero heel duidelijk. ‘Technology, that’s what it’s all about.’ Dan spreek je de taal van de gebruiker. Studenten zoeken vrijwel alleen nog maar online naar informatie. Dus digitaliseer en publiceer die informatie. ‘I’ve been in this business long enough to know that listening to and being driven by user expectations, is the way to go.’ Maar technologie is niet alleen het belangrijkste punt, het is ook de grootste uitdaging. Met name de financiering ervan. En het overtuigen van de portefeuillehouders dat technologie geen eenmalige investering is maar een vaste kostenpost. ‘As I said before: your best friend needs to be a CIO.’ Wat Ferriero ook benadrukt is het directe contact van de Archivaris met het publiek. Bijvoorbeeld de bezoeker in de studiezaal. Stel ze vragen over hun onderzoek, waar ze hun informatie vandaan halen en wat wij als archief kunnen doen om hen te helpen. ’Talk to the frontlines.’
David Ferriero: ‘This is the greatest time to be in archives. In terms of the role that archives can play in democracies and exciting new ways of delivering content.’
De Ketelaarlezing is een gezamenlijk initiatief van de Koninklijke Vereniging Archiefsector Nederland (KVAN) en het Nationaal Archief. De lezing is terug te kijken op YouTube.
