De collectie van het Nationaal Archief groeit altijd door. Met nieuwe archieven en vaak ook met aanvullingen op archieven die al langer in huis zijn. Recente aanwinsten zijn het opnieuw bewerkte archief van het Commissariaat Ambonezenzorg, archief van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en van het Mauritshuis.
Ambonezenzorg
In het voorjaar van 1951 arriveren de eerste Molukkers (toen nog Ambonezen genoemd) in Nederland. Het zijn vooral militairen van het voormalige Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) die met hun gezinnen voet op Nederlandse bodem zetten. Ze weten niet beter dan dat hun verblijf in Nederland tijdelijk is. Maar voor de meesten zou er geen weg terug meer zijn.
Commissariaat Ambonezenzorg
De Molukkers worden ondergebracht in z.g. woonoorden verspreid over heel Nederland. In 1952 wordt het Commissariaat Ambonezenzorg opgericht dat verantwoordelijk is voor de huisvesting en maatschappelijke zorg van Molukkers. Als duidelijk wordt dat terugkeren geen optie meer is, richt het beleid zich meer op zelfzorg en integratie in Nederland.
Het archief Ambonezenzorg
Het omvangrijke archief van het Commissariaat Ambonezenzorg beslaat 48 meter en bestaat voor een groot deel uit persoonsdossiers. Voor wie op zoek is naar zijn of haar familiegeschiedenis is dat een interessante bron. Vanwege de Algemene Verordening Gegevensbescherming zijn persoonsdossiers beperkt openbaar.
Naast persoonsdossiers is in het archief veel informatie te vinden over de opvang en integratie van Ambonezen/Molukkers. Zoals huisvesting, onderwijs, geestelijke, medische, sociale en culturele zorg, financiën, werk en zelfzorg. Ook is het een en ander te vinden over Ambonese belangenorganisaties, de Republik Meluku Selatan en het KNIL.
Archief Landbouw
De huidige stikstofcrisis kent een lange geschiedenis. In de archiefaanwinst ‘Directie Landbouw van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, 1995-2010’ is veel terug te vinden over het destijds gevoerde stikstof- en ammoniakbeleid en aanpak van meststoffenproblematiek. De toekomst van de (melk)veehouderij en varkenshouderij zijn ook dan onderdeel van het duurzaamheidsbeleid.
Daarnaast zitten in dit archief stukken over biologische landbouw, gewasbescherming, biotechnologie, dierenwelzijn en –gezondheid. Variërend van bijensterfte tot het welzijn van exotische dieren, pelsfokkerijen, dierenmishandeling, het (ritueel) slachten en het gebruik van wilde dieren in circussen. Ook de uitgebroken gorilla Bokito uit diergaarde Blijdorp en de uit een circus ontsnapte giraf komen in dit archief voor.
Mauritshuis
Het Mauritshuis viert in 2022 zijn tweehonderdjarig bestaan als museum. Wie in de geschiedenis van het Mauritshuis wil duiken, kan terecht in de nieuwe aanwinst: ‘Archief van het Koninklijk Kabinet van schilderijen Mauritshuis, 1816-1994’. Het archief bevat stukken over collectiebeheer, museumbeleid, bedrijfsvoering, het organiseren van tentoonstellingen, publicitaire activiteiten, het in bruikleen geven en nemen van objecten en samenwerking van het Mauritshuis met andere musea. Ingekomen en uitgegane stukken uit de periode 1816-1911 van het Mauritshuis-archief zijn gedigitaliseerd en online te bekijken. Sommige documenten in dit archief zijn beperkt openbaar.
Uitbreiding collectie
In 1816 richt koning Willem I het Koninklijk Kabinet van Schilderijen op om er de collectie van de Oranjes in onder te brengen. De collectie van 200 schilderijen is afkomstig uit het bezit van stadhouder prins Willem V. In 1820 koopt de Nederlandse staat het Mauritshuis aan om er de koninklijke collectie in onder te brengen. Vanaf 3 januari 1822 is het Mauritshuis definitief een museum. Koning Willem I koopt met privégelden veel kunstwerken. Zo komen onder meer topstukken als Gezicht op Delft van Johannes Vermeer en De anatomische les van Professor Tulp van Rembrandt in het Mauritshuis. In de loop der jaren groeit de collectie door aankopen, schenkingen en legaten tot zo’n 800 kunstwerken. In het archief zit veel informatie over de verwerving van schilderijen. Ook de Tweede Wereldoorlog en de zorg voor de collectie zijn in het archief te vinden.
Meisje met de parel
Een bijzonder topstuk en publiekslieveling is het Meisje met de parel van Johannes Vermeer. Het schilderij is een van de twaalf schilderijen die kunstverzamelaar A.A. de Tombe aan het Mauritshuis nalaat. In een archiefstuk staat het omschreven als ‘Een meisje, het hoofd met een doek omwonden’. In 1903 neemt directeur A. Bredius het doek in ontvangst. Een transportbedrijf biedt aan de nagelaten schilderijen naar het Mauritshuis te vervoeren. Ook deze brief is bewaard gebleven.
Kijk voor deze en andere aanwinsten op de webpagina Nieuwe aanwinsten en vervreemdingen.
Nationaal Archief
2.27.148 Archief Commissariaat van Ambonezenzorg, (1949) 1952-1970 (1985) [geanonimiseerde versie]
- Zoekhulp Molukkers naar Nederland
- Zoekhulp Transportschepen over de schepen waarmee de Molukse militairen en hun gezinnen in 1951 naar Nederland zijn vervoerd.
- Zoekhulp Inzage in beperkt openbaar archief
2.11.116 Archief van de Directie Landbouw van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, 1995-2010
2.14.130 Rijksmuseum Mauritshuis: Koninklijk Kabinet van Schilderijen Mauritshuis archief van het Koninklijk Kabinet van schilderijen Mauritshuis, 1816-1994
