Het verhaal van mijn vader
In januari 2022 was ik al surfend op het internet op zoek naar informatie over het oorlogsverleden van mijn vader Gerardus Johannes Blokdijk uit de Sleutelbloemstraat in Amsterdam Noord. Zo eens in de zoveel tijd doe ik een poging, maar ik heb tot nu toe nog bijna niets over hem gevonden. Wat ik wel tegenkwam was de website hetvolk.org waar ik het project Arbeidsinzet voorbij zag komen.
Na weer niets gevonden te hebben over mijn vader was de beslissing om mij aan te melden als vrijwilliger snel genomen. Veel tijd had ik niet maar alle kleine beetjes helpen om er voor te zorgen dat de gegevens uit het archief over de Arbeidsinzet worden vastgelegd voor de toekomst. Natuurlijk hoop ik stiekem ook dat er door het project straks meer bekend is over het oorlogsverleden van mijn eigen vader en dat ik de informatie gemakkelijker kan vinden.
Herinneringen
Mijn vader is geboren op 3 augustus 1923 en was 43 jaar toen hij mij kreeg. Ik was daarom vrij jong toen we het vroeger wel eens over de oorlog hadden. Dit was meestal in de mei maand, aangewakkerd door de films en documentaires die dan op tv voorbijkwamen. Het had altijd mijn interesse en ik vroeg hem best veel, helaas was ik nog niet op een leeftijd om deze gesprekken vast te leggen. Toen ik ouder was en al uit huis hebben we het er nog eens over gehad. Hij vertelde dan dat hij van plan was om zijn ervaringen op te schrijven. Helaas heeft hij dit, zover ik weet, nooit gedaan. Stilletjes hoop ik nog ergens iets te vinden als ook mijn moeder er niet meer is en de spullen moeten worden opgeruimd.
Van de gesprekken met mijn vader kan ik mij alleen flarden herinneren. Hij is 25 jaar geleden overleden en ik vind het erg jammer dat ik, nu ik ouder ben, er niet nog eens met hem over kan praten, naar hem kan luisteren, hem zijn verhaal kan laten doen en dit kan vastleggen.
Tewerkstelling in Wenen
Mijn vader had in zijn knieholtes littekens zitten die hij zelf had veroorzaakt toen hij werd opgeroepen voor de Arbeidsinzet. Eerst had hij een vriend gevraagd om een zandzak op zijn pols, die op twee balkjes lag, te laten vallen zodat zijn pols zou breken en hij waarschijnlijk niet mee hoefde. Zijn vriend durfde dit niet en daarom is mijn vader uit pure wanhoop aan de slag gegaan met causticsoda en een borsteltje om wonden te maken in zijn knieholtes. Het mocht echter niet baten want hij werd alsnog als elektricien te werk gesteld in een fabriek in Wenen.
Toen ik een jaar of twaalf was zijn wij met een oom en tante op vakantie geweest in de buurt van Wenen. In die stad liet mijn vader mij zien waar de fabriek was, ik zou nu niet meer weten waar dat was. Wel weet ik dat mijn oom op een dag problemen had met de auto en dat hij samen met mijn vader naar een garagebedrijf in Wenen is gereden. Of het ook daadwerkelijk waar was dat de auto gerepareerd moest worden blijft voor mij een vraag. Ik weet namelijk dat er bij mijn vader die dag erg veel oud zeer is losgekomen en dat hij daar in Wenen erg verdrietig is geweest. Misschien was de kapotte auto een excuus en wilde mijn vader even alleen zijn om terug te kunnen kijken op zijn tijd daar. Ik zal het nu nooit meer weten.
Ik heb laatst nog eens het een en ander aan mijn moeder van 94 gevraagd maar zij kan zich niet veel herinneren over het oorlogsverleden van mijn vader. Er werd denk ik vroeger niet zo veel over gesproken en er werd waarschijnlijk weer snel terug gegaan naar de orde van de dag…de oorlog is over, we zijn vrij, laten we het vergeten…
Valse papieren
Er stond mij een verhaal bij over een treinreis naar Berlijn met valse papieren. Mijn moeder kon dit verhaal bevestigen en wist mij te vertellen dat mijn vader die valse papieren had gekregen van ene meneer Miersemann, een Duitse bontwerker in Amsterdam, waar mijn oma voor werkte. Mijn moeder vertelde dat hij in de trein controle aan zag komen en snel naar het toilet is gegaan. Daar hing hij zijn jas voor het sleutelgat en verbrandde zijn papieren. Toen ernaar gevraagd werd heeft hij gezegd zijn papieren kwijt te zijn geraakt tijdens een bombardement.
De enige informatie die ik over hem heb kunnen vinden maakt het verhaal over de valse papieren een beetje ingewikkelder. Laatst vond ik namelijk in het Stadsarchief van Amsterdam een aanvraag voor een buitenlands paspoort. Maar ondanks deze aanvraag reisde hij misschien toch onder een valse naam, en omdat ik deze valse naam niet ken is verder zoeken erg lastig.
Terug naar huis
De terugreis naar Nederland was niet zomaar een reis. Uit de fabriek in Wenen is hij samen met een aantal andere gevlucht. De hele groep wilde de ene kant op en mijn vader wilde de andere kant op, ze kwamen er blijkbaar niet uit en hij is alleen verder gegaan. Wat ik van hem heb begrepen is dat de rest van de groep allemaal is opgepakt en dat hij de enige is die het heeft gered.
Waar het precies was weet ik niet, maar uiteindelijk is hij bij de geallieerden terecht gekomen en heeft hij meegeholpen in een bevrijd concentratiekamp. De naam van dit kamp is mij niet bijgebleven, het zou heel goed Mauthausen kunnen zijn want daar zijn wij tijdens onze vakantie met mijn oom en tante heen geweest. Vervolgens is hij te voet, samen met konvooien van het Rode Kruis, richting Nederland gelopen. Hij vertelde dat hij tijdens deze terugreis o.a. door het platgebombardeerde Siemensstad liep en alles om hem heen in brand stond.
Nog maar een kind
Mijn vader was erg gesteld op het Nederlands volkslied en had er tijdens voetbalwedstrijden op tv altijd een hekel aan als supporters door elkaars volkslied schreeuwden en floten. Dit komt door de ervaring die hij heeft opgedaan bij de geallieerden. Iedereen werd daar ontluisd en gecontroleerd op SS-tatoeages in de oksels en vervolgens in groepen verdeeld op basis van nationaliteit. Voor de Fransen werd het Franse volkslied gespeeld en voor hem als enige Nederlander het Nederlandse volkslied. Als hij dit vertelde raakte hij altijd geëmotioneerd en als ik het hoor gebeurt mij daardoor vaak hetzelfde, zeker met dodenherdenking.
In mijn ogen, als kind, zag ik hem altijd als een volwassen man in die oorlog. Tot mijn eigen zoon negentien werd en ik inzag dat mijn vader toentertijd ook ongeveer negentien was en eigenlijk nog maar een kind. Een kind, zoals zovelen toen en ook nu nog, moederziel alleen verzeild geraakt in een oorlog. Dat besef heeft veel met mij gedaan, kijkend naar mijn eigen kind.
De zoektocht gaat door
Toen ik dit project tegen kwam wist ik gelijk dat ik dit wilde gaan doen, het gaf me een sterk gevoel van verbondenheid met mijn vader en zo is het net alsof ik toch nog iets voor hem kan betekenen en we samen iets delen, net als vroeger. Met dit verhaal wil ik mijn vader en zijn oorlogsverleden een gezicht geven, een stem die wordt gehoord. Alle ellende van de oorlog die hij zijn hele leven heeft meegedragen hebben hem mede gevormd tot wie hij was, ik denk dat hij daarin best eenzaam is geweest. Ik vind het dan ook fijn dat ik via deze weg dit voor hem heb mogen doen.
Wie mij meer informatie kan geven over mijn vader of zijn tijd in Wenen, Duitsland, bontwerker Miersemann et cetera nodig ik uit om contact met mij op te nemen.
Ciska Blokdijk
