Vanaf maandag 25 april wordt een deel (circa 3000 stukken) van het Oorlogsarchief van het Nederlandse Rode Kruis openbaar en voor iedereen opvraagbaar.
Oorlogsarchief Nederlandse Rode Kruis
Na de Tweede Wereldoorlog kreeg het Nederlandse Rode Kruis de taak om mensen op te sporen en nabestaanden te informeren over hun lot. Het Oorlogsarchief van het Nederlandse Rode Kruis, met meer dan 250.000 persoons- en familiedossiers en duizenden lijsten, is de directe weerslag van die opsporingsmissie.
In 2018 is het archief overgekomen van het Rode Kruis naar het Nationaal Archief. Het Oorlogsarchief van het Nederlandse Rode Kruis bevat waardevolle informatie voor onderzoekers naar de Tweede Wereldoorlog en voor mensen die willen weten hoe het Rode Kruis direct na de oorlog functioneerde.
In de achterliggende periode is gewerkt aan de openbaarmaking van een deel van het materiaal en dat werk zal worden voortgezet. Er is veel belangstelling voor dit archief en de wachttijd om inzage te krijgen in het niet-openbare deel van het Oorlogsarchief van het Nederlandse Rode Kruis is drie tot vier maanden.
Wat wordt er nu openbaar?
Een paar bijzondere stukken lichten we hieronder uit:
Kamp Westerbork: stukken over de kampsterkte, waarbij de bezetters per week minutieus noteerden hoeveel mensen binnenkwamen en werden gedeporteerd. De verschrikkingen van de Holocaust achter nauwgezette statistieken en kleurrijke grafiekjes.
De lijsten met gegevens over gesneuvelde Nederlandse militairen in de meidagen van ’40 tonen de gruwelijkheid van oorlog.
Met het oprukken van geallieerde legers werden gevangenen verplaatst van het ene naar het andere kamp. De route werd te voet afgelegd. Onderweg stierven veel mensen door uitputting. Zo gingen in 1944 de gevangenen uit Flossenburg op weg naar Cham. In het vrijkomende archief zit een kaart van de route.
Er zijn uitgebreide plattegronden en kaarten van een groot aantal concentratiekampen in de vrijvallende archieven te vinden.
Indrukwekkend zijn de dodenboeken van Mauthausen. Hierin werden namen, data en oorzaak van overlijden bijgehouden. Groot is het verschil in dikte tussen de jaargangen uit 1943, 1944 en het einde van de oorlog.
Ook zit in de vrijvallijst informatie over de inzet van paragnosten bij de zoektocht naar vermisten en stukken over Duitse krijgsgevangenen die na de oorlog werden gedwongen om mijnen op te ruimen.
De totale lijst met vrijkomende stukken per 25 april 2022. (pdf)
Extra informatie
In het Oorlogsarchief van het Rode Kruis blijven momenteel grote gedeeltes nog beperkt openbaar. Dit heeft ermee te maken dat het Nationaal Archief de taak heeft om de privacy te waarborgen van mensen die in deze archiefstukken voorkomen en die mogelijk nog in leven zijn. De stukken die vrijkomen betreffen archiefstukken die de privacy niet in gevaar brengen, bijvoorbeeld omdat er geen persoonsgegevens in voorkomen, of alleen van personen die niet meer in leven zijn.
Onderzoek in beperkt openbaar Oorlogsarchief Rode Kruis
Dat gedeeltes beperkt openbaar blijven wil overigens niet zeggen dat deze niet toegankelijk zijn. Wanneer mensen een bewijs van overlijden of toestemming overleggen van iemand die in deze archieven voorkomt, proberen we alle relevante archiefstukken boven water te krijgen. De bezoeker krijgt vervolgens deze archiefstukken te zien. Omdat dit zorgvuldig en intensief onderzoek vraagt, is er voor inzage in het Oorlogsarchief Nederlands Rode Kruis (indien beperkt openbaar) een wachttijd van drie tot vier maanden.
Verschillende zoekhulpen geven informatie over onderzoek in het Oorlogsarchief Rode Kruis
