Chinese contractarbeiders (ongeschoolde arbeiders die vaak zware arbeid verrichten tegen lage lonen) klagen bij het Britse consulaat over de werkomstandigheden bij de Nederlandse steenkolenmijn Poeloe Laoet (Borneo, Nederlands-Indië) over hun behandeling. Via de Britten komen de klachten bij het Nederlandse consulaat terecht. De contractarbeiders zijn verstekelingen (stowaways), ze zeggen te zijn gevlucht vanwege de slechte arbeidsomstandigheden.
Een samenvatting
Chan Sz , was een boer, woonde in Pakhoi, reisde van Hoihow naar Singapore. Werd bij aankomst overgehaald in het Tai Hing Cheong kosthuis om naar Pulo Laut te gaan. Hij dacht dat hij verkoper zou worden. Hij tekende een contract voor 500 dagen en vertrok.
Het werk in de mijnen was erg zwaar, hij werd geslagen door de Maleische voormannen.
Lei Yat Yun, inwoner van Pakhoi, kwam naar Hong Kong, reisde naar Singapore
Hij werd overgehaald in het Kwong Fat Yun kosthuis om een contract te tekenen en naar Pulo Laut te gaan. Hij werkte in de steenkolenmijn, zwaar werk en werd continue geslagen door de voormannen, Hij werkte meer dan 10 uur per dag en ontving 17 cent per dag en voedsel maar kon niet sparen omdat zijn salaris werd ingehouden omdat hij achterliep op zijn werkzaamheden en omdat hij hield van tabak en varkensvlees. Het voedsel was slecht. Er werd veel gegokt door de koelies maar daar deed hij niet aan mee omdat hij geen geld had. Hij dacht dat hij in een tin-mijn zou gaan werken.
Chung Tsam inwoner van Fa Un, Pun U
Ik heb een kleine boerderij met wat land. Een familielid vertelde me over emigreren. Dan zou ik met een riksja moeten lopen Hij kwam naar Honk Kong en reisde naar Singapore, hij passeert het officiële douane kantoor.
Hij was nooit van plan om naar Pulo Laut te gaan, had er nog nooit van gehoord. In Singapore werd hij overgehaald door het Kwong Tai Wo kosthuis om een contract te tekenen voor 300 dagen.
Er is me niet verteld wat voor werk ik zou moeten doen. Hij werkte in de kolenmijnen. Er waren ongeveer 450 Chinezen, allemaal in Singapore geworven, en ongeveer 1100 Maleisiërs. Het was zwaar werk en de voormannen (Maleisiërs) sloegen de Koelies zeer hardhandig.
Na 17 uur in de middag kregen we onze maaltijd en om 5.30 in de ochtend gingen we de mijn in. We kregen niets te eten totdat we weer uit de mijn kwamen. We hadden alleen zoute vis en eieren. Geen groenten. Later kregen we zoute meloen, die heel vies was in plaats van de helft van de eieren. De rijst was niet gepeld.
Als je een dag werkachterstand hebt, werd er drie dagen loon ingehouden. Tabak en Chinese luxe goederen zijn er 5 keer zo duur als in China. Hij heeft geen geld gespaard.
Er werd gewerkt van 5 uur ’s ochtend tot 16.30 uur. De Chinezen zijn ontevreden haten het werk in de smalle donkere tunnels waar je niet in kunt staan. Ze worden geslagen en kunnen het werk niet doen en vluchten daarom. Ze worden als verstekelingen aangetroffen door de Engelsen.
Nederlandse bedrijven zien grote kansen om grondstoffen te winnen in Nederlands-Indië. Er is een tekort aan arbeidskrachten, vooral op Sumatra. De ondernemers importeren daarom grote hoeveelheden koelies van het overbevolkte Java, China en uit India.
Voor de contractarbeiders is deze vorm van werk de enige mogelijkheid om inkomsten te verwerven.
In sommige bronnen wordt vermeld dat de koelies op basis van vrijwilligheid werden geworven, maar daar past wel wat reserve bij (zie ook klachten in de brieven). Ze worden vaak onder valse voorwendsels gelokt door ronselaars. Nadat een langdurig contract is getekend en een voorschot is uitbetaald, kunnen ze niet meer terug. Ze worden zodanig uitgebuit dat het regelmatig voorkomt dat ze aan het eind van de contractperiode op sterven na dood zijn.
De term ‘koelie’ is waarschijnlijk afgeleid van het Hindi-woord ‘quli’, dat ‘dagwerker’ betekent. In het Nederlands verwijst het specifiek naar ongeschoolde contractarbeiders uit Azië.
Dit is een denigrerende term, maar wordt in een beschrijvende of historische context wel gebruikt.
Motiveer of hier sprake is van modern imperialisme.
Zoek de route uit die Lei Yat Yun heeft gereisd op de kaart.
Welke informatie heb je nog meer nodig om verder onderzoek te doen naar dit voorval?
Onderstaande gegevens zijn nodig om het archiefstuk op te vragen in het Nationaal Archief. Daarmee is het altijd terug te vinden. Daar is ook meer informatie te vinden (zoals de inspectierapporten en de verdere correspondentie)
2.05.90 inv.nr. 515
1911-1912 Poeloe Laoet