Op donderdag 20 februari opent Marjan Hammersma, secretaris-generaal van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de tentoonstelling De oorlog die bleef – de nasleep van de Tweede Wereldoorlog in het Nationaal Archief. In 2020 is het 75 jaar geleden dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Het Nationaal Archief bewaart met zo’n 9 kilometer documenten de grootste collectie oorlogsarchieven van Nederland.
Tijdens de opening geeft performer Leon Giesen een impressie van zijn voorstelling Het lot van Loterijman. Dit is een ontroerend verhaal dat zich afspeelt in de laatste twee weken van de Tweede Wereldoorlog. Aan de hand van documenten uit het Nationaal Archief probeert Giesen een onopgeloste zaak te ontrafelen.
De oorlog die bleef
In de tentoonstelling De oorlog die bleef laat het Nationaal Archief de uitdagingen zien waar Nederland voor komt te staan na de Tweede Wereldoorlog. Aan de hand van documenten, foto’s en andere objecten worden persoonlijk geschiedenissen verteld over de berechting van mensen die verdacht werden van collaboratie of oorlogsmisdadigers, over degene die terugkeerden uit de vernietigings- en concentratiekampen, de identificatie van omgebrachte personen. En over de situatie in Nederlands-Indië, waar na de capitulatie een nieuwe periode van hevig geweld en grote onzekerheid aanbreekt.
Bij binnenkomst stapt de bezoeker af op een gordijn vol beelden van de bevrijding, kleurig en vrolijk. Met een stap door het gordijn heen bevindt men zich in een andere wereld, de nasleep van de Tweede Wereldoorlog die voor velen alles behalve feestelijk was. De tentoonstelling is verdeeld in vier thema’s die een dwarsdoorsnede geven van de belangrijkste oorlogsarchieven die het Nationaal Archief bewaart.
Bij elk thema staat een aantal personen centraal. Zo komt de bezoeker bij het thema Berecht meer te weten over het proces tegen de journalist Max Blokzijl, en bij het thema Vermoord en vermist over de geschiedenis van de Arubaans-Nederlandse verzetsstrijder Boy Ecury. De kille ontvangst van David Simons en zijn gezin in Den Haag na terugkeer uit concentratiekampen staat centraal bij het thema Beroofd. De berechting van Japanse oorlogsmisdadigers en de nasleep van de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië komt aan bod bij het thema Ontheemd aan de hand van de geschiedenis van bestuursambtenaar Henry d’Ancona. Veel van deze levensverhalen kunnen vanuit meerdere perspectieven worden bekeken. Want wat na de oorlog zwart-wit leek, blijkt vandaag de dag soms toch grijs gebied te zijn.
Interviews
De oorlog die bleef gaat ook over het onderzoek dat iedere dag op de studiezaal wordt gedaan naar oorlogsgeschiedenis. In de tentoonstelling zijn interviews te zien met mensen die in het archief op zoek gingen naar wat er in de oorlog met hun familie is gebeurd.
Canon van Nederland
Vanaf de opening van de tentoonstelling De oorlog die bleef is het Nationaal Archief aangesloten bij de Canon van Nederland. Het bijna vier kilometer lange Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) wordt toegevoegd aan het venster Tweede Wereldoorlog van de Canon.
Sponsoren en fondsen
De tentoonstelling De oorlog die bleef is mede mogelijk gemaakt door: Acomo, Fonds 1818, provincie Zuid-Holland, Nationale Nederlanden, VSBfonds, NOT fonds en Het Genootschap voor het Nationaal Archief.
De oorlog die bleef
21 februari 2020 tot en met 20 juni 2021
Nationaal Archief, Prins Willem-Alexanderhof 20, Den Haag
