De verhuizing is begonnen, de gebruikers van het Binnenhof maken deze zomer plaats voor de renovatie van het Binnenhof die ruim vijf jaar gaat duren. Het Binnenhof kent een lange geschiedenis met verschillende veranderingen, verbouwingen en restauraties. Daarbij is de discussie slopen of renoveren regelmatig gevoerd. In het Nationaal Archief is veel terug te vinden over de al dan niet uitgevoerde plannen voor het Binnenhof.
Verwaarloosd Binnenhof
In de zeventiende eeuw is er een plan om voor stadhouder Maurits het middeleeuwse Binnenhofcomplex vervangen door een groot paleis. Dit gaat niet door, wel laat hij de Mauritstoren bouwen, tegen de muur tussen het Binnen- en Buitenhof. Het middeleeuwse Binnenhof blijft staan en wordt in de loop der eeuwen volgebouwd met huizen, poorten en overheidsgebouwen. Een paar keer dreigen delen van het Binnenhof gesloopt te worden.
Franse tijd
Tussen 1806 en 1810 is Lodewijk Napoleon, broer van de Franse keizer, koning van Nederland. Hij verruilt Den Haag voor Utrecht en Amsterdam. Daardoor staat het Binnenhof een paar jaar leeg. Het Binnenhof is dan al in slechte staat; lekkages, kou en slechte verlichting maken het geen aangename verblijfplaats. Minister van Financiën Gogel krijgt de opdracht onderzoek te doen naar het Binnenhof. In zijn rapport schrijft hij dat de meeste gebouwen zo vervallen zijn dat behoud geen optie is. Hij stelt voor een deel te slopen. Dit gebeurt niet omdat keizer Napoleon het Koninkrijk Holland inlijft en het Binnenhof nodig heeft voor het departement van Oorlog. Na de Franse tijd wordt het Binnenhof weer regeringscentrum.
Thorbeckes plannen
In de jaren veertig van de 19e eeuw is er opnieuw discussie over het Binnenhof. Minister-president Thorbecke heeft namelijk het plan opgevat enkele historische gebouwen op en rond het Binnenhof te slopen om plaats te maken voor nieuwbouw van ministeries en parlement. Door verzet in de Tweede Kamer en de val van het kabinet Thorbecke verdwijnen de ingrijpende plannen in de prullenbak. Maar niet voorgoed. In 1863 presenteert Thorbecke, dan opnieuw minister-president, een plan voor een paleis voor de Staten-Generaal. Hij loodst het plan door de Tweede Kamer. Voor het paleis moeten de oude vergaderzaal van de Staten van Holland, de Hofkapel en de Trêveszaal wijken. Alleen het Torentje, de werkkamer van Thorbecke en latere premiers, zou gespaard blijven. Verschillende tekeningen voor het nieuwe paleis zijn terug te vinden in het Nationaal Archief. Maar de steun voor een nieuw regeringscentrum brokkelt af en ook deze plannen verdwijnen na veel discussie voorgoed in de la.
Historisch besef
Langzamerhand wint het toegenomen historisch besef het van de vernieuwingsdrang. Advocaat, ambtenaar en later Tweede Kamerlid Victor de Stuers (1843-1916) spant zich in voor de restauratie en herstel van talloze historische gebouwen en monumenten. Afbraak van het Binnenhofcomplex is sindsdien geen onderwerp van gesprek meer. Renovatie en verbouwingen zijn dat wel, ze zorgen keer op keer voor de nodige discussie en opwinding. Ook in de aanloop naar de komende renovatie van het Binnenhof was dit het geval.
Nationaal Archief
4.KIVI Koninklijk Instituut van Ingenieurs, inv.nrs. 790, 794
4.RGD Tekeningenarchief Rijksgebouwendienst, o.a. inv.nrs. 393.1, 386.1, 395.1, 458.1, 459.1, 460.1, 460.6, 461.1, 464.1
2.21.355 Werkarchief V.E.L. de Stuers, inv.nrs, 1762-1765, 1768, 1772-1773, 1788, 1791
D. Smit, Het belang van het Binnenhof (Amsterdam 2015)
