Met ruim 300.000 kaarten en tekeningen is het Nationaal Archief een ware schatkamer voor historisch onderzoek. Collectiespecialist cartografie Ron Guleij van het Nationaal Archief toont in Het Grote Kaartenboek de mooiste en meest iconische kaarten uit de collectie. Een daarvan is de conceptkaart van de bedijking van de Zijpe, de eerste grote bedijking van Noord-Holland.
Conceptkaart bedijking van de Zijpe
Het Grote kaartenboek bevat zes thema’s: water, grond, navigatie, rechtspraak en grenzen, militair en overzee. In het hoofdstuk over water komt onder andere de conceptkaart van de bedijking van de Zijpe aan bod. De kaart hoort bij de octrooiaanvraag van de bedijking. Op de kaart is het noordelijke gedeelte van Noord-Holland met de eilanden Eierland, Texel, Wieringen, Huisduinen en Callantsoog en de bedijkingswerkzaamheden van de Zijpe te zien. De kaart wordt toegeschreven aan Jan van Scorel (1495 – 1562), maar is mogelijk van de hand van een van zijn leerlingen. Deze manuscript kaart is circa 1552-1553 gemaakt op papier en gespannen op linnen met een formaat van 80 x 240 cm. Ron Guleij ging zelf op pad naar Noord-Holland en Texel om toelichting te geven op locatie. Bekijk het filmpje over de kaart van de Zijpe dat is opgenomen op drie verschillende locaties in Noord-Holland.
Water
De geschiedenis van Nederland kent veel momenten en voorbeelden van strijd tegen het water. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de depots van het Nationaal Archief vele kilometers aan documenten bevatten over inspanningen om het water te keren, of er juist profijt uit te halen. Daaronder zijn duizenden kaarten en tekeningen met als thema bedijking, inpoldering, rivierverbetering, kanaalaanleg en de constructie van allerlei ‘kunstwerken’, zoals bruggen, sluizen en havens. Al deze civiel-en cultuurtechnische kaarten komen voort uit de waterbouw. Sommige hiervan behoren, samen met juridische kaarten, tot de oudste in de collectie van het Nationaal Archief.
Het Grote Kaartenboek
Het Grote Kaartenboek – Vijf eeuwen cartografie is uitgegeven door WBooks en te verkrijgen in de boekhandel en in de winkel van het Nationaal Archief. Het boek bevat 384 pagina’s met circa 384 beelden. De verkooprijs is € 49,95.
