Premier Rutte bood op 19 december namens de Nederlandse staat excuses aan voor het slavernijverleden van Nederland. Hij deed dit in het Nationaal Archief, de plaats waar veel van het Nederlandse slavernijverleden wordt bewaard. Na de toespraak van premier Rutte gingen leden van het kabinet in de voormalige koloniën Suriname, Curaçao, Aruba, Bonaire, Sint-Eustatius en Sint-Maarten in gesprek over Ruttes woorden en de betekenis daarvan.
Gevolgen van slavernij
Er is door historisch onderzoek steeds meer bekend over de mensonterende praktijk van slavernij, en welke invloed dit had op de Nederlandse economie en maatschappij. Ook is er meer aandacht voor de verstrekkende gevolgen van slavernij voor latere generaties.
Slaafgemaakten en slavenhandel
Nederlandse plantage-eigenaren zetten slaafgemaakten gedwongen aan het werk op hun plantages in koloniën. Dat is niet het enige, Nederland had ook een aandeel in de internationale slavenhandel. De West-Indische Compagnie (WIC), opgericht in 1621, deed mee aan de Atlantische driehoekshandel tussen Europa, Afrika en Amerika. En de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC, opgericht in 1602) heeft tijdens haar bestaan honderdduizenden slaafgemaakten verscheept, tewerkgesteld en verhandeld.
Driehoekshandel
Vanuit Nederland vertrokken schepen van de WIC met geweren, aardewerk, metalen, textiel, buskruit en ijzer naar West-Afrika. Daar werden deze goederen geruild voor goud, ivoor en slaafgemaakten. De schepen volgestouwd met slaafgemaakten voeren naar Noord-Amerika of het Caribisch gebied. Een overtocht onder de meest vreselijke omstandigheden die veel slaafgemaakten het leven kostte. De overlevenden werden op slavenmarkten verkocht om gedwongen op plantages of in mijnen te werken. De Curaçaose slavenmarkt groeide uit tot het centrum van de Caribische handel in slaafgemaakten. Met het geld dat de slaafgemaakten opbrachten, kocht de WIC plantageproducten als rietsuiker, koffie en katoen en vervoerde die naar Europa. In de Oost werden slaafgemaakten ingezet voor de opbouw, instandhouding én uitbreiding van het VOC-imperium in de regio. Dit betrof vooral het bouwen en herstellen van forten en nederzettingen. Daarnaast werden ze op grote schaal door particulieren gekocht, verkocht en ingezet voor ‘diensten’ in de breedste zin, zoals het dienen in huis, maar ook voor werk op plantages.
Verstrekkende gevolgen
In totaal zijn er ongeveer 11 à 12 miljoen mensen verhandeld. Nederland is verantwoordelijk voor de handel van ongeveer 600.000 slaafgemaakten.
In 1863 schaft Nederland als een van de laatste landen in Europa de slavernij af. Echt vrij zijn de slaafgemaakten in Suriname in 1863 niet. Ze moeten nog tien jaar lang verplicht op contractbasis voor een plantage-eigenaar werken om de plantage-economie overeind te houden. Pas in 1873 zijn de voormalige slaafgemaakten helemaal vrij. Elk jaar wordt op 1 juli met Keti Koti de afschaffing van de slavernij herdacht. De slavernij was in 1863 nog niet uit Nederlands-Indië verdwenen; waar inlandse vorsten zelfbestuur hadden bleef slavernij voortbestaan. De slavernij werd daar pas echt rond 1900 afgeschaft. De verstrekkende gevolgen van de slavernij werken tot op de dag van vandaag door.
Een komma, geen punt
Naast het aanbieden van excuses stelt de regering geld beschikbaar voor projecten die de bewustwording van de (gevolgen) van het slavernijverleden moeten vergroten. De excuses zijn het begin van een traject. Minister-president Rutte: 'We zetten vandaag een komma, geen punt.' Volgens hem is het Nationaal Archief een goede plek om deze excuses uit te spreken. 'Hier ligt ons nationale geheugen opgeslagen. Dus dit is de plek voor nationaal gewetensonderzoek. Hier kun je niet om de historische feiten heen.'
Informatie over slaafgemaakten en slavernijverleden
Wie meer wil weten over (de afschaffing van) slavernij of informatie zoekt over de vrijgelaten slaafgemaakten of hun eigenaren vindt op de webpagina Slavernijverleden uitleg om deze informatie online te vinden.
Bent u op zoek naar slaafgemaakte voorouders in Suriname? Bekijk dan de zoekhulp Suriname: slavenregisters.
Of zoekt u slaafgemaakte voorouders uit Curaçao? Bekijk dan de zoekhulp Curaçao slaven- en emancipatieregisters.
