In april 1968 wordt de Nederlandse afdeling van Amnesty International opgericht. In de 50 jaar dat Amnesty International Nederland bestaat, groeit de afdeling uit tot een vereniging met ruim 250.000 leden en 250 lokale groepen: een van de grootste landelijke Amnesty-afdelingen ter wereld.
Successen
Amnesty International voert sinds 1961 internationale campagnes voor de mensenrechten. Met onder meer gerichte schrijfacties wordt druk uitgeoefend op regeringen om politieke of gewetensgevangenen vrij te krijgen of op zijn minst een eerlijk proces te geven. Daarnaast strijdt Amnesty International tegen de doodstraf en martelingen. Steeds meer landen schaffen de doodstraf af en vele politieke gevangenen kwamen vrij of zagen hun lot verbeteren.
Nederlandse acties
De Nederlandse afdeling voert in de loop der jaren verschillende eigen campagnes die veel aandacht krijgen. Voorbeelden zijn het benefietconcert met Leonard Bernstein in 1978, en in hetzelfde jaar een actie rondom het wereldkampioenschap voetbal in Argentinië. In 1983 organiseren Freek de Jonge, Wim de Bie en Kees van Kooten ‘Een gebaar voor Amnesty’, een vier uur durende tv-avond. In 1998 weet Amnesty Nederland drie miljoen handtekeningen te verzamelen voor een actie rond de vijftigste verjaardag van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
Gelauwerd
Amnesty International heeft vele internationale prijzen ontvangen voor de inspanningen op het gebied van mensenrechten: in 1977 de Nobelprijs voor de Vrede, in 1978 de VN-mensenrechtenprijs en 1983 de Mensenrechtenprijs van de Raad van Europa. Prijzen vanuit Nederland uitgereikt aan Amnesty zijn de Erasmusprijs (1976), de Four Freedoms Award (1984) en de Geuzenpenning (1987).
Amnesty en de overheid
Naast het organiseren van acties onderhoudt Amnesty Nederland veel contacten met de overheid om invloed uit te oefenen op het Nederlandse mensenrechtenbeleid. In verschillende archieven duikt Amnesty International op. Bijvoorbeeld in stukken met het verzoek een petitie voor de VN te ondertekenen, over het opsporen van politieke gevangenen in de Sovjet-Unie, het vrijlaten van politieke gevangenen in Indonesië, besprekingen over Egyptische asielzoekers, aantekeningen over gesprekken met Amnesty, brieven over landenrapporten van Amnesty, commentaar van Amnesty International op rapportages van het ministerie van Buitenlandse Zaken, over het Nederlandse vluchtelingenbeleid, stukken over een dreigende boycot van Nederlandse producten en bedrijven door de Iraanse consumentenbond, acties van Amnesty tegen martelingen etc. etc.
Blijvende strijd
Met niet aflatende energie, aandacht en volharding blijven Amnesty International en Amnesty Nederland strijden voor de naleving van mensenrechten. Of het nu om politiek geweld en vervolging, het beschermen van de rechten van vluchtelingen, politieke gevangenen en minderheden of de vrijheid van meningsuiting gaat. Na 50 jaar is dat, helaas, nog altijd hard nodig.
Nationaal Archief
- 2.05.262 Ambassade Verenigd Koninkrijk 1955-1974, inv.nr. 463
- 2.05.248 Ambassade Sovjet-Unie 1955-1974, inv.nr. 67
- 2.06.107 Economische Zaken/Buitenlandse Economische Betrekkingen, inv.nr. 2656
- 2.21.420 Archief M. van der Stoel, inv.nr. 333
- 2.03.01 Kabinet Minister-president, inv.nrs. 10504, 8653-8654, 8655
- 2.09.5027 Justitie/IND beleid 1956-1985, inv.nrs. 1592, 1660, 2450
- 2.05.118 Codearchief Buitenlandse Zaken 1955-1964, inv.nr. 7890
- 2.05.313 Codearchief Buitenlandse Zaken 1965-1974, inv.nr. 25097
- 2.19.112 CDA 1980-1988, inv.nr. 745 L13
- 2.19.152 Stichting Vluchtelingenwerk, inv.nrs. 10, 11, 256, 528, 529, 619, 620, 1260
- 2.13.180 Defensie archief van het Comité Verenigde Chefs van Staven, 1949-1976, inv.nr. 143
Demonstratie tegen de doodstraf, Den Haag 1980 foto: R. Croes
Kees van Kooten, Freek de Jonge en Wim de Bie in actie voor Amnesty International 1983, foto: B. Verhoeff
Prins Bernhard reikt Geuzenpenning uit aan Amnesty International Nederland 1987, foto: R. Croes
