Archief
Titel
2.19.042.08 Inventaris van het archief van de Nederlandse Vereniging van Bibliothecarissen, Documentalisten en Literatuuronderzoekers (NVB), 1912-2005 (2012)
Auteur
J.A.A. Bervoets, e.a.Versie
09-11-2023
Copyright
Nationaal Archief, Den Haag
1981 cc0Beschrijving van het archief
Naam archiefblok
Nederlandse Vereniging van Bibliothecarissen Ned. Vereniging Bibliothecarissen
Periodisering
archiefvorming: 1912-2005 oudste stuk - jongste stuk: 1912-2012
Archiefbloknummer
I27207Omvang
447 inventarisnummer(s); 18,10 meterTaal van het archiefmateriaal
Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands
Soort archiefmateriaal
Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften, foto's.Archiefdienst
Nationaal ArchiefLocatie
Den HaagArchiefvormers
Nederlandse Vereniging van Bibliothecarissen en Bibliotheekambtenaren (NVB) (1912-1978) Nederlandse Vereniging van Bibliothecarissen, Documentalisten en Literatuuronderzoekers (1978-2012)Samenvatting van de inhoud van het archief
Het archief van de NVB bevat voornamelijk bestuurlijke stukken, correspondentie, stukken betreffende publicaties, tijdschriften, tentoonstellingen en buitenlandse contacten, stukken van verschillende afdelingen van de vereniging, en stukken uit het archief van oud-voorzitter G. Mathijsen. Daarnaast bevat het archief gedeponeerde archieven van de Classificatie Stichting, de Stichting Dekker & Nordemann lectures, Stichting Vaktijdschrift, Stichting “De Prom”, Molsterfonds en Online Conferentie Nederland.Archiefvorming
Geschiedenis van de archiefvormer
Periode 1912-1980
De Nederlandse Vereniging van Bibliothecarissen (NVB) werd opgericht in 1912. Zij richtte zich oorspronkelijk op de bevordering van deskundigheid op het gebied van het beheer van wetenschappelijke, na 1913 ook van speciale bibliotheken, waarin boeken slechts beschikbaar waren in een studiezaal. Speciale bibliotheken, waarvan het kennisterrein wordt toegepast in een werksituatie, vindt men met name in bedrijfsbibliotheken van grote ondernemingen of wetenschappelijke instituten. De NVB had ook te maken met de Centrale van Openbare Leeszalen en Bibliotheken, die in 1909 was opgericht die vooral gericht was op lectuurvoorziening aan een groot publiek door uitlening. Beide organisaties gaven een gezamenlijk vaktijdschrift uit onder de titel Bibliotheekleven. De Centrale organiseerde een opleiding van bibliothecarissen als vakonderwijs, veelal verbonden aan scholen van maatschappelijk werk, waarbij aanvankelijk de NVB bijdragen leverde door wetenschappelijke bijeenkomsten. Karakteristiek voor het vooroorlogse kennisbereik is de verschijning van een door de vereniging uitgegeven boekwerk over De kunst der oude boekbinders.
Vanaf 1939 ontstond onder invloed van de bedrijfsbibliothecarissen belangstelling voor systematische documentatie. Het belangrijkste middel is een internationale standaard, de
universele decimaal classificatie UDC , die nog steeds geldig is en ook van toepassing kan worden gesteld voor wetenschappelijke tijdschriftartikelen. Meer gespecialiseerde bibliothecarissen hadden echter nauwkeurigere systemen nodig, die op hun vakgebied waren afgestemd, en stelden daarom nadere uitwerkingen ter discussie. Een andere vorm van standaardisering zijn de Regels voor de titelbeschrijving, die leidde tot homogene kaartsystemen in alle wetenschappelijke bibliotheken. Hiervoor heeft van 1948 tot 1952 een commissie van de vereniging zich bezig gehouden.
Vanaf 1946 ontstond er binnen de vereniging een stelsel van gescheiden bijeenkomsten voor gespecialiseerde branches. Ofschoon het niet direct tot de formele oprichting van sectoren kwam, waren er toch specialisaties voor wetenschappelijke bibliotheken, bibliothecarissen in openbare leeszalen en bibliotheken, administratieve bibliotheken en muziekbibliotheken. Het belangrijkste deel van het verenigingsleven speelde zich in de jaren zeventig af in de groepen en secties.
Van 1969 tot 1992 gaf de vereniging een blad uit onder de titel Open, vaktijdschrift voor bibliothecarissen, literatuuronderzoekers, bedrijfsarchivarissen en documentalisten.
Zodra de kaartenbakkenkast of het “Leidse” catalogusboekje door automatische registratie per computer kon worden vervangen werden programma’s als IRIS en registratiesystemen als PICA ingevoerd. Automatisering gaf ruimte voor ontsluiting van informatie die niet in boekvorm verkrijgbaar was, maar die wel door de ontwikkelde standaarden kon worden ontsloten, zoals tijdschriftartikelen en krantenberichten. Er ontstond een samenwerkingsverband met documentalisten, die zich ook bezig hielden met registratuursystemen, en met literatuuronderzoekers. Dit leidde tot een statutenwijziging en een naamsverandering van de vereniging.
Periode 1980-1999
Een rapport van de in 1986 opgerichte Structuurcommissie zette een proces van herstructurering in gang, die tot een andere bestuursstructuur moest leiden. De Secties en Groepen werden in 1988 omgezet in Afdelingen.
Sinds 1999 zijn de afdelingen van de NVB gebundeld in clusters. De afdelingen opereren autonoom, en kennen een eigen identiteit. Ze vormen een pool van kennis en expertise; de NVB als koepel treedt op als faciliterend orgaan en als aanjager van afdeling overstijgende activiteiten.
Periode 1999-2012
Twee nieuwe afdelingen ontstaan in 2002 en 2003 door de toetreding van een tot dan toe onafhankelijke vereniging en stichting. Omdat de NVB haar bekendheid buiten de bibliotheekwereld wil vergroten, worden vanaf 2004 ook ‘Special Interest Groups’ (SIGS’s) opgericht. In 2005 voegen twee afdelingen en vereniging VOGIN zich samen tot de afdeling Prissma. In de periode 2005-2008 is de NVB vooral gericht op de interne organisatie, herstructurering van het bureau en het opzetten van een vernieuwde administratieve organisatie. In 2010 bestaat de NVB uit 4 clusters:- Prissma
- O&O/Onderwijs en Onderzoek
- Openbare Bibliotheken
- Speciale Bibliotheken
De LWSVO (Landelijke Werkgroep voor Schoolmediathecarissen in het Voortgezet Onderwijs) besluit in 2011 geen afdeling van de NVB te worden. Op 15 november 2012 viert de NVB haar 100-jarig bestaan in het Beatrixtheater in Utrecht. De vereniging krijgt het predicaat ‘Koninklijk’. Omdat de afkorting ‘KNVB’ identiek is aan die van de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond, luidt de huidige naam van de organisatie Koninklijke Nederlandse Vereniging van Informatieprofessionals (KNVI). De vereniging in zijn huidige structuur kent afdelingen, die worden gevormd door de leden (leden kunnen lid zijn van één of meer afdelingen). De leden van een afdeling hebben een vakgebied, dan wel een ander aandachtsgebied binnen het terrein van informatiebeheer en –bemiddeling gemeenschappelijk. Een afdeling kan binnen de NVB-structuur eigen rechtspersoonlijkheid bezitten of verkrijgen.Bestuur
Het bestuur draagt zorg voor het formuleren en het uitvoeren van het beleid, zoals vastgesteld door de ALV, het financiële beheer, de uitvoering van de bureaufunctie, het organiseren en verslaglegging van de ledenvergaderingen, de externe vertegenwoordiging en de contacten met interne organen.
Het verenigingsbestuur kan onder zijn verantwoordelijkheid tot het bereiken van bepaalde doeleinden commissies instellen, en ingestelde commissies ontbinden.
Voorzitters
1912-1923 |
Dr. T.P. Sevensma |
OLB Amsterdam |
1923-1930 |
Dr. J. ter Meulen |
Bibliotheek Vredespaleis |
1930-1934 |
Dr. J.S. Theissen |
UB Amsterdam |
1934-1940 |
Dr. H. de Buck |
UB Groningen |
1940-1942 |
Dr. Ir. A. Korevaar |
Bibliotheek TH Eindhoven |
1942-1946 |
Dr. J.H. Kernkamp |
KB Den Haag |
1946-1953 |
Mr. H. de la Fontaine Verwey |
UB Amsterdam |
1953-1954 |
G.A. van Riemsdijk |
OLB Amsterdam |
1954-1960 |
Dr. A. Kessen |
UB Leiden |
1960-1961 |
Drs. C. van Dijk |
OLB Haarlem |
1961-1963 |
Prof.Dr. L. Brummel |
KB Den Haag |
1963-1965 |
Dr. S. van der Woude |
UB Amsterdam |
1965-1972 |
Dr. P. van Swighem |
OB Den Haag |
1972-1975 |
Drs. J.J.B. van Eijk van Voorthuijsen |
NOCI Den Haag |
1975-1983 |
Mr. J.R. de Groot |
UB Leiden |
1983-1987 |
Drs. A.H.H.M. Mathijsen |
Bibliotheek Diergeneeskunde Utrecht |
1987-1992 |
Dr. G.A.J.S. van Marle |
UB Twente |
1992-1993 |
Dr. A.C. Klugkist |
UB Groningen |
1993-1996 |
Drs. C.T.J. Klijs |
Bibliotheek TU Eindhoven |
1996-1998 |
Mevr. Drs. H.C. Kooijman-Tibbles |
Bibliotheek ISS Institute of Social Studies |
1998-1999 |
B.R. Klaverstijn |
Ministerie van VWS |
1999-2008 |
Drs. J.S.M. Savenije |
UB Utrecht |
2008-2009 |
J.F. Malschaert |
ACTA-Advies |
2009-2010 |
Drs. B. van der Meij |
Bart van der Meij Advies |
2010-... |
M.G. Wesseling |
Bibliotheek ISS Institute of Social Studies |
Het verenigingsbureau ondersteunt het bestuur en de afdelingen.
Doel en taken
De statuten uit 1999 vermelden het volgende. De NVB is een beroepsvereniging voor hen die werkzaam zijn in of belangstelling hebben voor beroepen op het gebied van informatiebeheer en –bemiddeling. Onder de doelgroep worden onder meer begrepen bibliothecarissen, documentalisten, informatiespecialisten, kennismanagers, literatuuronderzoekers, mediathecarissen en vakreferenten. De vereniging stelt zich ten doel:- bij te dragen tot de professionalisering van functionarissen in het beroepsveld in het algemeen en van haar leden in het bijzonder;
- de belangen van het beroepsveld te behartigen bij (nationale en Europese) beleidsontwikkelingen en invloed uit te oefenen bij het tot stand komen van beleid;
- contact te onderhouden met voor de NVB belangrijke partners;
- de contacten tussen haar leden te bevorderen.
De vereniging tracht haar doel te bereiken door:- het houden van vergaderingen en het organiseren van voordrachten;
- het met behulp van de diverse media uitgeven, mede uitgeven of doen uitgeven van al dan niet periodiek verschijnende publicaties;
- het geven van voorlichting over vakaangelegenheden;
- het, eventueel in samenwerking met andere instellingen, oprichten, in stand houden en begeleiden van opleidingen op het gebied van bibliotheek, documentatie en literatuuronderzoek;
- het samenwerken met andere organisaties in binnen- en buitenland;
- alle andere wettige middelen, welke voor het doel bevorderlijk zijn.
Samenwerking
De NVB werkte, in de loop van haar bestaan, samen met (of participeerde in) diverse organisaties. Een aantal van deze organisaties:- NBLC, Nederlands Bibliotheek en Literatuur Centrum (opgericht in 1972),
- FOBID Netherlands Library Forum (opgericht in 1974),
- EBLIDA, the European Bureau of Library, Information and Documentation Associations,
- IFLA, International Federation of Library Associations and Institutions,
- Stichting Vaktijdschrift,
- Stichting OIKN (Online Informatie Konferentie Nederland (1986-2012)
- Stichting Victorine van Schaickfonds,
- Stichting Vogin, Nederlandse Vereniging van Gebruikers van Interactieve Informatiesystemen (opgericht in 1977 als vereniging, sinds 2005 stichting), NVBA, Netwerk voor Bedrijfsmatig Archiveren (opgericht in 1953).
Contacten waren er met internationale organisaties als de VVBAD, Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief en Documentatie, en de VDB, Verein Deutscher Bibliothekare.Geschiedenis van het archiefbeheer
Van 1912 tot 1946 werd door het secretariaat een seriestelsel in stand gehouden, waarbij binnenlandse en buitenlandse contacten gescheiden werden bewaard. Vanaf 1948 vormde men rubrieken (‘dossiers’) om onderscheid te kunnen maken in het kennisbereik en vanaf 1954 werd een eigen code ontworpen waarin deze rubrieken systematisch konden worden ingedeeld.
Het te bewaren gedeelte van het archief werd door het secretariaat ondergebracht bij het Provicinciale Zeeuwse genootschap in het abdijgebouw in Middelburg. De overgang van de vereniging naar een Vereniging van Bibliothecarissen, Documentalisten en Literatuuronderzoekers vormde een cesuur, die archiefoverdracht aan het toenmalige ASlgemeen Rijksarchief mogelijk maakte.
In 1991 volgde een aanvulling op het archief uit de periode ca. 1978-1987. In 2014 droeg de NVB archief over uit de periode ca. 1988-2005. Deze aanvulling is voorafgaand aan de overdracht geïnventariseerd door A. Bouwman, C. Dumon, R. Klaverstijn en A. Overkleeft.
Aanwijzingen voor de gebruiker
Openbaarheidsbeperkingen
Deels openbaar, deels beperkt openbaar (B). Raadpleging van stukken jonger dan 50 jaar na toestemming van de voorzitter van de KNVI.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
- Creëer een account of log in.
- Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
- Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Nederlandse Vereniging van Bibliothecarissen, nummer toegang 2.19.042.08, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Ned. Vereniging Bibliothecarissen, 2.19.042.08, inv.nr. ...
Verwant materiaal
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
2.19.042.77 Inventaris van het archief van de Federatie van Organisaties in het Bibliotheek-, Informatie- en Dokumentatiewezen (FOBID) (1974-1987).
2.19.132 Inventaris van het archief van het Nederlands Bibliotheek- en Lectuurcentrum (NBLC) (1972-1993).
2.19.093 Inventaris van het archief van de Centrale Vereniging voor Openbare Leeszalen en Bibliotheken (1853-1976).
Publicaties
Door de NVB uitgegeven periodieke publicaties zijn:
Bibliotheekleven (samen met de Centrale Vereniging voor Openbare Bibliotheken), 1916-1968, Openbare Bibliotheek (samen met de Centrale Vereniging voor Openbare Bibliotheken), 1958-1972, (in 1973 opgegaan in Bibliotheek en Samenleving), Open (samen met de CV, het CLO, het NIDER, de NVBA), 1969-1996, NVB-Nieuwsbrief , vanaf 1985 (tot 2002 op papier; sinds 2002 in de vorm van een elektronische nieuwsbrief). Overige publicaties:
H.de La Fontaine Verwey, Gedenkboek ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van de Nederlandse Vereniging van Bibliothecarissen : 1912-12 Juni-1952 . ’s-Gravenhage 1952. F.K.H. Kossmann, Geschiedenis van de Nederlandse Vereniging van Bibliothecarissen, 1912 tot 1962 . ’s-Gravenhage 1962. Brummel, prof. dr. L. (1962). Openingsrede. In: Bibliotheekcongres 1962. Gemeenschappelijk nummer van Bibliotheekleven en de Openbare Bibliotheek . 1962, p. 7-18. Mathijsen, A.H.H.M. (1987). Met het oog op gisteren. In: Open. Vaktijdschrift voor bibliothecarissen, literatuuronderzoekers en documentalisten . 1987, p. 383-390. Woerds, drs. A.B.M. ter (2011). Honderd jaar NVB. Een beknopte geschiedenis . Utrecht: NVB.